2514
فرهنگستان زبان و ادب فارسی The Academy of Persian Language and Literature @theapll https://telegram.me/theapll www.apll.ir مدیر وبگاه/ کانال @The_apll روابط عمومی Public Relations @PR_APLL
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
ترکیب‌هایی که با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند (۱)
ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها بن مضارع فعل باشد همواره با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند:
اندوه‌بار، ریاضی‌دان، زبان‌شناس، گیاهشناس، مشقّت‌بار، موسیقی‌دان
تبصره: درصورتی‌که واژۀ ساخته‌شده با بن مضارع فعل نهادینه یا واژگانی شده باشد یا جنبۀ اداری و صنفی یافته باشد پیوسته نوشته می‌شود:
آبخیز، آبدار، آتشبار، آشپز، استاندار، بازیکن، بخشدار، بنکدار، پاسدار، جانباز، حسابدار، راهدار، رگبار، رنگرز، زهتاب، سالگرد، سالنما، فرماندار، کامران، کهربا، لاشخور، مهتاب، ولگرد
@theapll
بیست و چهارم بهمن‌ماه، سالگرد درگذشت فروغ فرخزاد (۱۳۱۳-۱۳۴۵)
@theapll
همایش «زبان و خط فارسی گفتاری» برگزار می‌شود
همایش «زبان و خط فارسی گفتاری» روزهای دوشنبه و سه‌شنبه، ۲۹ و ۳۰ بهمن‌ماه جاری در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.
🔸به گزارش روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، همایش «زبان و خط فارسی گفتاری» روزهای دوشنبه و سه‌شنبه، ۲۹ و ۳۰ بهمن‌ماه جاری با حضور جمعی از استادان، صاحب‌نظران و پژوهشگران در تالار دکتر شهیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.
🔸برای بهره‌گیری عموم علاقه‌مندان از سخنرانی‌های همایش، همۀ نشست‌ها به صورت برخط در نشانی wbnr.ir/bkle4 پخش می‌شود و برگزیدۀ مقالات همایش در مجلۀ نامۀ فرهنگستان (ویژه‌نامۀ دستور) و کتابچۀ چکیدۀ مقالات منتشر خواهد شد.
🔸 شرکت علاقه‌مندان در نشست‌های این همایش آزاد است.
🔴 متن کامل خبر را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید:
🌐 https://apll.ir/?p=17743
روشنا (۹)
برادر بی‌عیب مطلبید که نیابید و بی‌‌برادر بمانید.
تذکرة الا‌ولیاء، فریدالدین عطار نیشابوری، به سعی و اهتمام و تصحیح رینولد نیکلسون، دنیای کتاب، ۱۳۷۵، ص ۸۲.
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
دربارۀ الف بیناوند
«الف» در واژه‌هایی مانند جنگاور، دلاور، فنّاوری، تناور، جاناور (صورت دیگر جانور)، بُناور بیناوند است و نباید آن‌ها را به‌صورت جنگ‌آور، دل‌آور و فن‌آوری، تن‌آور، جان‌آور، بُن‌آور نوشت.
@theapll
پرنیان پارسی (۲)
در یاد کردن پندهای نوشین‌روان
اگر خواهی که بی‌گنج توانگر باشی، بسندَکار باش.
اگر خواهی که کم‌دوست و کم‌یار نباشی، کینه مدار.
اگر خواهی که مردمان نیکوگوی تو باشند، مردمان را نیکوگو باش.
قابوس‌نامه، عنصرالمعالی کیکاووس بن اسکندر، به اهتمام و تصحیح غلامحسین یوسفی، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، ۱۳۴۵، صص ۵۱-۵۴.
@theapll
دوازدهم بهمن‌ماه، سالگرد درگذشت حسن حبیبی (۱۳۱۵-۱۳۹۱)
عضو پیوسته و نخستین رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی
#ایران
@theapll
ایران‌بوم (۱۰)
باران
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
#ايران_بوم
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
دربارۀ جدانویسی برخی ترکیب‌ها
ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و چند هجایی باشد، با نیم‌فاصله نوشته می‌شود:
رزم‌آور، گل‌آرایی، رخت‌آویز، خوش‌آهنگ، دل‌آرام
ترکیب‌هایی که بخش دوم آن‌ها با «آ» آغاز شود و نویسهٔ پایانی بخش نخست «ها»ی ملفوظ یا ناملفوظ باشد، با نیم‌فاصله نوشته می‌شود:
خنده‌آور، ره‌آورد، گله‌آمیز، مه‌آلود
@theapll
دوم بهمن، سالگرد درگذشت ابوالحسن نجفی (۱۳۰۶-۱۳۹۴)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
دربارۀ واژه‌های مصوّب فرهنگستان زبان و ادب فارسی
پرسشی که این روزها بارها طرح می‌شود، این است که آیا فرهنگستان در امر واژه‌گزینی در برابر واژه‌های بیگانه از دیدگاه‌ها و پیشنهادهای مردم بهره می‌برد و آیا مردم می‌توانند در این فرایند به فرهنگستان یاری رسانند؟ دراین‌صورت، از چه راه‌هایی می‌توانند دیدگاه‌ها و پیشنهادهای خود را اعلام کنند؟
@theapll
میهمانان تازی‌گوی فرهنگستان ایران
معرفی چهار عضو خارجی فرهنگستان اول
یادداشتی از سید محمدحسین میرفخرائی
دانشجوی کارشناسی ارشد پژوهشکدۀ واژه‌گزینی و اصطلاح‌شناسی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
🔸نخستین فرهنگستان ایران در اردیبهشت سال ۱۳۱۴ خورشیدی بنیان‌گذاری شد. یکی از ویژگی‌های این فرهنگستان عضویت وابستۀ چهار شخصیت علمی عرب در آن است. این رخداد به‌ویژه ازآن‌رو اهمیت دارد که در فرهنگستان‌های بعدی تکرار نشده است. تنها، به‌تازگی عیسی علی العاکوب، ادیب، شاعر و ایران‌شناس سوری، به عضویت افتخاری فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزیده شده است.
این چهار شخصیت که همگی ملیتی مصری داشته‌اند، به‌ترتیب سال تولد، از این قرارند: محمد توفیق رفعت پاشا، علی جارم بیک، منصور بیک فهمی، و محمد حسین هیکل پاشا.
🔴 متن کامل یادداشت را در وبگاه فرهنگستان به نشانی زیر بخوانید:
🌐 https://apll.ir/?p=17578
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی برگزار می‌شود
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی، دوشنبه یکم بهمن‌ماه، در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.
در این برنامه، غلامعلی حداد عادل، علی‌اشرف صادقی، محمود عابدی، محمدسرور مولایی، امید طبیب‌زاده و محمدرضا ترکی سخنرانی خواهند کرد.
گفتنی است به پیشنهاد فرهنگستان زبان و ادب فارسی، یکم بهمن‌ماه هر سال به‌عنوان «روز بزرگداشت خاقانی شروانی» به تصویب شورای فرهنگ عمومی و شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و به تقویم رسمی کشور شد.
آیین بزرگداشت خاقانی شروانی ساعت ۱۰ دوشنبه یکم بهمن‌ماه در تالار دکتر شهیدی فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود و شرکت علاقه‌مندان در آن آزاد است.
@theapll
بیست و هشتم آذر، سالگرد درگذشت عباس یمینی شریف (۱۲۹۸-۱۳۶۸)
@theapll
بیست و ششم بهمن‌ماه، زادروز محمّد بهمن‌بیگی (۱۲۹۸ – ۱۳۸۹)
@theapll
فصل سوم «سروستان» منتشر می‌شود
فصل سوم پادپخش «سروستان؛ دریچه‌ای به باغ فرهنگ و ادب ایرانی» در ده برنامه و با نگاهی به شعر و زندگی شاعران معاصر ایران منتشر می‌شود.
سروستان بیست و سوم شامل پنج بخش «سرو سایه‌فکن»، «گنج‌آوا»، «از زندگی من»، «نوواژه» و «کهن‌خوانی» است.
در سروستان بیست‌وسوم، در بخش سرو سایه‌فکن سهیلا عابدینی یادی می‌کند از نیما یوشیج و سپس در گنج‌آوا سخنان دکتر مسعود جعفری جزی و دکتر امید طبیب‌زاده را دربارۀ ویژگی‌های سروده‌های نیما خواهیم شنید. در «از زندگی من»، بخش‌هایی از زندگی‌نامۀ خودنوشت نیما یوشیج را با صدای معصومه حسینی مورودی می‌شنویم. پس‌از بررسی چندوچون گزینش نوواژۀ «وبگاه» با دکتر علی شیوا، در بخش کهن‌خوانی پاره‌هایی از «سفرنامۀ ناصرخسرو» را با صدای عفت امانی می‌شنویم.
«سروستان» را در شنوتو و کست‌باکس بشنوید.
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۲۲)
بازارچه یا پاساژ؟
بگوییم ✅ بازارچه
نگوییم ❌ پاساژ
@theapll
آشنایی با زبان‌های ایرانی (۱۳)
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دستۀ غربی
گروه گویش‌های بلوچی
گویشوران این گروه، عمدتاً در استان بلوچستان پاکستان (واقع در جنوب غربی این کشور) استان سیستان و بلوچستان در ایران، جمهوری ترکمنستان و جنوب شرقی افغانستان ساکن‌اند. مهمترین گویش‌های بلوچی عبارت است از رَخشانی (که از ناحیهٔ مرو، در جمهوری ترکمنستان، به سمت جنوب، تا ایران، افغانستان و کلات در پاکستان رواج دارد)؛ سراوانی (در شرق بلوچستان) لاشاری (در روستای لاشار، واقع در جنوب ایرانشهر)؛ کچی (در کِچ واقع در ناحیهٔ مکران پاکستان)؛ گویش‌های ساحلی (که از جنوب بلوچستان به سمت شرق، تا کراچی واقع در پاکستان رواج دارد)؛ و گویش معروف به بلوچی تپّهٔ شرقی یا بلوچی شمالی (در ناحیه کوهستانی سلسله‌جبال سلیمان، واقع در شرق و شمال شرقی کویته در پاکستان). زبان بلوچی از ادبیات مکتوبِ کهنی برخوردار نیست؛ اما حجمِ اشعار شفاهی این زبان که اغلب دارای مضمونی حماسی است چشمگیر است.
برگرفته از: فرهنگ تطبیقی_موضوعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو، محمد حسن‌دوست، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۹، ص ۱۹.
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۲۱)
افشانه یا اسپری؟
بگوییم ✅ افشانه
نگوییم ❌ اسپری
@theapll
یازدهم بهمن‌ماه، زادروز احمد سمیعی (گیلانی) (۱۲۹۹-۱۴۰۲)، عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
روز #ویراستار گرامی باد.
@theapll
نهم بهمن‌ماه، زادروز حمید مصدِّق (۱۳۱۸ – ۱۳۷۷)
@theapll
ششم بهمن‌ماه، سالروز درگذشت مجتبی مینوی (۱۲۸۲-۱۳۵۵)
@theapll
روشنا (۸)
حکایت‌نویس مباش، چنان باش که از تو حکایت کنند.
اسرار التوحید فی مقامات الشیخ ابی سعید، محمد بن منور، با مقدمه، تصحیح و تعلیقات محمدرضا شفیعی کدکنی، آگاه، ۱۳۶۶، ص ۱۸۷.
@theapll
یکم بهمن‌ماه، روز بزرگداشت خاقانی شروانی
@theapll
بیست‌وهشتم دی‌ماه، زادروز میرجلال‌الدین کزّازی (۱۳۲۷)
شاهنامه، بی‌هیچ گزافه و گمان، بی‌هیچ چون و چند، نامۀ ورجاوند و بی‌مانند فرهنگ ایران است. پلی است، سُتوار و ستبر و سترگ، برآورده بر مَغاک‌های زمان و رشتۀ پیوندی است ناگسستنی که پیشینیان را با پسینیان پیوسته و همبسته می‌دارد. از آن است که این نامۀ نامور را شیرازه و شالودۀ تاریخ و فرهنگ ایران می‌توانیم دانست؛ تاریخ و فرهنگی گَشَن‌بیخ و گران‌سنگ، برین‌پایه و فزون‌مایه که بستر و بهانۀ ناز و نازش هر ایرانی است. راستی را، اگر شاهنامه نمی‌بود، ما آنچه هستیم نمی‌توانستیم بود و همانند تیره‌ها و تبارهای دیگر، در سایه‌های دامن‌گسترِ تاریخ و گردهایِ گیتی‌نوردِ گسسته‌نشانی و شکسته‌نامی گم می‌شدیم و از یادها می‌رفتیم بر بادها.
برگرفته از: نامۀ باستان (ویرایش و گزارش شاهنامۀ فردوسی)، دکتر میرجلال‌الدین کزّازی، انتشارات سمت، ۱۳۸۵، ص ۴.
#شاهنامه
@theapll
شورای واژه‌گزینی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، نوواژۀ «فرسته» را در معنای هرگونه محتوایی (متن، عکس، ویدئو) که در فضای مجازی و پیام‌رسان‌های اجتماعی هم‌رسانی می‌شود، تصویب کرده است.
فرهنگستان، واژهٔ «پست» را در معنای آشنای آن (ادارهٔ پست) پذیرفته و برای آن برابری تصویب نکرده است.
روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
#بحر_در_کوزه
#شب_چله
#شب_یلدا
@theapll
ایران‌بوم (۶)
شهر
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنه‌های کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
@theapll