Telegram-канал mardomnameh - مردم‌نامه (تاریخ مردم): Unsorted

مردم‌نامه (تاریخ مردم)

05 December 2024 15:08

🔸چنین نسبت‌هایی به زبانی که توانمندیش آن اندازه بود که در گذشته‌هایی نه چندان دور در گستره‌ای بزرگ، از شرق اروپا تا سراسر شبه‌قارۀ هند به‌عنوان زبان علم، فرهنگ، سیاست و حتی دین پذیرفته شده بود شگفت‌انگیز است. بعید است مردمان پهنه‌ای چنان عظیم با فرهنگ و تمدن‌هایی چنان غنی و قدیم نزدیک به یک هزاره زیر بار زبانی بروند با خصوصیاتی که آقای رنانی می‌گویند. بگذریم که اتفاقا امروزه زبان فارسی به‌عنوان یکی از توانمندترین زبان‌های جهان در حوزۀ واژه‌سازی شناخته می‌شود و این خود به مجالی فراخ‌تر برای بحث نیاز دارد.

🔸نقد زبان آن‌چنان‌که به آسیب‌شناسی منجر شود نه‌تنها بد نیست، بلکه اتفاقا کاری ضروری است. اما سخن ایشان نه نقد، که تخریب، بلکه جاهایی هجو است. درحالی‌که ما مسئول تک‌تک کلماتی هستیم که به‌کار می‌بریم و هرچه مخاطبانمان بیشتر باشد این مسئولیت سنگین‌تر خواهد بود. به‌ویژه آنجاکه بیان ما در پیوند با مسائل مرتبط با وحدت ملی است. چه مانند سراسر تاریخ ایران‌زمین، بلکه بیشتر از هر زمانی دیگر امروزه زبان فارسی و هم‌بستگی ملی ایرانیان به‌ هم گره خورده است. این نکته را بدخواهان این ملت به‌خوبی دریافته‌اند. از‌این‌رو، سهمگین و زهرآگین‌ترین حملاتشان به همین رکن استوار وحدت ملی است: بر ما بسی کمان ملامت کشیده‌اند.
🔸پس در عرصه‌ای چنین خطیر باید مراقب کوچک‌ترین اظهار‌نظر خود باشیم تا خدای‌ناکرده سخن ما دستاویز صاحبان چنان افکاری شوم نشود. از قضا سخنان جناب رنانی به‌سرعت مورد استقبال بخشی از همین بدخواهان ایران‌ستیز در فضای مجازی قرار گرفت:

عالمی را یک سخن ویران کند
روبهان مرده را شیران کند

🔸پیشنهاد ایشان برای از ایستایی و فروبستگی (به‌زعم ایشان) درآمدن زبان فارسی خود حدیثی دیگر است که در اینجا مجالی برای پرداختن به خطرهای سهمگین آن نیست. نظر ایشان، مانند هر منتقدی دیگر تا زمانی که در حوزۀ تخصصی‌شان یا مسائل عمومی جامعه باشد درنگ‌پذیر است، اما آن‌گاه که خارج از حوزۀ تخصصی خود اظهارنظر می‌کنند احتمال لغزش و خطای بسیار دارد. چنان‌که در اظهارنظر پیشین دربارۀ پیشینۀ اصفهان و مردمانش هم، بی‌آنکه سررشته‌ای در دانش تاریخ داشته باشند، نوعی خودتخریبی مصداق ضرب‌المثل «برای دست‌مالی قیصریه را به آتش‌کشیدن» بود. اینها همه می‌تواند ناشی از توهم «جایگاه خود را فراتر از اندازۀ واقعی دیدن» و برخاسته از شهرت‌زدگی باشد. چه بزرگان گفته‌اند: «الشهره آفه».

🔸واقعیت این است که حضور پررنگ در فضاهای رسانه‌ای و دیدن توجهات بخش‌هایی از جامعه، چنان‌که انسان مراقب خود نباشد، گاه او را دچار توهم «همه‌چیزدانی» و احساس مدارومحوربودن در همۀ امور می‌کند. بسیار باید خودساخته بود تا در برابر چنین آفتی خود را سالم نگاه داشت. ازاین‌رو، گاه شاید بهتر باشد انسان برای دور ماندن از چنین آفتی مدتی را از رسانه دل بر کند و خویشتن را خودخواسته از غوغای عام دور کند:
هر که داد او حسن خود را در مزاد
صد بلای بد سوی او رو نهاد

با احترام
مقصودعلی صادقی، معلم تاریخ در دانشگاه تربیت مدرس تهران، ۱۵ آذر ۱۴۰۳.
@mardomnameh