balochs_history | Unsorted

Telegram-канал balochs_history - تاریخ و فرهنگ بلوچستان

725

جهت سوال، انتقاد و پیشنهاد👇🏼 https://t.me/joinchat/tHLNWwBQh1hiZGU0 گروه بحث تاریخ و فرهنگ بلوچستان👆🏻

Subscribe to a channel

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 پستانداران دریای مکران (گواتر تا جاسک)


🐋 نهنگ‌های دریای مکران‌ (وال - whale)

| نهنگ کُشنده نما 🐋
| نهنگ گوژپشت🐋
| نهنگ برایـد 🐋
| نهنگ عنبر🐋


#حیات_وحش #دریای_مکران #مکران #نهنگ
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 گوشتخواران کوچک‌جثهٔ سیستان و بلوچستان

🔸 زرده‌بر
▪️ تک‌زی و پنهان‌کار هستند. مرتب به بخش‌های مختلف گستره خانگی خود سر زده و در مواقع روبه‌رو شدن با همنوعان خود، بسیار خشن برخورد می‌کنند. هنگام خطر روی پاهای عقب می‌ایستند. بینایی قوی نداشته و عمدتاً به بویایی قوی خود اتکا دارند. با دستان خود زمین را حفر کرده و با چانه و پاهای خود خاک را به عقب می‌راند. از دندان‌های تیز خود نیز برای بیرون کشیدن اجسام سخت مانند ریشه‌ها بهره می‌گیرد. عمدتاً از جوندگان و همچنین پرندگان و تخم آنها، خزندگان، قورباغه‌ها و حشرات تغذیه کرده و حتی گاهی از علف و میوه نیز تغذیه می‌کند. گاهی اوقات لانه جوندگان را مورد استفاده قرار می‌دهد.
▪️ در منطقه #سیستان حضور دارد. در مناطق بیابانی باز کویری و نیمه‌کویری و نواحی استپی زندگی کرده و از مناطق کوهستانی دوری می‌کند. در زمین‌های کشاورزی نیز دیده می شود.
▪️ از نظر حفاظتی در طبقه «آسیب‌پذیر» فهرست سرخ قرار دارد. وضعیت و پراکندگی این گوشتخوار نیازمند مطالعه و بررسی است.

🔸 خدنگ بزرگ
▪️ معمولاً به صورت تکی یا جفت زندگی می‌کند. لانه زیرزمینی آن در هر جایی می‌تواند باشد، از شکاف صخره‌ها و و درختان تا حفره‌های دیوارهای قدیمی. معمولاً در گروه خانوادگی نزدیک به هم زندگی کرده و لانه‌هایشان را مجاور هم حفر می‌کنند. رژیم غذایی بسیار متنوعی از جوندگان، مار، مارمولک‌ها، قورباغه، پرندگان و تخم آن‌ها تا حشرات و حتی مواد گیاهی ماند میوه داشته و به خاطر کشتن مارهای سمی شهرت دارد. در کنترل آفت‌های زمین‌های کشاورزی به ویژه جوندگان نقش مهمی دارد.
▪️ در علفزارها و درختزارها و گاهی اوقات در مناطق کوهستانی زیست می‌کند. اغلب در باغ‌ها و نخلستان‌های نزدیک روستاها دیده می‌شود. در جنوب بلوچستان یافت می‌شود.
▪️ در طبقه «کمترین نگرانی» فهرست سرخ قرار دارد. در مورد این گوشتخوار کمتر مطالعه شده و ارزیابی وضعیت آن در زیستگاه‌هایش ضروری است.

🔹 سمور سنگی
▪️ به طور عمده تک‌زی است و در گروه‌های خانوادگی که از مادر و توله‌ها تشکیل یافته، نیز دیده می‌شود. قلمرو‌طلب بوده و مرز قلمرو خود را با نشانه‌های بویایی علامت‌گذاری می‌کند. بسیار فعال و چالاک است و به خوبی می‌تواند از درختان بالا برود. همه‌چیز‌خوار بوده و در تاریکی شب به شکار پستانداران کوچک، حشرات، پرندگان کوچک و تخم آنها می‌پردازد. انواع غذاهای گیاهی به ویژه میوه‌ها نیز بخشی از رژیم غذایی تابستانه این جانور را تشکیل می‌دهد. از لاشه جانوران نیز در مواقع کمبود غذا تغذیه می‌کنند.
▪️ زیستگاه‌های جنگلی باز و بیرون‌زدگی‌های صخره‌ای در مناطق کوهستانی را ترجیح می‌دهد. در اکثر مناطق کوهستانی کشور پراکندگی دارد و از دشت‌ها و مناطق کویری دوری می‌کنند. در بخش‌های مرکزی و شمالی #بلوچستان مشاهده شده است.
▪️ از نظر حفاظتی در طبقه «کمترین نگرانی» فهرست سرخ قرار دارد. هر ساله تعداد زیادی در اثر تصادف در جاده‌ها از بین می‌روند. اطلاعات چندانی از این گونه در دست نیست و از این رو بررسی وضعیت جمعیت آن در زیستگاه‌های مختلف از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

#حیات_وحش #سیستان_و_بلوچستان
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹رودخانه کاجَوْ
🔹قصرقند

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 حیات وحش سیستان و بلوچستان

🔹 کفتار

🔹 از دیگر جانوران پستاندار گوشت‌خوار در #سیستان_و_بلوچستان، کفتارها هستند. کفتارها از جمله بزرگ‌جثه‌ترین لاشه‌خوارانند. لاشه‌خواران نقش مهمی در چرخه #بوم_سازگان بازی می‌کنند و با خوردن جانداران مرده، به بازگشت عناصری چون نیتروژن و کربن به چرخه #طبیعت کمک می‌کنند. #کفتار از تخم پرندگان و لاک‌پشت‌ها، پستانداران و خزندگان کوچک، حشرات و میوه‌ها نیز تغذیه‌ می‌کنند. کفتار در زیستگاه‌های مختلفی از جمله بیابان، استپ و کوهستان زندگی می‌کند.

🔹 کفتار در طبقه «نزدیک به تهدید» فهرست سرخ قرار دارد. همه ساله تعداد زیادی از کفتارها به واسطهٔ شکارچیان، مردم بومی، تصادفات جاده‌ای و خوردن لاشهٔ مسموم، تلف می‌شوند. حفاظت از آنها نیازمند برنامه آموزشی و آگاهی‌رسانی به ویژه در جوامع روستایی است.

🔹 به کفتار در زبان #بلوچی «هَپتار» گفته می‌شود. این جانور در فرهنگ عامه مردم بلوچ نقش ویژه‌ای دارد. در باورهای عامهٔ #بلوچ، کفتار حیوانی است که جادوگران از آن برای سحر و جادو بهره می‌برند. موجود اهریمنیِ «جاتیگ» معمولاً سوار بر کفتار است. [این‌جا درباره جاتیگ بخوانید: بخش اول / بخش دوم].

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 گربه‌سانان سیستان و بلوچستان

🔹 گربه جنگلی: معمولاً تک زی است. به طور عمده از جانورانی با وزن کم‌تر از یک کیلوگرم به خصوص انواع جوندگان، پرندگان و قورباغه‌ها تغذیه می‌کنند. گاهی اوقات به سمداران کوچک‌جثه نیز حمله می‌کنند. در مناطق باتلاقی‌، نیزارها، بوته‌زارها، جنگل‌های نزدیک به آب و حتی مناطق دشتی استپی و جنگلی خشک هم زیست می‌کنند. گاهی اوقات در نزدیکی اراضی کشاورزی و اطراف روستاها نیز سکنی می‌گزیند.
تصادفات جاده‌ای و تله‌گذاری برای کشتن آنها احتمالاً مهم‌ترین عامل کاهش جمعیت آن در ایران به شمار می‌روند.

🔹 گربه شنی: به دلیل رشد موهای بلند و متراکم در میان انگشتان، بین گربه‌سانان آسیا متمایز است. این موها در برابر دمای بالای بیابان به شکل عایق عمل می‌کند. همچنین وزن بدن جانور را پخش کرده و موجب سهولت حرکت آن روی ماسه‌های بیابانی می‌شود. گوش‌های بزرگ در دو طرف سر با فاصله قابل توجه، قدرت شنوایی قوی برای یافتن طعمه‌های معدود، حتی در زیر زمین را به حیوان می‌بخشد.
به خوبی خود را با شرایط بسیار سخت حاکم بر مناطق بیابانی و کوبری تطبیق داده است. عمدتاً شب‌فعال و تک‌زی است. از جانوران کوچک نظیر جوندگان، خرگوش، پرندگان، خزندگان و حتی حشرات تغذیه می‌کند. به نوشیدن آب روزانه وابسته نیست.
در زیستگاه‌های بیابانی با فروانی نه چندان بالا زیست می‌کند.
در زمره گونه‌های در خطر انقرانی سازمان حفاظت محیط زیست و در طبقه نزدیک به تهدید قرار دارد. سگ‌های گله مهم‌ترین تهدید برای این گونه در ایران هستند.

🔹 گربه وحشی: اغلب گربه‌های وحشی ایران روی بدن خال‌های مشخصی دارند. از اجداد گربه اهلی بوده و می‌تواند با آن جفت‌گیری کند. جثه گربه وحشی بزرگ‌تر و خال‌های روی بدن بیشتر است.
به مناطق مرطوب علاقمند بوده ولی در بیابان‌های خشک نیز قادر به بقا است. معمولا تنها زندگی می‌کنند و به طور عمده شب‌فعال و مخفی‌زی است. عمدتاً از جوندگان تغذیه کرده اما پرندگان، خزندگان، قورباغه‌ها و حشرات و حتی گاهی اوقات حیوانات اهلی کوچک مانند مرغ و خروس و به ندرت بره و بزغاله را نیز شکار می‌کند.
در انواع زیستگاه‌های جنگلی، کوهستانی، استپی، بیابانی، تپه ماهوری و حتی نزدیک مناطق مسکونی زندگی می‌کند.
به احتمال زیاد تصادفات جاده‌ای مهم‌ترین عامل کاهش جمعیت در ایران است. به نظر می‌رسد در حال حاضر آمیزش با گربه‌های اهلی، با سرعت چشم‌گیری منجر به کاهش خلوص ژنتیکی گربه‌های وحشی در بسیاری از مناطق پراکندگی آن از جمله ایران را در پی داشته است.

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 گربه‌سانان سیستان و بلوچستان

🔹 کاراکال: در زیستگاه‌های بیابانی استپی و گاه درخت‌زارهای کوهستانی زندگی می‌کنند. جهت سازگاری برای زیستن در مناطق بیابانی، از معدود گربه‌سانانی است که هیچ خط و خالی روی بدن ندارد.
تک‌زی است. غذای آن به طور غالب پستانداران کوچک به خصوص جوندگان است و در شکار پرندگان مهارت زیادی دارد. گاهی اوقات حتی به پستانداران بزرگ‌جثه‌ای مانند جبیر نیز حمله می‌کنند. این جانور حتی قادر است آب مورد نیاز بدنش را از طعمه‌اش تأمین نماید.
سگ گله مهمترین عامل تهدید این گوشتخوار در ایران محسوب می‌شود.

🔹 پلنگ ایرانی: پلنگ به صورت انفرادی زندگی می‌کند. قلمرو هر نر معمولا قلمرو چند ماده را نیز در بر میگیرد. از قلمرو خود به شدت دفاع می‌نمایند. جابه‌جایی زیادی دارند و در فواصل بزرگی جابه‌جا می‌شوند. مهم‌ترین طعمه پلنگ کل و بز و قوچ و میش است و در کنار آن از گراز، انواع گوزن‌ها، آهو، پستانداران کوچک، پرندگان و حتی حشرات نیز تغذیه می‌کند. در مواقع کمبود طعمه طبیعی ممکن است به دام‌های اهلی و سگ گله نیز حمله کنند.
به دلیل قابلیت سازگاری بالا در انواع زیستگاه‌های کوهستانی، استپی، جنگلی و کوه‌های خشک مناطق بیابانی اکثر مناطق ایران زندگی می‌کند. اگرچه پلنگ پراکندگی وسیعی در ایران دارد، اما از فراوانی پایینی برخوردار است.
شکار غیرمجاز پلنگ و طعمه‌های آن، تغذیه پلنگ از لاشه‌های مسموم، تله‌گذاری و تصادفات جاده‌ای از مهم‌ترین عوامل کاهش جمعیت این گربه سان در ایران است. پلنگ به طور جهانی در طبقه آسیب‌پذیر قرارد دارد. اما زیرگونه پلنگ ایرانی، در خطر انقراض طبقه‌بندی شده است. حفاظت از پلنگ و همچنین حفظ جمعیت طعمه‌های طبیعی آن، به شدت نیازمند برنامه‌ریزی جدی است.

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 رودخانه کاجو
🔹 قصرقند

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 سگ‌سانان سیستان و بلوچستان

🔸 شاه روباه (بلانفورد): کوچک‌ترین گونه روباه ایران محسوب می‌گردد. به‌صورت انفرادی زندگی می‌کند. شب‌گرد و به ندرت در روز مشاهده می‌شود. همه‌چیزخوار است اما عمدتاً از حشرات و گیاهان و همچنین جوندگان و پرندگان و به ندرت خزندگان تغذیه می‌کند.
در زیستگاه‌های نیمه بیابانی استپی و کوهستانی خشک زندگی می‌کند. یکی از گوشتخواران کمیاب ایران است و در زمره گونه‌های در خطر انقراض سازمان حفاظت محیط‌زیست قرار دارد. گزارش‌های اندکی از مشاهده شاه‌روباه در دست است و حفاظت از آن نیازمند پژوهش و برنامه‌ریزی جدی است.

🔸 شغال‌ طلایی: شبگرد است و زندگی اجتماعی دارد. پس از تاریک شدن هوا بصورت گروهی زوزه می‌کشند که صدایی شبیه جیغ زدن انسان ایجاد می‌کند. همه‌چیزخوار است و از پستانداران کوچک، حشرات، لاشه، زباله و مواد گیاهی تغذیه می‌کند.
در اکثر زیستگاه‌ها از جمله جنگل‌های حرا، کوهستان‌ها، بیابان‌ها و نزدیک مناطق مسکونی یافت می‌شود. در حاشیه روستاها و شهرها فراوان‌تر است. تنها در باتلاق‌ها و ریگزارهای مناطق بیابانی حضور ندارد.
به دلیل سازش‌پذیری بالا، خطری جمعیت شغال‌ها را تهدید نمی‌کند.

🔹 روباه معمولی (روباه سرخ): شب‌گرد است اما در روز نیز مشاهده می‌شود. همه‌چیزخوار است و از پستانداران و خزندگان کوچک، پرندگان و تخم و جوجه آنان، حشرات، کرم‌ها، مردار و مواد گیاهی مانند پسته تغذیه می‌کند.
تقریبا در همه زیستگاه‌های استان به جز مناطق کاملاً بیابانی یافت می‌شود و حتی داخل مزارع کشاورزی و روستاها و شهرها پراکندگی دارد و به نسبت فراوان است. به دلیل سازگاری بالا، خطرات خاصی آن را تهدید نمی‌کند.

🔸 روباه شنی (روپل): نسبت به روباه معمولی سر و بدن کوچک‌تر، جثه لاغرتر، دم کوتاه‌تر و گوش‌های بلندتر و پهن تری دارد.
شب‌گرد است و به صورت انفرادی زندگی می‌کند. همه‌چیز‌خوار است و از حشرات، پستانداران کوچک، خزندگان، مردار و مواد گیاهی تغذیه می‌کند.
در زیستگاهها و مناطق خشک بیابانی و نیمه‌بیابانی با پوشش گیاهی کم تا متوسط یافت می‌شود و به نسبت کمیاب است.
از آنجا که زیستگاه روباه شنی مناطق بیابانی دورافتاده و دور از دسترس است. به نظر نمی‌رسد خطر چندانی نسل آن را تهدید نماید.

🔹 گرگ هندی: بزرگ‌ترین سگ‌سان وحشی ایران است. غالباً شب‌گرد است. زندگی کاملاً اجتماعی دارد و در گله‌های خانوادگی ۵ الی ۸ و گاهی تا ۱۰ تایی زندگی می‌کنند. پراکندگی بسیاری دارد و در اکثر زیستگاه‌ها یافت می‌شود اما به نسبت کمیاب است. از زوج‌سمان بزرگ‌جثه، پستانداران کوچک، دام‌های اهلی و در صورت کمبود طعمه از مردار و مواد گیاهی نیز تغذیه‌ می‌کند. خطرات خاصی آن را تهدید نمی‌کند.

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 خفاشان در سیستان و بلوچستان

🔹 راسته خفاشان با بیش از ۱۳۰۰ گونه شناخته‌شده پس از جوندگان، پرگونه‌ترین راسته پستانداران هستند. تا کنون حضور ۱۵ گونه متعلق به ۶ خانواده از سیستان و بلوچستان گزارش شده است.

🔹 تغذیه: خفاش‌های سیستان و بلوچستان عمدتاً حشره‌خوار هستند و از بزرگ‌ترین شکارچیان حشرات به شمار می‌آیند. حضور آنها در نزدیکی مناطق مسکونی و مزارع فواید بسیاری برای انسان‌ها دارد چرا که حشرات موذی و مزاحم و آفات مزارع را از بین می‌برد.
رژیم غذایی آنها تنوع بسیاری دارد و انواع حشرات و بندپایان از جمله موریانه، مورچه، بید، ساس، عنکبوت، ملخ، جیرجیرک سوسک، سوسری، آخوندک و غیره را تغذیه می‌کنند.
برخی از آنها در شکار نوع خاصی از حشرات تخصص دارند، مانند: خفاش نعل اسبی بلاسیوس متخصص شکار بیدها و خفاش دم موشی مسقطی متخصص شکار قاب‌بالان هستند. خفاش بیابانی از خزندگان کوچک نیز تغذیه می‌کند.
خفاش میوه‌خوار مصری تنها گونهٔ میوه‌خوار در سیستان و بلوچستان است. این خفاش از میوه‌های بسیار رسیده و نرم مانند خرما، انجیر و زردآلو تغذیه می‌کند. برخی کشاورزان آن را با آفت اشتباه می‌گیرند در حالی که میوه‌های مصرفی آن غیرقابل مصرف و برداشت هستند.

🔹 زیستگاه‌ها: زیستگاه خفاش‌ها در سیستان و بلوچستان بسیار متنوع است و در اکثر زیستگاه‌های طبیعی و مصنوعی حضور دارند.
آنها در پناهگاه‌های‌ طبیعی همچون غارهای کوهستانی و نزدیک رودخانه، دره‌های صخره‌ای، درز و شکاف‌ دیوار‌ه‌های صخره‌ای و سنگی و پناهگاه‌های مصنوعی همچون تونل، زیرزمین، ویرانه‌های باستانی، قنات‌ها، معادن متروکه، خانه‌های متروکه، چاه‌های روباز، زیر پل‌ها و شکاف‌های ساختمان‌ها زندگی می‌کنند.
معمولاً اطراف مناطق خاصی پناهگاه خود را انتخاب می‌کند که به نخلستان‌ها، باغات و مزارع، آبگیرهای باز و رودخانه‌ها، مراتع کوهستانی، دامنه‌های درخت‌دار و مناطق شهری و روستایی دسترسی داشته باشند؛ که در آنها شکارهای فراوانی وجود دارد.

🔹 تهدیدات: تخریب پناهگاه و زیستگاه‌های آن، آفت‌کش‌های مزارع، مزاحمت انسان‌ها در هنگام خواب زمستانی، نابودی درخت‌زارها (قطع شدن، آتش‌سوزی و...)، فعالیت‌های معدنی، جنگل‌تراشی و بازدید گردشگران از غارها مهم‌ترین خطراتی هستند که خفاش‌ها را تهدید می‌کنند.

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

گزیدۀ برترین کانال‌های تلگرام
---------
🌍 اندیشکده اقبال‌؛ مرجع‌ تحلیل‌ و‌ شناخت‌ پاکستان 🇵🇰
@AndishkadehIqbal

📖 عراق به فارسی
● @Iraq_Aqlim

📖 بازسازی خودم!!!
● @Shine41

📖 بازخوانی تاریخ ایران‌زمین
● @Khonjibook

📖 کارگروه پژوهشی ایران‌بان کُرد
● @Iranban_Kord

📖 تاریخ و فرهنگ ملل جهان
● @Tarikhe_Melal

📖 آهنگ‌های «نوستالژی»
● @Muzic3000

📖 دانش تفسیر سیاسی
● @Irdiplomat

📖 اشعار پارسی
● @Asharparsiii

📖 اینفوگرافی‌های تاریخی و سیاسی
● @Infographicer

📖 آموزش دکوراسیون منزل
● @ZibaManzel

📖 شاهنامه
● @Shahname_Iranvich

📖 رازفیلم: مستندهای سیاسی اجتماعی فرهنگی
● @Razfilmweb

📖 همه‌چیز دربارۀ گلدان سالم
● @Maryamgarden

📖 «گلچین اشعار زیبا»
● @Najvayee

📖 دنیاۍ بک‌گرآند کارتونی تِم فآنتزئ
● @FantasyPaper

📖 پویش ملی‌فرهنگی سیمرغ
● @Pooyeshesimorgh

📖 اشتادان
● @Eshtadan

📖 کوئیز تاریخ: پرسش و پاسخ روزانه
● @HistoQuiz

📖 فرهنگ مردم خوروبیابانک
● @Hatefta

📖 کانالی برای دوستداران فرهنگ بلوچ
● @Balochiann

📖 اینجا ورزشکار باش
● @MaryamTeam

📖 مرجع میم و مستند تاریخی
● @Tarikh_TV

📖 آهنگ‌های شاد و اشعار جان‌فزای پارسی
● @BazmeParviz

📖 شعر لری
● @Skeyani

📖 پژوهش‌های اصفهان‌شناسی
● @ALI4asS

📖 دین زرتشتی (مزدیسنا)
● @EchoesofGATAHA

📖 عربی عراقی و فصیح، زبان انگلیسی با نسیم
● @Nassim_Arabic_English_Iraqi

📖 ایران‌شهر (درباره‌ی خط و زبان فارسی میانه)
● @Iranshahr1353

📖 ویژگی‌های نژاد آریایی
● @Aryan_race

📖 آلبوم جنگاوران تاریخ (میلیتاریسم تاریخی)
● @Marzupan

📖 درگاه وهومن امشاسپند
● @Khashatra

📖 رازی نهفته [فلسفی]
● @Razhoft

📖 ایران باستان
● @Conference_Iranvich

📖 تاریخ و فرهنگ بلوچستان
● @Balochs_History

📖 پارسی سخن بگوییم و زیبا بنویسیم
● @Farzandan_Parsi

📖 دل‌واژه‌های تنهایی
● @Gandomzaran

📙 مَنِش: آرشیو مجلات و نشریات نایاب قدیمی!
📙 @Manesh4431

📖 نقشه‌های تاریخی و سیاسی
● @Jaynegareh

📕 تعبیر خواب «لِسانُ الصِدق»!
📕 @lesanolsedgh110
---------
📣 شرکت در تبادلات یا ثبت تبلیغات:
👤 @FiruzMehr

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 آرامگاه سلطان بابا حاجی دزکی
🔹 سراوان

🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 پارک لیپار
🔹 چابهار

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 سواحل زیبای دریای مکران
🔹مسیر چابهار - بریس، جلوتر از تالاب لیپار

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 سرزمین رویایی بلوچستان

🔹 کویر و کلوت و کوهستان و نخلستان و دریا و دره، در بلوچستان زیبا گرد هم آمده‌ و پدیده‌ای بی‌نظیر را ترسیم کرده‌اند.

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔸 قالیچهٔ دستبافت بلوچ
🔸 طرح زیبا و خوش‌رنگِ «شکارگاه»

#صنایع_دستی
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 خرس سیاه آسیایی (زیرگونه بلوچستانی)

🔹 از خرس قهوه‌ای کوچک تر است. سطح بدن پوشیده از موهای انبوه به رنگ سیاه و بر روی سینه نوار v شکلی به رنگ سفید یا کرم قرار دارد. ناخن‌های بلند و تیز به او توانایی بسیاری در بالا رفتن از درخت داده است.

🔹 زندگی انفرادی داشته و به نظر می‌رسد که قلمروطلب نیست. عمدتاً شب‌گرد است. همه‌چیزخوار است امّا عمدتاً از مواد گیاهی تغذیه می‌کند. بیشتر از میوه‌های وحشی مانند پسته، زیتون، داز و کنار و نیز میوه‌های باغی مانند خرما و همچنین سایر قسمت‌های گیاهان مانند غلاف‌ها و جوانه‌ها تغذیه می‌کند. همچنین از حشرات به‌ویژه زنبورها، پستانداران کوچک و لاشه‌ها هم تغذیه می‌کند. در زمان کمبود غذا به دام‌های اهلی حمله می‌کند.

🔹 زیستگاه آن مناطق کوهستانی خشک است که عمدتاً با جنگل‌ها و درخت‌زارهای پراکنده پسته، بادام و زیتون وحشی، کنار و درختچه داز پوشیده شده است. از این رو، در مناطق کوهستانی جنوب شرقی ایران، در استان‌های #سیستان_و_بلوچستان، #کرمان و #هرمزگان با فراوانی بسیار پایین یافت می‌شود. ایران غربی‌ترین حدّ پراکندگی جهانی خرس سیاه آسیایی است.

🔹 این خرس در زمره گونه‌های در خطر انقراض سازمان حفاظت #محیط_زیست قرار دارد. شکار و زنده‌گیری توله‌ها از مهم‌ترین عوامل از بین رفتن این خرس در ایران است. از نظر جهانی این گونه در طبقه «آسیب‌پذیر» فهرست سرخ قرار دارد اما زیرگونه خرس سیاه بلوچستانی (balochistan black bear) با نام علمیِ «U.t.gedrosianus» که در ایران و پاکستان پراکندگی دارد، در طبقهٔ «به شدت در خطر انقراض» است. در ایران درباره وضعیت این خرس مطالعه نشده است و اقدام تاثیرگذاری جهت محافظت از آن انجام نگرفته است. وضعیت آن و حفاظت از آن نیازمند مطالعه، بررسی، برنامه‌ریزی و اقدامات جدی با همکاری کشورهای #ایران و #پاکستان است.

#خرس #خرس_سیاه_آسیایی #خرس_بلوچستانی #حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 حیات‌ وحش #سیستان_و_بلوچستان

🔹 پستانداران گوشتخوار کوچک‌جثه استان
🔸 زرده‌بر
🔸 خدنگ بزرگ
🔹 سمور سنگی

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 بازارچه‌های محلی صنایع دستی بلوچی

🔻چابهار
💠تالاب لیپار (دریاچه صورتی)
💠درخت کهنسال انجیر معابد

#صنایع_دستی
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 روستای حمیری
🔹 قصرقند

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 گربه‌سانان سیستان و بلوچستان

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 گربه‌سانان سیستان و بلوچستان

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 روستای زیبای تمین در کوه‌پایه تفتان

#طبیعت
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 سگ‌سانان سیستان و بلوچستان

🔸 شاه روباه (بلانفورد)
🔸 شغال طلایی
🔹 روباه معمولی (روباه سرخ)
🔸 روباه شنی
🔹 گرگ هندی

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

💠 گونه‌های خفاش در سیستان و بلوچستان

۱- خفاش میوه‌خوار مصری
۲- خفاش نعل اسبی بلاسیوس
۳- خفاش دُم‌موشی بزرگ
۴- خفاش دُم‌موشی کوچک (مسقطی)
۵- خفاش بیابانی
۶- خفاش بینی برگه‌ای ایرانی
۷- مایوتیس ژوفرآ (گوش‌بریده)
۸- خفاش گوش‌بلند کوهستانی
۹- پی‌پسترل کول (بال‌سفید)
۱۰- سروتین بُتا
۱۱- خفاش بینی‌برگه‌ای سه‌دندانه‌ای
۱۲- خفاش مقبره‌ای شکم‌برهنه
۱۳- پی‌پسترل عربی
۱۴- پی‌پسترل ساوی
۱۵- سروتین سندی

#حیات_وحش
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 صنایع لنج‌سازی بندر کنارک
🔹 عکاس نصرالله کوهکن

🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

گزیده‌ای از بهترین کانال‌های تلگرام
---------

📕 شخصیت‌شناسی در شاهنامۀ فردوسی
📕
@AnjomanShahnameh

✍🏻 بهترین نقشه‌های تاریخی و سیاسی
🔖 @Jaynegareh

🏡 آموزش دکوراسیون منزل 🏡
🏡 @ZibaManzel

✍🏻 مطالعات تخصصی تاریخ صفویه
🔖 @SafavidStudies

✍🏻 کانال تخصصی روابط بین‌الملل
🔖 @InternationalRel

✍🏻 بازخوانی تاریخ ایران‌زمین
🔖 @Khonjibook

✍🏻 کارگروه پژوهشی ایران‌بان کُرد
🔖 @Iranban_Kord

✍🏻 تاریخ و فرهنگ ملل جهان
🔖 @Tarikhe_Melal

✍🏻 مطالعات ایران در قفقاز و آسیای مرکزی
🔖 @DosuyeCaspian

✍🏻 اینفوگرافی‌های تاریخی و سیاسی
🔖 @Infographicer

✍🏻 آمار و اخبار منتخب
🔖 @citizenpoll

✍🏻 جامعه‌شناسی، سینما، ادبیات
🔖 @R_kordbacheh

✍🏻 گنجینۀ نفیس رمان
🔖 @banafsh_book

✍🏻 آهنگ‌های شاد و اشعار جان‌فزای پارسی
🔖 @BazmeParviz

✍🏻 کوئیز تاریخ: پرسش و پاسخ روزانه
🔖 @HistoQuiz

✍🏻 تاریخ و فرهنگ دولت عثمانی
🔖 @DorreShahvar

✍🏻 پویش ملی‌فرهنگی سیمرغ
🔖 @Pooyeshesimorgh

✍🏻 منابع و مآخذ تاریخ پادشاهی ماد
🔖 @TheMedes

✍🏻 کتابخانۀ متون و مطالعات زردشتی
🔖 @zardoshti_book

✍🏻 آلبوم جنگاوران تاریخ (میلیتاریسم تاریخی)
🔖 @Marzupan

✍🏻 شیمی علم زندگی
🔖 @chemistry99

✍🏻 تاریخ و فرهنگ بلوچستان
🔖 @Balochs_History

✍🏻 منابع و مآخذ تاریخ شاهنشاهی اشکانی
🔖 @ArsacidEmpire

✍🏻 عکاس خیابانی افغانستان
🔖 @Akas_khiyabani

✍🏻 منابع و مآخذ تاریخ شاهنشاهی ساسانی
🔖 @Sasanian_Sources

---------
📣 شرکت در تبادلات یا ثبت تبلیغات:
👤 @FiruzMehr

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 داستان «کیّا و سدو»

‏━━━━━≼✵≽━━━━━

🔹 کیا فاصلهٔ بین باهو تا لسبیله، موطن سدو را با جمازهٔ خود «شلنگ» در زمانی بسیار کمتر از زمان عادی طی می‌کند.

🔹 کیا پس از این‌که به لسبیله می‌رسد، از ترس کلمتی‌ها (خانوادهٔ سدو) خود را نشان نمی‌دهد چرا که او مرتکب بدقولی بزرگی شده بود و شکستن عهد میان بلوچان، ننگ و گناه بزرگی است.

🔹 از این رو کیا منتظر می‌ماند و شبانه به صورت مخفیانه به خانهٔ سدو می‌رود و او را از خواب بیدار می‌کند.

🔹 سدو که انتظار آمدن کیا را نداشته و از حضور مخفیانهٔ او غافلگیر و شگفت‌زده می‌شود به او می‌گوید: «چرا قبل از آمدنت اطلاع ندادی که برای عروسی‌مان جشنی برپا می‌کردیم و زنان می‌آمدند و می‌رقصیدند».

🔹 کیا در پاسخ می‌گوید: «احتیاجی به برپایی جشن نیست، اقوام تو مرا خواهند کشت. باید همین امشب از اینجا برویم». سدو موافقت می کند و آنها شبانه از مسیر بیراهه حرکت می‌کنند.

🔹 روز بعد، سیاهو و پسرش صبح هنگام متوجهٔ عدم حضور سدو می‌شوند. مدتی بعد آن‌ها در اطراف محل سکونتشان ردپای شتر کیا (شلنگ) را می‌بینند و متوجه می‌شوند که کیا شب گذشته سدو را با خود برده است.

🔹 کیا به محض رسیدن به باهو جشن عروسی بسیار باشکوهی برپا میکند و به طور رسمی و شرعی با نامزد خود سدو ازدواج می‌کند.

🔹 از طرفی دیگر کینهٔ خانوادهٔ سدو از کیا، بابت بدقولی و سپس ربودن دخترشان بیشتر می‌شود. کیا با اقدامات خود آبروی این خانواده را لکه‌دار کرده بود و شادیِ عروسی دختر دردانه‌ٔشان را از آنها دریغ کرده بود.

🔹 چند سال بعد برادر سدو به منظور انتقام‌جویی به باهو میاید و خواهر کیا را می‌رباید. به همین علت بین اقوام کیا و خویشان سدو، دشمنی ایجاد می‌شود و آن‌ها در آستانهٔ جنگ قرار می‌گیرند.

🔹 سپس ریش‌سفیدان و خردمندان و خیرخواهان، با میانجی‌گری و وساطت خود غائله را ختم به خیر می‌کنند و همه چیز به خوبی و خوشی تمام می‌شود و جنگی بروز نمی‌کند. پس از این صلح، کیا و سدو نیز با یک‌دیگر آزادانه و بدون ترس و مخفی شدن، زندگی ‌می‌کنند.

💠پایان.

📚 سرچشمه
یادگاری، عبدالحسین (۱۳۸۵): «حماسه‌های مردم بلوچ». تهران: نشر افکار. صص ۱۳۷-۱۵۲.

#ادبیات
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 داستان «کیّا و سدو»

‏━━━━━≼✵≽━━━━━

🔹 کیا پس از این‌که همه چیز برای سفر او مهیا شد، به سوی لسبیله حرکت کرد تا به دیدار نامزدش برود.

🔵۱- چیل باھوے پشتی کتگ
čill bāhaw-ē pošti kotag
🔹از رودخانهٔ باهو گذشتم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵 سربار ءِ سبز ءَ بیتگاں
sarbār-ey sabz-a bittagāŋ
🔹سوار بر شتر سبزه‌ام بودم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵اناکڑوے ءِ رۆد ءِ سر ءَ
anākařow-ē rōd-ey sar--a
🔹کنار رودخانهٔ اناکرو
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵لونٹاں هلۆ هالۆ کتہ
lonţāŋ halō halō kota
🔹کنیزکان ترانهٔ عروسی (هلو هالو) خواندند
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۵- سرمباں جنکی چاپ جتہ
serombāŋ jennekī čāp jata
🔹آنان رقص و پایکوبی کردند
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵یک ساھتے پُرێں نہ‌گوست
yak sahat-ē porrēŋ nagwast
🔹هنوز ساعتی نگذشته بود
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵شومێں سروں گوازێنتگ ات
šūmēŋ saroŋ gwāzēntagat
🔹به حرکت سریع خود ادامه دادم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵مں اناکڑو ءُ گونڈێں نگور
man anākařo o gowanđēŋ negwar
🔹طی مدت کوتاهی از اناکرو و نگور کوچک گذشتم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵اودا مں شنکانی درا
odā maŋ šankānī darā
🔹در آنجا به شنکان...
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۱۰- کاروات گۆں دراج کشێں سرا
kārwāt gōŋ drāj-kaššēŋ sarā
🔹...و کاروات که بسیار دور هستند رسیدم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵زێرکۆہ گۆں بگانی پٹ ءَ
zērkōh gōŋ bogānī paţ-a
🔹سپس از زیرکوه و دشت بگانی
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵کومبی ءِ کوه چپ ءَ کتہ
kombiy-ey kōh čapp-a kota
🔹به کومبی رسیدم و از سمت چپ
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵ما آتکگاں لک ءِ سر ءَ
mā atkagāŋ lakk-ey sar-a
🔹به اول گردنه رسیدم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵راه کلمتیاں بستگ‌ ات
rāh kalmatīyāŋ bastagat
🔹در اینجا کلمتی‌ها راه را بسته بودند
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۱۵- یک چابوکے زھر ءَ جتہ
yak čābok-ē zahr-a jata
🔹با عصبانیت شلاقی به شتر زدم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵زردۆ پر کۆنڈاں گوستگ ‌ات
zardō pa kōnđāŋ gwastagat
🔹با حالتی خمیده گذشت
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵باھو داں گنجێں بیلو ءَ
bāhaw dāŋ ganjēŋ bēlaw-a
🔹از باهو تا بیله آباد و خرم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵تئی دو کشێں منزلاں
ta-ī dokaššēŋ manzelāŋ
🔹با این شتر جماز فقط دو منزل راه پیمودم

#ادبیات
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 داستان «کیّا و سدو»

‏━━━━━≼✵≽━━━━━

🔹 رهگذری که مقصد او باهو بوده است، درد‌ودل سدو با تیتانلی را می‌شنود. هنگامی که آن رهگذر به باهو می‌رسد، شعر سدو را برای کیا بازگو می‌کند. گلایهٔ سدو، کیا را سخت متاثر می‌سازد و او فوراً آماده سفر می‌شود.

🔵۱- پیگام سدو ئے ءِ آتکگاں
paygām sadō-ey ātkagāŋ
🔹پیغام سدو رسید
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵گوں رهگذاری مردماں
gōŋ rahgozārī mardomāŋ
🔹به وسیلهٔ مردم رهگذر
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵مۆچی منی کۆشان بہ‌دوچ
mōči manī kōšān bedōč
🔹ای کفاش کفش‌هایم را مهیا ساز
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵درزی منی جان ءِ گُداں
darzi manī jan-ey godāŋ
🔹ای خیاط لباس‌هایم را بدوز

🔹 کیا شتر تیزرو و زیبایی بنام شلنگ داشته است. وی برای رهسپاری به لسبیله، سه روز متوالی به دنبال شلنگ جست‌و‌جو می کند و سرانجام آن را پیدا می‌کند.

🔵۵- بگاں شلنگ مں لۆٹ‌اِتَگ
baggāŋ šeleng maŋ lōţetag
🔹به دنبال جمازهٔ خود «شلنگ» گشتم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵سے رۆچ تہ بێگاه کتگ
say rōč ta bēgāhī kotag
🔹سه روز به دنبال «شلنگ» به جست‌وجو پرداختم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵چہ بگ ءَ شلنگ گستا کتگ
ča bagg-a šeleng gestā kotag
🔹«شلنگ» را از گلهٔ شتران جدا کردم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵شرێں تڑے جاں شۆد کتگ
šarēŋ tař jānšōd kotag
🔹در حوضی بدنش را خوب شستم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵ماں نرمگے جۆکێنتگ ات
māŋ narmagē jōkēntagat
🔹در مکان نرمی او را نشاندم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۱۰- پشت‌ اۆں پہ رومال چنڈاتگ
pošt ōŋ pa rūmāl čanđetag
🔹بدنش را با دستمال پاک و خشک کردم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵گۆں نگرهێں گوْمساں جتگ
gōŋ nograhēŋ gwamsāŋ jatag
🔹حلقه‌های نقره‌ای را به بینی‌اش زدم
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵مھپل جنکاں بستگ انت
mahpal jennekāŋ bastagant
🔹کنیزکان بستر روی شتر را آماده کردند

#ادبیات
🔸 @balochs_history

Читать полностью…

تاریخ و فرهنگ بلوچستان

🔹 داستان «کیّا و سدو»

‏━━━━━━━━≼✵≽━━━━━━━━

🔹 بخش پایانی پیغام سدو به کیا

🔵سریں جابواں بارگ کتہ
serēn jābawāŋ bārag kota
🔹کمرش با بستن تیردان لاغر شده است،
‌‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵کۆپگ‌چرائێں اسپرءَ
kōpag-čarā-ēŋ espar-a
🔹شانه‌هایش را سپرها پهن کرده‌اند.
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵کوکو کن ءُ پاگءَ بہ‌نند
kūkū kan o pāgā benend
🔹کوکو کن و بر روی دستارش بنشین،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۳۵- گستا چه بێلانی بہ‌بر
gestā ča bēlānī bebar
🔹و او را از میان جمع به گوشه‌ای ببر،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵وش‌وشءَ گۆشے بہ‌گوْش
wašš waššā gōš-ē begwaš
🔹در گوش او نجوا کن،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵تئی دوست‌ءَ سلام شستاتگ‌انت
ta-i dōstā salām šastātag-ant
🔹که دوستت برایت سلام فرستاده است،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵دُرائی دو پنچ رۆچ دات‌اَت‌ئے
dorā-ī do panč rōč dāt-at-ay
🔹و تو برای عروسی مهلت ده روزه معین کرده بودی،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵سے سال دو شش ماه گوستگ‌انت
say sāl do šaš māh gwastag-ant
🔹اینک از آن تاریخ چهار سال می‌گذرد.
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۴۰- اُ کیائے بدپیل کہ توئے
o kīy-ay bad payl ke taw-ay
🔹ای کیای بدقول!
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵کائے ءُ پیداگءَ نہ‌بئے
kā-‌ay o pedāg-a naba-ay
🔹می‌آیی و سپس غیبَت می‌زند،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵سالءِ گوْرگ مێش بیتگ‌انت
sāl-ey gwarag mēš bīttag-ant
🔹[از آن روزها] بره‌های یک‌ساله اکنون میش‌ شده‌اند،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵هِری جڑاں نێش کرتگ‌انت
herrī jāŕāŋ nēš kortag-ant
🔹بچه شتران هم‌اکنون بزرگ شده‌اند،‏
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵سیرءِ گورانڈ پیر بیتگ‌انت
sir-ey gorānđ pir bīttag-ant
🔹قوچ‌های ویژهٔ جشن عروسی پیر شده‌اند،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۴۵- آرت دُرشتگێں کۆگ گپتگ‌انت
art droštagēŋ kōg geptag-ant
🔹آردهای جشن عروسی فاسد شده‌اند،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵ھنّی چگۆگاں وارتگ‌انت
hennī čagōgāŋ wārtag-ant
🔹حناهای عروسی را گنجشکان خورده‌اند،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵تئی دشتارءِ دنتاں رێتگ‌انت
ta-i deštār-ey dantāŋ rētag-ant
🔹دندان‌های نامزدت ریخته‌اند [مجاز: پیر شده است].
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵دوست‌اِت کتہ دوست‌اِت مرات
dōst-et kota, dōst-et merāt
🔹اگر برای خود همسری یافته‌ای این همسر بمیرد،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵آئی‌ءِ ماتءَ سردردے گرات
āi-ey māt-a sardard-ē gerāt
🔹مادرش به سردرد مبتلا گردد
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵۵۰- سردرد ءُ شومێں کۆلگے
sardard o šūmēŋ kollag-ē
🔹به سردرد و سرفهٔ آزاردهنده...
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵نرمێں تپے شیموش دیات
narmēŋ tapp-ē šīmuš dayāt
🔹...و تب مبتلا شود،
‏━━━━━━━━≺❁≻━━━━━━━━
🔵تئی اے سرءَ پروا مبات
ta-i ē sar-a parwā mabāt
اما تو سالم بمانی

ادامه دارد🔸

#ادبیات
🔸 @balochs_history

Читать полностью…
Subscribe to a channel