2514
فرهنگستان زبان و ادب فارسی The Academy of Persian Language and Literature @theapll https://telegram.me/theapll www.apll.ir مدیر وبگاه/ کانال @The_apll روابط عمومی Public Relations @PR_APLL
ایران‌بوم (۳)
آتش
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنههای کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون بهره برده‌ایم.
@theapll
فهرست انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، آبان‌ماه ۱۴۰۳
@theapll
رئیس جمهور با استاد محمدعلی موحّد دیدار کرد
مسعود پزشکیان، جمعه بیست و پنجم آبان، در دومین روز از هفتهٔ کتاب و کتابخوانی با حضور در منزل استاد محمدعلی موحّد، ادیب، حقوق‌دان، مولوی‌شناس و عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، با وی دیدار کرد. سید عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، نیز در این دیدار رئیس جمهور را همراهی می‌کرد.
عکس: پایگاه خبری فرارو
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
پسوند «-سان»، «-گر» و «-گری»
پسوند «-سان» همواره با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله از واژۀ پیش‌از خود نوشته می‌شود، مگر در: همسان، یکسان
پسوندهای «-گر» و «-گری» در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ها»ی ملفوظ یا «ط» و «ظ» باشد، جدا نوشته می‌شوند: توجیه‌گر، افراط‌گری و نیز در واژه‌هایی که نویسۀ پایانی آن‌ها «ی» باشد، درصورتی‌که دشوارخوان گردد، با نیم‌فاصله/ بی‌فاصله نوشته می‌شوند: لاابالی‌گری.
@theapll
نود و هفتمین سخنرانی ماهانهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود:
دربارۀ از غریب من
(دفتر سوم از اشعار منتشرنشدۀ نیما یوشیج)
سخنران: مهدی علیایی مقدم
(پژوهشگر ارشد فرهنگستان زبان و ادب فارسی)
دوشنبه، ۲۸ آبان‌ماه ۱۴۰۳
ساعت: ۱۱
علاقه‌مندان می‌توانند این نشست را به‌صورت زنده از اینستاگرام فرهنگستان زبان و ادب فارسی (به نشانی theapll) ببینند.
نشانی:
بزرگراه شهید حقّانی، بعد از ایستگاه مترو، ورودی کتابخانهٔ ملی، بلوار دکتر حسن حبیبی، فرهنگستان زبان و ادب فارسی، طبقهٔ سوم.
@theapll
روشنا (۱)
اگر دشنامِ دوست بهْ از آفرینِ دیگران ندانی، هنوز از راه عشق بی‌خبری.
یک حرف صوفیانه: سخنانی از عارفان، گزینش محمود عابدی، سخن، ۱۳۹۸، ص ۲۷۸.
@theapll
هجدهم آبان، زادروز اقبال لاهوری (۱۲۵۶-۱۳۱۷)
چون چراغ لاله سوزم در خیابان شما
ای جوانان عجم جان من و جان شما
حلقه گرد من زنید ای پیکران آب و گل
آتشی در سینه دارم از نیاکان شما
@theapll
نقطه، کلمه، جای خودش را دارد
در هر جا معنای خودش را دارد
دنیای من و تو مثل هم نیست رفیق!
هر آدم، دنیای خودش را دارد
بیژن ارژن
#بحر_در_کوزه
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۱۴)
کارگروه یا کمیته؟
بگوییم ✅ کارگروه
نگوییم ❌ کمیته
@theapll
با داده قناعت کن و با داد بزی
در بند تکلّف مشو، آزاد بزی
در به ز خودی نظر مکن، غصه مخور
در کم ز خودی نظر کن و شاد بزی
رودکی
#بحر_در_کوزه
@theapll
ایران‌بوم
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنههای کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند.
زبان فارسی هم بر گویش‌های رایج در محدودۀ سیاسی ایران تأثیر گذاشته است، هم بر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی که اکنون در سرزمین‌هایی بیرون از گسترهٔ ایران کنونی رواج دارند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو ایران‌زمین بوده‌اند. ازاینرو، پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است.
در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
چنانچه چند نام یا تلفظِ گویشی برای یک نام فارسی وجود داشته باشد، از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون و از «،» برای نشان دادن معنای یکسان واژه‌ها بهره برده‌ایم.
@theapll
پَهپاد یا پهباد؟
گاهی دیده می‌شود سرواژۀ «پهپاد» را «پهباد» تلفظ می‌کنند که نادرست است. «پهپاد» سرواژۀ «پرندهٔ هدایت‌پذیر از دور» است که فرهنگستان زبان و ادب فارسی آن را برابر Unmanned aerial vehicle برگزیده است.
«پهپاد» به‌روش «سرواژه‌سازی» ساخته شده است. در سرواژه‌سازی معمولاً نویسه‌های اول واژه‌های یک عبارت به هم می‌پیوندند و لفظی می‌سازند که می‌توان آن را مانندِ یک واژه تلفظ کرد. برخی از شناخته‌شده‌ترین سرواژه‌ها عبارت‌اند از: هما (هواپیمایی ملی ایران)، سیبا (سامانۀ یک‌پارچۀ بانکی)، برجام (برنامۀ جامع اقدام مشترک)
@theapll
نکته‌هایی از دستور خطّ فارسی
قواعد نویسۀ «ة» در دستور خط فارسی
«ة» در واژه‌ها و ترکیبهای برگرفته از عربی به صورتهای زیر نوشته می‌شود:
۱. اگر در پایان واژه تلفّظ شود، با نویسۀ «ت» نوشته می‌شود:
برائت، جهت، رحمت، قضات، مراقبت، نظارت
۲. اگر در پایان واژه تلفّظ نشود، با نویسۀ «ﻪ/ ﻩ» (های ناملفوظ) نوشته می‌شود:
آتیه، علاقه، مراقبه، معاینه، نظاره
«ﻪ/ ﻩ» در این حالت از قواعد «های» ناملفوظ پیروی می‌کند:
علاقه‌مند، مراقبه‌ای، معاینۀ بیمار، نظارگان
۳. در ترکیبهای عربی رایج در فارسی، مانند دایرة‌المعارف، لیلة‌القدر، معمولاً به‌صورت «ة/ ة» نوشته می‌شود، امّا گاهی در بعضی از ترکیبها، مانند آیت‌اللّٰه و حجّت‌الاسلام، به‌صورت «ت» می‌آید که آن هم درست است.
@theapll
چهارم آبان، سالگرد درگذشت طاهره صفارزاده (۱۳۱۵-۱۳۸۷)
عضو پیوستهٔ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
(تاریخ عضویت پیوسته: ۱۳۶۹/۵/۲)
برخی از آثار: رهگذر مهتاب؛ چتر سرخ (به انگلیسی)؛ طنین در دلتا؛ سد و بازوان؛ سفر پنجم؛ حرکت و دیروز؛ بیعت با بیداری؛ مردان منحنی؛ دیدار با صبح؛ اصول و مبانی ترجمه: تجزیه و تحلیلی از فن ترجمه ضمن نقد عملی آثار مترجمان؛ ترجمه‌های نامفهوم؛ مفاهیم بنیادی قرآن مجید (ترجمه)؛ قرآن حکیم (سه‌زبانه: متن عربی با ترجمۀ فارسی و انگلیسی)؛ قرآن حکیم (دوزبانه: متن عربی با ترجمه فارسی).
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۱۵)
نماد / رمز یا سمبل؟
بگوییم ✅ نماد / رمز
نگوییم ❌ سمبل
@theapll
روشنا (۲)
سخن اندک و مفید، همچنان است که چراغی افروخته چراغی ناافروخته را بوسه داد و رفت.
یک حرف صوفیانه: سخنانی از عارفان، گزینش محمود عابدی، سخن، ۱۳۹۸، ص ۳۳۱.
@theapll
به مناسبت هفتۀ کتاب
🔸 از ۲۴ آبان تا ۱ آذر فروش آثار انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی با ۳۵ درصد تخفیف خواهد بود.
🔸 مسئول کتاب‌فروشی (آقای عفیفی):
۰۲۱۸۸۶۴۲۴۹۷ - ۰۹۱۲۶۹۴۷۱۴۴
@theapll
بیست و یکم آبان، زادروز نیما یوشیج (۱۲۷۶-۱۳۳۸)
@theapll
درست بنویسیم (۱۴)
✅ راست، درست: صواب
✅ پاداش کار خوب: ثواب
@theapll
هفدهم آبان، سالگرد درگذشت سید محمدعلی جمالزاده (۱۲۷۰-۱۳۷۶)
@theapll
ایران‌بوم (۲)
مادر
🔸 زبان‌ها و گویش‌های ایرانی در پهنۀ گسترده‌ای، از دامنههای کوه‌های قفقاز در شمال غربی فلات ایران تا بلوچستانِ پاکستان، در جنوب شرقی ایران؛ و از دره‌های رود زَرافشان در تاجیکستان، در شمال شرقی فلات ایران، تا کرانه‌های جنوبی تنگۀ هرمز و جنوب ایران، پراکنده‌اند. سخن‌گویانِ زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو در ایران، تاجیکستان، افغانستان، ازبکستان، شبه‌قارۀ هند، ترکمنستان، چین (در ایالت سین‌کیانگ)، قفقاز (گرجستان، ارمنستان، جمهوری آذربایجان و داغستان)، ترکیه، عراق، عمان و... زندگی می‌کنند. این سرزمین‌ها در روزگاران گذشته بخشی از قلمرو سیاسی یا فرهنگی ایران‌زمین بوده‌اند.
پیوند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها و گویش‌های ایرانی، بسیار پررنگ و چشمگیر است. در «ایران‌بوم» گوشه‌هایی از این پیوندها را نشان می‌دهیم.
🔸 از «/» برای نشان دادن تلفظ‌های گوناگون و از «،» برای نشان دادن معنای یکسان واژه‌ها بهره برده‌ایم.
@theapll
آشنایی با زبان‌های ایرانی (۱۱)
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو
زبان‌ها و گویش‌های ایرانی دستۀ غربی
گروه گویش‌های گورانی
گویشوران این گروه، عموماً در غرب ایران، در استان کرمانشاه سکونت دارند. مهم‌ترین گویش‌های گورانی عبارت است از اورامانی (در اورامان، واقع در غربِ سنندج) کَندوله‌ای (در کَندوله، واقع در شمال شرقی کرمانشاه) و باجَلانی (اغلب در قصر شیرین، سرپلِ ذهاب، شمال خانقین و شرق موصِل در عراق). موطنِ اصلیِ گورانی‌ها، مانند گویشوران زازا، ظاهراً جایی در نواحي جنوب غربی دریای خزر بوده؛ مهاجرت آنان به دامنههای جنوبی رشته‌کوه زاگرس، در زمانی نامعلوم روی داده است. برخی آثار فرقۀ «اهل حق» به این زبان نوشته شده است.
برگرفته از: فرهنگ تطبیقی_موضوعی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی نو، محمد حسن‌دوست، انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی، ۱۳۸۹، ص نوزده.
@theapll
پیام تسلیت رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی به مناسبت درگذشت زنده‌یاد دکتر فرزین غفوری
باسمه تعالی
درگذشت نابهنگام همکار فاضل و پژوهشگر کوشا، دکتر فرزین غفوری، عضو هیئت علمی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، مایهٔ تأسف و اندوه شد.
زنده‌یاد دکتر غفوری، پژوهشگری نکته‌سنج و باریک‌بین بود که شاهنامه‌پژوهی و کندوکاو در تاریخ و فرهنگ ایران را وجههٔ همت خویش قرار داده بود و آثار قلمی او از سنجه‌های استوار علمی برخوردار بود، ازاینرو، امید می‌رفت در آینده، یافته‌‌ها و نوشته‌هایش در عرصهٔ شاهنامه‌پژوهی بهره‌های ارزشمندی را نصیب دوست‌داران شاهنامه و تاریخ ایران کند.
فرهنگستان زبان و ادب فارسی با تجلیل از جایگاه علمی دکتر فرزین غفوری و ارج گذاشتن به خدمات او در گروه واژه‌گزینی و کوشش‌هایش در کارگروه بازنگری دستور خط فارسی، درگذشت این پژوهشگر ارجمند را به جامعۀ علمی کشور، همکاران فرهنگستان و به‌ویژه بازماندگان محترم ایشان تسلیت می‌گوید و از درگاه پروردگار مهربان برای آن همکار درگذشته آرامش و آمرزش روان مسئلت می‌کند.
غلامعلی حداد عادل
@theapll
هشتم آبان، سالگرد درگذشت قیصر امین‌پور (۱۳۳۸-۱۳۸۶)
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی
@theapll
فارسی را پاس بداریم (۱۳)
رتبه‌بندی یا رنکینگ؟
بگوییم ✅ رتبه‌بندی
نگوییم ❌ رنکینگ
@theapll
کوچهٔ ما تنگ نیست
شادمانه باش!
و شاه‌راهِ ما
از منظرِ تمامیِ آزادی‌ها می‌گذرد.
احمد شاملو
#بحر_در_کوزه
@theapll
سوم آبان، سالگرد درگذشت فریدون مشیری (۱۳۰۵-۱۳۷۹)
من اینجا ریشه در خاکم
من اینجا عاشق این خاک اگر آلوده یا پاکم
من اینجا تا نفس باقی‌ست می‌مانم
من از اینجا چه می‌خواهم، نمی‌دانم!
امید روشنایی گرچه در این تیرگی‌ها نیست
من اینجا باز در این دشت خشک تشنه می‌رانم
من اینجا روزی آخر از دل این خاک با دست تهی
گل برمی‌افشانم
@theapll