♦️مردم‌نامه با همکاری مؤسسۀ اکنون و مدرسۀ نوروزگان برگزار می‌کند:

📌از مجموعه‌گفت‌وگوهای مردم‌نامه با مورخان ایرانی

♦️گفت‌وگو با منصوره اتحادیه (مدیر نشر تاریخ ایران)

با حضور:

🔸داریوش رحمانیان (گروه تاریخ دانشگاه تهران، سردبیر فصلنامۀ مردم‌نامه)

🔹مدیر نشست: سعیده حیدری‌نژاد

🕓 شنبه، ۶ بهمن‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۶

🔹این نشست، مجازی برگزار می‌شود و همراه با پرسش‌وپاسخ خواهد بود.

📍پیوند ورود به گفت‌‌وگو:
🔗https://gap.nowruzgan.com/rooms/q1d-a7c-6jb-eec/join

🔎 در پنجرهٔ بازشده، ابتدا نام خود را بنویسید و سپس گزینهٔ join meeting را انتخاب کنید. نیازی به واردکردن رمزعبور نیست.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️مردم‌نامه با همکاری مؤسسۀ اکنون و مدرسۀ نوروزگان برگزار می‌کند:

📌از مجموعه‌گفت‌وگوهای مردم‌نامه با مورخان ایرانی

♦️گفت‌وگو با منصوره اتحادیه (مدیر نشر تاریخ ایران)

با حضور:

🔸داریوش رحمانیان (گروه تاریخ دانشگاه تهران، سردبیر فصلنامۀ مردم‌نامه)

🔹مدیر نشست: سعیده حیدری‌نژاد

🕓 شنبه، ۶ بهمن‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۶

🔹این نشست، مجازی برگزار می‌شود و همراه با پرسش‌وپاسخ خواهد بود.

📍پیوند ورود به گفت‌‌وگو:
🔗https://gap.nowruzgan.com/rooms/q1d-a7c-6jb-eec/join

🔎 در پنجرهٔ بازشده، ابتدا نام خود را بنویسید و سپس گزینهٔ join meeting را انتخاب کنید. نیازی به واردکردن رمزعبور نیست.

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

♦️فرهنگ اجسام و اشیا در نوشتن تاریخ جنسیت: پوشاک و منسوجات

✍فریما دستیار، دانشجوی دکترای تاریخ ایران بعد از اسلام

این یادداشت با تمرکز بر تاریخچۀ پوشاک و تولید آن نشان می‌دهد چگونه اشیای روزمره مانند لباس، سوزن، قیچی و حتی جیب‌ می‌تواند حاوی لایه‌های پیچیده‌ای از معانی و قدرت باشد.

🔸کاربرد بسیاری از اشیا و اجسام مادی ازجمله مبلمان، جواهرات، کفش، لباس، ظروف غذاخوری، اسباب‌بازی، تجهیزات آشپزخانه، دوچرخه و رادیو در فرهنگ زیستی انسان توجه مورخان تاریخ جنس و جنسیت را به خود جلب کرده است. با اندکی تأمل، درک رابطۀ جنسیتی میان مشاغل و منسوجات ممکن خواهد بود و تصادفی نیست که مورخان در تعقیب تاریخ جنسیت به سمت مطالعۀ مشاغلی ازجمله ریسندگی، بافندگی، گل‌دوزی و خیاطی کشیده شده‌اند. مشاغل مذکور نه‌تنها اشکالی از فعالیت‌های زنانه هستند، بلکه محصولات و فرآورده‌های آنها نیز به‌طور سیستماتیک برای برساخت جنسیت استفاده می‌شود.

🔸به‌طورکلی، فرهنگ مادی در مطالعۀ تاریخ جنسیت اهمیت دارد. با مطالعۀ اشیای روزمره و نحوۀ استفاده از آنها می‌توان درک عمیق‌تری از تاریخ جنسیت و هویت به دست آورد. این رویکرد از این نظر اهمیت دارد که نقش اشیای روزمره را در شکل‌گیری و بیان هویت فردی و اجتماعی نشان می‌دهد، به درک پیچیدگی‌های هویت جنسیتی منجر می‌شود و حتی تاریخ سنتی را به چالش می‌کشد و دیدگاه‌های جدیدی از تاریخ ارائه می‌دهد.

🔸متن کامل این یادداشت را در سایت مردم‌نامه بخوانید:

🔗http://yun.ir/db33l1

پشتیبانی از پویش مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian

@mardomnameh

Читать полностью…

‌
•نگاهی انتقادی به مواضع نواب‌صفوی در برابر کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ + سند

▪️کریم سلیمانی دهکردی (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه شهید بهشتی) در این مقاله به ارائه‌ٔ روایتی مبتنی بر اسناد آرشیوی، مطبوعات و خاطرات درخصوص مواضع نواب صفوی در برابر کودتای ۲۸ مرداد پرداخته‌است. ایشان در این مقاله سعی داشته است تا خارج از سوگیری‌های سیاسی و صرفاً مبتنی بر داده‌های تاریخی به بررسی انتقادی مواضع نواب‌صفوی و گروه فدائیان اسلام مبادرت نماید.


https://irdc.ir/0002ZA

‌

Читать полностью…

/channel/historyandlife
از مورخِ آب تا مورخِ نفت، تحریم و ....
جواد عبّاسی
26 دی ماه 1403

داریوش رحمانیان، مورخ دغدغه‌مند، مسئولیت‌پذیر و مردم‌نگر، اخیراً در گفت‌وگویی یادآور شده که «چرا کسی تاریخ دوچرخه را نمی‌نویسد؟ چرا مورخ آب نداریم؟» (اینجا: /channel/mardomnameh/9820) و در نشست دیگری به این نکته اشاره کرده که «مورخ باید به فکر مسئله روز باشد و یک آورده در مسائل اکنون داشته باشد» (اینجا: /channel/mardomnameh/9835). این گفته‌ها بازدید از نمایشگاهی با عنوان «دو نگاه موازی» را به یادم آورد که در اواخر شهریور سال 1381 در فرهنگسرای نیاوران برگزار شده بود. در این نمایشگاه عکس‌های مردم‌شناسانه گرفته شده توسط لارنس لکهارت مورخ و ایران‌شناس معروف (در فاصله سال‌های 1299 تا 1329)، در کنار عکس‌هایی از چند عکاس جوان ایرانی با مضمون‌های مشابه به نمایش گذاشته شده بود. نکته مرتبط با موضوع این نوشتار این بود که در معرفی یکی از سخنرانان در حاشیه نمایشگاه، از او با عنوان «مورخ شرکت نفت بریتانیا» (بریتیش پترولیوم) یاد شد. تأملی در این عنوان و تخصص‌گرایی مورخانه و نسبت آن با آنچه در این زمینه در ایران به عنوان یکی از نفت‌خیزترین کشورهای جهان وجود داشته و دارد، به روشنی گویای دلایل موفقیت تشکیلاتی همچون شرکت نفت بریتانیا (و حتی سیاست‌های استعماری بریتانیا در این مورد) و در مقابل دلایل ناکامی صنعت نفت ایران در بیش از یک قرن اخیر است. کافی است مروری بر تاریخ نفت در جهان با نگاه تطبیقی به تاریخ آن در ایران (برای نمونه مقایسه تاریخ نفت و هزینه‌کرد درآمدهای نفتی در ایران، بلژیک و دیگر کشورهای نفت‌خیز) داشته باشیم، تا ریشه بسیاری از «مسائل» یا به عبارت واقعی‌تر «مصائب» کشور در مدیریت و استفاده از این مهم‌ترین ثروت مادّی و منبع درآمد کشور روشن شود.
بر اساس آنچه گذشت، اگر بنا باشد «مسائل» یا به عبارت بهتر «بحران»‌های کنونی کشور در دستور کار مورخان قرار گیرند، فهرست بلندبالایی قابل ارائه است. «تاریخ انرژی هسته‌ای»، «تاریخ تحریم»، «تاریخ دخالت‌های منطقه‌ای»، «تاریخ بودجه و برنامه‌های توسعه»، «تاریخ جنبش‌های اجتماعی ایران در سه دهه اخیر» (از جنبش اصلاحات تا جنبش سبز و جنبش زن، زندگی آزادی) همگی در خور رسیدگی مورخانه هستند. برای درک اهمیت این ضرورت‌های تاریخ‌نگرانه و تاریخ‌نگارانه کافی است برای نمونه نگاهی به پیامدهای زیان‌بار برنامه هسته‌ای و سیاست‌های منطقه‌ای کشور در سه دهه اخیر، تکرار چرخه‌های ناکارآمد در تهیه و اجرای برنامه‌های بودجه و توسعه و تکرار شیوه‌های آزموده شده و شکست‌خورده در برخورد با جنبش‌های مردمی و مطالبات اجتماعی کشور داشته باشیم. اگرچه تجربه موجود نشان می‌دهد که حکومت حتی به مطالعات و هشدارهای پراکنده تاریخ‌نگرانه در مورد موضوعات یادشده نیز توجه نکرده است و نتیجه آن رسیدن کشور به وضعیت اسف‌بار کنونی است، اما این بی‌توجهیِ خودبراندازانه چیزی از مسئولیت مورخان، بخصوص نسل جوان، در ورود به این عرصه‌ها نمی‌کاهد. کمترین فایده این کار افزایش آگاهی و حرکت ملّی در مسیر آمادگی برای ساختن ایرانی بهتر است.
# تاریخ
# مورخ
# مسائل کشور

Читать полностью…

📌از مجموعه‌گفت‌وگوهای مردم‌نامه با مورخان ایرانی

تاریخ‌نگاری فارسی در دورۀ صفوی، عثمانی و گورکانی

♦️گفت‌وگو با شعله کویین (دانشگاه کالیفرنیا، مرسد)

با حضور:
🔸داریوش رحمانیان (گروه تاریخ دانشگاه تهران، سردبیر فصلنامۀ مردم‌نامه)
🔸جواد مرشدلو (گروه تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس)

🔹مدیر نشست: پویا نکویی

🕓 ۲۸ دی‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۹:۳۰ به‌وقت تهران.

📍پیوند ورود به گفت‌‌وگو:
🔗https://utexas.zoom.us/j/98819672572

/channel/mardomnameh

Читать полностью…

امام‌علی علیه‌السلام:

📝 فرزندم! من هر چند عمر پیشینیان را یک‌جا نداشته‌ام، ولی در اعمال آنها نظر افکندم، در اخبارشان اندیشه نمودم، و در آثارشان به سیر و سیاحت پرداختم؛ آن‌چنان که گویی همچون یکی از آنها شدم؛ بلکه گویی من به‌خاطر آنچه از تجربیات تاریخ آنان دریافته‌ام با اولین و آخرین آنها عمر کرده‌ام.
نهج‌البلاغه، نامۀ ۳۱

📝 بر مبناى تقواى خداوندى كه يكتا و بی‌شريك است حركت كن، مسلمانى را به وحشت نينداز، و بدون رضاى او بر وى گذر مكن، و اضافه‌تر از حقّى كه خداوند در مالش قرار داده از او نگير.
چون به قبيله‌اى رسيدى، در منطقۀ آب آنان درآى و به خانه‌هايشان مرو، با آرامش و وقار به جانب آنان برو تا در ميانشان قرار گيرى، و به آنان سلام كن، و در تحيّت به ايشان كوتاهى مكن؛
بگو: بندگان خدا! ولىّ و خليفۀ خدا مرا به سوى شما فرستاده تا حق خدا را كه در اموال شما نهفته از شما بگيرم، آيا در اموال شما خداوند را حقّى هست تا آن را به ولىّ او ادا كنيد؟
اگر كسى گفت: حقّى نيست، به او مراجعه مكن.
و اگر كسى گفت: هست، همراهش برو بدون اينكه او را به وحشت اندازى يا تهديد كنى يا قرين سختى و فشار نمايى ...
نهج‌البلاغه، نامۀ ۲۵ (نامه به كسی‌ كه مأمور جمع‌آوری‌ زكات از طرف حضرت می‌ شد)

🌷🌷🌷🌷🌷
📌 زادروز خجستۀ مولای متقیان و امیر مؤمنان، حضرت علی علیه‌السلام و همچنین روز پدر بر دوست‌داران آن امام همام و بر تمام پدران ایران تبریک و تهنیت باد.

@mardomnameh

Читать полностью…

/channel/dariush_rahmanian

Читать полностью…

✅ نسبت «تاریخ» با «دموکراسی»

قسمت سوم از گفت‌وگوها با داریوش رحمانیان

📌برای مشاهدۀ این قسمت، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=Q-Zx_nI--ms

🔗 https://www.aparat.com/v/erp0f2o

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید.

Читать полностью…

💻📸ببینید

📌 نشست تخصصی «امیرکبیرِ ایران»

https://B2n.ir/s86907

#خانه_کتاب_و_ادبیات_ایران
#نشست_تخصصی

@AvayeQalam

Читать полностью…

📌مردم‌نامه با همکاری مؤسسۀ اکنون و مدرسۀ نوروزگان برگزار می‌کند:  
  
تاریخ فرهنگی زیست‌بوم در ایران؛ زیست‌بوم در فرهنگ ایرانی
 
در گفت‌وگو با:

🔸کاوه فرهادی (عضو هیئت‌علمی دانشگاه، پژوهشگر حوزۀ توسعۀ پایدار و آینده‌پژوهی) 

🔸مهدی رفعتی‌‌پناه‌ مهرآبادی (عضو هیئت‌علمی پژوهشکدۀ تحقیق و توسعۀ علوم انسانی، مترجم کتاب سیاست زمین، گفتمان‌های محیط‌زیستی)

با حضور:

🔸داریوش رحمانیان (دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران، سردبیر فصلنامۀ مردم‌نامه)

🔹مدیر نشست: محمدجواد محمدحسینی
  
🕐 زمان: پنجشنبه، ۲۰ دی ۱۴۰۳، ساعت ۱۹.

🔹این نشست، مجازی برگزار می‌شود و همراه با پرسش‌وپاسخ خواهد بود.
  
🔹پیوند ورود به نشست:
🔗https://gap.nowruzgan.com/rooms/utr-cnv-qr6-bo5/join

🔍 در پنجرهٔ بازشده، ابتدا نام خود را بنویسید و سپس گزینهٔ join meeting را انتخاب کنید. نیازی به واردکردن رمزعبور نیست.

@mardomnameh

Читать полностью…

#ویدیوی_کوتاه

🔗 https://www.aparat.com/v/mtam6p4

🔗 https://www.youtube.com/shorts/gHq4eZIm-IQ

Читать полностью…

📖 نشست تخصصی «امیرکبیرِ ایران» برگزار می‌شود

📅 چهارشنبه (۱۹ دی ۱۴۰۳)

⏰ ساعت ۱۰:۳۰

با حضور:
🎙 داریوش رحمانیان
🎙 محمد رحمانی

📍 تهران، میدان امام خمینی(ره) خیابان ناصرخسرو، پلاک ۲۶۶، مدرسه دارالفنون

#خانه_کتاب_و_ادبیات_ایران
#نشست_تخصصی

@AvayeQalam

Читать полностью…

✅ معلم ورزش یا معلم تاریخ؟!

📝 داریوش رحمانیان: هیچ رشته‌ای نمی‌تواند رشد کند، مگر آنکه اقتصاد رشته درست باشد. شما به شرطی می‌توانید جایی در بازار پیدا کنید که نیاز واقعی را برطرف کنید. چون رشتۀ تاریخ حافظه‌محور است، فارغ‌التحصیل آن مهارت کافی پیدا نمی‌کند و در بازار کار نادیده گرفته می‌شود.

📌 برشی کوتاه از گفت‌وگو با داریوش رحمانیان با موضوع: نقد نظام آموزش تاریخ در ایران

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=lrDVpZE0W24

🔗 https://www.aparat.com/v/qhqbd0c

♦️مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید.

Читать полностью…

📌 پوشش ویدیویی برنامه بزرگداشت روز دانشجو

● ویدیو کامل سخنرانی دکتر داریوش رحمانیان در برنامه روز دانشجو انجمن اسلامی (دقایق انتهایی صحبت‌های جناب دکتر در ویدیو ضبط نشده است.)

● گزارش برنامه بزرگداشت روز دانشجو انجمن اسلامی از کانال شبکه اینترنتی دانشگاه تهران

● خلاصه برنامه بزرگداشت روز دانشجو انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه تهران و علوم پزشکی تهران با حضور وزیر محترم علوم و معاونین وزارت علوم و دانشگاه تهران

@anjomaneslami_org

Читать полностью…

♦️دوم: بهمن ۱۳۹۹

روایت اول را اینجا بخوانید.

🔸تازه کلاس آنلاین تمام شده بود. در وب‌سایت‌ وزارت بهداشت در جست‌وجوی آدرس مراکز تزریق واکسن کووید ۱۹ در کرمان بودم که تلفن‌همراه زنگ زد.

🔸با همان صدای همیشه لرزان و مضطرب پشت خط هیجان‌زده سلام داد. امان نداد جواب سلام را بدهم، رگباری حرف می‌زد: «اینا همکاری نمی‌کنن، امروز از صبح تا ظهر پاشنهٔ در زندان مرکزی رو از جا درآوردم، فایده نداره، مجوز رو نشون دادم، گفتن نمیشه باید از تهران مجوز بیاری، گفتم باردارم نمی‌تونم این همه راه رو برم تهران. گریه کردم، هر چی التماس کردم انگارنه‌انگار. گفتم آقا من فقط میخوام نیم‌ساعت با خانم... توی سالن ملاقات صحبت کنم. اصلاٌ یه مأمور بذارید اونجا شاهد حرف‌زدنمون باشه. من دانشجوام، خودمم بچهٔ بمم، دارم دربارهٔ زلزلهٔ بم پایان‌نامه می‌نویسم. این خانم توی زلزله همهٔ کس‌‌و‌کارشو از دست داده، خودش مونده و دو تا بچۀ قدونیم‌قدش، برای خرج‌و‌مخارج زندگی افتاده تو کار قاچاق مواد، آخرش هم گرفتید انداختید اینجا، فقط می‌خوام حرف بزنم باهاش. تو رو ابوالفضل بذارید حرف بزنم. خودتون می‌دونید که این تنها نیست، خیلی‌ از زنان بمی اینجان. من با ایشون کار دارم یا لااقل بذارید با خانم... حرف بزنم، همون که بعد زلزله  با یه مرد گرفتیدش. اصلاً انگارنه‌انگار دارم حرف می‌زنم، گفتن یه‌کلام نمیشه. بعد هم یه مأمور اومد راهنمایی کرد بیرون. نشستم کنار در زندان زار زدم. موندم چکار کنم.»

🔸پشت تلفن نفسم بند اومده بود. گفتم برگردید بم و دربارهٔ فصل‌های دیگر پایان‌نامه داده جمع کنید. بروید سراغ آن دسته از زنان که همسرشان را در زلزله از دست دادند و سرپرست خانوار شدند و به دست‌فروشی روی آوردند یا زنانی که آوار معلولشان کرده و هنوز زمین‌گیر هستند. قبل از برگشتن به بم، به آسایشگاه اعصاب و روان کرمان سر بزنید، مجوز که دارید، ببینید می‌توانید با چند نفر از زنانی که بعد از زلزله آوردند آنجا صحبت کنید، اگر امکان گفت‌وگو نبود، دست‌کم با مدیر و پرستاران آنجا دربارهٔ زنان آسیب‌دیده در زلزله صحبت کنید، شاید آنها کمک کنند. اگر آنجا هم نتوانستید داده‌ای گردآوری کنید، بروید به مجتمع‌های آپارتمانی شهرک مطهری. آدرسش را پیامک می‌کنم. مهاجران بمی آنجا هستند. همهٔ آنها بعد از زلزله مهاجرت کردند. آن بخش از شهرک کلونی زلزله‌زده‌های بم است. آنجا با هر کس حرف بزنید از مهاجران بعد از زلزله هستند؛ از کفاش و بقال تا نانوا و زنان و مردانی که عصرها توی پارک آنجا دور هم جمع می‌شوند. آنجا حتماً می‌توانید اطلاعات جمع کنید. گفت: «چشم» و بدون خداحافظی تلفن را قطع کرد.

🔸هشت ماه بعد، وقتی ساعت ۲:۳٠ بامداد یکی از روزهای اوایل تابستان آخرین صفحهٔ پایان‌نامه‌‌اش را مطالعه کردم دستم رفت سمت مداد و دفترچهٔ یادداشت‌های روزانه و نوشتم: «آیا زلزلهٔ بم تمام شده است؟»

✍فرهاد دشتکی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۱ بهمن‌ماه ۱۴۰۳.

@mardomnameh

Читать полностью…

♦️یکم: خرداد ۱۳۹۳

روز جمعه ۵ دی‌ماه ۱۳۸۲، زمین‌لرزه‌ای دوازده ثانیه‌ای با بزرگی ۶/۶ ریشتر شهر بم را لرزاند و تلفات سنگینی بر جای نهاد. در اینجا، سه روایت از پیامدهای این زلزله را به‌ترتیب در سال‌های ۱۳۹۳، ۱۳۹۹ و ۱۴۰۲ با هم می‌خوانیم. راوی هر سه روایت، فرهاد دشتکی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، است.

🔸حوالی ظهر بود. گرمای نیمهٔ اول خرداد بیداد می‌کرد. کولر چهل‌ساله زورش به هوای دم‌کرده نمی‌رسید. در زد و آمد تو. چادر سرش بود. تکیده و مضطرب. تعارف کردم، نشست روی صندلی. سرش پایین بود. انگار دنبال کلمه می‌گشت. بلند شدم پنجره را کامل بستم و گفتم گرمای کرمان امسال خیلی زود شروع شده.

🔸آرام شد، کلمه‌ها را پیدا کرده بود: «می‌دونم کلاس‌ها رو نامنظم اومدم، کار کلاسی هم انجام ندادم، میان‌ترم هم امتحان ندادم، به خدا هزار و یک گرفتاری دارم، نه اینکه نخوام، نشد بیام، نتونستم بخونم، ولی خواهش می‌کنم اگه ممکنه نمرۀ پایان‌ترم رو در حد پاس‌شدن بدید، من تموم کنم برم، اگه این درس رو بیفتم فکر نکنم دیگه بتونم بیام.» گفت و ساکت شد. سرش پایین بود.

🔸رفتم بالای منبر و دربارهٔ اهمیت علم و دانش‌اندوزی و ضوابط حضور در کلاس و قوانین آموزشی نطق غرایی کردم و در آخر گفتم نخیر خانم! امکان ندارد. چادرش را کشید روی صورتش و مانند مادران جوان‌ازدست‌داده بر بالای گور جوانش، شروع کرد به مویه‌کردن. چیزی نگفتم، سنگ شده بودم. دید از سنگ صدایی بلند نمی‌شود بلند شد و گفت «ببخشید» و رفت.

🔸چند ماه گذشت و خبری از او نبود. روزی به‌مناسبتی از یکی از همکلاسی‌هایش پرسیدم از خانم فلانی خبری نیست، اطلاع دارید چه می‌کند. گفت: «انصراف داد.» پرسیدم: «چرا؟» گفت: «همان چند ترم را هم هنر کرد آمد.» پرسیدم: «چرا؟» گفت: «بمی بود. در زلزله، ۴۳ نفر از اعضای خانواده و اقوامش را از دست داده است. خودش مانده و خواهرش که در زلزله معلول شده است.» خشکم زد. هنوز هم بعضی از شب‌ها کابوس گورستانی را می‌بینم که زنی چادرش را کشیده روی صورتش و بر بالای گور جوان ازدست‌رفته‌اش مویه می‌کند.

✍فرهاد دشتکی‌نیا، عضو هیئت‌علمی دانشگاه شهید باهنر کرمان، ۳۰ دی‌ماه ۱۴۰۳.

@mardomnameh

Читать полностью…

♦️تاریخ‌نگاری فارسی و جهان ایرانی در آستانۀ روزگار مدرن

✍ جواد مرشدلو
گروه تاریخ دانشگاه تربیت‌مدرس

شعله کوئین ‌(Sholeh A. Quinn) دانش‌آموختۀ دانشگاه شیکاگو، دانشیار تاریخ در دانشگاه مرسد کالیفرنیا و پژوهشگر شاخص تاریخ ایران عصر صفویه (سده‌های شانزدهم و هفدهم میلادی) است که تاکنون چند کتاب از وی به فارسی ترجمه شده است.

🔸تمرکز اصلی کوئین بر تاریخ‌نگاری فارسی در دورۀ صفویه است و رسالۀ دکتری خود را نیز در همین زمینه نوشته است. نسخۀ ویراستۀ این اثر را، که در سال 2000 چاپ شد، منصور صفت‌گل در سال 1387 با عنوان تاریخ‌نگاری فارسی در روزگار فرمانروایی شاه عباس اول: اندیشه، گرته‌برداری و مشروعیت در متون تاریخی عهد صفویه ترجمه کرد و انتشارات دانشگاه تهران آن را به چاپ رساند.

🔸شاه عباس، پادشاهی که ایران را از نو ساخت کتاب دیگری است که از شعله کوئین به زبان فارسی ترجمه شده است. او همچنین ویراستار جشن‌نامۀ جان وودز با عنوان تاریخ و تاریخ‌نگاری در آسیای مرکزی و خاورمیانۀ پسامغول بوده و از ایشان چندین مقاله و جستار در حوزۀ تاریخ ایران صفوی به چاپ رسیده است.

تازه‌ترین کتاب شعله کوئین پژوهشی است با عنوان تاریخ‌نگاری فارسی در قلمرو عثمانی، صفویان و گورگانیان که انتشارات دانشگاه کمبریج در سال 2021 منتشر کرده است. این کتاب محور گفت‌وگوی امروز مردم‌نامه است.

🔸کوئین در پژوهش اخیر خود تاریخ‌نگاری فارسی را از چشم‌اندازی تطبیقی نگریسته و ضمن ردیابی روند گذار این سنت از عصر میانه به دوران جدید، سهم مورخان ایرانی را در حفظ، تداوم و بازآرایی آن بازنمایی می‌کند. در این کتاب که در قالب یک مقدمه، چهار فصل و یک نتیجه سازماندهی شده است ضمن آشنایی با گسترۀ وسیع و حجم چشمگیر منابع تاریخ‌نگاری فارسی می‌خوانیم که چگونه مورخان فارسی‌نویس سنت شکوفان تاریخ‌نگاری متأخر تیموری و مکتب هرات را در گذار از دورۀ تیموری به صفوی حفظ کردند و آن را در پیوند با خاستگاه‌ها، نگرش‌ها و ایدئولوژی‌های زمانۀ خود بازآرایی کردند. 

🔸آنچه روایت کوئین را جذابیت ویژه‌ای می‌بخشد تمرکز آن بر مقطعی مهم از تاریخ دیرپای ایران است. مقطعی که از یک سو، شاهد بازآرایی مفهوم/انگارۀ جغرافیایی و فرهنگی «ایران» در قالب پادشاهی صفوی بود که آن را پیش‌درآمد و زمینه‌ساز گذار به عصر مدرن دانسته‌اند و از سوی دیگر، برآمدن دو امپراتوری بزرگ در همسایگی‌اش: دولت آل‌عثمان در آسیای صغیر و گورکانیان تیموری‌تبار (مغولان کبیر) در شبه قاره. نویسنده با دست‌نهادن بر جریان زنده و پویای تاریخ‌نگاری فارسی در این مقطع از چشم‌اندازی تطبیقی، سهم مورخان را در حفظ و گستراندن بن‌مایه‌های این سنت فرهنگی در قلمروی پهناوری از هند تا آسیای صغیر نشان می‌دهد. 

🔸جذابیت دیگر این روایت، پرداختن آن به این نکتۀ ظریف است که مورخان فارسی‌نویس چگونه توانستند در مواجهه با تحول ژرفی، که در گذار سدۀ دهم/شانزدهم و یازدهم/هفدهم در ایران و پیرامون آن رخ داد، نقشی فعال و مؤثر در بازآرایی هویت فرهنگی ایرانیان ایفا کنند؛ اینکه درون‌مایه‌ها، نمادها و نشانه‌های فرهنگی ریشه‌دار در روایت این مورخان چگونه بازنمایی می‌شدند و آنها درعین حمل ساختارهای فرهنگی یا الگوگرفتن از سنت پیشینیان چه رویارویی فعال و مبدعانه‌ای با این نمادها و مضامین داشتند؛ سرانجام اینکه، مورخان مذکور چگونه در روزگاری که هنوز هویت‌ها، مرزبندی‌ها و غیریت‌سازی مدرن سر برنیاورده بود از زبان فارسی به‌مثابۀ سپهری فرهنگی بهره گرفتند تا در سایۀ حمایت سه امپراتوری رقیب بستری برای گفت‌وگو، تعامل و آفرینشگری زبانی/فرهنگی برسازند.

Читать полностью…

✅ بررسی تاریخ‌نگاری فریدون آدمیت (بخش نخست)

گفت‌وگو با داریوش رحمانیان

📌برای مشاهدۀ این قسمت، پیوندهای زیر را لمس کنید:

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=QCmceQRTFTw

🔗 https://www.aparat.com/v/tdj6z0r

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید.

Читать полностью…

#ویدیوی_کوتاه

🔗 https://www.aparat.com/v/jqau02b

🔗 https://www.youtube.com/shorts/k1ehfYmRUk4

Читать полностью…

✅ فیلم کامل نشست اخیر مردم‌نامه با موضوع:
تاریخ فرهنگی زیست‌بوم در ایران

📝 در این نشست مهدی رفعتی‌پناه در بخش نخست سخنان خود به گفتمان‌های حاکم در مورد زیست‌بوم از جمله فلسفۀ ادغام (انسان و طبیعت از هم جدا نیستند و دیالکتیک مستمر هستی‌شناختی در جریان است) و فلسفۀ طرد (انسان، محور هستی است) اشاره کرد. در بخش دوم هم به اسطوره‌های ایرانی در مورد آب و زیست‌بوم اشاراتی داشت. همچنین وی در بخش پایانی با ارائۀ آماری، وضعیت کنونی زیست‌بوم در ایران را نامطلوب توصیف کرد.

📝 کاوه فرهادی هم با شرح مفاهیم «پتانسیل فرهنگی» و «ذائقۀ فرهنگی»، پیوند این دو مفهوم برای مواجهه بهتر با زیست‌بوم را تجویز کرد. فرهادی نیز ضمن اشاره به تاریخ محیط زیست و ارائۀ اطلاعاتی در مورد وضعیت آب، به سوال مجری در مورد تغییر پایتخت ایران پاسخ داد. او بیان داشت اگر مواجهۀ ما با زیست‌بوم تغییر نکند، تغییر پایتخت هم نمی‌تواند راهکار مناسبی باشد.

📝 داریوش رحمانیان هم در این نشست اظهار داشت: باید تاریخ را نجات داد از اینکه در بند پارادیمی باشد که مورخ صبر کند تا زمان زیادی بگذرد و مسئله، به «گذشته» تبدیل شود. مورخ باید به فکر مسئلۀ روز باشد و یک آورده در مسائل اکنون داشته باشد. تاریخ‌نگاری سنتی از عهدۀ چنین کاری برنمی‌آید و باید وارد عرصه‌های میان‌رشته‌ای شد.

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=txQnbyOu0x8

🔗 https://www.aparat.com/v/uxmx4p0

📌 مردم‌نامه را در یوتیوب و آپارات دنبال کنید.

Читать полностью…

✅ روایت بسته، روایت گشوده؛ مورخی که خواننده را وادار به فکر می‌کند ...

داریوش رحمانیان: تاریخ، میدانی است برای تمرین دموکراسی؛ مورخان چون با روایت‌های گوناگون و گاه ضدونقیض روبه‌رو می‌شوند و در تحلیل‌ها نیز اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، به‌ناچار تمرین تساهل و مدارا می‌کنند و آماده می‌شوند که با دیدگاه‌های مخالف به شکل منصفانه، علمی و گشوده روبه‌رو شوند.

📌 برشی از گفت‌وگو با داریوش رحمانیان با موضوع نسبت «تاریخ» و «دموکراسی»

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=pcy_ljG29CY

🔗 https://www.aparat.com/v/vfn8952

Читать полностью…

♦️نسخۀ کاغذی شمارۀ ۲۶ تا ۲۹ فصلنامۀ مردم‌نامه را می‌توانید از کتاب‌فروشی‌های آگاه، توس و مولی تهیه کنید.

🔸همچنین، می‌توانید نسخۀ کاغذی شمارۀ ۲۶ تا ۲۹ فصلنامۀ مردم‌نامه را از طریق پیوندهای زیر سفارش دهید:

🔗https://www.iranketab.ir/book/150855-mardom-nameh

🔗http://toosbook.ir/p/مردمنامه۲۶/

🔗http://yun.ir/4nmx2g



♦️برای تهیۀ نسخۀ الکترونیک مردم‌نامه می‌توانید از پیوندهای زیر استفاده کنید:

🔗https://fidibo.com/book/175240-فصلنامه-مردم-نامه-شماره-26-تا-29

🔗https://taaghche.com/book/214446

♦️همراهان خارج از کشور می‌توانند نسخۀ کاغذی مردم‌نامه را از سایت کتاب پرسه تهیه کنند:
🔗https://parsebooks.de/stock-book/%d9%85%d8%b1%d8%af%d9%85%d9%86%d8%a7%d9%85%d9%87/

در این شماره می‌خوانید:

📌مجلس وکلای تجار و نقش آنان در شورش تنباکو و انقلاب مشروطه/احمد اشرف
📌قرائتی دیگر از منازعۀ لرد مینتو و سر هار فورد جونز/غلامحسین زرگری‌نژاد
📌چون‌وچرا در اعتبار فتوت‌نامۀ بنایان/مهرداد قیومی بیدهندی
📌فوتبال ایرانی، نخستین پیامدها/حبیب‌اله اسماعیلی
📌آخوندزاده و ادبیات کودک/سیدعلی کاشفی خوانساری
📌لات‌های تهران/نعمت‌الله فاضلی
📌تاریخ بیهق و تاریخ مردم/مقصودعلی صادقی
📌مورخان باید میان‌رشته‌ای فکر کنند. داریوش رحمانیان و محسن آزموده در گفت‌‌وگو با عباس کاظمی.

📍باگفتارهایی در تاریخ جنسیت، تاریخ زنان، تاریخ نهادهای آموزشی و تاریخ نهادهای مذهبی از اشکان شریعت، محمدعلی علوی‌کیا، بهزاد کریمی و الیاس پیراسته.

📕مردم‌نامه را بخوانید و به دوستان و آشنایان بشناسانید. این مهم‌ترین و مؤثرترین کمک به حرکت مردم‌نامه است. ماندگاری و بالندگی مردم‌نامه در گرو همراهی و پشتیبانی شماست.

📌پشتیبانی از مردم‌نامه👇

📕https://zarinp.al/daryoshrahmanian


@mardomnameh

Читать полностью…

🔹 در نشست تخصصی «امیرکبیرِ ایران» مطرح شد؛
📚شاهد فقر تحقیقات تاریخی درباره امیرکبیر هستیم

در نشست تخصصی «امیرکبیرِ ایران» دبیر و مهمان برنامه بر فقر تاریخی در موضوع شخصیت امیرکبیر تکیه کردند و به بررسی منابع موجود درباره او پرداختند.

https://ketab.ir/News/31511

#خانه_کتاب_و_ادبیات_ایران
#نشست_تخصصی

@AvayeQalam

Читать полностью…

✅ چرا کسی تاریخ دوچرخه را نمی‌نویسد؟ چرا مورخ آب نداریم؟

داریوش رحمانیان: مردم در برنامۀ رشتۀ درسی تاریخ کجا هستند؟ گاهی دانشجویان پیش من می‌آیند و از من برای پایان‌نامه موضوع می‌خواهند؛ من می‌گویم شما روی درد مردم، آرزوی مردم، عادات مردم، خلقیات مردم و ... دست بگذارید؛ این‌ها مسائل خوب و فربه و ارزشمندی هستند.

📌 برشی کوتاه از گفت‌وگو با داریوش رحمانیان با موضوع: نقد نظام آموزش تاریخ در ایران

🔗 https://www.youtube.com/watch?v=ICCLz-acnYM

🔗 https://www.aparat.com/v/sonh64s

Читать полностью…

#ویدیوی_کوتاه

🔗 https://www.aparat.com/v/jntxli3

🔗 https://www.youtube.com/shorts/o6m_jDN2kkE

Читать полностью…

عصر دوشنبه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «تبریز: شهری ایرانی در گذار تاریخ اجتماعی و اقتصادی نخبگان تبریز» نوشتۀ کریستف ورنر، ترجمۀ جمال پیره مرد شتربان

با حضور: داریوش رحمانیان، مقصود فراستخواه، جواد مرشدلو و علی دهباشی و پیام کریستف ورنر


دوشنبه، هفدهم دی‌ماه ۱۴۰۳
مرکز مطالعات خاورمیانه

Читать полностью…

در نخستین نشست تخصصی بخش نشریات کتابخانه مجلس برررسی می‌شود؛

اهمیت جراید و نشریات قدیمی در تاریخ نگاری معاصر

به گزارش روابط عمومی و امور بین‌الملل کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس، نخستین نشست تخصصی بخش نشریات کتابخانه مجلس نوزدهم دی ماه ۱۴۰۳، با عنوان «اهمیت جراید و نشریات قدیمی در تاریخ‌نگاری معاصر» برگزار می‌شود.

این نشست با سخنرانی دکتر داریوش رحمانیان، استاد تاریخ دانشگاه تهران و مسعود کوهستانی‌نژاد، پژوهشگر تاریخ، برگزار می‌شود.

دبیری این نشست را محمد رحمانی، نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر بر عهده دارد.

تاریخ برگزاری: چهارشنبه نوزدهم دی‌ماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۴ ـ۱۶

مکان برگزاری: میدان بهارستان، کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سالن استاد حائری

🌐 Www.ical.ir
🆔 @ical_ir

Читать полностью…

مفهوم «ایران باستان»
در اندیشه ایرانشهری
مناظره اسماعیل مطلوب‌کاری
و امید غیاثی

#نسخه‌_کامل

🎞 نسخه‌ با کیفیت این برنامه را در کانال یوتوب آسیانیوز ایران (لیست پخش ایران کجاست) ببینید.

🔸سید جواد طباطبایی حول محور ایدهٔ ایران و مفهوم ایرانشهر به نظریه‌پردازی و انحطاط‌شناسی تاریخ ایران پرداخته است.
🔸آیا مفهوم ایرانشهر در اندیشه طباطبایی مبنای علمی و تاریخی در دوره شاهنشاهی ساسانیان دارد؟
🔸موافقان و مخالفان طباطبایی در این زمینه چه نظری دارند؟

🔸در همین راستا در سلسله نشست‌های «ایران کجاست»، به وسیله آسیانیوز ایران و موسسه علمی و تاریخی آتوسا، مناظره‌ای با حضور دکتر اسماعیل‌ مطلوب‌کاری و دکتر امید غیاثی برگزار کرده‌ایم.

آسیانیوز ایران
موسسه علمی و تاریخی آتوسا
با مشارکت موسسه فرهنگی بزرگمهر حکیم

آتوسا: نهاد ترویجی اندیشه سیاسی و دانش تاریخی در ایران

آتوسا را به دوستان خود معرفی بفرمایید

🆔 @atusa_sbu
@asianewsiran

Читать полностью…

عصر دوشنبه‌های بخارا

به مناسبت انتشار کتاب «تبریز: شهری ایرانی در گذار تاریخ اجتماعی و اقتصادی نخبگان تبریز» نوشتۀ کریستف ورنر، ترجمۀ جمال پیره مرد شتربان سی و ششمین عصر دوشنبه‌های بخارا با همکاری مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه و انتشارات ستوده و فصل‌نامۀ مردم‌نامه به رونمایی و معرفی این کتاب اختصاص یافته است.
این نشست در ساعت پنج بعدازظهر دوشنبه هفدهم دی‌ماه ۱۴۰۳ با حضور: داریوش رحمانیان، مقصود فراستخواه، جواد مرشدلو و علی دهباشی و پیام کریستف ورنر برگزار خواهد شد.


کتاب «تبریز» به سرگذشت مهمترین کانون شهری شمال غرب ایران در یک دوره مهم پرداخته است. تبریزْ شهری کهن با جایگاهی ممتاز در تاریخ ایران است که فراز و فرود زیادی را در حیات دیرپا و پرتلاطم خود از سر گذرانده است. موقعیت جغرافیایی و اهمیت این شهر آن را در طول تاریخ به حلقه ارتباطات و مراودات تاریخی و فرهنگی ایران با اروپا، عثمانی، قفقاز و روسیه تبدیل کرده است. در دوره قاجاریه، تبریز در عین حفظ جایگاه تاریخی ممتازش، دارالسلطنه ایران و دروازه ارتباطات این کشور با جهان مدرن به شمار می‌رفت و در أخذ جلوه‌های نوگرایی و تجدد پیشگام بود.

نویسنده در این کتاب با تکیه بر منابع دست اول و اسناد به این پرسش پاسخ می‌دهد که تبریز در گذار از دوره افشاری به دوره قاجاری چه تحولاتی را از سرگذراند و چگونه از مرکز یک حکومت ایالتی به «دارالسلطنه» ایران تبدیل شد.

کریستف ورنر، نویسنده کتاب استاد برجسته دانشگاه بامبرگ آلمان و پژوهشگر شاخص در حوزه تاریخ ایران است که در پژوهش‌هایش بیشتر بر حوزه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، به‌ویژه مقوله وقف و اهمیت آن برای تاریخ اجتماعی تمرکز داشته است.

این نشست روز دوشنبه ۱۷ دی‌ماه ۱۴۰۳ ساعت ۱۷ در مرکز مطالعات استراتژیک خاورمیانه برگزار می‌شود و حضور علاقه‌مندان در آن بلامانع است.

مرکز مطالعات خاورمیانه: تهران، بلوار کشاورز ، خ نادری، پلاک ۶

Читать полностью…