تاریخ باندبازی و باندزدگی و قبیله‌زدگی

در کنار انبوهی مسائل و موضوعات دیگر تاریخ باندها و دارودسته‌ها را نیز دریابیم.
این سخن پایان ندارد هوش‌دار 👆
#داریوش_رحمانیان
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

مرکززدگی تاریخ معاصر ایران

تاریخ معاصر ما از مرکزگرایی و مرکززدگی رنج می‌برد. تاریخ‌نگاری ایرانی در حوزه‌ی معاصرپژوهی دچار کاستی‌ها و آفت‌هایی‌ست. برای درمان این آفت‌ها چاره‌اندیشی باید کرد. یکی از این آفت‌ها مرکززدگی‌ست.تهران در تحولات تاریخ معاصر نقش درجه‌اول داشته است. در این تردیدی نیست. کشور ما در روزگار معاصر به دلایل گوناگون گرفتار آفت مرکزگرایی شده است. در برنامه‌های نوسازی و توسعه در بیشتر موارد تهران در اولویت بوده است. تهران شده است مرکز و بقیه‌ی جاها پیرامون. این رابطه‌ی مرکز و پیرامون پیآمدهای زیان‌بار فراوان داشته و هزینه‌های سنگین بر کشور تحمیل کرده و چالش‌های سخت و سهمگین پیش روی ایران قرار داده است. اینکه بسیاری از رویدادها و چرخش‌ها و دگرگونی‌‌های تاریخ معاصر ایران، چه سیاسی و چه اجتماعی و‌ چه فرهنگی، با محوریت تهران رقم خورده‌اند از اثرات و نتایج گریزناپذیر مرکزگرایی بوده است. در حوزه‌ی تاریخ‌نگاری که موضوع این یادداشت است آن اثرات به آفتی انجامیده که آن را مرکززدگی می‌توان نامید. تاریخ‌نگاری ما بدرجات مرکززده است. به نقش و جایگاه دیگر جاها کمتر توجه می‌شود و اگر شده یا می‌شود نه به آن اندازه‌ای است که بایسته و شایسته است. در دهه‌های اخیر و بویژه در چند سال‌ گذشته پژوهشگران به تاریخ شهرها و روستاها توجهی روزافزون داشته‌اند. این پدیده‌ای است خجسته و همایون.پرشمارند کتاب‌ها و مقالاتی که در دهه‌های اخیر درباره‌ی تاریخ شهرها و روستاهای ایران نوشته شده‌اند. شماری بنیادها و انجمن‌ها و مؤسسه‌ها برپا شده که در این راه گام‌های بلند و بزرگ برداشته‌اند. پایان‌نامه‌ها و رساله‌های دانشگاهی پرشمار درباره‌ی تاریخ شهرها و روستاها ایلات و عشایر و اقلیت‌های دینی و..‌. داشته‌ایم. شاخه‌ای به نام تاریخ محلی در پاره‌ای از گروه‌های تاریخ پدید امده است. شماری نشریات و مجلات که به تاریخ محلی و تاریخ شهرها و روستاها می‌پردازند در تهران و شهرستان‌ها راه‌اندازی شده است. این‌ها امیدوارکننده است؛ اما بسنده نیست. به برداشتن گام‌های بزرگ‌تر و انجام کارهای اساسی‌تر و سنجیده‌تر نیاز داریم. موضوع بسیار حساس‌تر و پیچیده‌تر از آن است که به نظر می‌رسد. روایت تاریخ مناطق و نواحی گوناگون چنانچه بگونه‌ای روشمند و سنجیده انجام نگیرد چه‌بسا، خواسته و ناخواسته و بدرجات، به حس یگانگی ملی آسیب برساند. تاریخ‌نگاری ایرانی رسالتی بس سنگین بر دوش دارد برای اینکه دشواره‌‌ی دوگانه‌‌ ملت/مردم را حل‌وفصل کند. تاریخی که کثرت مردم را در چارچوب وحدت و یگانگی ملت به روایت درآورد. این کاری است که نه ساده است و نه آسان. ظرایف و دقایقی دارد. مورخ اگر از این ظرایف و دقایق غفلت کند روایتی که به دست می‌دهد می‌تواند در حکم تیشه‌زدن به ریشه‌ی ایران باشد. راهی‌ست دشوار و پرسنگلاخ.پرتگاه‌ها و لغزشگاه‌ها و کژراهه‌های سر راه نیز فراوان‌اند.

منافع و مصالح ملی ما حکم می‌کند که آفت مرکززدگی را چاره و درمان کنیم. در نو‌کردن نامه و نوکردن روایت کیستی ما ایرانیان و چیستی ایران این یکی از کارهای بنیادی‌ست. نونامه‌نویسی بایستی برپایه‌ی زدودن غفلت از نقش و جایگاه مردم سراسر ایران در دستور کار مورخان قرار گیرد. مردم سراسر ایران را در روایت تاریخی بایستی از پیرامون به کانون آورد.
بدون نوکردن نامه کمیت حرکت توسعه و پیشرفت خواهد لنگید. نونامه‌نویسی برپایه‌ی نقش مردم شرط لازم نوشدن و توسعه است. مرکززدگی دردی است که تا درمان نشود تاریخ‌نگاری ما نخواهد توانست وظیفه‌ی خود را در کمک به حل‌وفصل مسائل ایران، چنانکه باید و شاید، انجام دهد. مرکززدگی آفتی‌ست که بدرجات به مرکزگریزی کمک می‌کند و آنان که در روایت تاریخی به حاشیه رفته و نادیده گرفته شده‌اند را آگاه یا ناخودآگاه به ورطه‌ی خودجداپنداری می‌کشاند و شکاف‌ها و رخنه‌ها و روزنه‌هایی پدید می‌آورد که‌ خواه‌ناخواه مورد سوءاستفاده‌‌ی کسانی قرار می‌گیرد که پیوند و یگانگی ملت ایران را خوش نمی‌دارند.

#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/mardomnameh

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت چهارم (پایانی)

کودتای اول (۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر ۱۳۳۱)، از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمريکا: "اسناد سخن می‌گویند، برگردان دکتر احمد علی رجائی و مهین سروری، جلد اول، تهران: قلم، ۱۳۸۳"

✍ دکتر کریم سلیمانی*

مسئله اصلی این نوشتار صرفا معرفی کودتایی است که برای بهار ۱۳۳۱ برنامه‌ریزی شد و قرار بود مصدق در اواخر خرداد از قدرت ساقط شود‌. اسناد مربوط به کودتای یاد شده که هم معرفی و هم تصاویر آن‌ها ضمیمه شده‌اند، به شدت تحت الشعاع کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ قرار گرفته و به همین دلیل، توجه مورخین را کمتر جلب کرده است.

در قسمت پایانی، علت به اجرا در نیامدن کودتا، باز از زبان اسناد آمریکایی طرح می‌شود.

۵. سند شماره ۱۸۲ (۲۴ ژوئن ۱۹۵۲ برابر با ۳ تیر ۱۳۳۱)

مذاکرات محرمانه شاه و علاء با سفیر آمريکا در تهران، هندرسن، در خصوص برکناری مصدق از قدرت، که جزئیات آن در سندهای ۱۷۵، ۱۷۶، ۱۷۸ و ۱۸۱ گزارش شده است، چنان جدی بود که دو گروه کاری متشکل از کارشناسان آمریکایی و انگلیسی در تاریخ ۲۴ ژوئن ۱۹۵۲ (۳ تیر ۱۳۳۱) جلسه‌ای را در لندن برگزار کردند تا درباره اداره صنعت نفت ایران پس از سقوط دولت مصدق تصمیم‌گیری کنند.

طرف مذاکره کننده آمریکایی شامل پل نیتزه و پالمر و از طرف انگلیس راجر ماکینز، میدلتون و رامز باتوم  در این گفتگو شرکت داشتند. (ص۶۲۰)

مذاکره کنندگان در جلسه لندن به منظور اداره نفت ایران ِ پسا مصدق، وارد جزئیات بسیار گسترده‌ای شدند. برای آگاهی از ابعاد این مذاکرات، تصویر تمام صفحات سند ۱۸۲ را در پیوست قرار می‌دهم تا خواننده متوجه این حقیقت شود که دو دولت آمريکا و انگلیس، امر کودتا علیه دولت مصدق در این مرحله را که نگارنده آن را کودتای اول نام نهاده است، بسیار جدی و واقعی تلقی کرده بودند.

پل‌نیتزه از کارگروه آمریکایی ضمن ابراز نگرانی از وضعیت مالی ایران پس از کودتا معتقد بود که "ماهیانه ده میلیون دلار برای مدت شش ماه در اختیار دولت جدید بگذاریم."(ص۶۲۰)

این پیشنهاد صریح و فوری نیتزه امریکایی، طرف انگلیسی را شوکه کرد، به طوری‌که میدلتون گفت "این اقدام، دولت جدید را در معرض این اتهامات قرار می‌دهد که بازیچه و آلت قدرت‌های غربی است."(ص۶۲۰)

این توصیه میدلتون، راهکار هندرسن را به یاد می‌آورد که دو روز پس از کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در گزارش ۳۰ مرداد ۱۳۳۲ از وزارت خارجه آمریکا می‌خواهد باید کارزاری راه بیاندازیم که افکار مردم را مبنی بر اینکه "دولت ایالات متحده با پول و کمک فنی در سرنگون ساختن مصدق و سرکار آوردن دولت زاهدی کمک و مشارکت نموده است" تغییر دهد. (جلد۲، سند ۳۵۱، ص۱۲۰۳-۱۲۰۲)

هيئت وزيران انگلیس در جلسه روز ۲۴ ژوئن (۳ تیر) در خصوص تعامل با ایران و شرکت نفت در صورت تغییر دولت در ایران، تصمیاتی را اتخاذ کرد که از طریق راجر ماکینز به سمع کارگروه رسید. )ص۶۲۱)

یکی از مواردی که به وسیله میدلتون بیان شد، باید در ابتدا از ایران "مبلغ عمده‌ای به عنوان غرامت مطالبه شود و سپس به عنوان بخشی از قرار و مدار نهایی از مطالبه آن صرف‌نظر شود. این امر به مذاکره‌کنندگان ایرانی احساس یک موفقیت آشکار می‌دهد و از آن آبرو و اعتباری برای خود کسب می‌کنند." (ص۶۲۳)

طرف انگلیسی حتی نام کسی را که قرار بود پس از سقوط مصدق مذاکره با ایران را مدیریت کند، نام می‌برد: کینهن کورنوالیس.(ص۶۲۳)

یک روز پس از این‌که مصدق از لاهه به تهران بازگشت، براساس گزارش علاء به هندرسن "صبح روز ۲۶ ژوئن (۵ تیر) کاشانی به دیدار وی (علاء) آمده بود و .... به نظر وی (کاشانی) بوشهری بهترین شخص برای جانشینی مصدق است. (سند شماره ۱۸۳، ص۶۲۶)

این سند نشان می‌دهد، کاشانی در این مقطع از زمان، در جریان حذف مصدق بوده و به همین دلیل او هم در خصوص دولت جانشین به مشورت طلبیده شده است. بنابراين، این‌ ادعا که کاشانی در زمستان ۱۳۳۱ با درخواست مصدق برای تمدید اختیارات فوق‌العاده راه‌خود را از مصدق جدا کرده، صحیح نمی‌باشد. 

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت سوم

کودتای اول (۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر ۱۳۳۱)، از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمريکا: "اسناد سخن می‌گویند، برگردان دکتر احمد علی رجائی و مهین سروری، جلد اول، تهران: قلم، ۱۳۸۳"

✍ دکتر کریم سلیمانی*

پس از ملی شدن صنعت نفت ایران، دولت انگلستان در تاریخ ۴ خرداد و نیز ۳۱ خرداد ۱۳۳۰ از دولت ایران به دیوان دادگستری شکایت کرد و تقاضا نمود، دیوان، دولت ایران را از اجرایی کردن قانون ملی شدن نفت باز دارد. دولت ایران طی لایحه‌ای صلاحیت رسیدگی به اختلاف میان دولت ایران و شرکت نفت را نپذیرفت و از کارکنان خارجی شرکت نفت خواست تا ۱۱ مهر ۱۳۳۰ ایران را ترک کنند. به همین دلیل دولت انگلیس در تاریخ ۵ مهر ۱۳۳۰ از شورای امنیت سازمان ملل درخواست کرد که ایران را از این اقدام باز دارد.

در پی شکایت دولت انگلیس، دکتر محمد مصدق به همراه عده‌ای به نیویورک رفت و در جلسات شورای امنيت در فاصله روزهای ۲۲ تا ۲۶ مهر از حقوق ملت ایران دفاع جانانه‌ای انجام داد و دولت انگلیس در شورای امنیت ناکام ماند. شورای امنيت موضوع دعوای انگلیس و ایران را به دیوان بین‌المللی ارجاع داد.

دولت ایران در ۱۵ بهمن ۱۳۳۰ لایحه‌ای را به دیوان تسلیم کرد و قویا منکر صلاحیت دیوان در رسیدگی به شکایت انگلستان شد. در نهایت دیوان لاهه در روز ۱۹ خرداد ۱۳۳۱ رسیدگی به شکایت دولت انگلیس علیه ایران را شروع و در ۳۱ تیر به نفع ایران رای داد. از از ۱۴ قاضی دیوان ۹ نفر از جمله سر آرنولد مک‌نیر، قاضی انگلیسی به نفع ایران رای داد. (فؤاد روحانی، زندگی سیاسی مصدق، تهران: زوار، ۱۳۷۹، ص۲۷۵-۲۷۱)

تصور کنید در حالیکه کشتی‌های جنگی انگلستان در برابر پالایشگاه آبادان مستقر و این شهر را در محاصره دریایی داشتند و از طرف دیگر دولت این کشور از ۴ خرداد ۱۳۳۰ با شکایت علیه ایران، ابتدا در دیوان لاهه، سپس شورای امنیت و پس از آن، مجددا در دادگاه لاهه، یک جنگ تمام عیار حقوقی در سطح مناسبات بین‌المللی را به راه انداخته و اوج آن در روزهای خردادماه ۱۳۳۱ بود، دکتر مصدق می‌بایست در این جنگ نابرابر، به مصاف حریف قدر قدرت می‌رفت. او که داشت آماده می‌شد تا در روز ۶ خرداد ۱۳۳۱ تهران را به قصد لاهه ترک نماید، درست ۳ روز پیش از این تاریخ، در سوم خرداد پروسه کودتا(ی اول) با ابتکار قطعی شاه و وزیر دربار او، حسین علاء، آغاز می‌شود.

تصور آن حتی پس از سالیان درازی که از آن رخداد گذشته است، هنوز سخت و دردناک است. یک نخست‌وزیر قانونی با مجموعه‌ای از بیماری‌های کهنه و مزمن که از جوانی همچون همزادی او را رها نمی‌کرد و در ایامی که با شور و شوق وصف‌ناپذیر، نه تنها در لاهه، بلکه در صحنه جهانی در مقام دفاع از منافع و حاکمیت ملی ایرانیان، عصا به دست و لنگان لنگان، اما استوار در تلاش بود، پادشاه ایران در تهران در صدد است تا با همکاری دو سفارت امریکا و انگلیس بر علیه این پیرمرد فرتوت کودتا کند‌....

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

https://www.irna.ir/news/85564401/%D8%A7%D8%B2-%D8%B1%D9%88%D8%B2-%D8%A7%D9%88%D9%84-%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84-%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C-%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86%D8%AF-%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87-%D8%B1%D8%A7-%D9%86%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AF-%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت دوم

پیوست دوم

@hamidrezaabedian

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت دوم

کودتای اول (۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر ۱۳۳۱)، از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمريکا: "اسناد سخن می‌گویند، برگردان دکتر احمد علی رجائی و مهین سروری، جلد اول، تهران: قلم، ۱۳۸۳"

✍ دکتر کریم سلیمانی*

۴. سند شماره ۸۹ (۲۶ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۳ مهر ۱۳۳۰)

اتلی (Attlee) نخست‌وزیر انگلستان از سفیر این کشور در تهران می‌خواهد که با "قویترین لحن" از شاه بخواهد مصدق را برکنار کند. (ص۳۱۲)

خطاب به آنانی که تاریخ دیروز را با معیارهای امروزی خوانش می‌کنند، گر این رفتار نخست‌وزیر انگلستان با دولت ایران، استعماری نبوده، پس چه نامی بر آن بگذاریم؟


۵. سند شماره ۹۳ (۲۷ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۴ مهر ۱۳۳۰)

حسین علاء در ۳ مهر ۱۳۳۰ به ملاقات هندرسن سفیر آمریکا می‌رود و او را طرف مشورت قرار می‌دهد. محتوای این گفتگو از منظر حاکمیت ملی حیرت‌آور است. علاء از هندرسن انتظار دارد که بگوید شاه چه بکند و یا چه نکند. او در این گفتگو با هندرسن در‌پی یافتن راهی است که مصدق را برکنار کند. (ص۳۲۵-۳۲۴)

۶. سند شماره ۹۶ (۲۸ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۵ مهر ۱۳۳۰)

در اوایل مهر ۱۳۳۰ سفیر دولت انگلیس در تهران از شاه می‌خواهد "به شرط این‌که مصدق برکنار شود و جای او را دولت منطقی‌تری بگیرد، پیشنهادهای مساعدتری ارائه خواهد شد." (ص۳۳۴، پاورقی شماره ۵)

۷. سند شماره ۹۸ (۳۰ سپتامبر ۱۹۵۱ برابر با ۷ مهر ۱۳۳۰)

سند شماره ۹۸ یکی از مهم‌ترین اسناد مجموعه دو جلدی "اسناد سخن می گویند" است. این سند چهار صفحه‌ای محتوای بسیاری از رخدادهای سیاسی دوران نهضت ملی را رمزگشایی می‌کند. در صبح روز ۶ مهر ۱۳۳۰ هندرسن به دیدار شاه می‌رود تا استوارنامه خود را تقدیم کند. در این جلسه دکتر فاطمی وزیر خارجه دولت دکتر مصدق هم حضور داشت. هندرسن در گزارش خود می‌نویسد:

ظاهرا به علت حضور وزیر امور خارجه، شاه صحبت را از مسئله‌ی اختلاف نفت منحرف کرد و بر نیاز مبرم ایران به توسعه اقتصادی تاکید کرد. (ص۳۳۷)

شاه به گونه‌ای رفتار می‌کند، گویی که حسین فاطمی، فرد بیگانه است و هندرسن محرم اوست. هندرسن هم که از رفتار شاه متوجه می‌شود به دلیل حضور فاطمی نمی‌تواند با او به راحتی گفتگو کند، در بعدازظهر همان روز (۶ مهر) مجددا به دیدار شاه می‌رود. شاه در گفتگوی بعدازظهر با هندرسن که به واقع اولین روز رسمی شروع بکار او بود، با چنان استیصالی از مصدق صحبت می‌کرد که گویی یک بچه کوچک در نزد بزرگتر خود شکایت می‌کند:

شاه تلاش نمی‌کرد اضطراب و اندوه خود را از آن‌چه به نظرش ناتوانی وی در برابر اوضاع کنونی بود، پنهان سازد. وی بارها و بارها با ظاهری حاکی از یاس و ناامیدی اظهار می‌کرد که اما من چه می‌توانم بکنم، من دست تنها هستم. (ص۳۳۸)

یکی از غم‌انگیزترین فرازهای این سند آن‌جاست که "اعليحضرت" از موقعیت رقت‌انگیز خود در برابر دولت انگلیس لب به سخن می‌گشاید:

من می‌دانم که سیاست‌های مصدق ایران را به سوی نابودی می‌کشاند، من تشخيص می‌دهم که علی‌رغم بهره‌کشی انگلستان از ما یا حتی در مواردی خیانت به ما، اگر بخواهیم به عنوان یک کشور مستقل بمانیم، باید دوستی و حمایت انگلستان را حفظ کنیم، من می‌دانم که اگر انگلیس با شخص من مخالفت کند، نظام سلطنتی ما، که به عقیده من عامل اصلی ثبات در کشور ماست، ممکن است سقوط نماید. ولی من چه می‌توانم بکنم؟(ص۳۳۹)

در ادامه این گفتگو، وحشت شاه از دولت انگلیس بخوبی هویداست، به هندرسن می‌گوید؛ چون فعلا شرایط به گونه‌ای است که اگر اقدام به برکناری مصدق کنم مرا به عنوان"یک آلت دست انگلستان"خواهند دید ولی امیدوارم که یا مصدق بر سر عقل آید و یا آنقدر مرتکب اشتباه شود که از طریق مجلس ساقط شود. شاه ادامه می‌دهد:

ولی این امید به‌ هر حال برای سفیر بریتانیا که امشب با من ملاقات می‌کند، جاذبه‌ای ندارد. هنگامی‌که وی دریابد من فکر نمی‌کنم که باید هم اکنون مصدق را برکنار کنم، خشمگين می‌شود و دولت وی ممکن است شروع به مخالفت با من کند. (ص۳۴۱-۳۴۰)

شاه در انتهای گفتگوی بعد از ظهر ۶ مهر ۱۳۳۰ از روی استیصال کامل به هندرسن می‌گوید "در حال حاضر نمی‌داند به کجا متوسل گردد." (ص۳۴۰)

عجب است! پادشاه مملکت از دست نخست‌وزیر قانونی خود نمی‌داند به کجا متوسل شود!

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

تاریخ خشکسالی در خراسان رضوی
جواد عبّاسی، میلاد پرنیانی. جمشید قشنگ
انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد،۱۴۰۳
فهرست و مقدمه کتاب در:
https://www.jdmpress.com/books/651

Читать полностью…

سلسله‌جلسات «نقد و بررسی تاریخی انقلاب مشروطه»


ارائۀ چهارم: بازنگری در روایت‌های موجود از مبانی فکری مشروطه

👤 داریوش رحمانیان (سردبیر نشریۀ مردم‌نامه)

https://youtu.be/umBzHrYA2Sk?si=XqEw4B1lY00uFTF1

📆 پنجشنبه 18 مردادماه 1403
🕰 ساعت ۱۷

📣  واحد سیاسی و اجتماعی و واحد اندیشه و مطالعات انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف

📌 مکان برگزاری: کلاس مجازی انجمن


🆔 @AnjomanSUT


انتشار با ذکر منبع بلامانع است .

کانال سخنرانی ها ، درس گفتارها و گفت و گوها :

/channel/Vortrags

Читать полностью…

➖ نگاهی به تاریخ‌نگاری مشروطه
👤 محمد‌ابراهیم فتاحی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

➖ سیر تحول قانون در عصر مشروطیت
👤 فردین مرادخانی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

🔰 به مناسبت سالروز کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲، حزب ایران برگزار می‌کند؛

‼️ ۲۵، ۲۷ و ۲۸ مردادماه، ساعت ۲۲ به وقت تهران (۲۰:۳۰ اروپای مرکزی - ۱۴:۳۰ واشنگتن دی‌سی) در کلاب‌ رسمی حزب ایران در کلاب‌هاوس.

5️⃣2️⃣ (شب اول) ➖️ ۲۸ مرداد: قیام‌ملی یا کودتا؟!

7️⃣2️⃣ (شب دوم) ➖️ اقتصاد در دولت دکتر مصدق

8️⃣2️⃣ (شب سوم) ➖️ سایه بلند کودتا: تاثیر ۲۸ مرداد بر سیاست و جامعه ایران

🔺️ لینک کلاب رسمی‌ حزب ایران در کلاب هاوس:
• https://www.clubhouse.com/c/join/xqyLV6zU

🆔️ @HezbIran

Читать полностью…

🎙جلسه نقد و بررسی آثار جواد طباطبایی ۱۳۹۳ در کتابخانه ملی با حضور:

داود فیرحی
داریوش رحمانیان
هاشم آغاجری
حسین آبادیان،
قباد منصور بخت
و احمد بستانی
مقام مدافع
حاتم قادری
و جواد طباطبایی

@JavadTaba 🌲

Читать полностью…

✅ جلسهٔ رونمایی کتاب جدید نشر و پژوهش شیرازهٔ کتاب؛ نصف‌ جهان و داستان‌های دیگر تأليف حمیدرضا سپهری

📣 سخنرانان:
گیتی صفرزاده
فریبرز جبارنیا
شادمهر راستین
وحید قاسمی
ساعد مشکی

⏰ زمان: سه شنبه ۲۳ مرداد ۱۴۰۳
🏢 مکان: تهران، فرهنگان فرشته، خیابان فیاضی، بالاتر از خیابان چناران، پلاک ۵۰

📜@shirazehpublishing

Читать полностью…

تاریخ فروش مقام و منصب
تاریخ باندها و دارودسته‌ها
بیماری باندزدگی

فروش مقام و منصب و عنوان و لقب پیشینه‌ای دراز دارد. در متون تاریخ و ادب ما از روزگار قدیم تا دوره‌ی معاصر اشارات گوناگون و فراوان به این پدیده‌ی آفت‌زا شده است. با توجه به اینکه یکی از بحران‌های بنیان‌کن امروز ایران بحران مدیریت است جا دارد که پژوهشگران تاریخ به موضوع فروش مقام و منصب بپردازند و ریشه‌ها و بنیادها و سویه‌های گوناگون و پیامدهای وخیم آن را آشکار کنند و به روایت دراورند. این پدیده‌ی شوم با فرقه‌سازی و باندبازی پیوندی بنیادین دارد. باندزدگی از بیماری‌های کشنده است. سیاست و مدیریت در ایران بشدت باندزده است. در تاریخ معاصر بجای رشد طبیعی تحزب با رشد سرطانی باندها و دارودسته‌ها روبرو بوده‌ایم و هستیم. تاریخ باندبازی و دارودسته‌سازی را باید نوشت. بدون آن سویه‌های مهمی از تاریخ معاصر ایران تاریک و پنهان می‌ماند.
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/hichestandr

Читать полностью…

https://youtu.be/cfhp0HhJysk?si=w0s3XyGkGmL3VV-y

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت چهارم (پایانی)

پیوست چهارم

@hamidrezaabedian

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت سوم

پیوست سوم

@hamidrezaabedian

Читать полностью…

درباره‌ی مصاحبه‌ی اخیر رئیس دانشگاه تهران

لینک این مصاحبه را اینجا در دسترس گذاشتم👆 تا دوستانی که در این کانال عضویت دارند اگر خواستند بخوانند و داوری کنند. از ان‌جا که نام من نیز در این مصاحبه درمیان آمده ناگزیر شدم که کوتاه یکی دو نکته را یادآوری کنم:
در طول سال‌های دراز تدریس در دانشگاه در برابر همه‌ی فشارها و حق‌خوری‌ها خاموشی پیشه کرده بودم. در سال ۱۴۰۱ خبر تعلیق و شایعه‌ی اخراج من پخش شد.‌ روایت‌ها و حکایت‌های گوناگون در پاره‌ای رسانه‌ها و بویژه در شبکه‌های اجتماعی درباره‌ی این موضوع گفته و نوشته و منتشر شد. بناچار برای نخستین بار مهر سکوت را شکستم و چیزهایی گفتم و نوشتم. اینجا بنا ندارم آن گفته‌ها و نوشته‌ها و یا حتی چکیده و مضمون آن‌ها را تکرار کنم. هرکس بخواهد می‌تواند آن‌ها را در فضای مجازی جست‌وجو کند و بیابد و ببیند و بشنود و بخواند و با دیگر روایت‌ها، بویژه آن‌چه سررشته‌داران دانشکده و دانشگاه گفتند و همچنان می‌گویند، بسنجد و داوری کند. آن‌چه که جناب مقیمی، و همراهان و همگنان او، اکنون در مصاحبه اخیر و پیشتر در دیگر مصاحبه‌های خود می‌گویند و گفته‌اند ساده‌سازی بیش از حد مسأله، کلی‌گویی‌های کلیشه‌ای و تکراری، حذف بسباری از جزئیات ماجراهایی که بر سر من و امثال من رفت و هنوز هم می‌رود، نادرست و سفسطه‌آمیز و آشفته و در یک کلام مصداق کامل همان چیزی‌ست که ایشان انکار می‌کنند و به امثال ما نسبت می‌دهند: سیاسی‌بازی و حاشیه‌سازی.

درباره‌ی آن‌چه که در سه سال اخیر بر دانشگاه و پاره‌ای از دانشجویان و استادان، بویژه در دانشکده‌ی ادبیات، رفته و می‌رود جای سخن فراوان است و مجال تنگ. بسیاری از جزئیات در مصاحبه‌ی جناب مقیمی پوشیده شده و ناگفته مانده است.
ایشان یا خبر ندارند(!!!!!؟؟؟؟؟) و یا خبر نمی‌دهند و یا ترکیبی از هر دو.

× × ×

قصه‌ی پرغصه‌‌ی نماد آموزش عالی کشور

آسبب‌زدن به حیثیت و اعتبار دانشگاه تهران البته پیشینه‌ای دراز دارد؛ اما در چند سال اخیر روند تنزل اعتبار و منزلت دانشگاه تهران لجام‌گسیخته بوده است.
آن‌چه که رخ داده و پدیدار شده نمونه‌ی واقعی بحران مدیریت به معنای تام و تمام کلمه است. با توجه به جایگاه خاص دانشگاه تهران در نظام آموزش عالی کشور می‌توان گفت آن‌چه که بر سر این دانشگاه آمده به مثابه‌ی چوب حراج‌زدن بر آبروی کل نظام آموزش عالی ایران بوده است.
اگر بخواهیم مشت را نمونه‌ی خروار بگیریم خوب است نیم‌نگاهی به تاریخ دانشکده‌ی ادبیات در چند سال اخیر بیندازیم.

اگر نبود مصاحبه‌ی اخیر جناب مقیمی من سر آن نداشتم که چیزی بگویم و بنویسم؛ اما انتشار این مصاحبه برای من گونه‌ای از الزام اخلاقی ایجاد کرد که چند سطری قلمی کنم.
این قصه‌ی پرغصه‌ سردراز دارد و در این یادداشت کوتاه مجالی برای گفتن آن نیست. آیندگان خواهند نوشت. تاریخ دانشگاه تهران و دانشکده‌ی ادبیاتش نوشته خواهد شد.خوشبختانه دنیا به آخر نرسیده و زمین و زمانه در چرخش و گردش است.
حدیث نیک و بد ما نوشته خواهد شد
زمانه را سند و دفتری و دیوانی‌ست

امیدوارم این یادداشت ادامه نداشته باشد.

#داریوش_رحمانیان
بیست و ششم امرداد هزار و چهارصد و سه

/channel/hichestandr

Читать полностью…

گفتگو با دکتر هوشنگ شهابی (استاد بازنشسته روابط بین الملل و تاریخ دانشگاه بوستن) دربارة آثار ایشان در حوزه تاریخ فرهنگی و اجتماعی ایران معاصر. زمان فردا (چهارشنبه) ساعت 20 به وقت تهران در زوم به نشانی: https://utexas.zoom.us/j/99670898687

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت اول

پیوست اول

@hamidrezaabedian

Читать полностью…

نگاهی به پروسه سرنگونی دولت ملی دکتر محمد مصدق از منظر اسناد وزارت خارجه دولت آمریکا - قسمت اول

کودتای اول: ۳خرداد ۱۳۳۱ - ۷ تیر۱۳۳۱

✍ دکتر کریم سلیمانی*

یادداشت حاضر بر پایه اسناد وزارت خارجه آمریکا که در مجموعه دو جلدی (بالغ بر ۱۸۰۰ صفحه) با عنوان "اسناد سخن می‌گویند" و توسط دکتر احمدعلی رجایی و سرکار خانم مهین سُروری (رجائی) به فارسی برگردانده شده (تهران: قلم ۱۳۸۳) نگارش یافته است. این مجموعه از اسناد چون حاصل مکاتبات رسمی میان سفارت امریکا در تهران با وزارت خارجه این کشور و نیز وزارت خارجه انگستان و سفارت دولت انگلیس در تهران و علاوه بر آن، سفارت آمریکا در لندن در گردش اداری بوده، از مهمترین منابع مربوط به دوره نهضت ملی ایران به شمار می‌رود. اسنادی که در این نوشتار مورد استفاده قرار گرفته، همگی در جلد اول از  این کتاب قرار دارد. آن بخش از اسناد وزارت خارجه آمریکا که بازه زمانی کودتای اول (۳خرداد۱۳۳۱ تا ۷تیر۱۳۳۱) را در بر می‌گیرد، شامل سندهایی به شماره ۱۷۵، ۱۷۶، ۱۷۸، ۱۸۱، ۱۸۲، ۱۸۳ و ۱۸۴ می‌شود که توجه مورخین را به عنوان یک ایده و برنامه منسجم به منظور ساقط کردن دولت دکتر محمد مصدق از طریق کودتا کمتر جلب کرده است.

قاعده بر این است که کودتای اول را برابر با رخدادی که در نیمه شب و در ساعت اولیه روز ۲۵ مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاده، می‌دانند و آن اعزام سرهنگ نصیری به همراهی تعدادی کامیون پر از سرباز، ظاهرا به جهت ابلاغ فرمان عزل نخست‌وزیر ولی در عمل، قصد بازداشت او مورد نظر بوده است. این نیروها به دام سرهنگ ممتاز می‌افتند و دستگیر می‌شوند. کودتا در این مرحله شکست می‌خورد. بنابر اسناد و مدارک متقن که در دسترس همگان است، کودتای ۲۵ مرداد و ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ در چهارچوب یک برنامه خاص و منسجم  با فرماندهی متمرکز شامل: دولت آمريکا، دولت انگلستان و دربار سلطنتی ایران و نیروهای ایرانی پیرامون آن، صورت گرفت. بنابراین رخداد ۲۵ و ۲۸ مرداد از نظر نگارنده یک رخداد واحد ولی بنا به ضرورت و شرایط خاص، در دو مرحله بوقوع پیوست.

از نظر اینجانب برنامه‌ریزی برای کودتای اول در بازه زمانی ۳ خرداد ۱۳۳۱ تا ۷ تیر ۱۳۳۱ انجام شد. در برنامه‌ریزی برای کودتای اول بر خلاف آن‌چه که در ۱۵ ماه بعد در مرداد ۱۳۳۲ اتفاق افتاد، مبتکر آن شاه و وزیر دربار او، حسین علاء، بودند. ذکر این مطلب بسیار حائز اهمیت است، در کلیه مذاکراتی که، چه حسین علاء، البته به نمایندگی از طرف شاه، با هندرسن گفتگو می‌کرده و چه در گفتگوهای حضوری شاه-هندرسن، همواره و بدون استثنا از واژه کودتا به عنوان شیوه‌ی برکناری دکتر مصدق استفاده می‌شد.

در مجموعه اسناد یادشده از وزارت خارجه آمریکا، به اسناد پراکنده ولی پر اهمیتی برمی‌خوریم که حاکی از این حقيقت است: بحث برکناری نخست‌وزیر از همان آغاز بکار دولت دکتر مصدق مطرح بوده، ولی در هیچ‌یک از آن‌ها از واژه "کودتا" برای ساقط کردن نخست‌وزیر استفاده نشده است. این‌نمونه از اسناد (شماره ۱۸، ۷۹، ۸۴، ۸۹، ۹۳، ۹۶، ۹۸ و ۱۳۸) بیشتر مورد توجه مورخین بوده است. در اینجا به اختصار به معرفی اسناد اخیر می‌پردازم، زیرا اسناد یادشده نشان می‌دهد؛ در مواقعی شاه، و نیز در مواقعی دیگر دولت انگلیس و یا دولت آمریکا، خواهان برکناری مصدق (در این مرحله، نه از طریق کودتا) می‌شده‌اند.

بررسی این سابقه ناهمدلی شاه با دکتر مصدق، به ما می‌گوید، چرا او از سوم خرداد ۱۳۳۱ به طور قاطع در صدد انجام کودتا بر‌می‌آید. اگر چه این کودتا در آخرین حلقه اجرایی‌اش متوقف می‌ماند، ولی اصرار شاه و علاء و برنامه‌ریزی آن‌‌دو برای برکناری کودتایی نخست‌وزیر، چنان جدی است که بالاترین مقامات سیاسی و امنیتی دو کشور آمريکا و انگلیس را سخت درگیر می‌کند.

۱. سند شماره ۱۸ (۷ مه ۱۹۵۱ برابر با ۱۶ اردیبهشت ۱۳۳۰)

گریدی سفیر وقت آمريکا در تهران برای صرف ناهار میهمان پادشاه است. درست چهار روز پس از معرفی کابینه مصدق به مجلس، در خصوص وامی که آمریکا ابتدا قرار بود در سال ۱۳۲۹ به دولت رزم‌آرا بدهد اما در این زمان مصدق خواهان آن بود، گریدی می‌نویسد:

شاه به من اصرار کرد روی موضوع وام فشار زیادی نیاورم تا این‌که دولت موافق‌تر و دلسوز‌تر سرکار بیاید. (ص۱۶۱)

در همین سند شماره ۱۸ گریدی، از ملاقات با گروهی از سناتورها از جمله تقی‌زاده و نیز وزير دربار، علاء، یاد می‌کند که از آن‌ها به‌"گروه من" نام می‌برد. او با اعضای گروه یادشده درباره کارهایی که پس از سقوط دولت مصدق باید انجام شود، مذاکره کرده بوده است. (ص۱۶۲)

۲. سند شماره ۷۹ (۳۰ اوت ۱۹۵۱ برابر با ۷ شهریور ۱۳۳۰)

گریدی سفیر آمريکا بنا به درخواست شاه به دیدار او می‌رود...

@hamidrezaabedian

*دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی

متن کامل را اینجا بخوانید.

Читать полностью…

روایت شکست حرکت مشروطه‌خواهی!

حرکت مشروطه برکت بود. برکات فراوان داشت. بسیار بیش از آن‌که از برکات و دستاوردهایش بگوییم و بنویسیم از کاستی‌ها و عیب و ایرادات و ناکامی و شکست آن گفته و نوشته‌ایم. حرکت مشروطه کاستی‌هایی داشت. به دلایل و علل و عوامل گوناگون درونی و برونی دچار بحران شد و نتوانست چنان‌که شاید پیش برود. اینها را همه می‌دانیم. قرار هم نبود که ان حرکت خجسته با وجود آن همه موانع و کمبودها و کاستی‌ها یک‌شبه ره صدساله برود و به آسانی و به سرعت همه‌ی آرمان‌ها و آماج‌هایش را برآورده کند. هنر بزرگ آن حرکت این بود که ایران را به راهی نو انداخت. ایران را در راهی نو به حرکت درآورد. راهی و حرکتی که همچنان ادامه دارد. و..‌.

پس عیب و ایرادی ندارد که عیب و ایرادهای مشروطه را ببینیم و وارسی کنیم و بگوییم و بنویسیم. آن‌چه که عیب و ایراد دارد این است که عیب و ایراد را ببینیم و جز آن نبینیم.

عیب باشد کو نبیند جز که عیب

عیب می جمله بگفتی هنرش نیز بگوی

با تبلیغ و ترویج روایت شکست هم به مشروطه و مشروطه‌خواهان جفا کرده و می‌کنیم و هم به خود. تا هنگامی که روایت شکست را شکست ندهیم روی پیروزی و بهروزی نخواهیم دید.
مشروطه گذشته‌ی ما نیست اکنون و آینده‌ی ماست.
#داریوش_رحمانیان
امرداد هزار و چهارصد و سه
/channel/hichestandr

Читать полностью…

➖ بازنگری در روایت‌های موجود از مبانی فکری مشروطه
👤 داریوش رحمانیان

(دو دقیقه ابتدایی ضبط نشده است.)

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

➖ نقد و ارزیابی سه گفتمان در جنبش مشروطه
👤 سیدعلی محمودی

🆔@AnjomanSUT

Читать полностью…

✴️ شب نخست، پنجشنبه ۲۵ مرداد ماه، ساعت ۲۲ به وقت تهران در کلاب هاوس حزب ایران

⁉️ ۲۸ مرداد: قیام ملی یا کودتا؟!

👥️ با حضور:
• دکتر حسین موسویان
• دکتر حمید اکبری
• حمیدرضا مسیبیان
• دکتر افشین جعفرزاده

واقعه ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ همواره موضوعی مناقشه‌برانگیز در تاریخ معاصر ایران بوده است. از یک سو، طرفداران سلطنت این واقعه را پیروزی بر یک دولت دیکتاتور و قانون‌گریز می‌دانند، و از سوی دیگر ملی‌گرایان جمهوری‌خواه آن را کودتایی علیه دموکراسی و سرآغازی برای استبداد پهلوی و نهایتاً انقلاب ۵۷ تلقی می‌کنند. روایت چهار شب از ۲۵ مرداد تا ۲۸ مرداد، از شکست کودتا تا عزل دکتر مصدق با حمایت اوباش خیابانی، نظامیان، روحانیون و دخالت بریتانیا و آمریکا، همچنان دارای نقاط تاریک و مبهم است. حزب ایران در این نشست قصد دارد با حضور اساتید متخصص، به بررسی این لحظه حساس تاریخی بپردازد و به پرسش اصلی پاسخ دهد: آیا ۲۸ مرداد انقلابی در دفاع از مشروطه بود یا کودتایی در جهت منافع بریتانیا و پهلوی؟

🔺️ لینک کلاب رسمی‌ حزب ایران در کلاب هاوس:
• https://www.clubhouse.com/c/join/xqyLV6zU

🆔️ @HezbIran

Читать полностью…

نقد و بررسی آثار و آراء جواد طباطبایی
درباره‌ی نشست اردیبهشت ۱۳۹۳

در اردیبهشت ماه ۱۳۹۳ نشستی در نقد و بررسی آثار و آراء جواد طباطبایی برگزار شد. درباره‌ی تدارکات برگزاری ان نشست و سخنرانی‌های آن و پاسخ‌هایی که در خود نشست و روزهای پس از آن داده شد و سخنانی که گفته شد و واکنش‌هایی که برانگیخت باید در مجالی دیگر، اگر باشد و پیش آید، سخن گفت. اینک که فایل صوتی آن به لطف کانال ارجمند سرو ایرانشهر پخش می‌شود و در دسترس قرار می‌گیرد و در اینجا نیز بازنشر می‌شود، بایسته می‌دانم به همه‌ی علاقه‌مندان پیشنهاد کنم که پس از شنیدن این فایل صوتی، چنانچه فرصت کردند، گزارش‌هایی که در همان اوان در پاره‌ای نشریات چاپ و منتشر شد را جست‌وجو کنند و بیابند و بخوانند. در این میان آن‌چه که در نشریه‌ی مهرنامه چاپ و منتشر شد تفصیل و اهمیت بیشتری دارد.
درباره‌ی آن‌چه که خود بنده در آن نشست به اجمال و بگونه‌ای بریده و چکیده و شتابزده گفتم نیز پیشنهادم به علاقه‌مندان این است که چندین سخنرانی و یکی دو گفتار و جستار دیگر سال‌های اخیر من درباره‌ی آثار و آراء طباطبایی را بیابند و بشنوند و بخوانند. در جست‌وجوی آن گفتارها کانال مردم‌نامه می‌تواند یاری‌گر باشد. اخبار و آگهی‌های آن نشست‌ها و گفتارها در این کانال منتشر یا بازنشر شده‌اند.
#داریوش_رحمانیان
بیستم امرداد هزار و چهارصد و سه

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

https://www.karzar.net/149490

Читать полностью…

🔊فایل صوتی


🎥 امکانات و محدودیت‌های رشته‌ی تاریخ دانشگاهی در طرح و صورت‌بندی مسائل ایران معاصر | گفتگوی داریوش رحمانیان و علیرضا ملایی

🔺 سلسله نشست‌های علوم انسانی و مسائل جامعه ایرانی

✅ تا فهم ما از ایران و تاریخش «نو» نشود، جامعه ما «نو» نخواهد شد!

✅مفهوم «تاریخ» با دو مفهوم اساسی دیگر، یعنی تغییر و مرگ گره خورده است. انسان مدرن نیز به این دلیل، به اضطراب دچار شده؛ برای همین است که دوربین عکاسی برای ثبت هر چیزی، در عصر مدرن به یک نیاز تبدیل شده و اختراع می‌شود.

➖ دبیر نشست: دکتر مالک شجاعی

📺 ویدیو یوتیوب



.
🆔 @sokhanranihaa
🆔 @
🆑 #کانال‌سخنرانی‌ها
🌹

Читать полностью…

🔻مشروطه چه می گوید؟
سمپوزیوم چهارروزه واکاوی مشروطیت در روایت ملکم خان، نائینی، کسروی، آدمیت


⭕️نشست چهارم: فریدون آدمیت
در دو بخش سخنرانی و میزگرد


👤دکتر حسین آبادیان | تاریخ دان

👤دکتر داریوش رحمانیان | تاریخ دان


مدیر علمی نشست:
دکتر عباس نعیمی جورشری | جامعه‌شناس


📍گروه جامعه شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران | سه شنبه ۱۶ مرداد ۱۴۰۳

پ.ن.
این برنامه به مدت ۱۴۵ دقیقه برگزار شده اما به دلیل مشکل فنی رکورد، این فایل شامل ۴۵ دقیقه پایانی است.
#فایل_صوتی

🔻کانال رسمی گروه جامعه‌شناسی حقوق انجمن جامعه‌شناسی ایران
🆔️@sociologyoflaw
@iran_sociology
#انجمن_جامعه_شناسی_ایران

Читать полностью…