HATEF هاتف

11 August 2023 07:51

🔷🔹🔹آیین شلغم کاری
ص۲
/channel/hatefTa

🔹نام آیین شلغم کاری، در لهجه فارسی رایج در خوربیابانک "آب به تخم شلغم بستن"است.
در گویش خوری شلغم، شیلُم، و نام این آیین،
ow ar tokhm .e. shilom basson
است.

/channel/hatefTa

🔸در اردستان شلغم را شالِم گویند.از ۱۵ تا۲۵ امرداد می‌کارند؛ و این زمان آغاز دگر روی شدن هوا از گرما به خنکی است. این دگر روی شدن هوا، در زبان کشاورزان اردستانی
"به‌ خاک افتادن تحم شلغم"مصطلح است:

tokh shaalem dim hook eke /tokh shaalem dim hook kat
تخم شلغم روی خاک می افتد/ تخم شلغم روی خاک افتاد.

/channel/hatefTa

🔸برگرفته از نوشته استاد محمدرضا صدوقی در کانال بنیادفرهنگ شهرستان اردستان.

🔹دیم در بسیاری از گویش های ایرانی به معنای: رو، روی، رُخ، رخسار، چهره است.

/channel/hatefTa

#هوا_شناسی_دشت_کویر
#واژه_شناسی_گویشها

🔸تالارتخصصی بنیاد فرهنگ شهرستان اردستان، به مدیریت دکتر کامران هاشمی. در تلگرام به شناسه:
@bonyadeardestan

🔹برای آگاهی بیشتر از آیین شلغم کاری در خوربیابانک، وعنوان های مقالات معتبر در باره این آیین، واژه شلغم را همین جا بجویید.

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

06 August 2023 07:13

🔶🔸🔸به فراخور نیمه امرداد روز شلغم کاری در گاهشمار کشاورزی خوربیابانک:
/channel/hatefTa

🔷در گاه شماری کشاورزی خوربیابانک، دو روز از سال، آغاز گردیدن هوا به گرما وسرما است.
/channel/hatefTa

🔹نخستین پنجم بهمن ماه و روز جشن سده است. از این روز هوا روی به گرما می‌رود. صد روز پس از سده جو درو. است.

/channel/hatefTa

🔹 روز دیگر شلغمکار ، و نیمه امرداد ماه است. از این روز رفته رفته از گرمای هوا کاسته و خنک می‌شود.

🔹در این روز آیین شلغم کاری برگزار می‌شود هم زمان در کناره های زمینی که شلغم کاشته می‌شود،جو می‌کارند، به این کشت جو نُهوج وبه گویش خوری نُهوژ کاری گفته میشود. این روز که چهار ماه ونیم از نوروز می‌گذرد آغاز زمان شلغم کاری و پسان کشت جو می‌باشد.

🔹برای آگاهی ّبیشتر واژه شلغم را بجویید.

#خوربیابانک_فرهنگ_مردم_آیین_ها
#هوا_شناسی_واژه_شناسی
#بخوانیم_بیندیشیم
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

31 July 2023 21:18

‍ 🔷اقلیم خاطرات

با #دکتر_مرتضی_هنری

/channel/hatefTa

📕یکی دیگر از آثار وی کتاب مهرگان در سیدنی است. این کتاب را پیش از آن که دکتر هنری به من دهد؛ استاد برجسته اوستا شناس، پهلوی دان و شاهنامه پژوه دکتر فریدون جنیدی برای خواندن به دستم داد.او در جشنواره مهرگان در سیدنی میهمان بود؛ و کتاب را باخود آورده بود.

/channel/hatefTa
#مهرگان_در_سیدنی

🔹گفتارهایی از گردهمایی ایرانشناسی در جشنواره مهرگان ,
بنیاد فرهنگ ایران در استرالیا
دانشگاه سیدنی.
🔸ویراستاران: مرتضی هنری هومر آبرامیان ,گری ترامف .
۱۳۷۳،قطع وزیری,جلد شومیز,
صفحه۳۲۳ زبان فارسی و انگلیسی.

📚کتاب مهرگان درسیدنی مجموعه مقالات و گفتارهای گردهمایی ایرانشناسی در
جشنواره مهرگان است که آبان سال۱۳۷۳ خورشیدی در دانشگاه سیدنی برگزار شده
است .مقالات در دوبخش به زبان فارسی و انگلیسی است.

🔸دربخش فارسی چهارده مقاله به زبان فارسی وبرگردان به فارسی در۱۷۹صفحه ودربخش انگلیسی بیست وهشت گفتار
در۱۴۴ صفحه درج گردیده است.
/channel/hatefTa

🔹عناوین مقالات ونویسندگان
بخش فارسی عبارتند از:
🔸گری ,ترامف：طرحی برای مطالعات ایرانی,ترجمه,دکتر مرتضی هنری.

🔸ابوالقاسم,پرتو：۱-ازفرود پویی وفراپویی درفرهنگ ایرانی.۲-حلاج پارسی چه گفت؟

🔸حسین وحیدی：زرتشت فرزانه سده بیست ویکم.

🔸محمدابراهیم باستانی پاریزی：۱-کورش ذوالقرنین
۲-خانقاه پدیده ای درتاریخ اجتماعی ایران.

🔸محمدعلی اسلامی ندوشن ：شاهنامه بعداز هزارسال.

🔸جلیل دوستخواه：آز ونیاز دو دیو گردن فراز.

🔸کورش آریایی منش: سخنی کوتاه(درباره جایگاه زنان در ایران باستان).

🔸مرتضی هنری:۱-برگزیده سرودهای مهرگانی.۲-پیشگفتاری برمهرگان درسیدنی ۳-مهر ومهرگان.

🔸حسین ادیبی：ایرانیان در استرالیا.

🔸هومر آبرامیان: گزارشی ازجشنواره مهرگان درسیدنی.

🔹دربخش انگلیسی به غیراز مقالاتی که برگردان آن به زبان
فارسی در بخش نخست درج
گردیده است مقالاتی از：G.Trompf. G.Gropp.
Ruth Lewin. Gilles Quispel.
Paul Smith.
و هچنین دانشمندان فارسی زبان:خسرو خزایی. رضا سخاوت. رفعت عبیدی,و پروفسور احسان یارشاطر مندرج است.

/channel/hatefTa
#خور_و_بیابانک_تاریخ_کتابشناسی
#خور_و_بیابانک .
#دانشوران_معرفی_آثار .
#پرفسور_مرتضی_هنری .

♦️بخش هایی از گفتارهای دکتر مرتضی هنری که درباره
زادگاهش #خور_بیابانک
است در آینده نقل میشود.
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

28 July 2023 12:31

♦️نوحه خوانی به زبان لری
نقل:گروه فلسفه و موسیقی
باسپاس از استاد مهبد مکی
موسیقی‌دان و پژوهنده موسیقی اقوام و نواحی ایران
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

26 July 2023 20:05

نینوا . اثر کم نظیر استاد حسین علیزاده موسیقی دان برجسته و مردمی ایران
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

24 July 2023 17:49

‍ ⬛️◼️◾️فرامرز نجد سمیعی، باستان شناس، محقق و مترجم به سرای دیگر شد.

/channel/hatefTa

▪️نام آشناست برای کتابخوانان اهل شهرستان خوروبیابانک. او مترجم کتاب عبور از صحاری ایران، تألیف آلفونس گابریل است.

/channel/hatefTa

🔹گابریل دشت کویر را درنوردید. میزبان او در خوربیابانک زنده یادان اسماعیل هنریغمایی، نایب الحکومت وقت، و ادیب گرانمایه و وقایع نگار نامور محلی، ابوالقاسم طغرا یغمایی بود🔹

/channel/hatefTa

🔸از زنده یاد نجد سمیعی ترجمه کتاب مساجد اولیه ایران، از آغاز تا دوره سلجوقیان، تألیف: باربارا فینستر ؛ و کتاب تزئینات گچبری های ساسانی، اثر ینس کروگر. نیز یادگاراست.

🔹نام و یاد او هماره ماندگار و یادگار باد.

/channel/hatefTa

#خور_و_بیابانک_تاریخ_کتابشناسی
#بخوانیم_بیندیشیم
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم.

#هنر
#طغرا
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

21 July 2023 08:40

‍ 🔸به فراخور ۲۲تیرماه سالگشت درگذشت زنده یاد  #احمد_امینی_راد

#خوروبیابانک_تاریخ_فرهنگ
#زبان_گویش
/channel/hatefTa
🔶 زنده یاد استاد احمد امینی , شاعر, پژوهشگر, گویشور خوری, و دارای خطی خوش, متخلص به "راد" و "امینی" , فرزند ملایحیی , در نهم بهمن ماه ۱۳۰۵، در خوربیابانک, دیده بر جهان گشود. بیش از سی سال از عمر خویش , بسیار از دانش آموختگان  خوروبیابانکی را در دبستان آموزگار بود.از آغازسالخوردگی به اصفهان کوچید و تاپایان زندگی در آن شهر روزگار گذرانید. سرانجام   در بیست و دوم تیرماه ۱۳۹۳ خورشیدی چشم از جهان فروبست و در همان جا روی بر خاک کشید.

/channel/hatefTa

🔸وی سراینده اشعار بسیاراز قصیده, غزل, رباعی ودوبیتی به زبان فارسی و گویش خوری است.سروده های او به گویش خوری یک هزار و سیصد و پنجاه بیت است."نقل ازسراینده ,📔افسانه کویر ص۳" که از آغاز دهه شصت در زمان زندگی در شهر اصفهان سروده است.

/channel/hatefTa

🔸ابیاتی از خوری سروده های وی در زمان زندگی برزبان مردم خور افتاد و اورا شهرت داد.مشهور ترین خوری سروده او غزلی با برنام "دادیگوdaadigow" است که یادآور زندگی مردمان خوربیابانک در هفتاد سال پیش است. این غزل دلنشان پس از درج در کتاب "برساحل کویرنمک" اثر گرانسنگ پژوهشگر پیشگام و بومی استاد عبدالکریم حکمت  یغمایی ,بر زبان مردم راه یافت و سراینده بیش از پیش معروف گویشوران خوری و دلبستگان و پژوهشگران گویش خوری برآمد.
🔸سراینده در همه چهارده بیت غزل نامبرده , اندوه و افسوس از دست شدن فرهنگ زاد وزیستگاه زبان مادری خودرا نشان میدهد و این اندوه و افسوس از دیگر سروده های خوری و فارسی سروده های سراینده نیز دریافت میشود.

/channel/hatefTa

🔷‍ …شادروان امینی جلوه هایی از آیین ها و رسوم مردم خوربیابانک , همچون مراسم سوگواری حضرت اباعبدالله الحسین و اصحاب وی علیهم السلام و آیین عروسی و شیوه زندگی مردم خوربیابانک را پژوهیده و در دو دفتر ارزشمند خویش به نام های #افسانه_کویر و #بهشت_من_خور وصف نموده است.
🔹او در این دو دفتر کوشیده است هرآنچه را که در زمینه فرهنگ و زبان مردم خوربیابانک در درازای زمان زندگی خویش دیده, شنیده و به دست آورده است, پاکیزه به دست فرزندان آب و خاک خور و بیابانک برساند.خود او
در نخستین رویه هردو دفترش در بیتی از خویش چنین میگوید:

آنچه در این کتاب مسطور است.
همه در شأن مولدم خور است

/channel/hatefTa

‍ 🔶…بنا به نامه ای از وی در پاسخ
نامه به من,  گفته است افزون بر سرایش شعر به گویش خوری , دفتری از دستور گویش خوری نیز فراهم نموده است,
از اشعار روانشاد احمد امینی,
به جز چند قطعه از سروده های فارسی و خوری که در دو اثر وی درج است, صورت مستقلی به عنوان مجموعه سروده های وی تا کنون نشر نگردیده است.امید است این کار با کوشندگی فرزندان فرهیخته ایشان به انجام برسد و آن که آن روانشاد میخواست در دست فرزندان خور به ویژه دانش آموختگان درس استادیش سودمند و ارجمند بماند. یادش گرامی باد.

/channel/hatefTa

منبع：طباطبایی, لسان الحق, تاریخ ادبیات گویش خوری,در دست انتشار.
ارجاعات：۱-۱۳۸۴, افسانه کویر, ۲- ۱۳۸۹بهشت من خور,۳-۱۳۸۷نخل امید,۴-۱۳۹۷گویش های دشت
کویر, ۵-۱۳۸۱ زبان و ادب خوروبیابانک ,۶-۱۳۷۰برساحل کویر نمک.۷-۱۳۸۰ شهد شورستان,تذکره شعرای کویر,
۸-۱۳۹۶ خور, شهرشورستان.

✍ لسان_الحق_طباطبایی

/channel/hatefTa

#بخوانیم_بیندیشیم
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم

HATEF هاتف

17 July 2023 17:29

‍ 🔸اقلیم خاطرات ص۱۱
با #دکتر_مرتضی_هنری

/channel/hatefTa

🔸یکی دیگر از آثار وی قنات های بم به زبان انگلیسی است. مجموعه چند مقاله است و اویکی از ویراستاران کتاب و نویسنده یکی از مقالات است. دراین مقاله به شیوه آبیاری کشاورزی درخور بیابانک همراه با عکس هایی از پایگاه بخش آب (پای تشته/پای فنجان) است. بیشتر🔻

📚قنات های بم,
دکتر مرتضی هنری ودیگران,دفتر یونسکو ,تهران,
سال2005میلادی.

🎾کتاب قنات های بم در۱۵۶
صفحه درسال۲۰۰۵میلادی توسط دفتر یونسکو درتهران
در قطع رحلی منتشرشده است.
🔸ویراستاران ：
مرتضی هنری,علیرضا
سلامت,Abdin Salih,Jacki SuttonوJunko Taniguchi
هستند.
🔸این کتاب به زبان انگلیسی
و مشتمل بر چندین مقاله از دانشمندان حوزه های مختلف
علوم است,
نویسندگان مقالات：
دکتر مرتضی هنری,شهریار عادل,فرهاد انصاری,حمیدرضا محرابیان,بیژن درگاهی مراغه,
علی اصغر سمساریزدی,مجید
لباف خانیکی,بهروز دهقان,
حمیدسیادت,اسکندر مختاری,
و علی اصغربرخوردار کاشانی
هستند.
/channel/hatefTa

🔸کلیه مقالات درهفت بخش
تحت عناوین زیر تدوین شده
است：
🔹معرفی قنات ها و اکوسیستم انسانی در ایران.

🔹قنات های بم از دیدگاه
زمین شناسی.

🔹نظام های آبیاری باستانی
دربم,پیدایش و گسترش آن ازدوره پیش از تاریخ تا امروز.

🔹قنات ها در نظام آبیاری ابتدایی در آسیای غربی.

🔹قنات های بم از منظر کشاورزی و مدیریت.

🔹قنات های بم از دیدگاه اقتصادی,مهندسی,اجتماعی و
فرهنگی.

🔶کتاب مذکور دارای تصاویر
و جداول مربوط به موضوع
مقالات است.

#بخوانیم_بیندیشیم
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

13 July 2023 09:22

🔶اقلیم خاطرات

📑روزنامه اطلاعات ص۱

🔹《عصر روز یکشنبه ۱۹ تیر ۱۳۰۵ نخستین شماره از نامه اطلاعات در تهران منتشر شد.۱۹تیر امسال روزنامه اطلاعات ۹۸ ساله شد. "دژنبشت"》


🔹چون این متن از دژنبشت خواندم؛ یادم آمد چند شعر و چند مقاله در نامه روزانه و هفتگی اطلاعات داشتم. گفتم فهرست کنم و داشته باشم.

هفتگی:
🔸مناظره ادبی. اطلاعات هفتگی ۱۵ بهمن ۱۳۵۰.( مشاهده در صفحه پسین)

روزنامه:
🔸کویری بود اما بی تاب تر از همه دریا ها.
ش ۱۹۴۶۲-۸ آبان ۱۳۷۰ (در باره یغمای جندقی).

🔸هیأت منصفه مطبوعات و نقش حساس آن پیرامون داوری در باره انحرافات و جرائم مطبوعاتی. ش ۱۹۵۰۳، ۲۶ آذر ۱۳۷۰.

🔸نخل نجیب (شعر). ش ۱۹۶۴۳، ۲۸ خرداد ۱۳۷۱.

🔸خواجوی کرمانی در گزینه شعرهایش. ش۱۹۶۵۲، ۱۱ تیر ۱۳۷۱.
"نسیم شعر و آب غزل حافظ مرا اجازت به سیر و سفر در دنیای شعر خواجو نمی‌داد......"

🔹بیش از این در دیگر روزنامه ها، هفته نامه ها، و ماهنامه ها است.

#خور_و_بیابانک_تاریخ_فرهنگ_ادبیات
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

05 July 2023 22:00

‍ سفرنوشت، ص۵

#انارک_چوپانان_جندق_خوربیابانک
🔸۲۹فروردین-۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲

/channel/hatefTa

🔸ناگزیر به ترک انارک هستم. مسافران از مسجد و رستوران و آبریزگاه در می‌آیند و یکی یکی و درجای خود در اتوبوس می‌نشینند.

/channel/hatefTa

🔹ای نارُسّینه
دل کندن از انارک و چشم برداشتن از چشم‌انداز شب انارک نتوانم . گزیر و گریز نیست. راهی هستم به جایی که از آب و خاکش برآمدم. ای نارُسّینه دگر بار تورا خواهم دید؟
/channel/hatefTa

🔹نارُسّینه، نام انارک در گویش انارکی است.
استاد ابراهیمی کتابی دارد به شعر. سروده هایی که به گویش انارکی است. ای نارُسّینه نام نهاده است.

🔹خود این سروده ها را خوانده و بر نوار کاست ضبط کرده است. بیست یا بیست و پنج سال پیش که از راه شهراب به خوربیابانک میرفتم؛ در انارک از فروشگاه آقای شفیعی این کتاب را همراه با نوارش خریدم؛ و در راه نه یک بار که چند بار چشم به بند بند اشعار و گوش به صدای خوش آهنگ سراینده داشتم. نیوش گوش دل شد.
دل نشان بود و دلنشین.

🔹پسان فرهنگ واژه های انارکی را نوشت و فرهنگ کویر نام نهاد. گویش انارکی به نائینی نزدیک و این دو گویش به گویش بهدینان یزد نزدیک.
/channel/hatefTa

✍پرفسور ریچارد نلسون فرای: ۱۹۵۲ م

[ لهجه نایین و انارک بسیار شبیه ولی از لهجه نطنز و نقاط شمال آن متمایز است. نایین در کنار کویر واقع و ارتفاع آن کمتر از نطنز و اردستان است. لهجه نایین و انارک از سوی خاور تا واحه چوپانان و از شمال تا اردستان و از باختر تا اردکان متداول است. در اردکان لهجه بزد جای آن را میگیرد]

🔸بیشتر: فرای

/channel/hatefTa
🔻پیوست
🔹دوبیتی به گویش انارکی
سراینده و آوایش: استاد محمد علی ابراهیمی انارکی

🔸عجب مَختاو اِمشِو روشی روشُو
میگِر عکسی تو امشو دِر می یوشُو

🔸مبادا دیمُت از دیمُوش وَتاوی
گُو برقی چشمُوت امشو آبُروشو


برگردان به فارسی:

🔹چه مهتاب شب روشنی!
نکند تصویر تو بر آن نقش بسته؟

🔹مَبادا چهره از رویش بِگَردانی
که برق نگاهت به آن اعتبار بخشیده
🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱🌱

🔸از انارک به چوپانان، پسین می‌آید...

#نایین_اردستان_نطنز_شهراب_اردکان_یزد
#چوپانان
/channel/hatefTa
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

29 June 2023 09:05

‍ 🔶سفرنوشت ص۴

#انارک_چوپانان_جندق_خوربیابانک

۲۹فروردین _ ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲

/channel/hatefTa

🔸از خامه استاد گرانقدر حضرت محمد علی ابراهیمی انارکی:


🔹سلام
زحمات شما را چسان می توان قدردان بود ,نمی دانم.. ارادتم به خویش را دو چندان کرده آید با قلمی که  پویاست و  زبانی که گویاست. در بازار پر مشتری ادب  فارسی، صرافی گوهر شناسید که بس ادیبانه و  فروتنانه می نویسید و خواننده را تشنه و مشتاق نقش قلم خود می سازید..

/channel/hatefTa

🔸در «سفر نوشت,ص،۲» یادی از گویشها و مراسمشان. کرده بودید که جز
«مقدور ما سریست که در پایت افکنیم/
گر آنکه التفات بدین مختصر کن»
مرا بضاعتی نیست.

/channel/hatefTa

🔸با نثار فاتحه به روان مادر گرامی تان  چند بیتی. تقدیم می دارم:
🔹افراشته مهر دوش تا صبح
لبخند به لب برابرم بود

🔹لبخند لبش به یادم آورد
آن روز که یار و یاورم بود

🔹دستش که مدام کار می کرد
گر بسته. نبود بر سرم. بود

🔹در گرمی آفتاب مرداد
او بود که سایه گسترم بود

🔹هر گه که مریض و خسته بودم
تا صبح کنار بسترم بود

🔹در بازی کودکانه من
گه یاور و‌گاه داورم. بود

🔹تا دیده خویش می گشودم
خورشید منیر خاورم بود

🔹زیبایی جاودانه اش بود
چیزی که همیشه باورم بود

🔹بهتر ز فرشته بود  و از جان
می خواستمش که مادرم بود
۱۴۰۲/۳/۲۸

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

26 June 2023 20:08

#زبانشناسی
#سیل_seyl_sey
#قسمت_اول

#ولی_الله_یعقوبی
شادروان دکتر محمد حیدری ملایری معتقد است که در واژۀ لری «seyl» یا «sey» یا «say» به معنی نگاه کردن، درواقع ey یا ay پایانی ad بوده. در فارسی باستان sad به معنی «به نگاه آمدن» است. در اوستایی sand به معنی «پدیدار شدن/ به نظر آمدن» است.

#ظهراب_مددی
واژۀ seyl همان «سیر» عربی است که ر به ل تبدیل شده‌ است و ما در بختیاری آن را به کار می‌بریم: seyl (سیر، تماشا)، seyl-kerden (تماشا کردن)، seyl-ko (تماشا کن)، sey-ko (تماشا کن). در برخی از طوایف بختیاری به صورت sayl هم تلفظ می‌شود.

#چنگیز_محمدی
در زبان کلهری نیز صورت‌هایی از این واژه کاربرد دارند. «سیرانگا» sayrāngā به‌معنای گردشگاه و تفرجگاه است، و «سیران» sayrān نیز نامی زنانه در کلهری است. فعل‌های نگریستن و نگاه کردن را «نورّسن» nūřəsən می‌گوییم که با «دیین» diyən (= دیدن) تفاوت دارد. همچنین در کلهری کرمانشاهی سی‌که say-ka و سیرکه sayr-ka به معنای «نگاه کن» کاربرد دارد.

#لسان_الحق_طباطبایی
واژه seyl به معنای تماشا و seyl کردن در معنای تماشا کردن و نگاه کردن و seyli به معنای تماشایی در گویش خوری و لهجه فارسی رایج در خوروبیابانک هم وجود دارد. در صیغه امر یا تمنا، لام آخر کلمه می‌افتد (seyko نگاه کن، تماشا کن). در کتاب‌ها این کلمه همان سیر دانسته شده است.

#داوود_هندیجانی
در هندیجان seyl کردن به معنی نگاه کردن هنوز هم رایج است.
سیل کن (سی کو) = نگاه کن 
سیلِش کن = نگاهش کن
سیلُم کِرد = نگاهم کرد
سیلِش کِرد= نگاهش کرد

ادامه دارد...

شبکۀ ریشه‌شناسی، دانشگاهی برای ریشه‌یابی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی.
/channel/shabakeh_risheshenasi
ارتباط با گردانندگان:
@malihmot
@Beh_Waazh

HATEF هاتف

20 June 2023 10:39

‍ سفرنوشت، ص۳

#انارک_چوپانان_جندق_خوربیابانک
۲۹فروردین__ ۱۲اردیبهشت ۱۴۰۲


🔹....پیش از برآمدن خورشید، با زنده یاد استاد عبدالکریم حکمت یغمایی و جوان نیک خوی و دوستدار فرهنگ، آقای شمس الدین عسکری، از خوربیابانک راه انارک پیش گرفتیم تا به وقت برسیم و از آغاز برگزاری دومین همایش گویش های استان اصفهان در انارک باشیم.

/channel/hatefTa

🔹چون به انارک رسیدیم خیابان ها و کوچه هایی که به محل برگزاری همایش میرسید آب و جارو شده بود.  و این سنتی بود از دیرینگاهان هر روز پیش از سرزدن آفتاب، بر درگاه سرای مردمان ایران زمین. و به دست مهربانوی خانه همراه با سوزاندن سپند. و چون در میگشاد، یکتا خدایش دل به امیدش می‌بست و دلش از امید به آفریده خدا دور میخواست.
این آب و جاروی آن روز انارک بوی و روی همان دیرینه آیین داشت.

🔸به سالن همایش نزدیک شدیم و جناب قاسمیان را روبروی دیدم .با او در تهران همداد شده ام. و او از آن سوی زود از من که از این سوی نزدیکتر بودم رسیده بود.شب در راه  بوده است.

/channel/hatefTa

🔸باران مهر دل، روی خوش، آغوش گشوده از استاد ابراهیمی دیدم. پس از آغاز همایش و پیش درآمدها و درآمدها که با نوای خوش ایرانی همراه بود، ملای اول بخش علمی بودم،

🔸سخن به نام یکتا پروردگار آغازیدم و دو دوبیتی که در کتاب سرو ایراج هم آورده ام در وصف شهر انارک خواندم:


🔸انارک را گلستان می‌توان گفت
بهارش را زمستان می‌توان گفت

🔸انارک بر سر کوه بلند است
زنش معقول، آبش مثل قند است

/channel/hatefTa
🔹ادامه دارد

#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم
#بخوانیم_بیندیشیم

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

15 June 2023 10:54

‍ ◼️▪️▪️بیست و ششم خرداد ماه سال ۱۳۹۴ خورشیدی جان آفرین جانش گرفت؛ و در گورستان خور بیابانک، جایگاه خانوادگی و خویشاوندی به خاک سپرده شد.
▪️ نامش ساره خاتون، همنام مادر بزرگش و او مادرم بود، و در سرای دیگر به آتشانی نیک فروهرگان نیک سرشت پیوست. او پس از مادرش کبرای خاور دومین بانوی درزیگر خوربیابانک بود.مادرش نخستین بود و هردو آموزگار دختران و بانوانی که پسان دوزندگانی شایسته و به خدمت مردم شدند.

/channel/hatefTa

▪️مادرش کبرا، به نسبت مادرش خاور سلطان، معروف بود. گیاه پزشک بود. مادر پدرش هم ساره خاتون بود. ساره خاتون و خاور سلطان دختران میرزا احمد صفایی جندقی بودند و او پسر میرزا ابوالحسن یغما.

/channel/hatefTa

◼️سال ۱۳۴۹ بود. پسینگاهان از دانشگاه سوی خانه آمدم. شب شد؛ سفره گسترانیدم،
کالبایی درویشانه و ماحضری فقیرانه در میان بود؛ و هنوز که هنوز است بر همان سفره و درویشانه تر از آن زمانم.

/channel/hatefTa

▪️هنوز دست در سفره نکرده که شعری آمد و چنین نوشتم:

◼️به خلوتگاهم ای مادر
که لبریز از غم و اندوهِ تنهاییست
تهی از عشق و پُر از یأس و حرمان است
میان سفره کرباسیَم پیداست نقش تو

و تو با دست های مهربان خویش
که با آهنگ تلخ چرخ خیاطی
به زیر سوزن فرسوده می‌رقصد
همیشه در حریم خاطرم هستی

و جاوید است نقش تو
میان قطره های پاک اشک من
من ای مادر
کجا خواهم که خون پنجه های سرد و زرد تو
میان سفره ام باشد.

▪️تهران، مهرماه ۱۳۴۹ خورشیدی
/channel/hatefTa

#خور_و_بیابانک_تاریخ_فرهنگ_ادبیات
#نامگذاری
#بخوانیم_بیندیشیم
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

07 June 2023 22:44

🔶اقلیم خاطرات ص۹

🔹به یاد: #دکتر_مرتضی_هنری

/channel/hatefTa

🔹روزی پس از بازگشت از استرالیا زنگ زد مرا ببیند.هماهنگ شدیم ظهر فردای آنروز در سرای برادرش حسین.خیابان شهید مطهری که نام پیشین آن تخت طاووس بود.
زمانی که رسیدم هنوز از جائیکه رفته بود برنگشته بود. نیم ساعتی با مادرش طلعت خانم به گفت و گو نشستم تا آمد.

/channel/hatefTa

🔸بی درنگ مادرش سفره پهن کرد و کاسه کالجوش میان آن نهاد.در زبان مردم خوربیابانک کالجوش را کاجوش گویند. به حذف همخوان لام گفته میشود. کلمه کالجوش، مرکب و از دو کلمه کال به معنای نارسیده و جوش و در معنای به جوش نرسیده است.
کلمه کال در فرهنگ مردم گیلان در کلمه مرکب کال باقلی آمده است، به معنای باقلای تمام ناپخته.
/channel/hatefTa

🔸باهم کاجوش خوردیم ؛ دو ساعت گفتگوی میان ما به درازا کشید. همداد شده بودیم که به مراسم پُرسه خدا بیامرز حاج علی اکبر امین برویم . علی اکبر امین در خوربیابانک به حاج امین معروف بود. دستیار پدرم در خواندن صیغه عقود ازدواج محل بود. مرگش در جاده اردکان- نایین پیش آمد.
کامیون اورا زیر گرفت دلخراش بود خدایش بیامرزد.
/channel/hatefTa

🔸مجلس پُرسه حاج امین مسجد فخرالدوله اول خیابان فخر آباد بود.همانجایی که در محوطه روبرویش آیت الله دکتر مرتضی مطهری را فرقانیان ترور کردند و شهید شد.
سحرگاه شهید شد. ساعت هشت صبح همان روز در آن محل بودم خونش بر زمین و تازه بود. جایگاهش در مینو بلند باد. زمانی که دانشجو بودم چهار جلد کتاب او به نام اصول فلسفه و روش رئالیسم را خوانده بودم و هنوز که هنوز است در کتابخانه ام گرامی اش دارم.

/channel/hatefTa
🔸در مجلس پرسه حاج امین، پس از اتمام مجلس، شادروان اقبال یغمایی را گوشه ای دیدم نزدش رفتم و احترام کردم.احوالپرسم شد. او هروقت به خور می‌آمد به مادرم سرمیزد و او را دختر دایی میخواند..

/channel/hatefTa

🔸پس از دیدن هایی که پس از پایان مجلس ختم میان مردم ولایت بیابانک مرسوم است؛
باهم آنجا را ترک کردیم و در میانه راه برای فردا صبح در باشگاه دانشگاه تهران همداد شدیم و سپس قاش نخودو کردیم.
🔹ادامه دارد...
--------------
🔹قاش نخودو qAshnakhodu, در زبان مردم خوربیابانک همان نخودنخود در زبان مردم تهران است و آن آیین پایان بازی میان کودکان و آهنگ خانه کردن است.

🔶یاد روانشادان که نامشان در این متن آمده است گرامی باد.

@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

08 August 2023 22:09

#واژه_شناسی_گویشها
#سار_ساهار

#دکتر_غلامرضا_هاتفی_اردکانی
در شهرستان اردکان واژهٔ «سار» به معنی دل به هم زن،چندش آور، نامطبوع، بدمزه و ناخوشایند به کار می‌رود. به عنوان مثال، غذایی که طعم و بوی خوشی ندارد در اصطلاح می‌گویند: «چقدر این غذا ساره». یا حتی به فردی که شئونات اخلاقی و اجتماعی رعایت نمی‌کند می‌گویند: «این جوان چقدر ساره». در این مورد سار همان معنی «اوباش» دارد.

#لسان‌_الحق‌_طباطبایی
در لهجهٔ فارسی رایج در خوروبیابانک، بوی نامطبوع گوشت را «ساهار» یا «سهار» می‌گویند و بوی بدی که از خوردن همزمان چند خوراکی، به عبارت دیگر از تو هم خوری از دهان برآید «ساهار» می‌گویند.


#استاد_غلامرضا_عمرانی
#دکتر_حسن_عادلخانی
#دکتر_غلامرضا_هاتفی_اردکانی
#دکتر_علیرضا_شانظری
#دکتر_زهرا_دهقان_دهنوی
#دکتر_لیلا_شکوه_فر
#دکتر_صدیقه_رمضانخانی
#دکتر_ملیحه_متغیر
#داوود_هندیجانی
#زبانشناسی_گویشها
#زهم

واژه "زهم" به معنی گندیدن و بو گرفتن است.
دقیقی شاعر می گوید:
چو آب اندر شمر بسیار ماند
زهومت گیرد از آرام بسیار
زهم در مورد همه بوهایی بد استفاده نمی شود و معمولا بوی تخم مرغ ماهی و گوشت مرغ را زهم می گویند که زها یا صها (چیزی بین ز و ص) هم برای آن شنیده شده است.

در گویش آمره زُقم (zoqm) بوی بد مرغ و ماهی و... است.

در هندیجان، زفر (zofr) می گویند.

در سیستان به این بو spa:st می گویند. اسم آن نیز می شود spa:sti

یزدی ها به بوی ماهی سار (sar) می گویند (فکر کنم این واژه سانسکریت است) از ریشه "ساری".

در گویش آمره، بوی کپک نان را "سارَه" (sara) می‌گویند.

جالب است که بوی زهم که در گویش یزد سار یا ساهار نامیده می شود به طعمی هم گفته می شود که ناخوشایند است اما غالبا با افزودن نمک یا ادویه یا  مواد خوشبو رفع می شود. همچنین به فرد بی مزه و بی نمک هم همین صفت داده می شود.

در اصفهان و شهرضا هم به بوی مرغ و ماهی و تخم مرغ بوی زه یا زُهم گفته می شود.




🔷نقل از شبکۀ ریشه‌شناسی، دانشگاهی برای ریشه‌یابی واژه‌های زبان فارسی.
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

03 August 2023 10:16

🔷اقلیم خاطرات

از زمان کودکی، ص۱

/channel/hatefTa

#سیوشون_siyoshun

🔹این واژه را در کودکی از زبان مادربزرگ مادریم شنیدم. واژه سیوشون را به تنهایی یا با پیش افزوده پرpar،زمان درمانگری بر زبان می‌آورد. او گیاه پزشک بود. نام او کبرا بود ودر نسبت به مادرش که خاور نام بود؛ به کبرای خاور نامور بود.

/channel/hatefTa

🔹سیوشون یا پرسیوشون برگ های خشکیده گیاه بود و او جوشانده یا دم کرده چند پر از آن و زمان و اندازه نوشیدنش را به بیمار و همراه بیمار میگفت.

🔹پسان دانستم نام  گیاهی است و پسان تر دانستم که گویند از خون سیاوش روییده است و سیوشون در لهجه فارسی رایج در خوربیابانک همان سیاوشان در زبان فارسی است.

🔹پسان تر دانستم سووَشون گشته دیگر از سیاوشان است. و آنگاه خون سیاوش، کین سیاوش، سوگ سیاوش و سرود مردم بخارا را دانستم .و زمانی دیر، دیگر اندریافتم گوهر زندگی شد، چنانکه آمده است به ما:

♦️چون اسکندر  بر سر گور سیاوش رسید  ،پنداشت که آنجا بهشت است  و بر سر خاک او رفت .خاک او سرخ بود .خون تازه دید که می‌جوشد و در میان آن خون گرم ،، گیاهی برآمده بود سبز ؛.این سبز پر سیاوشان است


♦️گیاهی بر آمد همان گه ز خون
بدانجا که آن طشت شد سرنگون

♦️گیا را دهم من کنونت نشان
که خوانی همی خون سیاوشان.

_/channel/hatefTa
📕۱- شاهنامه فردوسی چاپ مسکو
۲- سوگ سیاوش .....شاهرخ مسکوب.

#خور_وبیابانک_فرهنگ_مردم
#واژه_شناسی
#بخوانیم_بیندیشیم
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

29 July 2023 17:53

تایم:
در جهت مبارزه با گرمایش زمین در معماری از نایین ایران الهام بگیرید.
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

26 July 2023 20:09

نینوا بخش ۲
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

25 July 2023 21:05

‍ ◼️#این_نیست_آنچه_ما_میگفتیم

🎥 #روز_واقعه،
#بهرام_بیضایی

🔸 خودستایان تکیه بر اریکه‌ها زده‌اند؛ کتاب خدا را چنان می‌خوانند که سود ایشان است

🔸 آنان که طیلسان زهد پوشیده‌اند تک‌پیرهنان را پیرهن بر تن می‌درند. آنان که دستار بر سر نهاده‌اند سر از گردن خداترسان می‌اندازند.

🔸 و آنان که آب بر مردمان می‌بندند مردمان را آب از لبه تیغ می‌دهند. این نیست آن چه ما می گفتیم.

🔸 اینان سپاه آز می‌آرایند و دیوار غرور می‌فرازند و کوشک‌های خودپرستی می‌سازند و انبانشان را از انباشتن پایانی نیست.
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

22 July 2023 20:06

‍ 🔶🔷🔸کتاب شناسی محرم، ص۹

📕خاندان عشق
گزیده مراثی شعرای متوفای خاندان طباطبایی جندق، دودمان حاج میرزا سید بهاالدین محمد اول،
در رثای اهل بیت النبوه

🔸گردآورنده: زنده یاد: سید علی اصغر آل محمد.
مقدمه، تدوین و شرح حال سرایندگان: لسان الحق طباطبایی.
🔸قطع رقعی، ص ۱۷۶، جلد گالینگور، بها ۱۲۱هزارتومان.

/channel/hatefTa

🔹کتاب پس از پیشگفتار ، شامل ۳۶ مرثیه از یازده تن شاعران متوفا از دودمان حاج میرزا سیدبهالدین محمد الطباطبایی، در بازه زمانی نزدیک به دویست سال از دهه پایانی  نیمه اول فرن ۱۳ هجری قمری تا.کنون میباشد.

/channel/hatefTa
فرازی از پیشگفتار:

🔹درست معلوم نیست مهاجرین سادات طباطبایی جندق، بیابانک و خوربیابانک همزمان با کدامیک از دو مهاجرت عظیم مذکور به قرای واقع در کرانه های شمال و جنوب کویر آمدند؛ یا در میانه این دو ترک در آن نقاط مقیم شدند؛
هم چنین درست معلوم نیست که این گروه از سادات طباطبا مستقیم از شهر زواره به قرای نا آبادان دیگر حاشیه کویر مرکزی کوچیدند و یا مهاجرت آنان به جندق و بیابانک پس از زمانی اقامت در شهرهای نایین و یزد بوده است.اسناد معتبر در دست .....
/channel/hatefTa

#خور_و_بیابانک_تاریخ_ادبیات_کتابشناسی
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم
#HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

19 July 2023 10:18

📚کتاب شناسی محرم ص۸

🔸اقلیم خاطرات ص۱۲

🔹با #دکتر_مرتضی_هنری

/channel/hatefTa

📓تعزیه در خور , گرداورنده：مرتضی هنری ,تهران , انتشارات مرکز مردم شناسی ایران,س۱۳۵۴ ،
🔹کتاب تعزیه در خور حاصل تحقیقات گرداورنده در سال های ۱۳۴۸-۱۳۵۱ در خوربیابانک است,صفحات ۱-۸ مقدمه و اشارات مؤلف است به پیشینه مراسم سوگواری در ایران , آیین های نخل گردانی ,علم گردانی و شبیه خوانی در خوربیابانک و نیز اشارتی به شبیه خوانی در روستاهای فرخی,مهرجان و بیاضه , تابعه بخش خوروبیابانک , وبررسی تفاوت آن ها، نیز اشاره است به برگزاری شبیه خنده آور و فکاهی خیبری یا یلغزو در خور , یاد از شبیه خوانان, تعزیه گردانان خوری و شعرای محل که بر اشعار نسخ تعزیه ها افزوده اند و ذکر طریقه تحقیق و آوردن نام یاری کنندگان و دستیارانش به ویژه سید حسین طباطبایی که در تدوین نسخ مجالس تعزیه نقش اساسی را داشته است.

/channel/hatefTa

🔹متن کتاب مشتمل بر مجالس پنج تعزیه از شصت تعزیه هایی است که قدیم تر در خور از ابتدای محرم تاپایان ماه صفر برگزار میشده است.و به ترتیب به تعزیه های حضرت مسلم, علی اکبر, عباس, امام حسین,امام حسن علیهم السلام اختصاص دارد.
🔹مؤلف با ذکر زمان و مکان برگزاری , ابزار, لباس,و صحنه آرایی مجالس تعزیه را توصیف و اشعار نسخه های هریک از شبیه خوانان را درج نموده است,

/channel/hatefTa

🔸کتاب تعزیه در خور یکی از آثار گرانسنگ میراث نیاکان مردم خوربیابانک  و اثری دقیق از فرزانه ارجمند مرتضی هنری درتاریخ پژوهش های مردم شناسی و فرهنگ مردم ایران تا زمان تحقیق و انتشار است,
🔸همچنین مقدمه مؤلف بنیادی برای تحقیق و پژوهش های بیشتر و جامع در باره آیین های سوگواری و عزاداری  در فرهنگ مردم خور بیابانک است.

/channel/hatefTa

🔸این کتاب را دگر بار انتشارات اطلاعات چاپ کرد.مجلد چاپ اول این کتاب در پیشامدی به دستم رسید که روزهای دشوار زندگی گردآورنده را به یاد آورد. نیز زمانی را که روانشادان یوسف هنری، پدر مرتضی؛ محمدکلانتری، و سیدحسین طباطبایی هرسه کوشیدند، نسخه های تعزیه را گرداوردند؛ باز نوشتند؛ و او هم کوشید و کتاب کرد.این کتاب فراهم آمده یک کوشش جمعی نامبردگان است و کاری پسندیده و آنروز شد. چنین کاری شاید امروز بشود¡

/channel/hatefTa

✍لسان الحق طباطبایی
#خور_وبیابانک_فرهنگ_مردم
#کتاب_شناسی_محرم
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

15 July 2023 20:03

🔶🔹🔸اقلیم خاطرات ص۲

🔸روزنامه اطلاعات
🔹شرح در متن پیوست مندرج در کتاب هفت مان ، بیست و پنج جستار در فرهنگ، زبان، تاریخ و ادبیات شهرستان خوروبیابانک.
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

10 July 2023 22:31

‍ ‍
🔶🔹🔸به فراخور سالگشت درگذشت شاعر، ترانه سرا، و خواننده سروده های گویش خوری: نوشاد نقوی "و۲۸فروردین ۱۳۲۲‐‐‐ف ۱۲تیرماه ۱۳۷۹ خورشیدی، خوربیابانک"
/channel/hatefTa

✍لسان الحق طباطبایی

🔹نام ها بخش جدایی ناپذیر دورنمای تاریخی و زبانی در یک سرزمین مشخص, و معرف نظام نامگذاری باشندگان آن سرزمین است.
🔹گردآوری نام ها اعم از: 🔸نامجایها واحه،کلات,،چاه،ده،روستا,،شهر,کوچه لَرد(میدان)،مواضع.

🔸کوه نام ها(تپه،کلوت، قله،کال, کُن، سوراخ، رخنه، گودال،دره، تنگ،غار).

🔸 گیاه نام ها، 🔸خوراک نام ها، 🔸 آب نام ها (چشمه, برکه,پایاب, سنگاب, جوی، کاریز، حوض,رود, دریا).

🔸ابزار ها و وسایل. 🔸جانوران

/channel/hatefTa

🔹نیز نام های کسان, مارا به بررسی و شناخت نظام نامگذاری دریک جامعه زبانی در یک اقلیم نزدیک میکند.
🔹این گردآوری با تحقیقات میدانی ,بررسی اسناد و قباله ها، اعم از وقفنامه، صلحنامه، هبه نامه، بیع نامه، اجاره نامه، عقد نامه، سیاهه های صداق، ونیز جستجو در ادبیات شفاهی و مکتوب و سروده های شاعران بومی و محلی میسور خواهد بود.

/channel/hatefTa

🔷ازجمله شاعران بومی که بسیاری از نام جای هارا در سروده های خود آورده وخوانده است؛ روانشاد نوشاد نقوی است و نمونه آن ترانه‌ پرآوازه وماندگار او به نام دی اجابی ( دیگر تمام شد) اوست.

بشنوید🔻
@ESHTADAN
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

02 July 2023 12:37

اقلیم خاطرات، ص۱۰

/channel/hatefTa

به یاد: #دکتر_مرتضی_هنری


🔹باهم به باشگاه دانشگاه تهران رفتیم. باشگاه جنوب دانشکده حقوق و علوم سیاسی است.
🔹ده دوازده تن از همکارانش در سازمان محیط زیست مهمان او بودند. از هم شهری ها یکی دائیش زنده یاد جناب سرهنگ هوشنگ یغمایی فرزند ارشد شادروان عبدالحسین یغمایی ملقب و معروف به اخگر، و دیگری من بودم.
/channel/hatefTa

🔹سخن او درباره محیط زیست بود. یکی از شنوندگان که معاون سازمان محیط زیست بود در پایان سخن از وی خواست که به کشور بازگردد و در سازمان کار کند.

/channel/hatefTa
🔹نپذیرفت؛ پسان برایم گفت. ساز ناکوکی در سازمان به صداست و آن به راهی که من برای ایران میخواهم نخواهد شد. و اگر همین راه رود همانند تمدن سومر زیر نمک خواهد شد. و گفت: تو از رفتنم به کرمان خبر نداری.روزگاری بر من گذشت که برایت خواهم گفت.

🔹بیست سال پس از آن زمان برایم گفت که پسین شایدگفتن بتوانم.
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

26 June 2023 20:08

#زبانشناسی
#سیل_seyl_sey
#قسمت_دوم

#محمود_قاسمیان
در گویش گرمه‌ای نیز seyl به معنی تماشاست که به احتمال «سیر» است و یک احتمال قوی‌تر این است که از ریشۀ «سهیتن» یا «سهیستن» فارسی باستان به معنی «نگاه کردن» است. این واژه نزدیک است به واژه see انگلیسی.
همچنین مصدر «دِیَن» (dian) به معنی دیدن به کار می‌رود که ریشه فارسی باستان دارد که در حالت مضارع و برخی ساخت‌های ماضی ابدال د به گ رخ می‌دهد:
بِدیوم = دیدم
بِدیَگوم = دیده‌ام
بِگینوم = ببینم
دِگینوم = می‌بینم
در ساختارهای جدیدتر به ج هم تبدیل شده است.
بِنیجوم = بگینون = ببینم

#شهاب_الدین_قناطیر
در گویش بهبهانی این واژه به این شیوه استفاده می‌شود: seyl kerde (نگاه کردن)،  seylekī (تماشاچی) و se kā (نگاه کن).

#ابراهیم_سبحانی
در گویش دشتستانی نیز همانند بیشتر نقاط کشور، seyl به معنای تماشا کردن، نگاه کردن و دیدن به کار می‌رود.

#استاد_غلامرضا_عمرانی
واژۀ seyl به معنای نگاه و تماشا [کردن] لری نیست؛ از شرق تا غرب ایران به همین معنا رایج است، یک واژه فارسی است نه عربی، اما متاسفانه در پارسی رسمی نیامده‌ است؛ دهخدا، معین، انوری و حسن‌دوست این واژه را نیاورده‌اند؛ واژه‌نامۀ پارسی سره، چاپ فرهنگستان هم آن را نیاورده؛ فرهنگ واژه‌های عامیانه، دکتر ابوالحسن نجفی هم آن را نیاورده؛ در سیستان از این ماده دو صفت (seyl-i) و (seylân-i) رایج است.
معانی دیگر این واژه در سیستان، افزون بر نگریستن و تماشا کردن عبارت‌ است از:
دقت کردن، توجه کردن، مراقبت کردن، پائیدن. در سیستان، واج پایانی (seyl) در مواردی قابل حذف است.
این از شرق تا غرب!
مانده‌است که دوستان شمال و جنوب هم مشارکت کنند و آن گاه به این مقوله بپردازیم که با این مایه گستردگی، این واژه چرا در پارسی رسمی نیامده‌است.

شبکۀ ریشه‌شناسی، دانشگاهی برای ریشه‌یابی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی.
/channel/shabakeh_risheshenasi
ارتباط با گردانندگان:
@malihmot
@Beh_Waazh

HATEF هاتف

22 June 2023 20:56

‍ 🔶به فراخور دوم تیرماه زادروز زنده یاد استاد: #حسن_سامعی
گویشور خوری "و ۲-۴-۱۳۱۹، ف ۱۲-۱۳۹۶ خوربیابانک"

/channel/hatefTa

🔸زبان مادری او گویش خوری بود؛ و او زبان مادری اش را به فرزندان خود آموخت؛ و می‌دانست که بهترین و درست ترین راه پاسداشت زبان مادری، و واسپاردن آن به فرزند سخن گفتن در خانه است. او به این راه رفت که امروز فرزندانش گویش خوری را می‌دانند و به آن سخن می‌گویند.

/channel/hatefTa
🔸بر سنگ مزار وی نیز دو دوبیتی به گویش خوری از سروده های آن زنده یاد است. و این دومین سنگ مزار درگذشتگان خوری است که بیت یا مصراعی از اشعار درگذشته برآن کنده شده است.
/channel/hatefTa


🔸نتربوق که در زبان مردم خوربیابانک نرتنبوق گفته میشود یکی از افسانه های مردمی در فرهنگ مردم ایران است. سالیان پیش روزی با او نشستم و او این افسانه را به گویش خوری روایت کرد. بر نوار کاست ضبط کردم و سپس کتاب کردم.

/channel/hatefTa
📕افسانه نرتنبوق وشاه عباس نام کتاب است.
‍ 🔸کتاب۸۶صفحه، قطع رقعی، مصور، شامل پیشگفتار پژوهنده، مشتمل بر: چگونگی زمان ضبط روایت، گفتگو با راوی و قطعه شعری به گویش خوری از راوی در۱۵ صفحه؛ و پس از آن روایت ملا نتربوق به گویش خوری وسپس برگردان روایت به زبان فارسی همراه باچهار تصویر مرتبط باموضوع روایت تا صفحه۵۰است.پی نوشت ها شامل: مختصری ازشرح حال: فیلسوف فرزانه میرداماد، شیخ بهایی، علامه محمد تقی مجلسی، علامه محمد باقرمجلسی، آمنه بیگم مجلسی، و ملاصالح مازندرانی است که نامشان به مناسبت درمتن روایت آمده است.
واژه نامه کتاب در بردارنده آوانوشت واژگان گویشی ومعنای فارسی آنها است.

/channel/hatefTa

🔸افسانه نرتنبوق وشاه عباس روایت شماری از وقایع زمان شاه عباس صفوی و نزدیک ومرتبط با ملا نرتنبوق یکی از شخصیت های افسانه های طنز آمیز ایرانی است.
🔸این کتاب دربهمن ماه سال ۱۳۹۲باحضور جمعی از بزرگان و فضلای خوری وراوی درخوربیابانک رونمایی شد ومورد اقبال علاقمندان به آموختن گویش خوری قرار گرفت.
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم
#خور_و_بیابانک_تاریخ_فرهنگ_زبان
#گویش_خوری

#بخوانیم_بیندیشیم
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

17 June 2023 13:23

‍ اقلیم خاطرات

#دکتر_علی_عبدلی

⬛️دکتر علی عبدلی درگذشت

/channel/hatefTa

هرگز نمیرد آن که دلش زنده شد به عشق

▪️او پژوهنده فرهنگ و زبان تات و تالش بود. پژوهیده های او ۲۵ کتاب و ده ها مقاله است.

▪️بیست و پنج سال پیش بانویی فرهیخته دیدارمان داد. پیش از آن چند از چندین کتاب هایش را به دست همان بانو به دستم رسانید و در رویه نخست آن نوشته بود:

# پیشکش_به_آشنای_نادیده

◾️فرهنگ و زبان های ایرانی پنجره های آشنایی میان ما بود. و رشته پیوندی که هرگز نگسلد ؛ و این پنجره گفتگو ها میان آورد و بس از دانش او تات و تالش را شناختم که پیش از آن نمی‌دانستم.

◾️گروتمان گاه باد.
@HATEFTA
/channel/hatefTa

HATEF هاتف

12 June 2023 19:51

‍ 🔷🔶🔹به مناسبت ۲۰ خرداد روز صنایع دستی
/channel/hatefTa
#دست_بافته_های_پارچه_ای


🔸در فرهنگ مردم خوربیابانک، کاربافی، به بافندگی دستی خانگی گفته میشود. و کرباس یکی از دست آفریده های زنان و دختران کارباف تا بیش از نیم سده پیش بود. کرباس پارچه ای از نخ پنبه است.

/channel/hatefTa
🔸دیگری اَحرامی است. شیوه بافت آن سوای کرباس است.احرامی از دست بافته های مردم جندق است. کلمه احرامی در جندق به کسر اول گفته میشود.

/channel/hatefTa
🔷دوبیتی:

🔸گلی میخوام که چارده ساله باشه
دو پای نازکش در چاله۱ باشه

🔸دمادم میزنه ماکو۲ به مخمل ۳
بغل خواب من بیچاره باشه

---‐------------
۱-گودالی دستکند که دستگاه بافندگی بر آن است. ۲-ابزار بافندگی، وسیله ای که با آن پود را از میان تار میگذرانند. ۳-ضبط دیگر: کرباس.

🔹مأخذ: ۱- 📕 سرو ایراج، ترانه هایی از جندق ، خور وبیابانک، انتشارات بهین ۱۳۸۷
۲- 📔دست آفریده های مردم خوروبیابانک، در دست انتشار.
🔻تصویر: کارگاه بافندگی بانو علیخانی باز زنده ساز کاربافی در خوربیابانک، ۸-۲-۱۴۰۲

/channel/hatefTa

#خور_و_بیابانک_فرهنگ_زبان
#نگاهبان_هر_خشت_وسنگ_بازمانده_نیاکانمان_باشیم
#کتاب_کتاب_شناسی

@HATEFTA

HATEF هاتف

02 June 2023 19:48

‍ 🔶سفرنوشت، ص۲
#انارک_چوپانان_جندق_خوربیابانک
۲۹فروردین-۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۲

/channel/hatefTa

🔹.‌..بارها گفته ام و هم اینک باز گویم؛ بنیاد برگزاری دو همایش گویش های محلی استان اصفهان، در شهر انارک از کوشش های ستودنی استاد محمد علی انارکی است. کارستان اوست؛ و ازین دو، بیش کارستان دارد.
/channel/hatefTa

🔹گنجینه مردم شناسی انارک از اوست. و هموست که ده دوازده کتاب در باره انارک تألیف کرده است. و این کارستان های یک تن است از زادگاه و در زادگاه؛ و خوش آنکه همه از همراهی های معنوی مردمان آن سامان برخوردار.
/channel/hatefTa
🔹انگشت شمارند کسانی که در باره زادگاه خود نوشته اند و می‌نویسند.
روزگاری این نقل به مضمون پیش‌گفته را روانشاد دکتر باستانی پاریزی درباره شادروان حبيب یغمایی در جایی نوشت.چه ماهنامه گران‌سنگ یغمای او، از نوشته های وی و دیگران در باره خور بیابانک فراوان دارد.

/channel/hatefTa
🔹در دومین همایش که یادم نمی آید چه روزی از سال ۱۳۹۶ بود، من هم بودم، از دو روی: یکی که میهمان نادره کار گرانمایه استاد ابراهیمی انارکی بودم وبه فرمانش فرمانبردار.
دیگر که سخنران مقاله ای بودم که پی فراخوان اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان داده بودم؛ داوری شده بود و در شمار بیست مقاله برتر از میان گویا یکصد مقاله رسیده برگزیده شده بود؛ برنام آن مقاله "پیشینه تحقیقات در گویش خوری" یا چنین چیزی جمله ای بود. هرچه بود همین است که پیوست است. 🔻
🔸ادامه دارد...

/channel/hatefTa


#محمدابراهیم_باستانی_پاریزی
#حبیب_یغمایی
#محمد_علی_ابراهیمی_انارکی
#خور_و_بیابانک_تاریخ_فرهنگ_زبان
#گویش_خوری

@HATEFTA
/channel/hatefTa