Telegram-канал mardomnameh - مردم‌نامه (تاریخ مردم): Unsorted

مردم‌نامه (تاریخ مردم)

26 June 2024 22:42

اشاره‌ای درباره‌ی مستند رؤیای سیاه

امروز ششم تیرماه درباره‌ی این مستند نشستی برگزار شد و من نیز شتاب‌‌آلود و بریده و پراکنده چند کلامی گفتم. به علت تنگنای زمانی چند نکته‌ی اساسی ناگفته ماند. از آن میان یکی اینکه کارگردان رؤیای سیاه هوشمندانه و تیزبینانه فیلم را با سخنانی از محمدعلی موحد به پایان برده که، چنان‌که سال‌ها پیش از این در نشست نقد کتاب خواب آشفته نفت اشاره کرده بودم، درباره‌ی پاره‌ای از بنیادی‌ترین دردها و آفت‌ها و بیماری‌های جامعه‌ی ماست: شعارزدگی، عوامزدگی، پندارزدگی.
در نشست نقد کتاب خواب آشفته نفت؛ حلقه اول: از قرارداد دارسی تا سقوط رضاشاه به این فقره از کتاب اشاره کرده بودم. بخوانید و داوری کنید:
« من در جای خود از جو شعارزده پرباد و میان‌تهی که با برآمدن رضاخان بر فضای سیاست ایران چیره گشت سخن گفته‌ام و آن جوی بود با گزافه‌گویی و لاف‌زنی و گنده‌نمایی عجین گشته که از دروغ و تملق و چاپلوسی تغذیه می‌کرد.
هرولد جی. ماینور ، دبیر سفارت آمریکا، درست دو هفته پیش از هجوم نیروهای روس و انگلیس به ایران و سقوط رضاشاه در گزارشی نوشت:
ایران به مرضی مبتلاست که من آن را بیماری حاد «ظاهرسازی» می‌نامم. این شیفتگی زیاد به ظاهر مایه سطحی‌نگری در سیاست شده و به تخریب ارزش‌ها انجامیده و آسیب فراوان به بار آورده است. اقدامات دولت همیشه معطوف به آراستن بیرون و جلب نظر بینندگان است. اندرون همیشه مغفول می‌ماند و ملاحظات مربوط به رفاه مردم یا عملی‌بودن و نبودن طرح‌ها به باد فراموشی سپرده می‌شود. به نظر من اگر این مملکت راه خود را عوض نکند و در مسیر سلامت عقل و ارزش‌های انسانی نیفتد امیدی به آینده آن نیست.»
موحد، خواب آشفته نفت؛ حلقه اول، ص ۵۱۲
این سخنان را با سخنان موحد در پایان فیلم رؤیای سیاه مقایسه کنید. به این فیلم از نظر فنی و بویژه از نظر روایت تاریخی می‌شود و می‌باید نقدهای اساسی وارد کرد؛ اما من نمی‌توانم تحسینی که بابت گنجاندن این سخنان در پایان فیلم در دل دارم را نثار کارگردان نکنم.
موحد حکیم است. موحد طبیب است. ما بیماریم. جامعه‌ی ما بیمار است. ایران عزیز ما بیمار است.
این طبیب حکیم دل‌سوز تیزبین نکته‌سنج موشکاف نبض ما را خوب گرفته است. درد ما را خوب می‌داند. شعارزدگی و پندارزدگی و عوامزدگی از دردهای بزرگ ماست. با دهن پرباد و مغز تهی سخن گفتن و لجن‌پراکنی‌کردن و غوغا و هیاهو به‌راه‌انداختن چرا و چگونه عادی شده است؟ سکه‌ی بلندپروازی‌هایی که چیزی نیست مگر پندارزدگی چرا از رواج نمی‌افتند و همچنان خریدار دارند؟ چرا به این آسانی گنجشک‌ها ادعای عقاب‌بودگی می‌کنند؟ چرا کوتوله‌ها میدان‌داری می‌کنند؟
سخنان موحد را بشنویم و بخوانیم و به آن‌چه این حکیم می‌گوید ژرف بیندیشم. باشد که دردهای‌مان گام‌به‌گام و اندک‌اندک درمان شوند. دردهایی که دیرزمانی است که کار ما را در گره انداخته و خواب‌مان را آشفته کرده‌اند.

این یکی از چندین و چند مطلبی بود که به دلیل تنگی مجال، در نشست امروز، ناگفته و در دل ماند و بر زبان نیآمد.

این را نیز بگویم که محمدعلی موحد به آینده‌ی ایران خوش‌بین است‌. او نیک می‌داند که ایران و ایرانی چه‌بسا از اسب بیفتد اما از اصل نمی‌افتد. چه‌بسا در راه بیفتد اما از راه نمی‌افتد.
و...
#داریوش_رحمانیان

ششم تیرماه هزار و چهارصد و سه
/channel/mardomnameh