Telegram-канал molavipoett - شرح روان ابیات مثنوی معنوی دفتر اول_ دفتر دوم_ دفترسوم_ دفتر چهارم(مولانا): Unsorted

شرح روان ابیات مثنوی معنوی دفتر اول_ دفتر دوم_ دفترسوم_ دفتر چهارم(مولانا)

12 May 2025 21:32

شرح روان ابیات مثنوی معنوی_دفتر چهارم
بقیه قصه نوشتنِ آن غلام، رُقعه به طلبِ اِجری

(۱۷۳۲) ز آن همه کار تو بی نورست و زشت
           که تو دُوری دُور از نور سرشت

کارهای تو سیاه و زشت است، چون تو از نور ذات الهی دور هستی.

(۱۷۳۳) رونق کار خَسان* کاسد* شود
    همچو میوه تازه، زو* فاسد شود

گرمی بازار فرومایگان دچار کسادی می‌شود درست مانند میوه تازه که زود خراب می‌شود.
*خسان: فرومایگان
*کاسد :بی رونق_ کسادی
*زو : زود

(۱۷۳۴) رونق دنیا بر آرَد زو کَساد
ز آنکه هست از عالَم کون و فَساد

رونق كار دنيا رو به کم‌شدن می‌آورد، دنیا متعلق به جهان کون و فساد است.

(۱۷۲۵) خوش نگردد از مدیحی* سینه ها
         چونکه در مدّاح باشد کینه ها

روح و دل کسی خوش نمی‌شود از ستایش مدح‌گویی که در درونش کینه وجود داشته باشد .
*مدیحی: مدح، قصیده

(۱۷۳۶) ای دل از کین و كراهت پاك شو
     و آنگهان، الْحَمد* خوان، چالاک شو

ای دل از کینه و زشتی پاک بشو، بعد به ستایش خداوند روی بیاور.
*الحمد: ستایش پروردگار

(۱۷۳۷) بر زبان الحمد و، إكراه درون
     از زبان، تلبیس* باشد یا فسون

بر زبان ستایش خدا را گوید و در دل دچار به خداوند بی میل است، این زبان ستایش‌گر نیرنگ‌باز است.
*تلبیس نیرنگ ساختن

(۱۷۳۸) وانگهان* گفته خدا که: ننگرم
     من به ظاهر، من به باطن ناظرم

از این گذشته خداوند گفته : من به ظاهر نمی‌نگرم و نگاهم به باطن آن‌هاست.

حکایت آن مداح که از جهت ناموس شکر ممدوح می‌کرد و بوی اندوه و غم اندرونِ او و خلاقتِ دلقِ ظاهر او می نمود که آن شکرها لاف است و دروغ

مردی با لباس پاره و پایی برهنه و حال زار از سفر عراق به وطن خود برگشت، اقوام و دوستان به پیشواز او رفتند و از رنج سفر و سختی دوری از وطن پرسیدند. مرد که می‌خواست برای خود شأن و مقام‌ بسازد و خودش را فردی مهمی نشان دهد، گفت: بله، سفر پررنج و زحمتی بود اما فایده‌‌های بسیاری از این سفر کسب کردم و موفق شدم، زیرا امیرِ آن دیار به من محبت داشت و به همین دلیل جامه و هدایای گرانبهایی به من بخشید و مرا محتشم کرد. بعد آن مسافر ستایش بیش از حدی نثار آن امیر کرد. دوستانش به او گفتند: اگرچه زبان تو مدح امیر را می‌گوید اما حال تو بر دروغ بودن کلامت دلالت دارد . آخر ای بینوای دروغگو مگر آن امیر سخاوتمند نبود ؟! چطور حاضر نشد کفش و شلواری به تو دهد؟ ژنده پوش پاسخ داد امیر خیلی چیزها به من بخشید اما من همه را میان مستمندان و بیچارگان تقسیم کردم. دوستانش گفتند فرض می‌کنیم که اموالت را به این و آن بخشیدی، درود برتو. امّا چرا اینقدر پریشان و گرفته‌ای؟ کسی که با نیت صادق چیزی را می‌بخشد، روحی بانشاط و پیدا می‌کند وهرگز دچار افسردگی نمیشود در حالی که تو تمام وجودت را غم گرفته است، پس معلوم می‌شود که دروغ میگویی.
مولانا اشاره می‌کند که نیایش و ذکر راستین خدا در ظاهر و باطن آدمی منعکس میشود از درون روح نیایشگر را منور و تابناک می سازد، و از برون اعمال صالحه از او صادر می‌شود .

(۱۷۳۹) آن یکی با دلق آمد از عراق
          باز پرسیدند یاران از فراق

شخصی با لباس کهنه و پاره از عراق آمد و دوستانش از زمان دوری از وطن او سؤال
کردند.

@MolaviPoett