دیالکتیک علمی

17 July 2025 22:22

💢«اف ۳۵» مقابل جنگنده جدید چین

کدامیک برنده نبرد ناوهای هواپیمابر است؟

چین تولید جنگنده‌های J-۳۵ را برای استقرار در ناو هواپیمابر"فوجیان" آغاز کرده است و این جنگنده را می‌توان از بسیاری لحاظ با جنگنده F-۳۵ آمریکایی مقایسه کرد

طبق اخبار منتشره، چین به‌صورت رسمی تولید انبوه جنگنده رادار گریز نسل پنجم خود، یعنی J-۳۵  را آغاز کرده است. این جنگنده به‌طور خاص برای عملیات روی سومین ناو هواپیمابر نیروی دریایی ارتش چین(PLAN)، یعنی ناو تیپ ۰۰۳ فوجیان طراحی شده است.

این اقدام به‌منزله گام بلندی در راستای اهداف بلندمدت چین در مسیر ساخت یک نیروی دریایی مدرن در آب‌های آزاد و گسترش قدرتش در پهنه دریایی هند-پاسیفیک به شمار می‌رود.

جنگنده J-۳۵ که به نحوی نسخه دریایی FC-۳۱ محسوب می‌شود، هسته اصلی اسکادران هوایی ناو فوجیان را تشکیل خواهد داد. فوجیان یک ناو نسل جدید با سکوی پرواز تخت است که مجهز به سامانه پرتاب الکترومغناطیسی (EMALS) است؛ فناوری‌ای که در حال حاضر تنها نیروی دریایی آمریکا از آن بهره می‌برد.

ویژگی‌های جنگنده J-۳۵ چینی

جنگنده J-۳۵ برخلاف جنگنده‌های فعلی J-۱۵ که از طریق رمپ پرتاب از روی ناوهای "لیائونینگ" و "شاندونگ" به پرواز در می‌آیند، برای عملیات CATOBAR (پرتاب با کاتاپولت و فرود متوقف شونده) طراحی شده است.

این جنگنده ویژگی‌های قالب توجهی برای استفاده در ناو دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به ارابه فرود تقویت‌شده، بال‌های تاشو برای صرفه‌جویی در فضا و قلاب عقب برای فرودهای متوقف شونده اشاره کرد. درعین‌حال بدنه رادار گریز، ورودی‌های بهینه‌شده موتور و حسگرهای جاسازی‌شده در بدنه، J-۳۵ چین را به یک جنگنده نسل پنجمی واقعی تبدیل کرده که شکاف فناورانه با F-۳۵C نیروی دریایی آمریکا را پر می‌کند.

صنعت هوافضای چین در دهه گذشته پیشرفت‌های چشمگیری در فناوری جنگنده‌های رادار گریز داشته و J-۳۵ اثباتی بر این موضوع است. این جنگنده به دو موتور مجهز است و طبق گزارش‌ها، در ابتدا از موتور WS-۱۳E استفاده می‌کرده و در نسخه‌های جدیدتر به موتورهای قدرتمندتر WS-۱۹ ارتقا یافته است.

انتظار می‌رود که این موتورها نسبت رانش به وزن بالاتر و قابلیت اطمینان بیشتری ارائه داده و امکان برخاست با وزن بیشتر از عرشه ناو را برای این جنگنده فراهم می‌کنند.

جنگنده J-۳۵ درعین‌حال دارای محفظه داخلی حمل تسلیحات است و بدین ترتیب قادر به حمل موشک‌های هوابه‌هوای برد بلند PL-۱۵، موشک‌های فروسرخ برد کوتاه PL-۱۰ و مهمات هدایت‌شونده دقیق خواهد بود و به علاوه از یک رادار AESA پیشرفته و سامانه نشانه‌گیری الکترواپتیکی نصب‌شده در زیر دماغه (EOTS) مشابه با سامانه‌های موجود در جنگنده F-۳۵ آمریکایی بهره می‌برد.

مقایسه J-۳۵ چین با نسخه صاحب‌نام آمریکایی‌اش

جنگنده J-۳۵ در مقایسه با F-۳۵C نیروی دریایی آمریکا، ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و البته محدودیت‌های خاصی نیز داراست. پیکربندی دوموتوره این جنگنده چینی افزونگی عملکردش را افزایش داده تا در عملیات‌های دریایی با شدت بالا به‌ویژه در شرایط اضطراری، عملکرد بهتری داشته باشد. از نظر تئوری J-۳۵، ظرفیت حمل بار بیشتر و برد بالاتری دارد.

اما مزایای پیشرفته‌تر F-۳۵C  در زمینهٔ جنگ شبکه محور، ازجمله هم‌گرایی داده‌ها، ادغام بدون درز در عملیات‌های مشترک و دسترسی به شبکه‌های پشتیبانی و نگهداری آزموده شده در میدان نبرد مشخص می‌شود؛ به‌علاوه جنگنده آمریکایی آزمایش‌های کامل صلاحیت عملیاتی در ناو را پشت سر گذاشته، اما J-۳۵ هنوز در مرحله ادغام عملیاتی قرار دارد.

در این میان ظرفیت چین برای رسیدن یا پیشی گرفتن از F-۳۵C در زمینه‌هایی ازجمله ادغام حسگرها، دوام پوشش رادار گریز و بلوغ نرم‌افزار، هنوز مشخص نیست؛ هرچند روند توسعه فعلی نشان می‌دهد که J-۳۵ ممکن است به‌زودی این فاصله‌ها را جبران کند.

تصاویری که به‌تازگی فاش شده‌اند دست‌کم دو فروند J-۳۵ را در حال آزمایش پروازی نشان می‌دهند که در آن‌ها تغییراتی که استانداردهای نهایی پیش از تولید انبوه ایجادشده را مشاهده می‌کنیم. گزارش‌ها از منابع نظامی چینی حکایت از آن دارد که نرخ تولید سالانه J-۳۵ حدود ۵۰ فروند است و در صورت استمرار این روند، چین تا چند سال آینده اسکادران‌های کاملی برای ناو فوجیان و سایر ناوهای آینده‌اش فراهم خواهد کرد.

✍️ غزال زیاری 

https://armyrecognition.com/news/navy-news/2025/breaking-news-china-begins-j-35-fighter-jets-production-for-deployment-on-fujian-aircraft-carrier-raising-indo-pacific-threats

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 19:45

💢خطرات نهفته در صبحانه‌های رایج و راهکارهای رفع آن‌ها

وعده کوچک صبحانه می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر انرژی، تمرکز و سلامتی بگذارد

صبحانه در اکثر کشورها به وعده‌ای شتاب‌زده و سرشار از غلات شیرین، ماست‌های طعم‌دار و نان تُست سفید تبدیل شده است. شاید این عادت برای شما چیز عجیبی نباشد، اما بی‌خطر هم نیست.

بسیاری از صبحانه‌های رایج در تبلیغات به‌عنوان خوراکی‌های سالم معرفی می‌شوند، اما نیازهای روزانه بدن را فراهم نمی‌کنند. این‌که صبح‌ها چه می‌خوریم یا اصلاً چیزی نمی‌خوریم، بر همه چیز اعم از از حس‌و‌حال، سطح انرژی و سلامت بلندمدت اثر می‌گذارد.

مشکلات مربوط به صبحانه‌های رایج

بزرگ‌ترین نگرانی درباره خوراکی‌های رایج در وعده صبحانه مانند غلات صبحانه، شیرینی‌ها، گرانولا یا اوتمیل فوری این است که معمولاً قند بالایی دارند و مقدار پروتئین و فیبر آن‌ها ناچیز است. مری کوریستین، متخصص تغذیه از مرکز آرت هلث سولوشنز، در مصاحبه با اپک تایمز گفت که این ترکیب می‌تواند باعث افزایش ناگهانی و سپس افت شدید قند خون شود.

در تحلیلی که محققان آمریکایی در ماه مه منتشر کردند، غلات صبحانه‌ای که در فاصله سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۳ در دنیا عرضه شدند مورد بررسی قرار گرفتند. نتیجه بررسی‌ها نشان داد که این محصولات به مرور زمان چرب‌تر، شیرین‌تر و شورتر شده‌اند، اما میزان فیبر و پروتئین آن‌ها کاهش یافته است. قند موجود در یک وعده غلات صبحانه ۴۵ درصد بیشتر از مقدار توصیه‌شده انجمن قلب آمریکا برای کودکان است.

کوریستین گفت: «این صبحانه‌ها ممکن است ابتدا باعث افزایش سطح انرژی شوند، اما در ادامه سطح انرژی شما را کاهش می‌دهند که می‌تواند باعث تحریک‌پذیری، کاهش تمرکز و افزایش گرسنگی یا ولع خوردن شود.»

او افزود که مصرف مداوم صبحانه‌های قندی و فرآوری‌شده می‌تواند به مرور زمان خطر مقاومت به انسولین، افزایش وزن و مختل شدن میکروبیوم روده را دوچندان کند.

تصورات نادرست درباره خوراکی‌های صبحانه

یکی از دلایلی که باعث می‌شود افراد برای صبحانه سراغ خوراکی‌های شیرین یا فرآوری‌شده بروند، تصورات نادرستی است که درباره وعده صبحانه دارند. بسیاری از افراد خوراکی‌هایی مانند نان تُست، غلات صبحانه و پنکیک را تنها گزینه قابل قبول برای صبحانه می‌دانند و غذاهای مغذی‌تر را معمولاً در وعده ناهار یا شام میل می‌کنند. چنین ذهنیتی باعث می‌شود که انتخاب‌های سالم‌تر برای شروع روز انگشت‌شمار باشند.

از این گذشته، بسیاری از خوراکی‌های محبوب صبحانه نه به دلیل ارزش غذایی بالا، که به دلیل تبلیغات گسترده به پای ثابت این وعده تبدیل شده‌اند.

به گفته محققان، خوردن غذاهایی که معمولاً در وعده‌های بعدی می‌خوریم، در صبحانه بسیاری از فرهنگ‌ها  کاملاً عادی است.

به فکر کنار گذاشتن صبحانه هستید؟

شاید بگویید چرا اصلاً صبحانه را کنار نگذاریم؟ کنار گذاشتن صبحانه می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد که خیلی‌ها از آن بی‌خبرند.

مطالعه گسترده‌ای که با حضور حدود ۲۲ هزار دانشجو انجام گرفت، نشان داد که حذف صبحانه به‌صورت مقطعی یا همیشگی باعث بروز رفتارهای ناسالم می‌شود. دانشجویانی که صبحانه نمی‌خوردند، تمایل کمتری به مصرف میوه و سبزیجات داشتند، نوشابه زیادی می‌نوشیدند، چربی و کلسترول بیشتری مصرف می‌کردند، در مصرف الکل زیاده‌روی می‌کردند و اهل سیگار و قمار بودند.

تأثیر این عادت‌ها صرفاً به سلامت جسم محدود نمی‌شود. افرادی که صبحانه را کنار گذاشته بودند، بیشتر با افسردگی، اختلال خواب و عملکرد ضعیف تحصیلی دست‌و‌پنجه نرم می‌کردند.

اهمیت صبحانه سالم

چرا صبحانه تا این اندازه مهم است؟ یکی از دلایل اهمیت صبحانه، نقشی است که در شفافیت ذهنی و تعادل عاطفی ایفا می‌کند.

بعد از شبی که بدون غذا سپری می‌کنید، ذخیره انرژی بدن یا همان گلیکوژن تقریباً به صفر می‌رسد. خوردن صبحانه به شارژ مجدد ذخیره انرژی کمک می‌کند و سوخت لازم را به مغز می‌رساند. گلوکز همچنین باعث تولید تریپتوفان می‌شود که به ساخت سروتونین کمک می‌کند؛ ماده‌ای شیمیایی در مغز که بر خلق‌وخو، تمرکز و سلامتی اثر می‌گذارد.

مطالعه دیگری با بررسی عواملی مانند سن، وزن و دیگر فاکتورها نشان داد که هرچه بیشتر اهل صبحانه خوردن باشید، بیشتر احتمال دارد که وزن کم کنید. به‌ازای هر روزی که صبحانه می‌خورید، حدوداً نیم درصد بیشتر وزن کم می‌کنید.

خوردن صبحانه به تنهایی باعث کاهش وزن نمی‌شود، اما به نظر می‌رسد که خوردن صبحانه به ایجاد عادت‌های سالم‌تر مانند داشتن الگوی غذایی منظم در طول روز کمک می‌کند.

این مسئله تا حدی به تأثیر صبحانه سالم بر تنظیم قند خون و هورمون‌های اشتها مربوط می‌شود که باعث افزایش احساس سیری شده و از افت انرژی در ادامه روز جلوگیری می‌کند. خوردن غذای بیشتر در ابتدای روز و خوردن غذای کمتر در ساعات پایانی شب، با ریتم شبانه‌روزی طبیعی بدن سازگارتر است.

دیالکتیک علمی

17 July 2025 16:28

🎥 هوش مصنوعی و ردپایش در دنیای قرارهای عاشقانه آنلاین

هوش مصنوعی به‌طور بی‌سروصدا در حال تغییر دنیای قرارهای عاشقانه آنلاین است. از پیشنهاد دادن متن پیام گرفته تا هشدار درباره رفتارهای خطرناک؛ هوش مصنوعی در حال تغییر نحوه ارتباط ما است. البته آمارها نشان می‌دهند که اکثریت نسبت به این پدیده بدبین است و روزبه‌روز بیشتر از آن دلسرد می‌شود.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 14:03

💢توصیه به دانشگاه‌های بریتانیا برای شفاف‌سازی سیاست‌های هوش مصنوعی

سازمان رسیدگی به شکایات دانشگاهی در انگلستان و ولز از دانشگاه‌ها خواسته سیاست‌های مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی تولیدی را به‌طور شفاف و منصفانه برای دانشجویان توضیح دهند. این درخواست پس از بررسی شکایات دانشجویانی مطرح شده که به دلیل استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در ارزیابی‌ها با جریمه یا تنبیه مواجه شده بودند.

در این توصیه‌نامه آمده است که دانشگاه‌ها باید دلایل نقض قوانین را به صورت مکتوب با ارائه مستندات اطلاع دهند، تحقیقات را با ذهنی باز انجام دهند و مسئولیت اثبات تخلف را بر عهده بگیرند. همچنین باید به مشکلات زبانی، به‌ویژه برای دانشجویان بین‌المللی، توجه کرده و جزئیات جلسات و تصمیم‌گیری‌ها را ثبت و اعلام کنند.

✍️ رابین

https://www.hotcoursesabroad.com/study-abroad-info/international-student-news/all/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 12:55

💢وحشت در دنیای حشرات

مگسی که نوزادانش را در بدن جیرجیرک‌ به دنیا می‌آورد

مگس انگلی اُرمیا اُکراشیا گونه خاصی است که پیش از این دانشمندان با الهام از سیستم شنوایی دقیقش، موفق به ساخت نوعی سمعک شده بودند و حالا به دلیل شیوه خاص زنده زایی اش به‌شدت مورد توجه قرار گرفته است

زایمان زنده در میان حشرات پدیده‌ نسبتاً نادری به شمار می‌آید؛ اما برخی از گونه‌های مگس مثل بعضی از پستانداران زنده‌زا هستند. یکی از این گونه‌ها، مگس انگلی به نام اُرمیا اُکراشیا (Ormia ochracea) است. در یک مطالعه جدید محققان به بررسی چگونگی رشد جنین‌ها و زایمان زنده این مگس ماده، آن هم در حین تغذیه از بدن میزبان پرداخته‌اند.

نورمن لی، نویسنده مشترک این پژوهش و عصب‌شناس کالج سنت اولاف آمریکا دراین‌باره گفت: «یافته‌ها زمینه را برای تحقیقات ژنتیکی و رشدی آینده در مورد اُرمیا فراهم می‌کند؛ جالب اینجاست که این گونه از مگس پیش‌ازاین به خاطر سیستم شنوایی کوچک اما بسیار دقیقش و همچنین رفتارش در یافتن میزبان، در علم عصب رفتارشناسی مورد بررسی قرار گرفته بود.»

زنده‌زایی در جانوران

البته پستانداران تنها حیواناتی نیستند که در بینشان زنده‌زایی دیده می‌شود؛ خیلی از گونه‌های کوسه مثل کوسه پُربیگل، کوسه کله‌چکشی، کوسه ماکو و کوسه سفید بزرگ فرزندانشان را به شیوه زنده‌زایی به دنیا می‌آورند و تخم‌گذار نیستند. نوزادان برخی از گونه‌های قورباغه نیز از تخم بیرون نمی‌آیند و به شیوه مشابهی متولد می‌شوند. سه گونه از مارمولک‌ها هم این شعبده تکاملی را انجام می‌دهند و می‌توانند هم تخم بگذارند و هم زایمان زنده داشته باشند.

اما تیمی از دانشمندان برای مطالعه این پدیده در حشرات، به سراغ اُرمیا اُکراشیا رفتند. این مگس‌های انگلی به جیرجیرک‌ها می‌چسبند؛ آن‌ها با استفاده از شنوایی جهت‌دار خارق‌العاده‌شان، جیرجیرک‌های آوازخوان را پیدا می‌کنند.

لاروهایی که در بدن جیرجیرک رشد می‌کنند

پارکر هندرسون، زیست‌شناس و دانش‌آموخته سابق کالج سنت اولاف، با ترکیبی از روش‌های کالبدشکافی، رنگ‌آمیزی فلورسنت و میکروسکوپی، چگونگی اینکه مگس ماده اُرمیا، جنین‌های در حال رشد خود را در ساختاری مشابه رحم حمل می‌کند، مشاهده و مستندسازی کرد. جنین‌ها تا زمانی که به‌صورت لاروهای کاملاً شکل‌گرفته متولد شوند، به‌طور کامل درون بدن مادر تغذیه می‌شوند.

سپس این لاروها مستقیماً روی بدن یک جیرجیرک میزبان قرار داده‌شده، در آن نفوذ می‌کنند و فرایند رشد خود را درون بدن جیرجیرک کامل می‌کنند. درنهایت، این فرایند منجر به مرگ میزبان در زمانی بین ۱۰ تا ۱۴ روز خواهد شد.

مطالعه انجام شده حکایت از آن دارد که جنین‌ها درون رحم مادر به‌طور چشم‌گیری رشد می‌کنند و احتمالاً در طول رشد از مادر تغذیه می‌نمایند؛ این نوع تولیدمثل، زنده‌زایی آدنوتروفیک نام دارد. به علاوه این مگس‌ها ظرفیت محدودی برای پارتنوژنز ناقص دارند (یعنی حالتی که جنین از تخمک بارور نشده شروع به رشد می‌کند.)

تخمک‌های بارور نشده‌ای که از مگس‌های ماده اُرمیا اُکراشیا به دست آمده‌اند، مراحل اولیه رشد شامل تقسیم هسته‌ای و الگوسازی ابتدایی را طی می‌کنند. البته این جنین‌ها شکل‌گیری کامل لاروی را به پایان نمی‌رسانند. این رشد داخلی جنین، چالش‌هایی فنی برای دست‌کاری ژنتیکی ایجاد می‌کند، بنابراین ابزارهای آینده برای مطالعه ژن‌های این گونه از مگس ممکن است نیاز به هدف‌گیری اسپرم‌ها به‌جای تخمک‌ها داشته باشند.

اریک کول، زیست‌شناس و نویسنده دیگر مطالعه دراین‌باره توضیح داد: «این پژوهش به جنبه فوق‌العاده و کمتر شناخته‌شده‌ای از زیست‌شناسی اُرمیا می‌پردازد. پیچیدگی راهبرد تولیدمثل این گونه مگس، سؤالات جذابی در مورد رشد حشرات و فرگشت رابطه میزبان-انگل مطرح می‌کند.»

درک نحوه تولیدمثل انگل‌هایی مثل اُرمیا اُکراشیا و تعاملشان با میزبان‌ها به دانشمندان در فهم برخی از پویایی‌های زیست‌محیطی و تکاملی گسترده‌تر کمک می‌کند. چرا که شناخت این دینامیک‌ها در کشاورزی و همچنین کنترل بیماری‌ها و آفات کاربردهای زیادی خواهد داشت.

دستاوردهای به‌دست‌آمده از رابطه انگلی میان مگس و جیرجیرک، مسیر توسعه فناوری‌هایی با الهام از زیست‌شناسی را هموار می‌کند؛ همان‌طور که پیش از این هم شنوایی فوق‌العاده اُرمیا، در طراحی سمعک‌های جدید و حسگرهای صوتی مورد استفاده قرار گرفته بود.

به‌علاوه مشارکت دانشجویان کارشناسی در چنین تحقیقاتی، سواد علمی و درک عمومی از نحوه کار علم را تقویت می‌کند. به‌عنوان‌مثال این پروژه، درواقع دوره تحقیقات کارشناسی هندرسون بود که نهایتاً او را به دنبال کردن کامل مسیر پژوهش علمی سوق داد. خود او دراین‌باره توضیح داد: «چنین کارهای عملی‌ای، علم را زنده می‌کند.

✍️ غزال زیاری 

https://www.popsci.com/environment/fly-gives-birth-crickets/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 11:39

🔴نداشتن پنج عامل خطر کلاسیک بیماری‌های قلبی‌عروقی (بررسی در ۵۰ سالگی)، بیش از ده سال به طول عمر می‌افزاید. کنترل فشار خون و ترک سیگار نیز به‌ ترتیب بیشترین تأثیر را در افزایش طول عمر بدون بیماری قلبی‌عروقی و افزایش طول عمر کلی دارند.

پنجاه درصد از بار بیماری‌های قلبی‌عروقی ناشی از این پنج عامل خطر است:

۱- فشارخون بالا
۲- چربی‌خون بالا
۳- وزن غیرطبیعی (وزن کم یا زیاد/چاقی)
۴- دیابت
۵- مصرف سیگار

داشتن این فاکتورهای خطر و یا حذف آنها چه تاثیری می‌تواند بر طول عمر کلی فرد و همین طور سالهای زندگی بدون بیماری های قلبی و عروقی داشته باشد؟ مطالعه‌ای‌ با بررسی داده‌های بیش از ۲ میلیون نفر از ۳۹ کشور از جمله ایران، به این پرسش‌ها پاسخ داده است. مقاله مطالعه در مجله NEJM منتشر (۳۰ مارس) شده است. در این مطالعه، خطر بیماری‌های قلبی و عروقی و همین طور مرگ کلی (ناشی از هر علتی) در طول عمر (تا ۹۰ سالگی) بر اساس وجود یا عدم وجود این فاکتورهای خطر در سن پنجاه سالگی برآورد شده است.

✅ اگر هر پنج عامل خطر در ۵۰ سالگی وجود داشته باشد، خطر کلی ابتلا در طول عمر (تا ۹۰ سالگی) برای مردان ۳۸٪ و برای زنان ۲۴٪ است.

✅ زنانی که هیچ‌یک از این عوامل را نداشتند، در مقایسه با کسانی که همه را داشتند، به‌طور متوسط ۱۳/۳ سال عمر بدون بیماری قلبی‌عروقی بیشتر و ۱۴/۵ سال عمر کلی بیشتر داشتند. این اعداد برای مردان به‌ترتیب ۱۰/۶ سال زندگی بدون بیماری قلبی‌عروقی بیشتر و ۱۱/۸ سال عمر کلی اضافی بوده است.

✅ در میان اصلاح‌های فاکتورهای خطر در میانسالی، کنترل فشارخون بیشترین تأثیر را بر افزایش سال‌های زندگی بدون بیماری قلبی‌عروقی داشته و ترک سیگار، بیشترین تأثیر را بر افزایش طول عمر کلی داشته است.

@Scientometric

دیالکتیک علمی

17 July 2025 09:49

💢زنبور جاسوس، سلاحی جدید برای میدان نبرد

محققان چینی با قرار دادن کنترل کننده هایی در مغز زنبورهای عسل آنها را به سایبورگ تبدیل کرده اند

این دستگاه که وزن بسیار کمی دارد روی پشت زنبورهای عسل کارگر بسته و از طریق سوزن های کوچکی به مغز حشره متصل می شود.

به گفته پژوهشگران دستگاه مذکور در تست ها ۹ مرتبه از ۱۰ بار کارآمد بود و زنبورهای عسل از دستورهایی درباره به چپ یا راست چرخیدن پیروی کردند. زنبورهای عسل سایبورگ را می توان در ماموریت های نجات یا در عملیات های مخفی به عنوان پیشاهنگ نظامی به کار برد. ابزار کوچک را می توان به دوربین، دستگاه های شنود و حسگرهایی مجهز کرد که به حشرات امکان می دهند اطلاعات را جمع آوری و ثبت کنند.

با توجه به اندازه کوچک این زنبورها می توان آنها را برای عملیات های نظامی یا امنیتی مخفی مانند دسترسی به فضاهای کوچک بدون ایجاد شک استفاده کرد.

ژائو جی لیانگ پروفسور انستیتو فناوری پکن رهبری توسعه این فناوری را برعهده دارد. ابزار مذکور با ارائه سیگنال های الکتریکی به لوب های اپتیکی حشره که در حقیقت مراکز پردازش بصری در مغز آن هستند، به محققان امکان کنترل سایبورگ را می دهد.

محققان درباره این تحقیق نوشته اند: روبات های مبتنی بر حشره قابلیت های برتر حرکتی، پنهان شدن و انطباق پذیری محیط زیستی را دارند. آنها در مقایسه با نمونه روبات های مصنوعی قابلیت مخفی شدن بیشتری دارند و مدت زمان عملیات را افزایش می دهند و به همین دلیل برای عملیات های شناسایی مخفیانی در وضعیت هایی مانند نبرد شهری، مقابله با تروریسم و مبارزه با مواد مخدر و همچنین عملیات های نجات در بلایای طبیعی بسیار ارزشمند هستند.

در این میان برخی کشورهای دیگر از جمله آمریکا و ژاپن نیز برای ابداع حشره های سایبورگ رقابت می کنند.

https://nextgendefense.com/bee-cyborg-china-robots-spy/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 08:35

💢کشف سیاره‌ای ۳۵ برابر زمین
⁨
به گزارش مهر به نقل از اسپیس، این سیاره خارج از منظومه شمسی تازه کشف شده که Kepler-۱۳۹f نام دارد و تقریبا دو برابر حجم نپتون و ۳۵ برابر حجم زمین است. همچنین هر مدار آن دور ستاره اش ۳۵۵ روز طول می کشد. جالب آنکه Kepler-۱۳۹f با وجود اندازه بزرگ خود تاکنون ردیابی نشده بوده است

دلیل این امر آن است که تلسکوپ فضایی کپلر متعلق به ناسا که سه هزار سیاره در ۹ سال عملیات خود کشف کرد در مرحله اول روی شناسایی سیارات با روش ترانزیت تمرکز کرده بود در این روش سیاره هنگام گذر از جلوی ستاره اش سایه ای ایجاد می کند و در نتیجه رصد می شود. به طور دقیق تر هنگام گذر سیاره از جلوی ستاره، نور آن کمتر می شود و ستاره شناسان می توانند سیارات را شناسایی و اندازه شان را محاسبه کنند اما درهرحال تلسکوپ کپلر نتوانسته بود سیاراتی که بالاتر از محدوده دید خود تا ستاره وجود دارند را شناسایی کند بنابراین بسیاری از سیارات ناشناخته باقی ماندند.

البته اگر سیارات ناشناخته بخشی از سیستم چند سیاره ای باشند، محققان می توانند آنها را رصد کنند. منظومه Kepler-۱۳۹ سه سیاره ابر زمین صخره ای و یک سیاره عظیم گازی دارد که بعدا کشف شد. شکاف بین مدارهای این سیارات حاکی از آن بود که احتمالا سیاره دیگری نیز وجود دارد. محققان با اندازه گیری دقیق مدارها توانستند حداقل وجود یک سیاره دیگر را پیش بینی کنند.

یکی از مولفان این پژوهش می گوید: مشکل به طور دقیق سیاراتی که ترازیت نمی کنند، نیست بلکه یافتن شرایطی است که بتوان از آن مکان سیاره مذکور را استنباط کرد.

شناسایی اولیه یک سیاره توسط تلسکوپ کپلر معمولاً با مشاهداتی از روی زمین دنبال می‌شود. ستاره شناسان با استفاده از روش سرعت شعاعی (Radial Velocity یا RV)، می‌توانند دریابند سیاره چقدر به ستاره‌اش نیرو وارد می‌کند و از این طریق جرم آن را اندازه بگیرند. گاهی اوقات همین روش به کشف سیاره های جدیدی نیز منجر می شود مانند سیاره گازی دوردستی به نام Kepler-۱۳۹e.

در منظومه‌ها، هر سیاره فقط تحت تأثیر گرانش ستاره‌اش نیست، بلکه سیارات دیگر منظومه هم روی آن نیرو وارد می‌کنند. این نیروها باعث می‌شوند زمان عبور یک سیاره از جلوی ستاره کمی تغییر کند. به این پدیده «تغییرات در زمان عبور» (TTV) می‌گویند. این تغییرات می‌توانند وجود سیارات پنهان را آشکار کنند، حتی اگر آن‌ها مستقیماً از جلوی ستاره رد نشوند.

هنگامیکه محققان TTV هایی را مشاهده می کنند که به سیارات شناخته شده مربوط نیستند، می توانند با اطمینان اعلام کردند یک سیاره ناشناخته در منظومه رصد کرده اند.

درهمین راستا پژوهشگران این تحقیق شکاف های منظومه های شناسایی شده را رصد کردند و در مرحله بعد از روش های سنجش RV و TTV برای جستجوی یک سیاره گمشده استفاده کردند.

https://www.space.com/astronomy/astronomers-discover-giant-alien-planet-35-times-more-massive-than-earth-hiding-in-a-known-star-system

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 19:54

💢هوش مصنوعی وارد قلب راکتور می‌شود

اتحاد سری گوگل و وستینگهاوس برای ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای آینده

کمپانی وستینگهاوس در اقدامی بی‌سابقه در همکاری با گوگل از هوش مصنوعی برای سرعت بخشیدن به ساخت راکتورهای هسته‌ای مدرن بهره می‌گیرد

در پروژه مشترک وستینگهاوس و گوگل ابزارهای هوش مصنوعی به‌طور خودکار «بسته‌های کاری ماژولار» را برای رآکتورهای پیشرفته طراحی و بهینه‌سازی می‌کنند، کاری که معمولاً پیچیده، زمان‌بر و نیازمند نیروی انسانی زیاد است.

بر اساس اطلاعات منتشر شده از این همکاری، فناوری‌های اختصاصی وستینگهاوس همچون «HiVE» و «bertha»‌ را پلتفرم‌های هوش مصنوعی گوگل ترکیب می‌کند. به ادعای وستینگهاوس، ترکیب این ابزارها امکان تحلیل حجم عظیمی از داده‌ها، خودکارسازی فرآیندهای پیچیده مهندسی و ارتقای بهره‌برداری از نیروگاه‌های فعلی را فراهم می‌کند.

دن سامنر مدیر وستینگهاوس درباره این همکاری می‌گوید: «فناوری AP1000 ما تنها راکتور ماژولار دارای مجوز کامل و آماده ساخت در دنیا است. این فناوری سریع‌ترین راه برای افزودن انرژی پاک و قابل‌اتکاء به شبکه برق است.»

استفاده از داده‌های اختصاصی ۷۵ ساله وستینگهاوس و ترکیب آن با هوش مصنوعی گوگل، می‌تواند فرآیند ساخت واحدهای جدید را تسریع و بهره‌برداری از نیروگاه‌ها را بهینه کند.

این دو شرکت به‌تازگی یک پروژه «اثبات مفهوم» (Proof of Concept) را با موفقیت اجرا کرده‌اند. در این پروژه، با استفاده از پلتفرم طراحی دیجیتال WNEXUS و هوش مصنوعی، بسته‌های کاری برای ساخت رآکتورهای AP1000 به‌صورت خودکار تولید و بهینه‌سازی شدند.

https://interestingengineering.com/culture/westinghouse-google-cloud-ai-nuclear-reactors

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 17:06

💢شکار شکارچی؛ ریزپرنده فرانسه پهپادها را زیر ۶۰ ثانیه شکار می‌کند

شرکت نوپای فناوری فرانسوی «هرماتان ای‌آی» از یک پهپاد رهگیر پیشرفته با نام «گُبی» رونمایی کرده است که به ادعای سازندگانش می‌تواند هدف را در زیر ۶۰ ثانیه نابود کند

پهپاد گُبی (Gobi) با استفاده از هوش مصنوعی، دید کامپیوتری و فناوری‌های رادیویی و فروسرخ، در چند ثانیه پرتاب می‌شود و با برخورد مستقیم، پهپادهای دشمن را در آسمان شکار می‌کند.

این پهپاد تهاجمی بسیار سریع که با هدف نابودی پهپادهای دشمن طراحی شده، توانایی دارد که به فاصله بسیار کمی از زمان شناسایی تهدید به‌صورت خودکار شلیک کند.

گبی که وزن آن کمتر از دو کیلوگرم است، طراحی شده تا بسیار سبک و اقتصادی باشد. حذف کلاهک انفجاری سنتی، به گفته‌ی شرکت سازنده، باعث شده گُبی علاوه بر سبکی، از لحاظ هزینه تولید نیز بسیار مقرون‌به‌صرفه و مناسب برای استفاده گسترده باشد.

پهپاد گُبی توانایی دارد با سرعتی تا ۲۵۰ کیلومتر در ساعت حرکت کند. شعاع عملیاتی آن نیز پنج کیلومتر اعلام شده است، به این معنا که می‌تواند در محدوده‌ای نسبتاً وسیع دشمن را ردیابی و نابود کند. این پهپاد قادر است با اهدافی با وزن تا ۶۰۰ کیلوگرم مقابله کند، که آن را در دسته‌ رهگیرهای سبک اما قدرتمند قرار می‌دهد.

در حالی که بسیاری از سامانه‌های ضدپهپادی سنتی برای انهدام هدف به انفجار در نزدیکی آن متکی هستند (با استفاده از فیوزهای مجاورتی)، گُبی با برخورد مستقیم به هدف و تخریب اجزای حساس آن مانند ملخ‌ها، سیستم پیشران یا سنسورها، عملیات نابودی را به شکلی فیزیکی و دقیق انجام می‌دهد.

نحوه عملکرد سیستم رهگیری

به گفته‌ی شرکت سازنده این پهپاد، مأموریت خود را در سه مرحله کلیدی اجرا می‌کند:

شناسایی تهدید: در مرحله اول، سامانه به کمک امواج الکترومغناطیسی و رادیویی محیط پیرامون خود را اسکن می‌کند تا تهدیدات احتمالی از جمله پهپادهای دشمن را شناسایی کند.

پرتاب خودکار و هدایت اولیه: پس از شناسایی تهدید، گُبی به‌صورت خودکار پرتاب می‌شود. در حین پرواز و با استفاده از سیگنال‌های رادیویی، اطلاعات موقعیت هدف به‌صورت لحظه‌ای به پهپاد منتقل می‌شود تا آن را در مسیر صحیح هدایت کند.

رهگیری نهایی و برخورد دقیق: وقتی گُبی به فاصله‌ای نزدیک از هدف می‌رسد، حالت ردیابی آن از رادیویی به فروسرخ تغییر می‌کند. در این مرحله، با استفاده از هوش مصنوعی و فناوری بصری کامپیوتری، دقیق‌ترین نقطه برای برخورد شناسایی شده و پهپاد در لحظه آخر مسیر خود را برای برخورد مستقیم با آن تنظیم می‌کند.

به گفته‌ی توسعه‌دهندگان، گُبی از الگوریتم‌های یادگیری ماشین بهره می‌برد تا در لحظه شرایط و موقعیت را تحلیل و تصمیم‌گیری کند. همین ویژگی به آن امکان می‌دهد با بیشترین دقت ممکن به هدف برخورد کند.

توانایی هماهنگی با سامانه‌های فرماندهی

سازندگان گپی می‌گویند یکی از مزایای قابل توجه این پهپاد این است که می‌توان آن را به سامانه‌های فرماندهی و کنترل متصل کرد.

این قابلیت اجازه می‌دهد که گُبی با سایر سامانه‌های پدافندی یا نظارتی همکاری کند، داده‌ها را به اشتراک بگذارد، پهپادهای دشمن را سریع‌تر شناسایی کرده و مهم‌تر از همه از خطای هدف‌گیری روی پهپادهای خودی جلوگیری کند.

اگرچه هنوز آزمایش‌های میدانی درباره‌ی عملکرد گُبی در زمین‌های ناهموار یا محیط‌های جنگی پیچیده منتشر نشده، اما امکان اتصال این سامانه به زیرساخت‌های سامانه‌های فرماندهی و کنترل بیانگر قابلیت عملیات کاملا مستقل و خودمختار در آینده است.

آزمایش‌های پروازی در جریان است

شرکت هرماتان ای‌آی اعلام کرده است که مدل‌های اولیه این پهپاد رهگیر هم‌اکنون در حال انجام آزمایش‌های پروازی هستند. هدف این مرحله، سنجش عملکرد واقعی گُبی در شرایط گوناگون و بهینه‌سازی الگوریتم‌های تعقیب و رهگیری است.

تصاویر رسمی منتشرشده از گُبی، نمایی از طراحی دوربین‌ها، ساختار آیرودینامیکی و نحوه‌ی عملکرد این سامانه را در آسمان نشان می‌دهند.

با ظهور تهدیدهای نوین هوایی در قالب پهپادهای رزمی و تجسسی، توسعه سامانه‌هایی مانند گُبی، که سریع، دقیق، مقرون‌به‌صرفه و خودکار هستند، می‌تواند به تغییر قواعد نبرد در آینده‌ی نزدیک منجر شود.

کارشناسان می‌گویند اگر عملکرد گُبی در میدان جنگ نیز مانند ویژگی‌های فنی‌اش باشد، این پهپاد می‌تواند به بخشی کلیدی از پدافند هوایی نیروهای نظامی تبدیل شود.

https://nextgendefense.com/french-drone-hunts-minute/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 15:12

💢کشف شهر گمشده‌ ۳۵۰۰ ساله در پرو

پژوهشگران سازه‌ای دایره‌شکل را روی دامنه تپه‌ای در استان بارانکا در شمال پرو کشف کردند که شامل بقایای ساختمان‌هایی سنگی و گِلی است که در ارتفاع حدود ۶۰۰ متر از سطح دریا، در حدود سال‌های ۱۸۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد ساخته شده‌اند

باستان‌شناسان شهری گمشده را در پرو کشف کرده‌اند که سه هزار و ۵۰۰ سال پیش رونق داشته و به‌ احتمال زیاد، با جوامع اولیه انسانی مانند تمدن‌های مصر باستان و سومر در خاورمیانه هم‌دوره بوده است.

شهر باستانی پنیکو (Peñico) به‌طور مستقل از دیگر تمدن‌های اولیه پدید آمده و احتمالا به شکل یک مرکز تجاری رونق داشته که آمریکای جنوبی ساحلی را از طریق جنگل‌های انبوه، به مناطق کوهستانی آند متصل می‌کرده است.

روت شیدی، باستان‌شناس و مدیر منطقه باستان‌شناسی کارال، گفت: «این مرکز شهر بر پایه سنت فرهنگی کارال شکل گرفته است.»

پژوهشگران سازه‌ای دایره‌شکل را روی دامنه تپه‌ای در استان بارانکا در شمال پرو کشف کردند که شامل بقایای ساختمان‌هایی سنگی و گِلی است که در ارتفاع حدود ۶۰۰ متر از سطح دریا، در حدود سال‌های ۱۸۰۰ تا ۱۵۰۰ پیش از میلاد ساخته شده‌اند.

دانشمندان گمان می‌برند که ساکنان این شهر باستانی با تمدن کارال‌ــ کهن‌ترین تمدن در قاره آمریکا‌ــ مرتبط بوده‌اند؛ تمدنی که پنج هزار سال پیش شکل گرفت.

تصاویر هوایی ثبت‌شده با پهپاد وجود سازه‌های جدیدی را نشان دادند که به‌صورت موازی با ساختمان‌های پیش‌تر کشف‌شده متعلق به جامعه پیشاکلمبی کارال‌ــ‌سوپه قرار دارند.

ارتفاعی که این سازه‌ها آنجا کشف شدند، نشان می‌دهد که ساکنان این شهر باستانی این محل را به‌ لحاظ راهبردی و احتمالا برای برجسته‌تر کردن شکوه بناهایشان، محافظت در برابر سیلاب‌ها و رانش زمین یا برای تقویت تعامل و مبادله، انتخاب کرده بودند.

دکتر شیدی گفت: «پنیکو به آن دسته از مجموعه محوطه‌های باستان‌شناسی‌ که تحت نظر ما قابل‌بازدیدند، اضافه می‌شود: شهر مقدس کارال، شهر ماهی‌گیری آسپرو و شهر کشاورزی‌‌ــ‌ماهیگیری ویچاما. عموم مردم خواهند توانست با این شهر تعامل و تبادل نیز آشنا شوند.»

به گفته باستان‌شناسان، کشف این شهر برای درک بیشتر تاریخ آمریکای جنوبی اهمیت اساسی دارد. آن‌ها گمان می‌برند این شهر پس از آن پدید آمد که تمدن کارال بر اثر تغییرات اقلیمی نابود شد.

پنیکو همچنین به‌احتمال زیاد به‌عنوان یک محور اتصال در شبکه مبادلات عمل می‌کرده که به استخراج و گردش کانی هماتیت آهن مرتبط بوده؛ ماده‌ای که برای ساخت رنگدانه قرمز به‌کار می‌رفته و در کیهان‌شناسی آندی از اهمیت نمادین بالایی برخوردار بوده است.

دکتر شیدی به خبرگزاری رویترز گفت: «آن‌ها برای تجارت و مبادله با جوامع ساحلی، مناطق مرتفع و جنگل، در محلی راهبردی مستقر شده بودند.»

وزارت فرهنگ پرو در بیانیه‌ای اعلام کرد که تاکنون ۱۸ سازه در محوطه این شهر باستانی کشف شده است، از جمله ساختمان‌های عمومی بزرگ و کوچک، و مجموعه‌های مسکونی.

یکی از سازه‌ها با عنوان «بی‌۲» (B2) به‌ دلیل نقش‌برجسته‌های مجسمه‌مانندش جلب توجه می‌کند که در دو ساختمان عمومی بزرگ دیگر از مرکز شهر ادغام شده‌اند.

مشخص شد این ساختمان طرح‌های چشمگیری از ساز بادی صدف حلزونی موسوم به «پوتوتوس» و سازهای دیگری دارد که بر دیوارهای اتاقی چهارگوش نمایان شده‌اند.

در جوامع اولیه آندی، برای انتقال صدا تا فواصل طولانی مانند اعلام نشست‌ها و رویدادهای مهم، از پوتوتوس استفاده می‌شد و این سازها نمادی از اهمیت اجتماعی به‌شمار می‌رفتند.

آن‌ها به‌عنوان پیشکش آیینی مهمی برای خدایان در نظر گرفته می‌شدند؛ به‌نشانه سپاسگزاری برای نعمت‌هایی که درخواست و دریافت شده بودند.

پژوهشگران اشیای باستانی مهم دیگری را هم در این ساختمان کشف کردند، از جمله تندیس‌هایی از گل خام که پیکره‌هایی انسان‌مانند و جانورمانند را نشان می‌دادند و نیز اشیایی آیینی.

آن‌ها همچنین گردنبندهایی را در محل این ساختمان یافتند که مهره‌هایی از مواد گوناگون مانند رودوکروزیت، کریزوکولا، استخوان جانور و گل داشتند.

وجود چنین اشیایی نشان می‌دهد که این ساختمان احتمالا یکی از مهم‌ترین بناها در تاریخ شهری پنیکو بوده است.

https://www.independent.co.uk/news/science/archaeology/peru-lost-city-penico-south-america-archaeology-b2783723.html

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 12:23

『 نحوه اجرای CBT روی یک کیس (Case Approach) 』

📕برای درک بهتر، مثالی از یک مراجع با افسردگی خفیف را بررسی می‌کنیم:

🌀ارزیابی و فرمول‌بندی شناختی:جمع‌آوری اطلاعات درباره تاریخچه، علائم، باورها، شرایط زندگی و روابط مراجع.

♻️تدوین فرمول‌بندی شناختی: مثلاً «من شکست‌خورده‌ام» ← احساس بی‌ارزشی ← اجتناب از فعالیت ← تداوم افسردگی.

🎯تعیین اهداف درمانی مثل: افزایش فعالیت روزانه، کاهش افکار منفی، بهبود روابط اجتماعی.

🎓آموزش مدل CBT:آموزش به مراجع درباره ارتباط بین افکار، احساسات و رفتارها.

🔍 شناسایی افکار ناکارآمد مانند:

✖️«من به درد هیچ کاری نمی‌خورم.»

🌐بازسازی شناختی (Cognitive Restructuring):به چالش کشیدن افکار منفی و جایگزینی آن‌ها با افکار واقع‌بینانه‌تر.

👈پرسش‌هایی مثل: «شواهدی که این فکر را تأیید یا رد می‌کنند چیست؟»

♨️فعال‌سازی رفتاری (Behavioral Activation):تشویق به انجام فعالیت‌های لذت‌بخش یا معنادار.

🎰برنامه‌ریزی تدریجی برای درگیر شدن در زندگی.

🧩آموزش مهارت‌هایی مانند: حل مسئله، جرأت‌مندی، ذهن‌آگاهی، تنفس دیافراگمی.

📚ارزیابی پیشرفت و پیشگیری از عود: مرور پیشرفت‌ها و طراحی برنامه‌ای برای مقابله با بازگشت احتمالی علائم.

┏━━━━━━━━━━━
🏛🎭📔📕@Marham_Foundation
➖➖➖➖➖➖➖➖
@IranaPsychologicalAssociation
┗━━━━━━━━━━━━

دیالکتیک علمی

16 July 2025 11:37

💢دانشمندان می‌گویند حیوانات به صداهای گیاهان واکنش نشان می‌دهند

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که حیوانات به صداهایی که گیاهان تولید می‌کنند واکنش نشان می‌دهند و این موضوع احتمال وجود یک زیست‌بوم (اکوسیستم) نهان بین آنها را مطرح می‌کند

در اولین شواهد از این دست، تیمی در دانشگاه تل‌آویو دریافت که شب‌پره‌های ماده از تخم‌گذاری بر گوجه‌فرنگی‌هایی خودداری می‌کنند که صداهایی تولید کنند که ناشی از استرس و پریشانی باشد و نشان از احتمال ناسالم بودن آنها دارد.

این اولین گروهی بود که دو سال پیش نشان داد گیاهان وقتی پریشان یا ناسالم هستند فریاد می‌زنند.

این صداها خارج از محدوده شنوایی انسان هستند اما بسیاری از حشرات و خفاش‌ها و برخی از پستانداران می‌توانند آن را بشنوند.

پروفسور یوسی یووال، از دانشگاه تل‌آویو، می‌گوید: «این اولین مدرک و شاهد از واکنش یک حیوان به صداهایی است که یک گیاه تولید می‌کند.»

«در این مرحله، این یک حدس و گمان است اما این احتمال هست که انواع حیوانات بر اساس صداهایی که از گیاهان می‌شنوند، تصمیم می‌گیرند؛ مثلا اینکه آیا گرده‌افشانی کنند یا در داخل آنها پنهان شوند یا گیاه را بخورند.»

پژوهشگران مجموعه‌ای از آزمایش‌های کنترل‌شده و دقیق را انجام دادند تا مطمئن شوند که این واکنش شب‌پره‌ها به صدا است و نه به ظاهر گیاهان.

آنها اکنون صداهایی را بررسی می‌کنند که گیاهان مختلف تولید می‌کنند و اینکه آیا گونه‌های دیگر حیوانات هم بر اساس آنها تصمیم می‌گیرند.

پروفسور یووال می‌گوید: «می‌توان تصور کرد که ممکن است تعاملات پیچیده زیادی وجود داشته باشد و این [تحقیق] صرفا اولین قدم است.»

به گفته پروفسور لیلاخ هدانی در دانشگاه تل‌آویو، یکی دیگر از زمینه‌های تحقیق این است که آیا گیاهان می‌توانند با صدا اطلاعات را به یکدیگر منتقل کنند و به آن پاسخ دهند و بر اساس آن عمل کنند، مانند صرفه‌جویی و ذخیره آب در خود در شرایط خشکسالی.

او به بی‌بی‌سی گفت: «این پرسش هیجان‌انگیزی است.»

«اگر گیاهی تحت فشار و پریشان است، این نگرانی را به دیگر گیاهان اطلاع می‌دهد و آنها می‌توانند به راه‌های گوناگون پاسخ دهند.»

پژوهشگران تاکید می‌کنند که گیاهان دارای احساس و ادراک حسی نیستند. این صداها از طریق کنش‌های فیزیکی ناشی از تغییر در شرایط محیطی تولید می‌شوند. آنچه این کشف جدید نشان می‌دهد این است که این صداها می‌توانند برای سایر حیوانات و احتمالا گیاهانی که قادر به درک این صداها هستند، مفید باشند.

به گفته پروفسور هدانی، اگر چنین باشد، گیاهان و حیوانات توانایی تولید و دریافت صداها را برای منفعت مشترک تکاملی دارند.

«گیاهان احتمالا می‌توانستند در جهتی تکامل یابند که صداهای بیشتر یا بلندتری تولید کنند اگر برای آنها منفعت داشت، شنوایی حیوانات هم احتمالا بر همین اساس تکامل می‌یافت که بتوانند این حجم عظیم اطلاعات را دریافت کنند.»

«این یک حیطه وسیع و ناشناخته است؛ یک عالم برای کشف هست.»

در این تحقیق، پژوهشگران بر روی شب‌پره‌های ماده تمرکز کردند که معمولا روی گوجه‌فرنگی تخم‌گذاری می‌کنند تا لاروها پس از بیرون آمدن از تخم بتوانند از آنها تغذیه کنند.

فرضیه این بود که شب‌پره‌ها به دنبال بهترین محل ممکن برای تخم‌گذاری هستند؛ یک گیاه سالم که بتواند لاروها را درست و مناسب تغذیه کند. بنابراین پرسش این بود وقتی گیاه نشان می‌دهد که دچار کم‌آبی و استرس شده است، آیا شب‌پره‌ها به این هشدار توجه می‌کنند و از تخم‌گذاری روی آن خودداری می‌کنند؟

پاسخ این پژوهش این بود که شب‌پره‌ها بر حسب نوع صدایی که گیاهان تولید می‌کردند، تصمیم می‌گرفتند تخم‌گذاری بکنند یا نکنند.

این پژوهش در مجله «ایی-لایف» (eLife) منتشر شده است.

https://www.bbc.com/news/articles/c8e4860n9rpo.amp

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 09:17

💢کافئین می‌تواند با فعال‌سازی واکنش حفاظتی بدن در برابر استرس، روند پیر شدن سلول‌ها را کندتر کند

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که کافئین مثل ورزش و کاهش مصرف کالری باعث فعال‌سازی مسیرهای سلولی مشخصی می‌شود که روند پیری را کندتر می‌کنند

احساسی که بعد از نوشیدن قهوه صبحگاهی تجربه می‌کنید، فقط مغزتان را تحت تأثیر نمی‌گذارد، بلکه تا عمق سلول‌ها نفوذ کرده و با فعال‌سازی اهرم‌های زیستی باعث کندتر شدن روند پیری می‌شود.

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که کافئین برای سلول‌ها مثل یک مربی خصوصی عمل می‌کند و به اندازه‌ای به آن‌ها فشار می‌آورد که باعث فعال‌سازی مسیرهای افزایش طول عمر می‌شود؛ درست مثل نتیجه‌ای که ورزش یا کاهش مصرف کالری به همراه دارد.

سازوکار سلولی پشت طول عمر

این پژوهش که در نشریه سلول میکروبی انتشار یافته است، نشان می‌دهد که کافئین در سلول‌ها واکنشی شبیه به استرس ایجاد کرده و مسیر طول عمر یا همان پروتئین کیناز فعال‌شده با آدنوزین منوفسفات را فعال می‌کند.

این پروتئین درون سلول‌ها مثل نشانگر سوخت عمل می‌کند. زمانی که سطح انرژی کاهش می‌یابد یا سلول با استرس مواجه می‌شود، این پروتئین فعال شده و سلول را مجاب می‌کند که از منابع خود محافظت کند، آسیب‌ها برطرف کرده و بخش‌های معیوب را از طریق فرایند بازیافت پاکسازی کند.

براساس علم زیست‌شناسی، استرس مفرط به سلول‌ها آسیب می‌زند، اما استرس اندک می‌تواند سلول‌ها را به سازگاری و ترمیم وادارد و از افزایش آسیب جلوگیری کند. این فرایند به مرور زمان به سلامت بافت‌ها کمک می‌کند و باعث افزایش طول عمر می‌شود.

خطرات بالقوه استرس ناشی از کافئین

استرس خفیف کافئین که به سلول‌ها وارد می‌شود، به فعال شدن فرایندهایی کمک می‌کند که با طول عمر بیشتر ارتباط دارند. برای نمونه، استرس باعث تقسیم سلولی زودهنگام و کوچک‌تر شدن اندازه سلول‌ها می‌شود. این واکنش همچنین باعث می‌شود که سلول‌ها در مواجهه با آسیب‌های دی‌ان‌ای بی‌دفاع بمانند، چرا که قبل از تقسیم فرصت کمتری برای شناسایی و رفع مشکلات دارند و این مسئله باعث می‌شود که آسیب‌ها بدون هیچ مانعی تأثیر خود را بگذارند.

این امر برای افرادی که با بیماری‌های ژنتیکی مانند آتاکسی تلانژکتازی دست‌به‌گریبان هستند و در ترمیم آسیب‌های مرتبط با دی‌ان‌ای مشکل دارند، خطرناک‌تر است.

مقدار بهینه کافئین برای افزایش طول عمر

چند مطالعه بزرگ نشان داده‌اند که مصرف قهوه با زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر ارتباط دارد. در مطالعه‌ای که چندی پیش با حضور نزدیک به ۵۰ هزار خانم در مدت زمان ۳۰ سال انجام گرفت، مشخص شد خانم‌هایی که روزانه حدود ۳۱۵ میلی‌گرم کافئین یا یک‌و‌نیم فنجان بزرگ قهوه می‌نوشیدند، از شانس بیشتری برای پیری سالم و عدم ابتلا به بیماری‌های مزمن برخوردار بودند.

مطالعه دیگری که در مجله تغذیه انتشار یافته نشان می‌دهد افرادی که روزانه یک تا سه فنجان قهوه می‌نوشند، نسبت به کسانی که اهل قهوه نیستند، ۱۵ درصد کمتر در معرض خطر مرگ‌و‌میر قرار دارند. این مطالعه همچنین نشان می‌دهد که فواید قهوه در قبال سلامتی درصورت مصرف شکر و چربی‌های اشباع مانند خامه به حداقل می‌رسد.

راهکارهای دیگر برای افزایش طول عمر

کافئین تنها ماده‌ای نیست که با فعال کردن مسیرهای سلولی باعث افزایش طول عمر می‌شود. ترکیبات و رژیم‌های غذایی دیگری نیز وجود دارد که روند افزایش طول عمر را هدف می‌گیرند.

برای نمونه، داروی راپامایسین به‌طور مستقیم کمپلکس پروتئینی TORC1 را مهار می‌کند. این کمپلکس پروتئینی رشد سلول‌ها و واکنش آن‌ها به مواد مغذی را کنترل کرده و باعث کند شدن روند رشد سلول‌ها می‌شود.

متفورمین، داروی پرمصرف دیابت که حساسیت به انسولین را بهبود می‌بخشد، به‌طور مستقیم بر کمپلکس پروتئینی TORC1 اثر نمی‌گذارد، بلکه سطح انرژی سلول را پایین می‌آورد و پروتئین کیناز فعال‌شده با آدنوزین منوفسفات را فعال می‌کند.

پرخوری مزمن به‌ویژه با غذاهای سرشار از قند، نشاسته تصفیه‌شده و خوراکی‌های فوق‌فرآوری‌شده باعث غیرفعال شدن پروتئین کیناز فعال‌شده با آدنوزین منوفسفات می‌شود و مسیر کمپلکس پروتئینی TORC1 را فعال می‌کند که با تسریع رشد و پیری سلول‌ها همراه است.

آلائو گفت: «اگر در مصرف قند و غذاهای پرچرب غربی زیاده‌روی کنید، کمپلکس پروتئینی TOR همیشه فعال می‌ماند و این مسئله باعث پیری می‌شود.»

اما رژیم‌های غذایی محدود مانند رژیم‌های کم‌پروتئین و فستینگ مقطعی باعث فعال شدن پروتئین کیناز فعال‌شده با آدنوزین منوفسفات شده و فرایند پاکسازی سلولی را که لازمه طول عمر است، به جریان می‌اندازد. «بدن اساساً شروع به خودخوری می‌کند که به نظر می‌رسد برای پاکسازی پروتئین‌های آسیب‌دیده و مواردی از این دست ضرورت دارد.»

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 08:30

💢عادت رایجی که می‌تواند به بینایی آسیب بزند

سیگار خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند تباهی لکه زرد را که شایع‌ترین علت نابینایی در افراد مسن است، حدود ۴۰۰ درصد افزایش می‌دهد

با افزایش سن، مراقبت از بینایی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند. دکتر دایان هیلال-کامپو در گفت‌و‌گو با نشریه پرید توضیح می‌دهد که عدسی‌های چشم با گذر زمان انعطاف‌پذیری‌شان را از دست می‌دهند و تمرکز بر اشیای نزدیک مانند کتاب یا صفحه نمایش سخت‌تر می‌شود. علاوه بر این، با افزایش سن، خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی مانند تباهی لکه زرد (دژنراسیون ماکولا)، آب سیاه (گلوکوم) و آب مروارید بیشتر می‌شود. اگرچه این بیماری‌ها همیشه قابل پیشگیری نیستند، با اصلاح برخی عادت‌ها می‌توان خطر بروز آن‌ها را کاهش داد.

مضرترین عادت برای سلامت چشم

مصرف دخانیات بیشترین آسیب را به سلامت چشم می‌زند. در حالی که بسیاری افراد از ارتباط این عادت با بیماری قلبی آگاه‌اند، کمتر کسی می‌داند که سیگار کشیدن تاثیری مخرب بر بینایی دارد. سیگار خطر ابتلا به تباهی لکه زرد را حدود ۴۰۰ درصد و آب مروارید را حدود ۳۰۰ درصد افزایش می‌دهد. دخانیات بخش‌های حیاتی چشم مانند شبکیه، عدسی و لکه زرد را که برای دید واضح ضروری‌اند، تخریب می‌کند.

آثار مضر دخانیات محدود به سیگار نیست. مصرف سیگارهای الکترونیک، حتی بدون نیکوتین، نیز می‌تواند به چشم آسیب بزند. پژوهش‌ها نشان داده است که مواد شیمیایی موجود در سیگارهای الکترونیک می‌توانند تعادل لایه اشکی را مختل و لایه لیپید محافظ چشم را تخریب کنند. لکه‌های قرنیه و سایر مشکلات چشمی نیز از دیگر پیامدهای مصرف سیگار الکترونیک است.

نشانه‌هایی که سیگار به چشم آسیب زده است

 علائمی که نشان می‌دهد مصرف دخانیات یا سیگار الکترونیک ممکن است به بینایی آسیب زده باشد عبارت‌اند از:

تاری دید
کاهش شفافیت رنگ‌ها
حساسیت به نور
مشکل دید در شب
دوبینی
 
در صورت مشاهده این علائم، مراجعه به چشم‌پزشک ضروری است.

سایر عادت‌های مضر برای چشم

سیگار تنها عادت خطرناک نیست. برخی لوازم آرایشی چشم ممکن است چشم را تحریک کنند و خطر عفونت و زخم را افزایش دهند. بعضی محصولات حاوی مواد شیمیایی سمی‌اند که اگر با سطح چشم تماس پیدا کنند، خطرناک‌اند. متخصصان توصیه می‌کنند از لوازم آرایشی مورد تایید چشم‌پزشک استفاده شود.

نحوه استفاده از لوازم آرایش نیز اهمیت دارد. کشیدن مداد و خط چشم داخل پلک می‌تواند مجاری غدد چربی موسوم به میبومین را مسدود کند. این غدد روغنی ترشح می‌کنند که از چشم در برابر عوامل میکروبی و ذرات خارجی محافظت می‌کند. انسداد این غدد ممکن است باعث خشکی مزمن، قرمزی چشم، نوسان در بینایی و حتی آسیب دائمی به قرنیه شود.

صفحه نمایش و نور فرابنفش 

استفاده بیش از اندازه از صفحه نمایش به بینایی آسیب می‌زند. نگاه کردن طولانی‌مدت به صفحه‌ نمایش باعث می‌شود دفعات پلک زدن طبیعی کاهش پیدا کند، که این امر موجب تبخیر سریع‌تر اشک و بروز بیماری خشکی چشم می‌شود. این بیماری می‌تواند فعالیت‌هایی مانند مطالعه و ورزش را مختل کند و در موارد شدید به افسردگی منجر شود.

استفاده نکردن از عینک آفتابی نیز عادتی مضر است. متخصصان توصیه می‌کنند حتی در روزهای ابری نیز از عینک آفتابی استفاده شود، زیرا نور فرابنفش خطر ابتلا به آب مروارید و تباهی لکه زرد را افزایش می‌دهد. این نور همچنین می‌تواند به قرنیه و غشای ملتحمه (لایه شفاف روی سفیدی چشم) آسیب بزند.

نکته پایانی اینکه پیری به‌طور طبیعی بر بینایی تاثیر می‌گذارد، اما اجتناب از عادت‌های مضر مانند سیگار کشیدن، استفاده نادرست از لوازم آرایش، استفاده زیاد از صفحه نمایش و عدم محافظت از چشم در برابر نور خورشید به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های چشمی جدی کمک می‌کند.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 19:46

کیفیت صبحانه حائز اهمیت است

همه چیز در خوردن صبحانه خلاصه نمی‌شود، بلکه محتوای بشقاب‌تان نیز اهمیت دارد.

صبحانه‌هایی مانند غلات کامل، تخم‌مرغ یا لبنیات که فیبر و پروتئین بیشتری دارند، با افزایش انگیزه، تمرکز و هوشیاری در طول روز ارتباط مستقیم دارند.

مطالعات نشان داده‌اند ایرانیانی که صبحانه‌هایشان سرشار از فیبر است، از نظر شاخص رژیم مدیترانه‌ای نمره بالاتری می‌گیرند؛ شاخصی که کیفیت کلی رژیم غذایی افراد را می‌سنجد. حتی افزایش جزئی فیبر در وعده صبحانه نیز با انتخاب‌های غذایی سالم‌تر در طول روز همراه می‌شود.

مصرف حدود ۱.۵ گرم فیبر در وعده صبحانه با کیفیت بهتر وعده شام ارتباط دارد.

از سوی دیگر، مصرف ۱۰ گرم شکر در وعده صبحانه با افت کیفیت تغذیه در وعده ناهار ارتباط مستقیم دارد. حتی مصرف مقدار کمی قند در وعده صبحانه نیز می‌تواند به انتخاب‌های ناسالم در طول روز دامن بزند.

صبحانه سالم چه شکلی است؟

یک صبحانه سالم و متعادل چه شکل و شمایلی دارد؟

به گفته کوریستین، مهم این است که کربوهیدرات‌های سرشار از فیبر را با پروتئین و چربی‌های مفید ترکیب کنیم:

ماست یونانی همراه با جو دوسر کامل، انواع توت و مغزها

تخم‌مرغ با نان سبوس‌دار و آووکادو

جو دوسر شب‌مانده با دانه چیا و میوه

اگر وقت زیادی برای خوردن صبحانه ندارید، ملیسا پلنلز، کارشناس تغذیه، توصیه می‌کند که به‌جای خوراکی‌های کم‌ارزش از جایگزین‌های مغذی استفاده کنید. اوتمیل پخته‌شده، ساندویچ‌هایی که می‌توانید آن‌ها را از قبل آماده کنید یا اسموتی‌هایی میوه و سبزیجات و منابع پروتئینی گزینه خوبی هستند.

او می‌گوید: «این موارد همگی گزینه‌های ساده‌ای هستند، اما از نظر غذایی از شیرینی‌ها یا خوراکی‌های فرآوری‌شده مغذی‌تر هستند.»

پلنلز افزود که باقی‌مانده غذای شام مثل سبزیجات تفت‌داده‌شده با توفو یا غلات کامل و حبوبات نیز می‌تواند یک صبحانه کامل و رضایت‌بخش باشد.

اگر به فکر غلات صبحانه هستید، کوریستین توصیه می‌کند که برچسب محصول را به دقت بخوانید:

غلاتی را انتخاب کنید که هر وعده‌شان دست‌کم ۳ گرم فیبر و کمتر از ۵ گرم قند داشته باشند. دنبال غلات کامل، افزودنی‌های حداقلی و ترجیحاً ۳ تا ۵ گرم پروتئین باشید. وجود آهن، ویتامین‌های گروه بی و ویتامین دی نیز امتیاز بزرگی است.

کوریستین می‌گوید: «مهم این است که یک خوراکی مغذی بخوریم، حتی اگر مقدارش ناچیز باشد.»

«وعده صبحانه مسیر کل روز شما را تعیین می‌کند. تمرکزتان را روی انرژی پایدار، احساس سیری و مقدار مواد مغذی بگذارید.»

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 18:17

💢آیا پیاده‌روی به سبک ژاپنی باعث بهبود سلامت قلب می‌شود؟

پیاده‌روی به سبک ژاپنی موسوم به "پیاده‌روی اینتروال" یا "تناوبی" در شبکه‌های اجتماعی از جمله تیک‌تاک بسیار محبوب شده است. باور بر این است که این روش پیاده‌روی سلامت قلبی-عروقی را بهبود می‌بخشد، باعث کاهش وزن می‌شود و استقامت بدن را افزایش می‌دهد

این ورزش ساده نه به باشگاه نیاز دارد، نه به اپلیکیشن خاصی و نه به تجهیزات گران‌قیمت. طرفداران این روش می‌گویند که تنها با روزی ۳۰ دقیقه تمرین می‌توان سلامت قلبی-عروقی را بهبود بخشید، وزن کم کرد و سطح انرژی و استقامت را بالا برد.

این روش بر پایه‌ "تناوب بین پیاده‌روی سریع و آهسته در بازه‌های زمانی مشخص" است.

به جای پیاده‌روی یکنواخت به مدت نیم‌ساعت، در این روش سه دقیقه با سرعت بالا راه می‌روید و سپس سه دقیقه سرعت را کم می‌کنید. این چرخه در مجموع ۳۰ دقیقه تکرار می‌شود. این تناوب باعث تحریک سیستم قلبی-عروقی در سطوح مختلف می‌شود که از پیاده‌روی یکنواخت، اثربخشی بیشتری دارد.

یافته‌های اخیر نشان می‌دهند این نوع تمرین می‌تواند فشار خون، استقامت قلبی-عروقی، عملکرد مغزی و حتی کیفیت خواب را بهبود دهد. پژوهشگران معتقدند که بدن به تغییر شدت فعالیت پاسخ مثبتی می‌دهد، چرا که گروه‌های عضلانی متفاوتی درگیر آن می‌شوند.

مطالعات نشان داده‌اند که این تغییرات در سرعت باعث "افزایش انگیزه" و "تداوم در تمرین" می‌شود. بسیاری از افراد، پیاده‌روی‌های یکنواخت و سریع را به دلیل یکنواختی و خستگی رها می‌کنند.

میزان کالری‌سوزی به عواملی مانند سن، وزن، سرعت پیاده‌روی و سلامت عمومی بدن بستگی دارد. به طور معمول، یک جلسه ۳۰ دقیقه‌ای پیاده روی بین ۱۵۰ تا ۲۵۰ کالری می‌سوزاند.

فراموش نکنید که در بازه‌های سریع این نوع پیاده‌روی باید طوری راه بروید که نتوانید جمله‌ کاملی را بدون نفس‌نفس زدن بگویید. در بازه‌های آرام‌تر، باید بتوانید راحت صحبت کنید اما همچنان کمی نفس‌‌نفس بزنید؛ این نشانه‌ای است که بدن هنوز در حال فعالیت است.

برخلاف هدف‌های مرسوم شمردن گام‌ها که ساعت‌ها زمان می‌برد، پیاده‌روی تناوبی می‌تواند با تنها نیم‌ساعت تمرین، ۴ تا ۵ روز در هفته، بسیاری از استانداردهای سلامت را تأمین کند.

علاوه بر مزایای جسمی، پیاده‌روی تناوبی می‌تواند به سلامت روان هم کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهند که پیاده‌روی، به‌ویژه در فضای باز، می‌تواند علائم اضطراب و افسردگی را کاهش دهد، کیفیت خواب را بالا ببرد و احساس آرامش را افزایش دهد. متخصصان می‌گویند که نور طبیعی و صداهای محیطی فضای باز نیز در این تأثیر مثبت نقش دارند.

اگر در ورزش کردن تازه‌کار هستید، کارشناسان توصیه می‌کنند با جلسات ۱۵ دقیقه‌ای، یک یا دو بار در روز شروع کنید و به‌تدریج آن را به ۳۰ دقیقه کامل برسانید. البته اگر مشکلات پزشکی دارید یا مدتی است ورزش نکرده‌اید، پیش از آغاز این نوع تمرین با پزشک مشورت کنید.

✍️ الینا فرهادی
روزنامه نگار علم خبرگزاری دویچه‌وله

https://www.washingtonpost.com/wellness/2025/07/13/japanese-walking-interval-walking-training/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 16:13

💢مهمانان باستانی و هدایای شگفت انگیز پیش از تاریخ

گرازهای وحشی کیلومترها راه پیمودند تا در ضیافتی پیشاتاریخی در ایران شرکت کنند.

پژوهش‌های جدید نشان می‌دهد که جوامع باستانی در کوه‌های زاگرس ایران، گرازهای وحشی را از فاصله‌ای بیش از ۷۰ کیلومتر منتقل می‌کردند تا در ضیافت‌های مفصل و جمعی شرکت داده شوند زمانی بسیار پیش از ظهور کشاورزی

به گزارش دیالکتیک علمی ، به نقل از مجله باستان شناسی ، در کشفی چشمگیر که درک ما از زندگی اجتماعی در دوران پیش از تاریخ را دگرگون می‌کند، باستان‌شناسان شواهدی از ضیافت‌هایی با مقیاس بزرگ را در کوه‌های زاگرس در غرب ایران، متعلق به بیش از ۱۱ هزار سال پیش، کشف کرده‌اند. در محوطه‌ای باستانی به نام آسیاب، پژوهشگران جمجمه‌های ۱۹ گراز وحشی را یافتند که به‌صورت منظم درون گودالی چیده شده بودند؛ نشانه‌های بریدگی بر استخوان‌ها نشان می‌دهد که این حیوانات در مراسمی جمعی و باشکوه مصرف شده‌اند.

آنچه این کشف را حقیقتاً خارق‌العاده می‌سازد، نه صرفاً قدمت این ضیافت، بلکه میزان تلاش شرکت‌کنندگان برای مشارکت در آن است.

بنا بر پژوهشی که در نشریه Nature Communications Earth & Environment منتشر شده و خلاصه آن توسط نویسنده اصلی، دکتر پترُا وِیگلووا، در وب‌سایت The Conversation ارائه شده است، تحلیل ایزوتوپی[isotope] مینای دندان‌ها نشان داده که دست‌کم برخی از گرازهای وحشی از مسافتی بیش از ۷۰ کیلومتر و از مناطق کوهستانی به محل ضیافت آورده شده‌اند.

سنت پیشاتاریخیِ اشتراک‌گذاری و نمادپردازی

ضیافت، معمولاً با جوامع کشاورزی پیوند دارد؛ جوامعی که توانایی تولید مازاد غذایی را داشتند. اما محوطه‌ی باستانی آسیاب این روایت را به چالش می‌کشد. این یافته نشان می‌دهد که جوامع پیشاکشاورزی نیز قادر به سازماندهی رویدادهای اجتماعی پیچیده، همراه با مبادلات نمادین و جابه‌جایی منابع از فواصل دور بوده‌اند.

این کشف، ایده‌ای را تقویت می‌کند که چنین ضیافت‌هایی ممکن است نقشی کلیدی در شکل‌گیری پیوندهای اجتماعی میان انسان‌های نخستین ایفا کرده باشند—و حتی در درازمدت به پیدایش الگوهای کشاورزی منجر شده باشند.
در معنایی فرهنگی‌تر، تلاش برای آوردن حیوانات از مناطق دوردست، گویای نوعی هدیه‌دادنِ نمادین و قدرتمند است؛ مشابه سنت‌های امروزی که در آن خوراکی‌های بومی و منطقه‌ای در تعطیلات و مراسم جشن به اشتراک گذاشته می‌شوند.

وِیگلووا در این‌باره می‌نویسد: «مبادله‌ی متقابل، در مرکز تعاملات اجتماعی قرار دارد. درست همان‌طور که امروزه یک بطری شراب به‌دقت انتخاب‌شده می‌تواند حامل معنا باشد، آن گرازهایی که از دور و نزدیک آورده شدند، احتمالاً برای بزرگداشت یک مکان، یک رخداد یا یک پیوند اجتماعی، نقش هدایایی نمادین را ایفا می‌کردند.»

ردپای دندان‌ها

تیم پژوهشی از تکنیکی بهره برد که الگوهای رشد میکروسکوپی در مینای دندان را بررسی می‌کند—روشی مشابه شمارش حلقه‌های رشد در تنه‌ی درختان—تا تاریخچه‌ی زندگی و جابه‌جایی حیوانات را مشخص سازد. داده‌های ایزوتوپی، تنوع شرایط زیست‌محیطی را طی رشد دندان‌ها آشکار ساختند و نشان دادند که این گرازها از نواحی مختلف منطقه آمده‌اند و در نهایت در آسیاب گرد هم آمده‌اند.

این نخستین بار است که چنین رفتاری در یک جامعه‌ی پیشاکشاورزی در منطقه‌ی خاور نزدیک مستند شده است. یافته‌هایی مشابه نیز در استون‌هنج در بریتانیا گزارش شده‌اند، جایی که مردم خوک‌هایی را از سراسر جزیره برای ضیافت‌های آیینی می‌آوردند—اما آن ضیافت‌ها بسیار دیرتر و در بافتارهای کشاورزی رخ داده‌اند.

بازتعریف زندگی جمعی در دوران باستان

ضیافت آسیاب نگاهی کمیاب به شیوه‌ای از زندگی پیشاتاریخی می‌افکند که در آن انسان‌ها با استفاده از غذا، هویت جمعی خود را ابراز می‌کردند، انسجام اجتماعی را حفظ می‌کردند و مناسبت‌های مهم را گرامی می‌داشتند.

چه صحبت از گوشت خشک‌شده‌ی کروکودیل در استرالیا باشد، چه پنیر فرانسوی، غذا همچنان در روزگار ما نیز نقش یک سفیر فرهنگی را ایفا می‌کند. گرازهای باستانی ایران اثبات می‌کنند که ریشه‌های این سنت، بسیار ژرف‌تر و کهن‌تر از آن چیزی است که تاکنون تصور می‌کردیم.

منبع :

Vaiglova, P., Kierdorf, H., Witzel, C. et al.
Transport of animals underpinned ritual feasting at the onset of the Neolithic in southwestern Asia.
Commun Earth Environ 6, 519 (2025). https://doi.org/10.1038/s43247-025-02501-z

این مقاله‌ی ویرایش‌شده با مجوز کریتیو کامنز از The Conversation بازنشر شده است.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 14:03

💢اخراج متخصصان فناوری در دولت ترامپ، رهبری آمریکا در هوش مصنوعی را تهدید می‌کند

در حالی که هوش مصنوعی به محور رقابت جهانی تبدیل شده، اخراج و استعفای بیش از ۴۰۰ متخصص فناوری از برنامه‌های کلیدی دولت فدرال آمریکا مانند خدمات دیجیتال، سپاه هوش مصنوعی و بورسیه‌های نوآوری، زنگ خطر را برای جایگاه ایالات متحده در این حوزه به صدا درآورده است.

سیاست کوچک‌سازی دولت ترامپ باعث تضعیف نهادهای حیاتی فناوری شده و در حالی که موقعیت‌های شغلی در آژانس‌های فدرال خالی مانده‌اند، کشورهای رقیب و متحد مانند ژاپن، اتحادیه اروپا، امارات و فرانسه با صدها میلیون دلار سرمایه‌گذاری به جذب این استعدادهای آمریکایی روی آورده‌اند. کارشناسان هشدار می‌دهند که این روند نه‌تنها امنیت سایبری و توان قانون‌گذاری آمریکا در حوزه هوش مصنوعی را تضعیف می‌کند، بلکه ممکن است به از دست رفتن دائمی رهبری جهانی این کشور بینجامد.

https://foreignpolicy.com/2025/07/14/artificial-intelligence-ai-race-doge-trump-experts-fired-china-technology/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 12:54

💢چرا بعضی‌ها همیشه دیر می‌رسند؟

ناتوانی در مدیریت زمان بیش از آنکه مشکلی رفتاری و ناشی از بی‌مسئولیتی باشد به اختلال عملکردی مغز بازمی‌گردد

دیر رسیدن همیشگی اغلب نشانه‌ تنبلی یا بی‌مسئولیتی تلقی می‌شود، اما متخصصان معتقدند عارضه‌ای به نام «کور‌زمانی» (Time Blindness) می‌تواند علت اصلی این رفتار باشد. 

به نوشته فاکس نیوز، کور‌‌زمانی به‌معنای ناآگاهی از زمان نیست، بلکه به ناتوانی در برآورد و مدیریت صحیح زمان اشاره دارد. این اختلال باعث می‌شود افراد نتوانند به‌درستی تشخیص دهند یک فعالیت چقدر زمان خواهد برد، در نتیجه برنامه‌های روزمره‌شان به‌ هم می‌ریزد و بهره‌وری کاهش پیدا می‌کند. افراد دچار این عارضه ممکن است موعدها را از دست بدهند، در تغییر فعالیت‌ها دچار مشکل شوند، یا مدت انجام کارها را کمتر از میزان لازم برآورد کنند‌ــ که در نهایت به استرس، ناامیدی و حتی آسیب به روابط اجتماعی منجر می‌شود، به‌ویژه اگر رفتار آن‌ها بی‌احترامی یا بی‌مبالاتی تلقی شود.

ویژگی اصلی کور‌زمانی ناتوانی در تخمین فواصل زمانی است. افراد مبتلا به آگنوزیای زمانی یا ادراک‌پریشی زمان (نام دیگر این اختلال) معمولا نمی‌دانند چقدر زمان گذشته یا چقدر باقی مانده است، و این موضوع باعث دیر رسیدن یا از دست دادن کامل درک زمان، به‌ویژه هنگام تمرکز عمیق می‌شود.

علت کور‌زمانی چیست؟

کور‌زمانی مشکل در عملکرد اجرایی مغز تلقی می‌شود. عملکرد اجرایی مهارت‌های ذهنی مانند حافظه کاری، انعطاف‌پذیری شناختی و کنترل بازداری را شامل می‌شود که برای برنامه‌ریزی، حل مسئله و سازگاری با شرایط جدید ضروری‌اند. این اختلال بیش از همه با اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) مرتبط است که قشر پیش‌پیشانی و مخچه را که در پردازش زمان نقش دارند، تحت تاثیر قرار می‌دهد.

کور‌زمانی همچنین ممکن است در افرادی مبتلا به اوتیسم، اختلال وسواسی‌ـ‌جبری (OCD)، افسردگی، اضطراب، آسیب‌های مغزی، بیماری پارکینسون یا ام‌اس دیده شود. اگرچه این اختلال در کتاب راهنمای تشخیصی اختلال‌های روانی ثبت نشده است، ناتوانی در درک و مدیریت زمان یکی از معیارهای تشخیص اختلال کم‌توجهی‌ـ‌بیش‌فعالی عنوان شده است.

چگونه می‌توان کور‌زمانی را مدیریت کرد؟

مدیریت کور‌زمانی معمولا نیازمند چند راهکار هم‌زمان است. متخصصان توصیه می‌کنند کارها را فورا انجام دهید و به بعد موکول نکنید. همچنین استفاده از ابزارهایی مانند زمان‌سنج یا ساعت زنگ‌دار می‌تواند به افراد کمک کند تا متوجه شوند چقدر زمان صرف هر فعالیت کرده‌اند. برای مثال، تنظیم زمان‌سنج قبل از دوش گرفتن یا شروع پروژه، به آگاهی از زمان صرف‌شده کمک می‌کند.

روال‌های ساختارمند‌ــ مانند آغاز روز طبق روال مشخص‌ــ می‌تواند به ایجاد نظم و افزایش بهره‌وری کمک کند. این عادت‌ها باعث ایجاد ساختار، پیش‌بینی‌پذیری، کاهش خستگی تصمیم‌گیری، و بهبود مدیریت زمان می‌شوند.

تقسیم کارهای بزرگ به مراحل کوچک‌تر و استفاده از یادآورها یا کمک‌های بصری نیز می‌تواند از فشار ذهنی بکاهد و مغز را تمرین دهد. هرچند کور‌زمانی ممکن است کامل رفع نشود، به‌گفته متخصصان، با روال‌های منظم، ابزارهای کمکی و درمان مداوم، می‌توان تاثیر آن بر زندگی روزمره را به میزان قابل‌ملاحظه‌ای کاهش داد.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 10:01

💢ارتش سوسک‌های نینجا در راه است

قربانیانی که زیر آوار ساختمان‌های فروریخته یا تونل‌های ریزش‌کرده گرفتار شده‌اند، شاید روزی به‌کمک ناجیان کوچک و غیرمنتظره‌ای نجات پیدا کنند. این ناجیان، سوسک‌هایی مجهز به کوله‌پشتی هستند!

پژوهشگران در حوزه فناوری سایبورگ به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند و نسل جدیدی از سوسک‌های سایبورگ را توسعه داده‌اند که قادرند از دیوار، موانع و سطوح شیب‌دار بالا بروند و درعین‌حال با کنترل از راه دور (مشابه دسته‌ی بازی‌های ویدیویی) هدایت شوند. این سوسک‌های سایبورگ که با نام زوبورگ (ZoBorgs) شناخته می‌شوند، حاصل همکاری میان دانشگاه کوئینزلند و دانشگاه نیو ساوت ولز استرالیا و دانشگاه فناوری نانیانگ سنگاپور هستند.

برای تبدیل این سوسک‌ها به سایبورگ‌های قابل‌کنترل، پژوهشگران روی گونه‌ای به‌نام سوسک دارکلینگ (با نام علمی Zophobas morio) کار کردند. آن‌ها با نصب یک ریزتراشه در قالب کوله‌پشتی کوچک درست مانند کوله لاکپشت‌های نینجا روی بدن این سوسک‌ها توانستند سیگنال‌های الکتریکی به شاخک‌ها یا بال‌پوش (elytra) آن‌ها بفرستند و به این ترتیب، جهت حرکت‌شان را تغییر دهند.

سوسک‌های دارکلینگ در مرحله‌ی لاروی به دلیل شباهت ظاهری به کرم، به‌نام «سوپروُرم» هم شناخته می‌شوند. این حشرات می‌توانند در زمینه‌های گوناگونی به کمک انسان بیایند. از نظر تغذیه‌ای، آن‌ها سرشار از اسیدهای چرب و پروتئین هستند و در کشورهایی مثل مکزیک و تایلند مصرف خوراکی دارند.

علاوه بر این، لاروهای این سوسک‌ها علاقه‌مند به خوردن پلی‌استایرن هستند؛ یکی از رایج‌ترین انواع پلاستیک در جهان که برای ساخت وسایلی مثل ظروف یک‌بارمصرف و مواد بسته‌بندی استفاده می‌شود. هرچند هضم این ماده برای خود حشره چندان مفید نیست، اما تقلید از فرآیند گوارشی آن‌ها می‌تواند به یافتن راه‌حلی برای کاهش آلودگی پلاستیکی کمک کند.

سوسک‌های دارکلینگ با طول بدنی تا ۳۲ میلی‌متر و ارتفاعی حدود ۸ میلی‌متر، حشراتی کوچک و چابک محسوب می‌شوند که می‌توانند در فضاهای بسیار تنگ و درهم‌ریخته‌ای حرکت کنند؛ همان مکان‌هایی که ربات‌های امروزی قادر به ورود به آن‌ها نیستند. حال پژوهشگران از این توانایی‌های طبیعی استفاده کرده‌اند و با افزودن سیستم‌های کنترلی قابل‌برنامه‌ریزی، توانسته‌اند حرکت جهت‌دار دقیقی را بدون آسیب به طول عمر حشره ممکن کنند. به گفته‌ی دکتر «تانگ وو-دوآن» از دانشکده مهندسی مکانیک و معدن دانشگاه کوئینزلند، از طریق کوله‌پشتی الکترونیکی نصب‌شده روی سوسک، این جانور کنترل می‌شود.

الکترودهای این سیستم مانند افسار الکتریکی عمل کرده و بسته به محل تحریک، واکنش خاصی ایجاد می‌کنند. تحریک شاخک‌ها باعث چرخش، کندشدن یا حرکت به عقب می‌شود؛ تحریک هر دو بال‌پوش باعث حرکت رو به جلو و تحریک یک‌طرفه‌ی آن‌ها منجر به حرکت جانبی می‌شود. در نتیجه، زوبرگ‌ها می‌توانند با احتمال موفقیت ۹۲ درصد، از موانعی به ارتفاع بدن خود عبور کنند. همچنین، آن‌ها می‌توانند با احتمال موفقیت ۷۱/۲ درصد از سطح افقی به دیوارهای عمودی صعود کنند؛ این درصد در میان دیگر سوسک‌های سایبورگ یا ربات‌های کوچک بی‌سابقه است.

مهندس «لاکلان فیتزجرالد» از دانشگاه کوئینزلند می‌گوید: «ربات‌های هم‌مقیاس با این سوسک‌ها، هرچند در زمینه‌ی حرکت پیشرفت‌هایی داشته‌اند، اما عبور از سطح افقی به دیوار هنوز برای آن‌ها چالشی جدی محسوب می‌شود. درحالی‌که این مشکل برای زوبرگ‌ها وجود ندارد.»

از سوی دیگر، استفاده از سوسک‌ها باعث می‌شود پژوهشگران نیازی به طراحی سیستم‌های محرک، حسگر و کنترل نداشته باشند؛ چرا که این حشرات در طول میلیون‌ها سال تکامل، به‌طور طبیعی به چنین ویژگی‌هایی مجهز شده‌اند. توانایی‌هایی مثل پدهای چسبنده‌ی انعطاف‌پذیر در پاها، چنگال‌های گیرنده و بدنی سخت اما چالاک، همگی از جمله سازگاری‌هایی هستند که به آن‌ها در بالا رفتن از سطوح کمک می‌کند. علاوه بر این، به‌واسطه‌ی شاخک‌ها، حسگرهای موجود در پا و گیرنده‌های مکانیکی در پوست‌سخت بدن، این سوسک‌ها می‌توانند بافت سطوح، ارتعاشات و دیگر محرک‌های فیزیکی را تشخیص دهند.

درنهایت، دانشمندان تأکید دارند که در انجام این آزمایش‌ها، استانداردهای اخلاقی رعایت شده است. سوسک‌ها در مقایسه با دیگر حیوانات آزمایشگاهی در شرایط نسبتاً مطلوبی زندگی کرده‌اند؛ آن‌ها در بستر گندم بودند و با سیب تازه تغذیه شده‌اند.

شاید هنوز حشرات رباتیکی که در فیلم‌های علمی تخیلی دیده‌ایم را نساخته باشیم اما این پژوهش به خوبی نشان می‌دهد که علم سایبورگ در مسیر درستی قرار گرفته است و بعید نیست که سوسک‌های سایبورگ بتوانند به‌ همان اندازه در نجات جان انسان‌ها مؤثر باشند.

✍️ تینا مزدکی

https://www.sciencealert.com/cyborg-beetles-could-be-unlikely-heroes-in-future-disaster-rescues

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 08:36

💢تنظیمی در آیفون و گوشی‌های اندروید که جلو تماس‌های مزاحم را می‌گیرد

آیفون به کاربران امکان می‌دهد که تمامی تماس‌های ناشناس و مشکوک مستقیم به پیام‌گیر صوتی منتقل شوند یا صدای زنگ تماس‌های ناشناس قطع شود

اگر مدام با تماس‌های مزاحم یا کلاهبرداری مواجه می‌شوید، آیفون قابلیتی دارد که شاید تاکنون از آن خبر نداشته‌اید، قابلیتی که می‌تواند تماس‌های ناخواسته را به‌سادگی از زندگی‌تان حذف کند.

به گزارش یاهو نیوز، داده‌های شرکت‌های مسدودکننده تماس مزاحم مانند هایا (Hiya) نشان می‌دهد درصد بالایی از تماس‌های ناشناس یا نامشخص مزاحم یا کلاهبرداری‌اند. بر اساس آمار این شرکت در سال ۲۰۲۵، حدود ۳۱ درصد تماس‌ها از شماره‌های ذخیره‌نشده مزاحم‌اند، و ۴ درصد دیگر نیز با کلاهبرداری مرتبطند.

رایج‌ترین نوع این کلاهبرداری‌ها تماس‌هایی‌اند که خود را نهادهای دولتی یا شرکت‌های شناخته‌شده مانند ادارات مالیاتی، شرکت‌های بزرگ فناوری یا سایت‌های خرید آنلاین جا می‌زنند. برای مثال، در برخی کشورها هشدارهایی درباره تماس‌های جعلی با موضوع پرداخت‌های یارانه‌ای یا پیشنهادهای سرمایه‌گذاری رمزارز صادر شده است. همچنین، کاربران زیادی درگیر تماس‌های خودکاری شده‌اند که با استفاده از هوش مصنوعی و به‌شکلی حرفه‌ای وانمود می‌کنند که تماس واقعی است.

قابلیت کاربردی آیفون برای مقابله با تماس‌های مزاحم چیست؟

آیفون به کاربران امکان می‌دهد که تمامی تماس‌های ناشناس و مشکوک مستقیم به پیام‌گیر صوتی منتقل شوند یا صدای زنگ تماس‌های ناشناس قطع شود. این کار باعث می‌شود تماس‌گیرندگان کلاهبردار که به‌دنبال صحبت مستقیم‌اند، تماس را قطع کنند. در عین حال، اگر تماس مهمی از شماره‌ای ناآشنا داشته باشید، می‌توانید با استفاده از قابلیت تبدیل پیام صوتی به متن (voicemail-to-text) آن را بررسی کنید.

چگونه این قابلیت را فعال کنیم؟

برای فعال‌سازی ارسال تماس‌های ناشناس به پیام‌گیر صوتی در آیفون:

۱. وارد اپلیکیشن Settings شوید.

۲. گزینه Phone را انتخاب کنید.

۳. سپس گزینه Silence Unknown Callers را فعال کنید.

با این تنظیم، فقط تماس‌های مخاطبان ذخیره‌شده، شماره‌هایی که اخیرا با آن‌ها تماس گرفته‌اید، یا شماره‌هایی که سیری (Siri) پیشنهاد داده است، روی گوشی زنگ می‌زنند. بقیه تماس‌ها مستقیم به پیام‌گیر صوتی فرستاده می‌شوند.

شما صدای زنگ تماس را نمی‌شنوید و اعلانی هم دریافت نمی‌کنید، اما می‌توانید پیام‌ها را در بخش پیام صوتی تصویری (Visual Voicemail) ببینید. تماس‌های بی‌پاسخ نیز در تاریخچه تماس‌ها ثبت می‌شوند.

آیا کاربران اندروید هم به چنین قابلیتی دسترسی دارند؟

بله، سیستم‌عامل اندروید نیز روش‌هایی برای فیلتر و مسدودسازی تماس‌های مشکوک ارائه می‌دهد. این قابلیت‌ها بسته به نام تجاری و مدل گوشی ممکن است متفاوت باشند، اما اصول کلی مشابه است.

برای بسیاری از گوشی‌های اندرویدی:

۱. به Settings بروید.

۲. وارد بخش Caller ID and spam شوید.

۳. گزینه Filter spam calls یا Block spam calls را فعال کنید.
 
در گوشی‌های سامسونگ، می‌توانید این مسیر را دنبال کنید:
Phone > Settings > Caller ID and spam protection
این گزینه خدمات مسدودسازی شرکت هایا را فعال می‌کند.

بسیاری از اپراتورهای تلفن همراه در کشورهای گوناگون نیز خدمات اختیاری برای مسدودسازی خودکار تماس‌های مشکوک ارائه می‌دهند. برای اطلاع از این خدمات، می‌توانید با اپراتور تلفن همراهتان تماس بگیرید یا به وب‌سایت آن‌ها مراجعه کنید.

چه از آیفون استفاده می‌کنید چه از گوشی اندرویدی، راه‌هایی برای جلوگیری از تماس‌های مزاحم و کلاهبرداری وجود دارد. فعال‌سازی این تنظیمات نه‌ تنها آسایش بیشتری برای شما به همراه دارد، بلکه می‌تواند از افتادن در دام کلاهبرداری‌های پیچیده جلوگیری کند.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

17 July 2025 08:35

💢نوازندگی می‌تواند از مغز در برابر پیری محافظت کند

پژوهشگران دریافته‌اند موسیقی‌دانان مسن‌ الگوهای مغزی «شبیه جوانان» دارند و در محیط‌های پر‌سر‌و‌صدا بهتر می‌شنوند

پژوهشی جدید نشان داده است که نواختن ساز موسیقی می‌تواند به محافظت از مغز در برابر افت مرتبط با افزایش سن کمک کند.

بر اساس پژوهشی که در نشریه «نشریه زیست‌شناسی پلاس» (PLOS Biology) منتشر شده است، افراد مسنی که سابقه آموزش موسیقی طولانی‌مدت داشتند در درک گفتار در محیط‌های پر‌سر‌و‌صدا عملکرد بهتری داشتند و الگوهای اتصال مغزی آن‌ها به افراد جوان‌تر شباهت بیشتری داشت.

پژوهشگران «آکادمی پژوهش و آموزش بیکرست» در کانادا و «آکادمی علوم چین» از اسکن‌های تصویربرداری تشدید مغناطیسی کارکردی یا اف‌آم‌آر‌آی (fMRI) برای مقایسه فعالیت مغزی ۲۵ فرد مسن موسیقی‌دان، ۲۵ فرد مسن غیرموسیقی‌دان و ۲۴ فرد جوان غیرموسیقی‌دان استفاده کردند.

از شرکت‌کنندگان خواسته شد هجاهایی را که با صدای پس‌زمینه پوشانده شده بودند شناسایی کنند، کاری که معمولا با افزایش سن دشوارتر می‌شود.

در حالی که افراد مسن غیرموسیقی‌دان افزایش معمول فعالیت و اتصال عصبی مرتبط با افزایش سن را نشان دادند‌ــ نشانه‌ای از اینکه مغز برای جبران افت [ناشی از پیری] سخت‌تر کار می‌کند‌ــ موسیقی‌دان‌های مسن الگویی که بیشتر «شبیه جوانان» است حفظ کرده بودند.
این بررسی همچنین نشان داد که قدرت ارتباط در برخی شبکه‌های مغزی با عملکرد بهتر در وظیفه تشخیص گفتار در سر‌و‌صدا رابطه متقابل دارد.

این یافته‌ها آنچه پژوهشگران فرضیه «ممانعت از فراتنظیم» (Hold-Back Upregulation) می‌نامند را تایید می‌کند. در این حالت، ذخیره شناختی ایجاد‌شده از طریق آموزش موسیقی به مغز کمک می‌کند تا ویژگی‌های عملکردی جوان‌ترش را حفظ کند، به‌جای آنکه صرفا در تلاش برای جبران کاهش عملکرد باشد.

دکتر یی دو، یکی از نویسندگان این پژوهش، گفت: «درست همان‌طور که یک ساز خوب کوک‌شده نیازی ندارد با صدای بلندتر نواخته شود تا شنیده شود، مغز موسیقی‌دان‌های مسن‌ نیز به لطف سال‌ها آموزش، به‌خوبی کوک باقی می‌ماند.

«پژوهش ما نشان می‌دهد که این تجربه موسیقایی باعث ایجاد ذخیره شناختی می‌شود، و به مغز آن‌ها کمک می‌کند تا هنگام تلاش برای درک گفتار در محیط‌های پر‌سر‌و‌صدا، از فشار زیاد معمول مرتبط با افزایش سن اجتناب کنند.»

به گفته نویسندگان، اگرچه این پژوهش نمی‌تواند رابطه علت و معلولی را اثبات کند، شواهد فزاینده‌ای را تقویت می‌کند که گزینه‌های انتخابی سبک زندگی مثبت، مانند آموزش موسیقی، تحصیلات عالی و دوزبانگی، می‌توانند به مغز در مقابله بهتر با روند پیری کمک کنند.

دکتر لی ژانگ، یکی دیگر از نویسندگان این پژوهش، افزود: «سبک زندگی مثبت به افراد مسن کمک می‌کند تا بهتر با پیری شناختی مواجه شوند، و هیچ‌وقت برای شروع و ادامه یک سرگرمی پربار مانند یادگیری ساز موسیقی دیر نیست.»

دانشمندان اکنون در نظر دارند بررسی کنند آیا فعالیت‌های دیگری مانند ورزش و چندزبانگی نیز می‌توانند فواید مشابهی داشته باشند یا خیر.

https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.3003247&utm_source=pr&utm_medium=email&utm_campaign=plos006

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 18:39

💢پارکینسون با مصرف غذاهای فوق فرآوری شده مرتبط است

مطالعات پیشین مصرف مکرر غذاهای فوق‌فراوری‌شده را با مشکلاتی مانند چاقی، بیماری قلبی، سرطان و مرگ زودرس مرتبط دانسته‌اند

مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد افرادی که به‌طور منظم غذای فوق‌فراوری‌شده مصرف می‌کنند، در مقایسه با کسانی که چنین غذاهایی نمی‌خورند، ممکن است برای بروز نشانه‌های اولیه بیماری پارکینسون در معرض خطر بیشتری قرار داشته باشند.

غذاهای فوق‌فراوری‌شده، نان‌های تولید انبوه، چیپس، غلات صبحانه و نوشابه‌های گازدار را شامل می‌شوند که حاوی نگهدارنده‌ها، رنگ‌ها و طعم‌دهنده‌های مصنوعی و همچنین افزودنی‌هایی مانند امولسیفایرها هستند.

مطالعات پیشین مصرف مکرر غذاهای فوق‌فراوری‌شده را با مشکلاتی مانند چاقی، بیماری قلبی، سرطان و مرگ زودرس مرتبط دانسته‌اند.

اکنون، مقاله‌ای که در مجله «نورولوژی» (Neurology) منتشر شد، نشان می‌دهد که مصرف منظم غذاهای فوق‌فراوری‌شده با نشانه‌های اولیه بیماری پارکینسون ارتباطی قوی دارد؛ نشانه‌هایی که ممکن است به علائم شدیدتری مانند لرزش و کندی حرکت تبدیل شوند.

شیانگ گائو، یکی از نویسندگان این مطالعه از دانشگاه فودان چین، گفت: «پژوهش ما نشان می‌دهد که خوردن بیش از حد غذای فراوری‌شده، مانند نوشابه‌های شیرین و تنقلات بسته‌بندی‌شده، ممکن است نشانه‌های اولیه بیماری پارکینسون را تسریع کند.»

«داشتن یک رژیم غذایی سالم بسیار حیاتی است، زیرا با کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های تخریب‌کننده عصبی مرتبط است و انتخاب‌های غذایی‌ امروز می‌توانند بر سلامت مغز ما در آینده به‌طور قابل‌توجهی تاثیر بگذارند.»

این مطالعه ۴۳ هزار نفر با میانگین سنی ۴۸ سال را بررسی کرد که در آغاز مطالعه، دچار بیماری پارکینسون نبودند. وضعیت سلامت آن‌ها به‌مدت ۲۶ سال از طریق پرسش‌نامه‌های منظم و معاینه‌های پزشکی پیگیری شد.

پژوهشگران برای شناسایی نشانه‌های اولیه پارکینسون، رفتار خواب شرکت‌کنندگان، یبوست، علائم افسردگی، دردهای بدنی، اختلال در تشخیص رنگ، خواب‌آلودگی بیش‌ازحد در طول روز و کاهش توانایی بویایی را بررسی کردند.

همچنین از شرکت‌کنندگان خواسته شد هر دو تا چهار سال یک‌بار دفترچه‌ای از مواد غذایی که می‌خوردند و دفعات مصرف آن‌ها را به‌طور دقیق تکمیل کنند.

پژوهشگران میانگین مصرف روزانه غذای فوق‌فراوری‌شده برای هر فرد را محاسبه کردند و آن‌ها را بر اساس میزان مصرفشان به پنج گروه تقسیم کردند.

گروه نخست به‌طور متوسط روزانه ۱۱ وعده یا بیشتر غذای فوق‌فراوری‌شده مصرف می‌کردند و پایین‌ترین گروه، کمتر از سه وعده در روز غذای فوق‌فراوری‌شده می‌خوردند.

پژوهشگران دریافتند که گروه نخست، در مقایسه با افرادی که کمتر از سه وعده [غذای فوق‌فراوری‌شده] در روز مصرف می‌کردند، ۲.۵ برابر بیشتر احتمال داشت که سه نشانه یا بیشتر از نشانه‌های اولیه بیماری پارکینسون را تجربه کنند.
این نتیجه پس از درنظر گرفتن عواملی مانند سن، فعالیت بدنی و سیگار کشیدن به‌ دست آمد.

پژوهشگران همچنین دریافتند که مصرف بیشتر غذاهای فوق‌فراوری‌شده با افزایش خطر تقریبا تمام نشانه‌ها‌ــ به‌جز یبوست‌ــ ارتباطی قوی دارد. دکتر گائو گفت: «انتخاب اینکه فرد غذاهای کمتر فراوری‌شده مصرف کند و بیشتر غذاهای کامل و مغذی بخورد، می‌تواند راهبردی خوب برای حفظ سلامت مغز باشد.»

پژوهشگران با اشاره به یکی از محدودیت‌های این بررسی گفتند که شرکت‌کنندگان میزان غذای فوق‌فراوری‌شده مصرفی خود را به‌صورت خوداظهاری گزارش کردند، به این معنا که ممکن است مقدار واقعی مصرف را به‌درستی به‌ خاطر نیاورده باشند.

دکتر گائو خاطرنشان کرد: «برای تایید یافته ما مبنی بر اینکه خوردن غذای کمتر فراوری‌شده ممکن است نشانه‌های آغازین بیماری پارکینسون را آهسته‌تر کند، به بررسی‌های بیشتری نیاز است.»

https://www.independent.co.uk/life-style/health-and-families/ultraprocessed-food-parkinsons-disease-early-risk-b2763215.html

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 16:21

💢محققان می‌گویند تغذیه به سبک ژاپنی از افسردگی پیشگیری می‌کند

بر اساس این مطالعه، افرادی که از نسخه مدرن این رژیم غذایی پیروی می‌کردندــ که در آن سبزیجات و میوه‌های خام اضافه شده و مصرف نمک کاهش یافته است‌ــ حتی فایده بیشتری نیز مشاهده کردند

یک بررسی جدید دانشمندان موسسه امنیت سلامت ژاپن نشان داده است که رژیم غذایی رایج ژاپنی‌‌ــ سرشار از سبزیجات، غذاهای تخمیرشده، حبوبات و ماهی‌ــ ممکن است در برابر علائم افسردگی محافظت ایجاد کند.

پژوهشگران ۱۲۵ هزار بزرگسال شاغل را بررسی کردند و دریافتند افرادی که از رژیم غذایی واشوکو [یعنی غذا‌های سنتی ژاپن] شامل ماهی، سبزیجات، برنج و سویا پیروی می‌کردند، در مقایسه با کسانی که غذاهای فراوری‌شده، شکر، گوشت و غلات تصفیه‌شده مصرف می‌کردند، کمتر دچار حس‌‌وحال پایین‌، اضطراب و استرس می‌شدند.

بر اساس این مطالعه، افرادی که از نسخه مدرن این رژیم غذایی پیروی می‌کردندــ که در آن سبزیجات و میوه‌های خام اضافه شده و مصرف سدیم کاهش یافته است‌ــ حتی فایده بیشتری نیز مشاهده کردند، به‌ طوری‌ که این خطر ۲۰ درصد کاهش یافت.

این یافته‌ها با در نظر گرفتن عواملی از جمله سن، جنسیت و سطح استرس شغلی همچنان ثابت ماندند. با این حال، در میان افرادی که ساعات بسیار طولانی کار می‌کردند، این فواید کمتر مشهود بود.

برای ارزیابی اقلام رژیم غذایی سنتی ژاپنی از جمله برنج سفید، سوپ میسو، محصولات سویا، سبزیجات پخته، قارچ، جلبک دریایی، ماهی، غذاهای شور و چای سبز، امتیازهایی تعیین شد.

در عین حال، رژیم غذایی تغییریافته [یعنی نسخه مدرن واشوکو] در مورد غذاهای شور امتیازهایی به‌مراتب بهتری داشت. این رژیم برنج سفید را هم با نوعی برنج با حداقل فراوری جایگزین و میوه‌ها، سبزیجات خام و محصولات لبنی را نیز به ترکیب غذایی اضافه کرده بود.

سبزیجات حاوی فولات‌اند؛ ماده‌ای که مشخص شده است به تولید سروتونین و دوپامین و انتقال‌دهنده‌های عصبی‌ که در تنظیم خلق‌وخو نقش مهمی ایفا می‌کنند، کمک می‌کند. در همین حال، چای سبز، میسو و سبزیجات رنگارنگ حاوی آنتی‌اکسیدان‌هایی‌اند که می‌توانند به کاهش تنش اکسایشی [یا اصطلاحا استرس اکسیداتیو] در مغز کمک کنند.

اگرچه برای اثبات ارتباط علت و معلولی میان رژیم غذایی واشوکو و پیشگیری از افسردگی به تحقیقات بیشتری نیاز است، دانشمندان گفتند که نتیجه این مطالعه «بسیار امیدوارکننده» بوده است.

پژوهشگران که یافته‌هایشان را در مجله «روانپزشکی و علوم اعصاب بالینی» منتشر کردند، گفتند: «یافته‌های ما به مجموعه شواهد روزافزونی که نقش مهم رژیم‌های غذایی مختص یک فرهنگ خاص را در سلامت روان نشان می‌دهند، کمک می‌کند.»

«مطالعه حاضر به پزشکان و متخصصان سلامت عمومی درباره یک ارتباط احتمالی میان رژیم غذایی ژاپنی و اختلالات خلق‌وخو، اطلاعاتی ارائه می‌دهد. اگر این یافته‌ها تایید شوند، ممکن است مبنایی برای استفاده از رویکرد الگوی تغذیه‌ای به‌عنوان یک راهبرد سلامت عمومی برای پیشگیری از افسردگی فراهم کنند.»

پژوهشی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که رژیم غذایی مدیترانه‌ای‌ــ متشکل از میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات، مغزها و ماهی‌ــ می‌تواند به جلوگیری از افسردگی کمک کند.

افرادی که رژیم غذایی کلاسیک مدیترانه‌ای را دقیق‌تر رعایت می‌کردند، در مقایسه با کسانی که رژیم غذایی کلیشه‌ای غربی شامل گوشت، غذاهای فراوری‌شده، چربی اشباع و شکر داشتند، حدود ۳۳ درصد کمتر احتمال داشت به افسردگی مبتلا شوند.

https://www.independent.co.uk/life-style/washoku-diet-japanese-depression-stress-low-mood-b2784655.html

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 13:35

💢چت‌بات‌ها عدد نمی‌فهمند؟

چرا هوش مصنوعی همیشه این عدد خاص را انتخاب می‌کند؟

در دنیای عجیب هوش مصنوعی، بار دیگر یک رفتار غیرمنتظره کاربران را شگفت‌زده کرده است. وقتی از مدل‌هایی مانند ChatGPT، Claude، Gemini یا Copilot می‌خواهید عددی تصادفی بین ۱ تا ۵۰ حدس بزنند، به‌طرز غیرقابل‌باوری اغلب عدد ۲۷ را انتخاب می‌کنند. اما چرا؟

کاربران کنجکاو ردیت، بارها این آزمایش را انجام دادند و از چت‌بات‌های مختلف خواستند که «یک عدد تصادفی بین ۱ تا ۵۰ حدس بزنند» و در بسیاری از موارد، پاسخ عدد ۲۷ بوده است.

در مواردی که کاربران خواسته‌اند مدل دلیل انتخابش را توضیح دهد، جواب‌ها متفاوت ولی اغلب گمراه‌کننده بوده‌اند. مثلاً در یک نمونه، مدل توضیح داده که عدد ۳۳ را به‌صورت تصادفی انتخاب کرده ولی در نهایت گفته: «حدس من ۲۷ است.»

در توضیح دیگری، مدل‌ها گفته‌اند که تلاش کرده‌اند عددی نه‌چندان «واضح» مثل ۱۰ یا ۴۰، بلکه چیزی بینابینی و غیرکلیشه‌ای را انتخاب کند. 

حتی ChatGPT درباره این پدیده توضیح داد: «تحقیقات نشان داده‌اند که افراد معمولاً وقتی از آن‌ها خواسته می‌شود یک عدد تصادفی انتخاب کنند، به سراغ عدد ۱۷ یا ۳۷ می‌روند. این عددها در ذهن مردم «تصادفی» احساس می‌شوند. اما چون این‌ها بیش از حد معروف‌ هستند، من عدد ۲۷ را انتخاب کردم که کمی کمتر رایج ولی همچنان غیرقابل‌پیش‌بینی است.»

اما آیا واقعاً این دلیل واقعی انتخاب ۲۷ است، یا صرفاً یک پاسخ‌سازی زبانی برای رضایت کاربر است؟

هوش مصنوعی چگونه مفهوم تصادفی بودن را درک می‌کند؟

بر خلاف تصور بسیاری، مدل‌های زبانی مانند ChatGPT واقعاً چیزی به نام «تصادفی» یا «عدد» را درک نمی‌کنند. این مدل‌ها زبان را پردازش می‌کنند نه مفاهیم ریاضی را.

در پژوهشی علمی درباره‌ی این رفتار، محققان توضیح داده‌اند: «برای یک مدل زبانی، عدد ۲، عدد ۳، علامت جمع (+) یا حتی واژه‌ای مثل «اسب» همه در حکم توکن هستند. عناصر زبانی که در فضای برداری مدل جایگاه خاصی دارند، و موجودیت‌های عددی با معنا نیستند.»

یعنی وقتی از این مدل‌ها می‌خواهیم عددی تصادفی تولید کنند، در واقع از آن‌ها خواسته‌ایم که یک کلمه یا نماد تولید کنند که شبیه «پاسخ خوب» باشد، نه اینکه واقعاً یک عدد از یک توزیع احتمالی تصادفی تولید کنند.

بر اساس آزمایش‌های انجام شده این مدل‌ها معمولا در بازه‌ی ۱ تا ۵، مدل‌ها معمولاً عدد ۳ یا ۴ را انتخاب می‌کنند. در بازه‌ی ۱ تا ۱۰، عددهای ۵ یا ۷ انتخاب‌های رایج‌تری هستند. در بازه‌ی ۱ تا ۱۰۰، عددهایی مثل ۳۷، ۴۷ و ۷۳ (همگی عدد اول) بیش از دیگران ظاهر می‌شوند.

در این میان بد نیست بدانید که انسان‌ها نیز در تولید عدد تصادفی چندان خوب نیستند. یک مطالعه با شرکت ۲۰۰ هزار نفر که توسط کانال علمی Veritasium انجام شد، نشان داد که مردم تمایل دارند عددهایی را انتخاب کنند که شامل عدد ۷ باشند (مثل ۷، ۷۳، ۳۷).

وقتی از آن‌ها خواسته می‌شود حدس بزنند «کم‌انتخاب‌ترین عدد» چیست، اغلب عددهایی مثل ۷۳ یا ۳۷ را نام می‌برند، در حالی که واقعاً عددهایی مثل ۳۰، ۴۰ یا ۵۰ کمتر انتخاب می‌شوند. حتی به نظر می‌رسد که انسان‌ها بیشتر تمایل به انتخاب عددهای بزرگ‌تر دارند تا کوچک‌ترها، گرچه پژوهش دقیقی در این زمینه هنوز منتشر نشده است.

چرا ۲۷؟

پاسخ احتمالی در نحوه‌ی آموزش مدل‌های زبانی نهفته است. دانیل کانگ، استاد دانشگاه ایلینوی در این باره گفت: «داده‌های آموزشی نقش مهمی در رفتار مدل‌ها دارند. عوامل دیگر مثل تقویت از طریق بازخورد انسانی (RLHF) و سازوکار نمونه‌برداری هم تأثیر دارند.»

در واقع، اگر مدل‌ها یاد گرفته باشند که ۲۷ پاسخ «مقبولی» است که کاربران را راضی می‌کند، احتمالاً آن را بیشتر تولید خواهند کرد، حتی اگر در ظاهر بگویند که تصادفی عمل کرده‌اند.

https://www.iflscience.com/why-do-many-large-language-models-give-the-same-answer-to-this-random-number-query-79966

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 11:51

💢نئاندرتا‌ل‌ها منقرض نشده‌اند

بر اساس یک پژوهش جدید که به رهبری دانشگاه پرینستون انجام و در نشریه ساینس منتشر شده، انسان‌های امروزی و نئاندرتال‌ها تاریخچه‌ای بسیار درهم‌تنیده‌تر از آنچه پیش‌تر تصور می‌شد، داشته‌اند. این پژوهش‌ها که با استفاده از یک ابزار ژنتیکی پیشرفته مبتنی بر هوش مصنوعی (IBDmix) انجام شده، نشان می‌دهد که این دو گروه انسانی طی یک دوره نزدیک به ۲۵۰ هزار ساله، به طور مکرر با یکدیگر آمیزش داشته‌اند. جمعیت نئاندرتال‌ها به جای انقراض، در جمعیت انسان‌های امروزی جذب و ادغام شده است.

به‌خلاف تصور پیشین، موج‌های آمیزشی میان این دو گونه در چند مرحله رخ داده است: موج اول حدود ۲۵۰-۲۰۰ هزار سال پیش، موج دوم ۱۲۰-۱۰۰ هزار سال پیش و بزرگ‌ترین موج حدود ۶۰-۵۰ هزار سال پیش. این داده‌ها نشان می‌دهد که مهاجرت انسان‌های امروزی از آفریقا یک رویداد واحد نبوده، بلکه شامل مهاجرت‌های متعدد و بسیار قدیمی‌تر از تصورات قبلی بوده است.

با تحلیل دقیق‌تر مشخص شد که بخشی از تنوع ژنتیکی نئاندرتال‌ها ناشی از ژن‌های انسان‌های امروزی بوده است. این امر باعث شد تا برآورد جمعیت آن‌ها کاهش یابد، که نشان‌دهنده‌ی آسیب‌پذیری بیشترشان است.

این پژوهش نظریه «انقراض» نئاندرتال‌ها را رد کرده و مدل «جذب و ادغام» را جایگزین می‌کند. بر اساس این مدل، جمعیت کوچک و آسیب‌پذیر نئاندرتال‌ها به تدریج توسط جمعیت بسیار بزرگ‌تر انسان‌های امروزی از نظر جمعیتی تحت‌الشعاع قرار گرفته و در نهایت در جوامع انسانی ادغام شدند. بنابراین، میراث نئاندرتال‌ها هرگز به طور کامل از بین نرفته، بلکه در دی‌ان‌ای ما انسان‌های امروزی به حیات خود ادامه می‌دهد.
 
تحلیل فلسفی

بارها نظریه‌های جدیدی در مورد تاریخ تکامل انسان را شاهد بوده‌ایم که در نشریه‌های بسیار معتبر علمی نشر یافته‌اند و پس از مدتی خبر ابطال داده‌های منتشر شده را شنیده‌ایم. چرا باید به این داده‌ی جدید اعتماد کنیم؟
نخست آنکه هیچ تضمینی وجود ندارد که این نظریه رد یا اصلاح نشود، بلکه به‌عکس، باید منتظر اصلاحاتی بر روی آن باشیم. علم این‌گونه کار می‌کند؛ نظریه‌ها بر اساس شواهد موجود ساخته می‌شوند و با ظهور شواهد جدید، تقویت، اصلاح یا حتی جایگزین می‌شوند. با این حال، دلایل بسیار قدرتمندی وجود دارد که بپذیریم  نظریه‌ی «جذب و ادغام» بسیار به واقعیت نزدیک‌تر است و احتمال رد شدن کامل آن بسیار کمتر از نظریه‌های پیشین است. دلایل خود را برای این دعوی می‌آورم.

نظریه‌های قدیمی انقراض نئاندرتال‌ها که مثلاً مبتنی بر رقابت آنها با ساپینس، حذف در اثر تغییرات اقلیمی یا در اثر بیماری بوده، عمدتاً بر اساس شواهد استنباطی بنا شده بودند. مثلاً بررسی استخوان‌ها نشانه‌های بیماری یا خشونت را نشان می‌داد؛ یا در مقایسه ابزارهای سنگی آنها پژوهشگران از کمبود توانایی رقابت آنها با انسان هوشمند سخن می‌گفتند. گاهی نیز به داده‌های اقلیمی و همزمانی انقراض نئاندرتال‌ها با دوره‌های یخبندان شدید اشاره می‌شد. همگی این فرضیه‌ها معقول بودند، اما تأیید تجربی آن‌ها دشوار بود.

نظریه‌ی جدید که از جذب و ادغام ژنتیکی دو گونه سخن می‌گوید، همانند برخی از نظریه‌هایی که طی سال‌های اخیر مطرح شدند، بر اساس شواهد قابل اندازه‌گیریِ ژنتیکی استوار است. امروزه پژوهشگران دیگر فقط به استخوان‌ها نگاه نمی‌کنند؛ دفترچه راهنمای ژنتیکیِ نئاندرتال‌ها و انسان‌های امروزی را می‌خوانند و آن را با داده‌های دیرینه‌شناسی و باستان‌شناسی تطبیق می‌دهند. این جهش انقلابی در علم است. اما جهش مهم دیگر امکان بهره‌گیری از ابزارهای هوش مصنوعی مانند IBDmix است که دانشمند را قادر می‌سازد تا میزان دقیق ژن‌های مشترک، زمان تقریبی آمیزش‌ها و اندازه جمعیت‌ها را محاسبه کنند.

یک نظریه قوی، نظریه‌ای است که بتواند داده‌های مختلف از رشته‌های گوناگون را در یک چارچوب واحد جای دهد. شواهد ژنتیکی نشان می‌دهند که آمیزش رخ داده است. شواهد باستان‌شناسی نشان می‌دهند که در دوره‌های پایانی، نشانه‌هایی از تبادل فرهنگی، مانند ابزارسازی، بین دو گروه دیده می‌شود که با ایده تعامل و جذب سازگار است. منطق ریاضی نیز به ما می‌گوید که یک جمعیت کوچک و پراکنده در مواجهه با یک جمعیت بزرگ و رو به رشد، به احتمال زیاد جذب می‌شود.

احتمالاً چه چیزی در پژوهش‌های بعدی تغییر می‌کند؟ جزئیات. مثلاً ممکن است با کشف فسیل‌های جدید، تعداد دقیق موج‌های مهاجرت، زمان‌بندی آن‌ها یا نقشه جغرافیایی این تعاملات دقیق‌تر شود. شاید بفهمیم که گروه‌های دیگری نیز در این آمیزش نقش داشته‌اند.

چه چیزی احتمالاً ثابت خواهد ماند؟ اینکه آمیزش گسترده‌ای رخ داده و نئاندرتال‌ها به جای انقراض ناگهانی، در جمعیت انسان‌ها جذب شده‌اند. این نتیجه بر پایه‌ی شواهد ژنتیکی محکمی استوار و از حمایت ریاضی برخوردار است.

✍️ دکتر هادی صمدی / تکامل و فلسفه

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 11:04

💢مطالعه: سزارین برنامه‌ریزی‌شده با افزایش جزئی خطر ابتلا به لوسمی در کودکی ارتباط دارد

یک مطالعه جدید نشان می‌دهد که نحوه تولد نوزاد به شکل غیرمستقیم بر توسعه سیستم ایمنی و سلامت او در بلندمدت اثر می‌گذارد

براساس این مطالعه، خطر ابتلای کودک به لوسمی می‌تواند با انجام سزارین قبل از آغاز علائم زایمان مرتبط باشد.

براساس مطالعه محققان سوئدی که بالغ بر ۲.۴ میلیون زایمان را بررسی کردند، نوزادانی که با سزارین برنامه‌ریزی‌شده به دنیا می‌آیند، با افزایش جزئی خطر ابتلا به لوسمی مواجه می‌شوند.

این مطالعه که در نشریه بین‌المللی سرطان انتشار یافته است، نشان می‌دهد کودکانی که قبل از آغاز علائم زایمان از طریق سزارین برنامه‌ریزی‌شده به دنیا می‌آیند، نسبت به نوزادانی که به شکل طبیعی یا با سزارین اضطراری به دنیا می‌آیند، حدوداً ۲۰ درصد بیشتر در معرض ابتلا به لوسمی حاد لنفوئیدی قرار می‌گیرند.

این یافته‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، زیرا نرخ سزارین در جهان رو به افزایش است. نرخ سزارین در سوئد نسبتاً پایین و بین ۱۱ تا ۱۷ درصد است، اما بیش از ۳۰ درصد نوزادان در آمریکا با عمل جراحی به دنیا می‌آیند و تقریباً نیمی از این موارد برنامه‌ریزی‌شده بوده و اضطراری نیستند.

یافته‌های کلیدی

محققان بالغ بر ۲.۴ میلیون زایمان را در فاصله سال‌های ۱۹۸۲ تا ۱۹۸۹ و ۱۹۹۹ تا ۲۰۱۴ در سوئد بررسی کردند. با استفاده از پایگاه داده‌های ملی سلامت، روش‌های زایمان و تشخیص لوسمی کودکان تا سن ۲۰ سالگی رهگیری شد. از مجموع ۲.۴ میلیون زایمان، ۱۵.۵ درصد به‌صورت سزارین انجام گرفته بود.

مهم‌ترین نتیجه مطالعه، افزایش ۲۹ درصدی خطر ابتلا به لوسمی حاد لنفوئیدی سلول ب- رایج‌ترین نوع این بیماری- در کودکانی بود که با سزارین برنامه‌ریزی‌شده به دنیا آمده بودند. این کودکان با کودکانی مقایسه شدند که به‌صورت طبیعی متولد شده بودند. این ارتباط در بین نوزدان پسر و کودکانی که بیماری‌شان قبل از ۵ سالگی- سن اوج ابتلا به لوسمی حاد لنفوئیدی- تشخیص داده شد، مشهودتر بود.

این افزایش در کودکانی که با سزارین اضطراری یا بدون برنامه قبلی به دنیا آمده بودند، مشاهده نشد؛ این سزارین‌ها معمولاً پس از آغاز علائم زایمان یا درصورت بروز مشکل انجام می‌گیرند.

درک خطر

افزایش خطر از نظر آماری معنادار است، اما به‌طور مطلق ناچیز است.

در آمریکا هرسال حدود ۳ هزار و ۱۰۰ کودک و نوجوان زیر ۲۰ سال به لوسمی حاد لنفوئیدی مبتلا می‌شوند که یعنی از هر ۱۰۰ هزار کودک ۴ نفر درگیر می‌شوند. افزایش ۲۰ درصدی خطر لوسمی حاد لنفوئیدی به این معنی است که آمار به ۵ نفر در هر ۱۰۰ هزار کودک خواهد رسید.

نقش تولد در توسعه سیستم ایمنی

دانشمندان روزبه‌روز بیشتر به «حکمت طبیعت» در فرایند تولد ایمان می‌آورند؛ سلسله رویدادهایی که طی هزاران سال شکل گرفته و به آماده‌سازی سیستم ایمنی نوزاد برای زندگی خارج از رحم کمک می‌کنند.

وقتی زایمان به شکل طبیعی آغاز می‌شود و نوزاد از کانال زایمان عبور می‌کند، جسم او در معرض مجموعه‌ای از سیگنال‌های زیستی و میکروب‌ها قرار می‌گیرد که نقش مهمی در سلامت بلندمدت او خواهند داشت. محققان بر این باورند که دو عامل کلیدی در ارتباط بین سزارین برنامه‌ریزی‌شده و افزایش خطر ابتلا به لوسمی در کودکی دخیل هستند.

قرار گرفتن در معرض میکروبیوتا

نوزادانی که به شکل طبیعی به دنیا می‌آیند، در معرض باکتری‌های مفید کانال زایمان قرار می‌گیرند که به رشد باکتری‌های مفید در روده نوزاد و توسعه زودهنگام سیستم ایمنی کمک می‌کنند. اما نوزادانی که قبل از شروع علائم زایمان و بدون تماس با میکروب‌های واژن از طریق سزارین برنامه‌ریزی‌شده به دنیا می‌آیند، معمولاً در معرض باکتری‌های پوستی و بیمارستانی قرار می‌گیرند که باعث کاهش تنوع میکروبی می‌شود. این وضعیت با سزارین اضطراری تفاوت دارد، زیرا سزارین اضطراری بعد از آغاز علائم زایمان انجام می‌گیرد که کیسه آب مادر پاره شده و احتمال تماس با میکروب‌های واژن وجود دارد.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ در نشریه ساینس ترنسلیشنال مدیسن انتشار یافت، نشان می‌دهد نوزادانی که با سزارین به دنیا می‌آیند، از مواجهه با میکروب‌های مفید در کانال زایمان محروم می‌شوند؛ محرومیتی که محققان آن را با افزایش خطر بیماری‌های مربوط به سیستم ایمنی مانند آسم مرتبط می‌دانند.

کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان یادآور شد که سزارین و عواملی مانند مصرف آنتی‌بیوتیک و شیر خشک می‌توانند روند انتقال طبیعی باکتری‌های مادر را در بازه حساس توسعه سیستم ایمنی نوزاد مختل کنند که سلامت روده و توسعه سیستم ایمنی کودک را در آینده تحت تأثیر می‌گذارد.

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

16 July 2025 08:32

💢متا در حال ساخت یکی از بزرگ‌ترین دیتاسنترهای تاریخ برای رقابت در میدان هوش مصنوعی است

مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، اعلام کرد این شرکت در حال ساخت دیتاسنتری به نام «هایپریون» است که قرار است تا پنج گیگاوات توان محاسباتی برای مدل‌های پیشرفته هوش مصنوعی فراهم کند؛ ظرفیتی بی‌سابقه که می‌تواند متا را به یکی از رقبای جدی OpenAI و گوگل تبدیل کند

زاکربرگ این خبر را روز دوشنبه در شبکه اجتماعی «تردز» منتشر کرد و نوشت که ابعاد این دیتاسنتر به اندازه‌ای خواهد بود که بخش زیادی از منطقه منهتن را پوشش می‌دهد. به گفته او، پروژه‌ای دیگر به نام «پرومتئوس» نیز در سال ۲۰۲۶ با ظرفیت یک گیگاوات به بهره‌برداری خواهد رسید.

این اقدام تازه در ادامه تلاش‌های متا برای پیشتازی در رقابت جهانی هوش مصنوعی انجام می‌شود. پیش‌تر، متا با جذب چهره‌هایی چون الکساندر وانگ (مدیرعامل پیشین Scale AI) و دنیل گروس (مدیرعامل Safe Superintelligence)، قدم بزرگی در مسیر توسعه لابراتوار هوش مصنوعی خود برداشته بود. اکنون، شرکت تمرکز خود را بر زیرساخت عظیم محاسباتی گذاشته است.

کارشناسان می‌گویند این زیرساخت می‌تواند جایگاه متا را در کنار رقبایی مانند OpenAI، دیپ‌مایند و Anthropic تثبیت کند و حتی زمینه جذب استعدادهای بیشتر را نیز برای این غول فناوری فراهم کند.

اما چنین مراکز عظیمی بهای زیست‌محیطی و اجتماعی هم دارند. در گزارش نیویورک‌تایمز آمده که یکی از پروژه‌های مشابه متا در جورجیای آمریکا باعث خشک شدن آب در لوله‌های برخی خانه‌های اطراف شده است. همچنین، طبق گزارش بلومبرگ، پروژه گسترش دیتاسنتر CoreWeave در نزدیکی دالاس، مصرف برق شهری را دو برابر خواهد کرد.

با این حال، غول‌های فناوری همچنان به ساخت دیتاسنترهای پرمصرف ادامه می‌دهند. از پروژه «استارگِیت» OpenAI با همکاری اوراکل و سافت‌بنک گرفته تا ابررایانه «کولوسوس» متعلق به xAI ایلان ماسک، همه نشان از رقابت سنگین برای دستیابی به توان محاسباتی بیشتر دارد.

در این میان، دولت ایالات متحده نیز در حال حمایت از این روند است. وزارت انرژی آمریکا اعلام کرده تولید انرژی از منابعی مانند زغال‌سنگ، هسته‌ای، زمین‌گرمایی و گاز طبیعی را برای پشتیبانی از این نیاز روزافزون افزایش خواهد داد. پیش‌بینی می‌شود دیتاسنترها تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۰ درصد از کل مصرف انرژی آمریکا را به خود اختصاص دهند؛ رقمی که در سال ۲۰۲۲ فقط ۲.۵ درصد بود.

✍️ نگار علی

https://techcrunch.com/2025/07/14/mark-zuckerberg-says-meta-is-building-a-5gw-ai-data-center/

🆔@ScientificDialectics

دیالکتیک علمی

15 July 2025 20:35

به جای تمرکز بر آنچه «تنفس شکمی» نامیده می‌شود‌ــ اصطلاحی که اغلب برای ایجاد آرامش به کار می‌رود اما از نظر مکانیکی گمراه‌کننده است‌ــ بر تحرک دنده‌ها و عملکرد دیافراگم تمرکز کنید. اندکی برآمده شدن شکم نتیجه افزایش فشار داخل شکمی است، نه پر شدن هوا در شکم. تاکید بیش از حد بر حرکت شکم می‌تواند به مرور، گسترش مناسب قفسه سینه و مکانیک دیافراگم را مختل کند.

چند نفس دیگر بکشید و سعی کنید نفستان را به فضای ریه‌ها در زیر دنده‌های پایینی هدایت کنید. هنگام دم، گسترش جانبی دنده‌ها را زیر دستانتان احساس کنید. هنگام بازدم، حرکت رو به پایین قفسه سینه و جمع شدن دنده‌های پایینی را حس کنید. این کار باعث درگیر شدن طبیعی مرکز بدن می‌شود و از این حرکت حمایت می‌کند.

چرا طول بازدم مهم است؟

کلید رهایی از الگوهای تنفسی معیوب در شیوه بازدم شما نهفته است. اگر متوجه مشکلات احتمالی در الگوی تنفستان شدید، قدم بعدی یادگیری بازآموزی آن است. بسیاری از مردم بر نفس‌های عمیق‌تر (دم) تمرکز می‌کنند، در حالی که اصل مهم برای شکستن این الگوهای نادرست در بازدم نهفته است.

بازدم در تنظیم دستگاه عصبی، بازگرداندن عملکرد دیافراگم و بهبود تحمل بدن در برابر استرس‌ــ چه جسمی و چه روحی‌ــ نقش کلیدی دارد. وقتی به‌طور کامل و آرام بازدم می‌کنید، سیستم پاراسمپاتیک (شاخه‌ای از دستگاه عصبی که مسئول آرامسازی بدن و بازیابی است) تحریک می‌شود. بازدم طولانی و کامل همچنین به تنظیم دوباره جایگاه دیافراگم کمک می‌کند و باعث می‌شود در دم بعدی، کارآمدتر منقبض شود.

معمولا در تنفس اکسیژن بیشتر موردتوجه قرار می‌گیرد، اما این فرایند با تحمل دی‌اکسید کربن هم ارتباط نزدیکی دارد. در واقع، دی‌اکسید کربن محرک اصلی حس نیاز به نفس کشیدن است، اما وقتی مزمن و بیش از حد نفس می‌کشید (یعنی اکسیژن بیشتر از نیاز بدن وارد می‌کنید)، سطح دی‌اکسید کربن خیلی سریع پایین می‌آید. این کار گیرنده‌های شیمیایی (chemoreceptors) در ساقه مغز و سرخرگ‌ها را که سطح دی‌اکسید کربن خون را پایش می‌کنند، بیش‌ازحد حساس می‌کند و باعث می‌شود حتی وقتی اکسیژن کافی دارید، احساس تنگی نفس کنید.

آموزش بدن برای تحمل کمی سطح بالاتر دی‌اکسید کربن از طریق بازدم‌های طولانی و آرام، می‌تواند کارآیی دستگاه تنفسی شما را افزایش دهد و مقاومت در برابر استرس را تقویت کند.

یک تکنیک برای تمرین بازدم طولانی 

تمرین‌های تنفسی روزانه به بازگرداندن عملکرد دیافراگم و تحرک دنده‌ها کمک می‌کند. برای این روش:

ــ راحت بنشینید و دستانتان را روی دنده‌های پایینی بگذارید تا حرکت آن را پایش و هدایت کنید

ــ از طریق بینی طی مدت شمردن ۴ شماره، دم بگیرید. سپس آرام و طولانی از بینی یا دهان (هرطور که برایتان راحت‌تر است) به مدت ۸ شماره، بازدم کنید

ــ در پایان بازدم به مدت ۲ شماره، مکث کوتاهی داشته باشید

ــ این الگو را برای ۱۰ تا ۱۲ نفس ادامه دهید و صورت، فک، گردن و شانه‌ها را رها و شل نگه دارید

این تمرین را هر روز انجام دهید و نسبت زمان‌ها (شمردن‌ها) را به‌تدریج به ۵ و۱۰ یا ۶ و۱۲ (دم و بازدم) افزایش دهید تا بدنتان عادت کند. این نوع تنفس به بازگرداندن عملکرد دیافراگم و حرکت‌پذیری دنده‌ها کمک می‌کند و دستگاه عصبی شما را آموزش می‌دهد که حتی تحت فشار آرام بماند.

یکپارچه کردن تنفس بهتر در حرکت

آگاهی و مهارتی که با تمرین‌های منظم تنفس به دست می‌آورید، وقتی در فعالیت‌های جسمی به کار گرفته شود، قدرتمندتر هم می‌شود. یکپارچه کردن مکانیک تنفس بهبود‌یافته در زندگی روزمره باعث می‌شود حرکات شما روان‌تر، هماهنگ‌تر و کارآمدتر شود.

چند راه برای به‌کارگیری تنفس بهتر در تمرین‌های ورزشی:

ــ گرم کردن با تنفس آگاهانه: برای ایجاد تراز مناسب بدن، فعال کردن مرکز بدن (core) و افزایش تمرکز

ــ بازدم هنگام اعمال نیرو: در تمرین‌های قدرتی، هنگام بخش دشوار حرکت بازدم کنید تا مرکز بدن درگیر و ستون فقرات پایدار شود

ــ هدایت حرکات انعطافی با تنفس: در تمرین‌های چرخشی یا کششی، با دم «فضا» ایجاد کنید و با بازدم حرکت را عمیق‌تر کنید

ــ تنفس از راه بینی در تمرین‌های هوازی (کاردیو) سبک تا متوسط: این کار به بهبود استفاده از اکسیژن و حفظ الگوهای تنفسی مناسب کمک می‌کند.

ــ طولانی کردن بازدم برای ریکاوری: پس از تمرین، نسبت بازدم به دم را به ۲:۱ برسانید تا سیستم عصبی آرام شود

یادتان باشد که تنفس فقط یک عملکرد پس‌زمینه‌ای نیست. با تنفس صحیح به وضعیت بدنی بهتر، قدرت مرکزی عمیق‌تر، حرکت روان‌تر و سیستم‌ عصبی مقاوم‌تر خواهید رسید. بنابراین دفعه بعد که گردنتان گرفت یا شانه‌هایتان درد داشت، فورا سراغ کشش نروید و اول تنفستان را چک کنید. شاید همان پاسخی را به شما بدهد که دنبالش هستید.

https://edition.cnn.com/2025/07/04/health/breathing-pattern-movement-posture-wellness

🆔@ScientificDialectics