Orif Tolib sahifasi

24 April 2024 06:30

​​Pyesa va drama: farqi nimada?

Koʻpincha shu ikki tushunchani almashlab, bir-birining oʻrnida qoʻllashadi va bu koʻp oʻrinlarda toʻgʻri. Lekin maʼno farqlanadigan oʻrinlar ham bor.

Pyesa – asar turi. Har qanday sahna asari pyesa deb atalishi mumkin.

Drama esa badiiy adabiyotning uch asosiy turidan biri; dramaturgiya (sahna) janri.

“Adabiyotshunoslik lugʻati”ga koʻra, pyesa – dramatik turga mansub har qanday asar. Bu atama XX asrdan boshlab shu maʼnoda qoʻllanadi, dramatik asar, janridan qatʼi nazar – u tragediya, komediya yo drama boʻladimi – pyesa deb ham yuritilaveradi.

Yana shu lugʻatda yozilishicha, tarixiy taraqqiyot jarayonida dramatik turning qadimda paydo boʻlgan tragediya va komediya janrlariga bir-birining ziddi deb qaralgan boʻlsa, drama ularning sintezi sifatida XVIII asrga kelib maydonga chiqqan.

Dramada komedik yoki tragedik unsurlar boʻlishi mumkin, lekin undagi voqea va qahramonlar hayotiyroq, ziddiyatlari esa yechimga ega boʻladi.

Drama adabiy tur sifatida epos (nasr) va lirika (sheʼriyat)ga xos xususiyatlarga ega boʻlishi mumkin. Biroq aniq-tiniq ajralib turuvchi jihatlari bor. Milliy ensiklopediya bu farqlarni shunday izohlaydi: syujetlilik, harakatlarning ziddiyatga asoslanishi va ularning sahna, epizodlarga boʻlinishi, bayonning yoʻqligi, personajlar munosabatlarining oʻzaro soʻzlashuvga asoslanishi dramaning oʻziga xos xususiyatidir.

Demak, janr sifatida pyesa soʻzini ishlatish xato. Komediya, tragediya yoki drama deyish kerak. Bunday asarlarning janrini emas, turini ifodalaganda drama soʻzini ham, pyesa soʻzini ham ishlatish mumkin.

Sharof Boshbekovning “Temir xotin” komediyasini oʻqiganmisiz? (janr) ✅
Sharof Boshbekovning “Temir xotin” pyesasini oʻqiganmisiz? (asar turi) ✅
Sharof Boshbekovning “Temir xotin” dramasini oʻqiganmisiz? (adabiy tur) ✅
Muallifning oʻzi “Temir xotin”ni “jiddiy komediya” deb ataydi. Bu asar tragediyani aks ettirgan komediyadir. (janr) ✅

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 16:00

Hamma yoqda bahorgi yashillik. Tabiatga qoʻshilib inson ham yangilanishni, yosharishni istaydi. Ayni shu niyatda obunachilarga nimadir yangilik bera oladigan foydali va saviyali kanallarni bir jildga toʻpladik. Roʻyxatdan siyosat, ijtimoiy hayot, til, adabiyot kabi turli mavzularda yuritiladigan bloglar joy olgan.

Taklif etayotgan sahifalarimiz nuqtayi nazari, yondashuvi va professionalligi bilan sizga manzur boʻladi degan umiddamiz.

Havolaga oʻting va kanallarga obuna boʻling:
👉 /channel/addlist/y7tK0DNy7eg3N2Ji

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 08:30

#Amaliyot

Ular maxsus pufaklardan ajoyib hayvonlar shaklini yasashdi 🤔

Ular maxsus pufaklardan hayvonlarning ajoyib shakllarini yasadi ✅

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 08:00

Vatandoshlar uchun sahifa

Vatandosh TV kanali dunyodagi oʻzbeklar uchun Oʻzbekiston ichidagi va Oʻzbekiston ichidagilar uchun dunyodagi oʻzbeklarga oid eng muhim xabarlarni ulashib boradi.

Kanalda siyosiy, ijtimoiy, iqtisodiy, madaniy, sport, umuman barcha yoʻnalishdagi eng muhim xabarlarni topish mumkin.

Obuna boʻlish:
👉 @vatandosh_tv

Reklama

Orif Tolib sahifasi

22 April 2024 05:45

Nufusimiz ham, nufuzimiz ham oshaversin!

Oʻzbekiston aholisi 37 millionga yetdi. Shu munosabat bilan “Nufusimiz ham, nufuzimiz ham oshaversin!” deb yozyapti Muhrim Aʼzamxoʻjayev.

Nufus va nufuz soʻzlarining maʼnosini yaxshi bilsangiz kerak. Bilmaganlar uchun:

👉 Nufus va nufuz

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

20 April 2024 13:00

Imlosi qiyin soʻzlar (51-qism)

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada imlosi qiyin va yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

Soʻzlar:
🔹 Mutolaa
🔹 Muvaffaqiyat
🔹 Tugʻuruq
🔹 Tugʻuruqxona
🔹 Suiisteʼmol
🔹 Manba

👉 https://youtu.be/ReXyBjTu0Mo

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

20 April 2024 06:40

​​“Oʻgay”ning maʼnosi nima?

Oʻgay soʻzi tugʻishganlik soʻziga teskari maʼnoda ota-onaga ham, bolaga ham nisbatan ishlatiladi. Ota yoki onasi boshqa bolalar ham oʻzaro bir-biriga oʻgay sanaladi.

Bu soʻzning kelib chiqishi haqida “Etimologiya burchagi” kanali qiziq maʼlumot bilan boʻlishibdi:

Ögäy soʻzi ikki boʻlakdan iborat: ög+äy. Tilimiz tarixida “ona” maʼnosidagi ilk soʻz ög soʻzi boʻlib, toshbitiklarda ota maʼnosidagi qang soʻzi bilan birga koʻp ishlatiladi. Ög ona uchun ishlatilgan turkiy tildagi asliy soʻz boʻlishi kerak, biroq hozir birorta turkiy tilda ishlatilmaydi. Turk tilida yetim maʼnosidagi öksüz shu soʻzdan kelgani aniq.

Oʻzbek tilidagi ögäy soʻzi ham shu soʻzdan keladi. Soʻzdagi ikkinchi boʻlak +äy esa kichraytirish qoʻshimchasi boʻlib, unli bilan tugovchi soʻzlarga toʻgʻridan-toʻgʻri +y sifatida, undosh bilan tugaganda esa +ay sifatida qoʻshiladi. Masalan bobo > boboy, togʻa > togʻay/togʻoy, opa > opoy, ogʻa > ogʻoy. Demak, bu soʻzlar bobojon, opajon/opacha, togʻajon, akajon kabi maʼnolarni bildirsa, ögäy onajon, kichik ona maʼnosida boʻladi. Soʻzning dastlabki maʼnosi shunday edi, vaqt oʻtib nafaqat ona uchun, balki qon-qarindoshligi boʻlmagan har qanday yaqinlik uchun ishlatila boshlandi.

Orif Tolib sahifasi

16 April 2024 15:00

​​ts va boʻgʻin koʻchirish

Kirilchadagi ц harfi lotincha imloda baʼzan s, baʼzan ts shaklida ifodalanadi. Kirilchada ц bitta harf boʻlgani uchun boʻgʻin koʻchirishda ham bitta harf sifatida qaraladi. Lekin lotincha imloda ts yaxlit harf emas. Chunki oʻzbek lotin alifbosida ts harfi yoʻq. Alohida t va s harflari bor. Demak, boʻgʻin koʻchirishda ularni alohida harf sifatida koʻrishimiz kerak:

Lit-sey ✅
Li-tsey ❌

Ofit-ser ✅
Ofi-tser ❌

Baʼzi mualliflar lotincha imloda ham kirilga taqlid qilib, ts harflarini bitta belgi sifatida talqin qilgan ekan. Bu imlo qoidalariga, alifboga zid borish, behuda taqlidchilik xolos.

🟢 Solishtirish uchun: yolashgan unlilarni kirilda yolgʻiz holda satrda qoldirish ham, keyinga satrga yolgʻiz koʻchirish ham mumkin emas. Chunki ular yaxlit harf, bitta belgi. Lotincha imloda esa yolashgan unlilar yoʻq. Ular ikkita alohida belgi bilan ifodalanadi va kirildagidan farqli boʻgʻin koʻchirish qoidasi amal qiladi:

Dar-yo, dun-yo, so-ya, ya-qin, yu-mush, yo-rugʻ ✅

Yuqoridagi soʻzlarni kirilda bu shaklda boʻgʻinga koʻchirib boʻlmaydi. Ts tarkibli soʻzlar ham shunga oʻxshash.

Orif Tolib sahifasi

15 April 2024 17:21

Finlarning o‘zi yurtini Suomi deb ataydi. Ma’nosi – botqoqli yer. Finlandiya esa ovchilar o‘lkasi demak. Qadimgi skandinav tilida fin – ovchi, shvedcha land esa mamlakat ma’nosida.

Ba’zi Yevropa tillarida, jumladan, fin o‘lkasiga yaqin yashovchi ayrim xalqlarning tilida Suomi nomi ishlatiladi, ammo aksariyat dunyo tillarida Finlandiya shakli ma’qul ko‘rilgan.

Orif Tolib sahifasi

15 April 2024 07:20

​​Kompozitor va bastakor: farqi nimada?

Izohli lug‘at bu ikki so‘zni sinonim sifatida ko‘rsatgan. Milliy ensiklopediya esa ularning ma’nosini farqlagan. Kompozitor – ko‘p ovozli musiqa asarlari muallifi, musiqa ijodkori. Bastakor – an’anaviy, mumtoz musiqa asarlari muallifi.

Milliy ensiklopediyaga ko‘ra, kompozitorlik kasbi ijodkordan musiqiy-ijodiy qobiliyat bilan birga kompozitsiya fani bo‘yicha puxta bilim ham talab etadi. Kompozitor nota yozuvi yordamida musiqa asarlarini ijod etadi, yangi, individual badiiy mazmunni ifodalashga harakat qiladi. Shu jihati bilan an’anaviylik mezoniga tayanib monodiya tizimida ijod etuvchi bastakordan farq qiladi. Monodiya tizimi musiqaning bir ovozli ijro va bir ovozli cholg‘uga asoslangan sohasidir.

Tojikiston, Ozarbayjon va O‘zbekistonda ko‘p ovozli musiqa asarlari muallifi — kompozitor ham ba’zan bastakor deb yuritiladi. Biroq professional nuqtayi nazardan ular farqlanadi.

O‘zbekistonda Muxtor Ashrafiy, Mutal Burhonov, Sulaymon Yudakov, Sayfi Jalil, Avaz Mansurov, Dilorom Omonullayeva kabi kompozitorlar tanilgan. To‘xtasin Jalilov, Yunus Rajabiy, G‘anijon Toshmatov, Muhammadjon Mirzayev, Orifxon Hotamov, Fattohxon Mamadaliyev, Abduhoshim Ismoilov kabi mashhur bastakorlar bor.

O‘zbekiston kompozitorlari va bastakorlari uyushmasi haqida eshitgan bo‘lsangiz kerak. Bu tashkilot nomida ortiqcha takror yo‘q. Ikki tushunchada farq borligi uchun ham nomni shu shaklda berishni afzal ko‘rishgan bo‘lsa kerak.

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

05 April 2024 06:05

Doʻl va doʻlana

Doʻlana yeyayotganingizda uning doʻlga oʻxshashligini sezganmisiz? Sariq doʻlning oʻzginasi. Bu meva bekorga doʻlana deb atalmagan. Uning tub ildizi yumaloq muz shaklidagi yogʻin maʼnosini anglatgan doʻl soʻzi ekan.

Oʻzbek tilining etimologik lugʻatida izohlanishicha, doʻl soʻziga oʻxshash maʼnosini ifodalaydigan -ona qoʻshimchasini qoʻshish bilan doʻlona soʻzi hosil boʻlgan. Bu soʻz aslida doʻlga oʻxshash degan maʼnoni anglatadi.

Eshqobil Shukur

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

30 March 2024 05:20

Imlosi qiyin soʻzlar (2-qism) | 4️⃣9️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

27 March 2024 13:15

Imlosi qiyin soʻzlar (2-qism)

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada imlosi qiyin va yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

Soʻzlar:
🔹 milodiy
🔹 koʻngilchan
🔹 koʻngilchang
🔹 aks sado
🔹 ohanrabo

👉 https://youtu.be/xwZg4bqa6bU

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

27 March 2024 08:22

⚡️Sizlar bilan ajoyib yangilikni bo'lishmoqchiman. "Mutolaa" ilovasi yuklab olishlar bo'yicha Google Playning O'zbekiston ta'lim chartida 3-o'ringa chiqib oldi. Maqsadimiz — shu yilning o'zida 1 million kitobxonga bepul audio va elektron kitoblarni taqdim qilish. Oldimizda kitobxonlikni rivojlantirish uchun katta marralar bor, birgalikda kitobxon millatga aylanish nasib qilsin.

Mutolaa qilish uchun ilovani yuklab oling:

Play Market | App Store

@alisher_sadullaev

Orif Tolib sahifasi

24 March 2024 13:00

“Birpas”da past yoʻq

Birpas soʻzi qisqa vaqt, biroz, sal, andak kabi maʼnolarda qoʻllanadi. Erkin Vohidov bu soʻzning kelib chiqishini pos soʻziga bogʻlab, qiziqarli xulosalar qilgan edi. Chunki lugʻatlarda pos kechaning sakkizdan biri deb izohlangan. Bu anchagina vaqtni anglatadi. Birpas esa kichik vaqt, bir necha soniya yoki daqiqa. Navoiy asarlari lugʻatidan bir qiziq maʼlumotni topdim: pos soʻzi eski tilimizda lahza, daqiqa maʼnosida ham ishlatilgan oʻrinlar bor ekan.

Birpas soʻzini birpast shaklida yozish uchrab turadi. Taxminimcha, soʻzdagi pas qismi past soʻzi bilan adashtiriladi. Pastni talaffuzga mos shaklda pas deb yozish xato, demak, birpasni ham birpast shaklida yozishim kerak deb xulosa qilingan boʻlishi mumkin. Biroq birpas soʻzi oʻzagida past soʻzi yoʻq:

Mansur tagʻin birpas oʻylanib turdi-yu, indamay chiqib ketdi.
Oʻ. Hoshimov, “Qalbingga quloq sol”.

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 19:25

Zamzama nima?

Hech soʻz ishlatmay qoʻshiq aytganmisiz? Odatda gʻoʻngʻillab, burun bilan aytiladi. Yo soʻz oʻrniga tushunarsiz, lekin ohangli tovushlar ishlatib kuylash mumkin. Ana shu zamzama boʻladi.

Zamzama sekin, past ovoz bilan kuylangan qoʻshiqni va xirgoyini ham anglatadi. Koʻchma maʼnoda esa imo-ishora, shama, gʻoʻngʻillab gapirish mazmunida qoʻllanadi.

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 13:00

Yangi atamalar va oʻzlashmalar boʻyicha ijobiy oʻzgarishlar kutamiz

Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Atamalar komissiyasi yangi tarkibda tashkil etiladi. Bu haqdagi qaror loyihasi muhokama portaliga joylanibdi.

Nizom loyihasiga koʻra, Atamalar komissiyasiga bir necha vazifalar yuklanadi. Jumladan:

🔹 ilmiy asoslangan yangi soʻz va atamalarni rasmiy isteʼmolga kiritish;
🔹 normativ-huquqiy hujjatlar loyihalarida adabiy til qoidalari va normalariga, shuningdek yuridik, texnik va boshqa maxsus qoidalarga rioya etilishini taʼminlash;
🔹 boshqa tillarning qoidalari tufayli kelib chiqishi mumkin boʻlgan nomuvofiqliklarni normativ-huquqiy hujjatlar normalariga ziyon yetkazmagan holda tahrir qilish;
🔹 oʻzbek tiliga kirib kelayotgan yangi atamalarni qonunchilik hujjatlariga joriy etish va amalda qoʻllashning huquqiy muammolarini oʻrganish, ushbu sohadagi munosabatlarni huquqiy tartibga solishning rivojlanish yoʻnalishlarini aniqlash.

Takliflaringiz boʻlsa, muhokama portalida yozib qoldiring:

👉 regulation.gov.uz/oz/d/97177

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 08:30

#Amaliyot

Uncha qimmat bo‘lmagan havo sifatini monitoring qiluvchi sensorlar ❌

Uncha qimmat bo‘lmagan, havo sifatini monitoring qiluvchi sensorlar ✅

Havo sifatini monitoring qiluvchi uncha qimmat bo‘lmagan sensorlar ✅✅

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

23 April 2024 07:20

Zambur, zambil va zamburugʻ

Zambil soʻzining maʼnosi soʻralgan testda baʼzilar xato qildi. Variantlarda berilgan izohlarga mos soʻzlar bilan tanishing:

🟢 Zambur – forschadan oʻzlashgan soʻz, shevada qovogʻari maʼnosida qoʻllanadi.

Kavakdan chiqqan zamburni danak chaqqandek bitta-bitta urib tushiraverdi.
S. Nurov, “Narvon”.

🟢 Zambil – gʻisht, tuproq, tosh va shu kabi yuklarni tashish uchun ishlatiladigan, ikki parallel dastaga tol yoki tut novdalaridan oʻrtasini chuqurroq qilib toʻqilgan ish quroli. Keyinchalik esa dastalarga koʻndalangiga yupqa taxtalar, shuningdek, tunuka qoqilgan. Hozir tunukali yoki simtoʻrli zambillar koʻp uchraydi.

Kimlar ketmon bilan, kimlar choʻkich va yo zambil bilan ishlar edi.
M. Ismoiliy, “Fargʻona tong otguncha”.

🟢 Zamburugʻ – tarkibida xlorofill boʻlmaydigan, spora bilan koʻpayadigan, ildizsiz va urugʻsiz tuban oʻsimliklarning umumiy nomi.

Olma mevasiga sakkiz protsentli kaltsiy xlor eritmasi bilan ishlov berilsa, undagi zamburugʻlarning rivojlanishi toʻxtaydi.
“Fan va turmush”.

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

21 April 2024 11:00

Imlosi qiyin soʻzlar (4-qism) | 5️⃣1️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

20 April 2024 09:00

“Oʻtinch” qarzmi, tilak?

Oʻtinch soʻzi bugungi kunda qattiq iltimos, yalinish maʼnosini anglatadi.

Janoblaridan ojizona oʻtinchim shulki... (Abdulla Qodiriy).

Koshgʻariy izohiga koʻra, bu soʻzning qadimgi maʼnosi bugungi maʼnosidan keskin farq qiladi. Yaʼni oʻtinch bu qarzdir. Ammo boshqa manbalarda oʻtinch soʻzining ildizi oʻt boʻlib, bu soʻz tila degan maʼnoni bildirgani aytilgan va oʻtinch soʻzi tilak deb izohlangan. Gunohidan oʻting deyilganda ham gunohini tilab olish maʼnosi anglanadi.

Eshqobil Shukur

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

19 April 2024 13:50

ID karta: chiziqcha kerak emas

ID karta tilimizga yangi kirib kelgan atamalardan biri. Unga oʻzbekcha ot qoʻymadik. Inglizcha qisqartmasini olib qoʻya qoldik. Garchi bu soʻz ruscha boʻlmasa-da, imloda yana ruschaga taqlid qilish holatlari kuzatilyapti va chiziqcha bilan yozilyapti. Aslida chiziqchaga umuman hojat yoʻq. Chunki u juft yoki takror soʻz emas.

ID karta – inglizcha ID card birikmasining tarjimasi. Kengaytmasi – identifikatsion karta. Yurtimizda pasport oʻrnida berilayotgan bunday hujjat egasining shaxsini va fuqaroligini tasdiqlaydi. Undagi chipga karta egasining shaxsiy biografik va biometrik maʼlumotlari kiritiladi.

Inglizchada bu hujjat citizen card, passport card kabi nomlar bilan ham ataladi.

📌 Demak:

ID karta ✅
ID-karta ❌

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

16 April 2024 06:00

Imlosi qiyin soʻzlar (3-qism) | 5️⃣0️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

15 April 2024 17:01

​​Finlyandiya emas, Finlandiya

Shu mavzuda yozish rejasi anchadan beri bor edi. Lekin vaqt-imkon boʻlmayotgandi. @xatoliklar kanali mavzuga oid maqola eʼlon qilib qoldi. Biroq undagi fikrlar men aytmoqchi boʻlganlarga qarama-qarshi edi. Kanal rahbari bilan maslahatlashib, shu mavzuda post eʼlon qilishga qaror qildim.

Yuqorida tilga olingan maqolada Finlyandiya shaklida yozishga Oʻzbekiston milliy ensiklopediyasi (2000-yil) va Dunyoning siyosiy xaritasi (2020-yil) asos qilib olingan. Biroq bu ikki manbada joy nomlarini yozish bilan bogʻliq xatolar yetarlicha topiladi. Ishonmasangiz, oddiy Nyu York shahri nomi qanday yozilganiga bir qarang.

Oʻzbek tili – mustaqil til. Postda aytilganidek, boshqalardan “koʻchirishimiz yoki ularga yaqinlashtirishimiz kerak degan talab ham, qoida ham yoʻq”. Bizda joy nomlarini ruschadan koʻchirib qoʻya qolish odat tusiga kirgan. Finlyandiya bilan ham xuddi shu holat. Iye, toʻxta, axir Shotlandiya, Hollandiya, Grenlandiya, Islandiya, Yangi Zelandiya kabi nomlarda -landiya boʻladi, nega Finlandiyaga kelganda -lyandiya deyishim kerak degan savol qoʻyilmaydi.

Ruschada “yumshoq” a ga yaqin tovushni ifodalash uchun ya yozish oʻrinlidir, lekin oʻzbekchada bunga mutlaqo ehtiyoj yoʻq. Boshqalari qatori bu yerda ham -landiya shaklini qoʻllash toʻgʻri va mantiqli boʻladi.

🟢 Bir-ikkita postsovet oʻlkasini aytmasa, aksariyat turkiy tillarda mamlakat nomi Finlandiya shakliga ega.

Albatta, Finlyandiya shaklida yozuvchilarni shunchaki ayblash ham oʻrinsiz. Chunki ular aniq manbaga tayanyapti. Finlandiya variantida esa faqat mantiq, oʻzbek tili xususiyatini asos qilib olyapmiz. Demak, birinchi oʻrinda tayaniladigan manbalarni oʻzgartirish kerak. Joy nomlari lugʻati oʻzbek tili uchun juda zarurligini yana bir marta takrorlashga toʻgʻri keladi.

🤝 Aytgancha, oʻzbek tilidagi yirik axborot sayti – kun.uz toponimni Finlandiya shaklida qoʻllaydi. “Kun” boshqa joy nomlarini ham imkon qadar oʻzbekchaga yoki asliga mos yozyapti. Nashrning bu tutumini qoʻllab-quvvatlayman.

📌 Demak:

Finlandiya ✅
Finlyandiya ❌

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

05 April 2024 09:00

Imlosi qiyin soʻzlar (50-qism)

“Ibrat farzandlari” loyihasida savodxonlik boʻyicha navbatdagi dars eʼlon qilindi. Lavhada imlosi qiyin va yozishda koʻp xato qilinadigan soʻzlar imlosidagi eʼtiborli jihatlar tushuntirilgan.

Soʻzlar:
🔹 changqoʻbiz
🔹 changqovuz
🔹 haqiqatan
🔹 rostdan
🔹 suvosti
🔹 atigi

👉 https://youtu.be/4Bh17vN4kWk

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

30 March 2024 07:30

​​Tarjima tahriri: asliyat taʼsiridan chiqing

Baʼzan tarjimon asliyat tili taʼsiriga tushib qoladi va fikr yoki tushunchani oʻz tiliga xos boʻlmagan shaklda ifodalay boshlaydi. Shunday holatlardan biri qiyosiy darajadagi birikmalar tarjimasida kuzatiladi.

Ingliz va rus tillarida aniq qiymat koʻrsatib qiyoslaganda ham -roq qoʻshimchasi maʼnosi saqlanadi. Lekin uni oʻzbekchaga shu shaklda tarjima qilmaslik kerak:

Inglizchada:
A pencil is 3 cm longer than a pen.

Ruschada:
Карандаш на 3 см длиннее ручки.

Oʻzbekchada:
Qalam ruchkadan 3 cm uzun. ✅
Qalam ruchkadan 3 cm uzunroq. ❌

Aniq qiymat koʻrsatilganda oʻzbekchada -roq ishlatilmaydi. Qiymat aniq miqdorni ifodalab turibdi, -roq qoʻshimchasi shu aniqlikka teskari.

Shu kabi xatolar tarjima matnlarda juda koʻp uchraydi. Tarjima va tahrirda eʼtiborga oling.

Orif Tolib sahifasi

28 March 2024 05:50

SS podcast – samimiy suhbat

“Sodiq school” maktabi shu nomdagi yangi loyiha boshladi. Shu podkastning ilk sonida qatnashdim. Unda ona tili va tilshunoslik orasidagi farq, darsliklar, davlat tili, alifbo va yozuv turlarining o‘zgarish tarixi hamda oqibatlari, yangi lotin alifbosi islohi haqida gurunglashdik. Katta xatoliklarga sabab bo‘luvchi yumshoq h va qattiq x haqida ham fikrlashdik.

Suhbatdoshlarim:

Mansur Siddiqov
“Sodiq school” maktabi o‘qituvchisi, ona tili darsliklari muallifi

Shokir Tursun
“Sodiq school” maktabi o‘qituvchisi, ona tili darsliklari muallifi

Hasanxo‘ja Muhammad Sodiq
“Sodiq school” maktabi asoschisi

Aytgancha, pul haqida gaplashgan joyimiz ham bor 😉

Orif Tolib sahifasi

27 March 2024 09:40

Noshir, muharrir, mualliflik huquqi bo‘yicha mutaxassis, adabiy agentmisiz?

6–20-oktyabr kunlari Germaniyadagi Frankfurt kitob yarmarkasiga borishni istaysizmi? Yo‘q, deysizmi? Unda "ha" deydiganlarga yuboring! :)

Mana bu ma’lumotni ko‘ring va bepul sayohat yutib olish imkonidan foydalaning! Ingliz tilini bilish sharti borligini nazarda tuting. Arizalar 30-aprelgacha qabul qilinadi.

https://www.buchmesse.de/en/fellowship-and-grant-programmes/frankfurt-fellowship?fbclid=IwAR1bpMChlgcWazefr2DPS0kCA1lqL787yf-6TKBCUuJMn4BJ65AOEb_fL6g_aem_AR_GPaANYiNgxPUGhzuw2-ZDz3BzCpPMEgEdPdO2DQ84b1CJEgKnXzJp7AjdOL4YVZ8IeCsfjlWNtnoSMHRl_sDH

Manba:
👉 Mitti ko‘prik

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

25 March 2024 07:00

​​Qilgan ishing oʻzingga qaytadi

Quyidagi hikoyani koʻpchilik afsona deb hisoblaydi. Bu voqea balki boʻlgandir, balki toʻqimadir. Lekin unda katta ibrat borligi aniq.

Yigirmanchi asr boshlari. Shotlandiyalik bir dehqon daladan qaytayotib bir botqoqlik yonidan oʻtadi. Uning qulogʻiga kimningdir yordam soʻrab baqirayotgan tovushi eshitiladi. Dehqon ovoz kelgan tomonga shoshib yoʻl oladi va vahshatli botqoqlik qaʼriga choʻkib borayotgan bolani koʻradi. Bola qutulishga urinib chiranar, lekin bu urinishlar uni yanayam ichkari tortardi. Dehqon katta bir daraxt shoxini sindirib oladi va botqoqqa ehtiyotkorlik bilan yaqinlashib, shoxni bolaga uzatadi. U bir amallab xavfsiz joyga chiqadi. Bechora gapira olmas, tishlari takillar, oʻzi dagʻ-dagʻ qaltirar edi. Lekin qoʻrquv ortda qolgan, xavfdan ozod boʻlgandi.

– Bizning uyga boramiz. Oʻsha yerda qurinib, oʻzingga kelib olasan, oʻgʻlim, – deydi unga dehqon.

– Yoʻq, yoʻq... – deb rad etadi bola, – meni dadam kutyapti. Rosa xavotir olayotgan boʻlsa kerak.

Soʻng dehqonga koʻzlarida mehr-minnatdorlik bilan boqib, yugurganicha yoʻlga tushadi.

Ertasiga ertalab dehqonning eshigi oldiga otlari turli zeb-ziynatlar bilan bezatilgan arava kelib toʻxtaydi. Undan qimmatbaho kiyimlar kiygan bir kibor kishi tushib keladi.

– Kecha mening oʻgʻlimni qutqargan kishi sizmi? – deb soʻraydi u dehqondan.

– Ha, men, – deb javob beradi dehqon.

– Sizga qancha berishim kerak?

– Meni xafa qilyapsiz, taqsir. Siz mendan umuman qarzdor emassiz. Men oʻzini inson deb hisoblaydigan kishi qilishi kerak boʻlgan ishni qildim xolos.

– Yoʻq, men bu yaxshilikni eʼtiborsiz qoldira olmayman. Oʻgʻlim men uchun juda qadrli. Istagan pulingizni ayting.

– Bu mavzuda ortiq gaplashishni istamayman. Salomat boʻling.

Dehqon ortiga buriladi. Shu payt ostonada uning oʻgʻli paydo boʻladi.

– Bu sizning oʻgʻlingizmi? – deb soʻraydi kibor mehmon.

– Ha, – deydi dehqon faxrlanib, oʻgʻlining boshini silarkan.

– Keling, bundoq qilamiz. Men oʻgʻlingizni oʻzim bilan Londonga olib ketaman va uning oʻqishiga homiylik qilaman. Agar u otasiga oʻxshagan halol odam boʻlsa, bu qarordan siz ham, men ham afsuslanmaymiz.

Oradan bir necha yil oʻtadi. Dehqonning oʻgʻli oldin maktabni, soʻng tibbiyot universitetini tugatadi. Uning nomi penitsillin ixtirochisi sifatida tez orada butun dunyoga taniladi. Bu mashhur olimning ismi Aleksandr Flemingdir.

Aleksandr Flemingning oliy taʼlim olishiga sababchi boʻlgan kishining nomi esa lord Randolf Cherchilldir. Uning oʻgʻli keyinchalik Angliya bosh vaziri boʻladi va butun dunyoga Uinston Cherchill nomi bilan taniladi. Bu mashhur siyosatchi nutqlaridan birida: “Qilgan ishing oʻzingga qaytadi”, degandi. Haqiqatan shunday. Bunga hayotdan juda koʻp misol topish mumkin.

👉 Ibratli hikoyalardan

@oriftolib

Orif Tolib sahifasi

24 March 2024 10:00

Imlosi qiyin soʻzlar (1-qism) | 4️⃣8️⃣-dars | Oʻzbek tilidan savodxonlik darslari

👉 YouTubeʼda koʻrish

@oriftolib