1121
تورك دونياسينين بؤيوك عارف و شاعیري رحمتليك ٫٫دده كاتيب،، آشيق ادبياتي، شعر صنعتي وآزربايجان كولتورو كانالينا قوشولون @dedekatib
اردشیر رستمی از آنا، مادر میگوید...❤️
@dedekatib
من جهنم ده باش یاسدیغا قویسام سنین له
هئچ آییلمام کی دووروب جننت ماوایا گلیم..
#شهریار
@dedekatib
ان بؤیوک اوچوروم،
گؤزدور...
دۆشه‌نین پارچاسی تاپیلماز!
جان یوجل
@dedekatib
تعریفلے گؤزللر گل-ها-گل اولدو،
یاشیللے، زربافلے، آللے صنم گل.
اووچونو گؤرندہ مارال باخیشلی،
آے اۆزو بیرچڪلے، خاللے صنم گل.
آشیق اودور بیر سؤز دئسین اؤزوندن،
عالم بادا گئدر آلا گؤزوندن،
دانیشاندا شڪر دامار سؤزوندن،
قایماق دوداقلارے باللے صنم گل.
خستہ قاسیم دئیر، هنڪ هنڪلی،
آغ اۆزوندہ قوشا خاللار بنڪلی،
اطلاس نیم‌تنه‌لے، ایپڪ ڪؤینڪلی،
اۆستو-باشے تیرمہ شاللے صنم گل.
خستہ قاسیم
@dedekatib
چله یا یلدا؟
✍دورنانیوز-رحیم بقال اصغری
قبل از هر چیز باید بدانیم ساختار کلمه " چلله" تورکی است.
در سیستم زبانی تورکی شیلله( سیلی آبدار) بلله(لقمه) پیلله( قلمه زدن)گلله( هم- آمده)... فرمهایی اثبات کننده هستند.
امروز همگان دانسته اند "چیلله" در تورکی به معنی نهایت کشیدگی زه کمان و کنایه از طولانی بودن امشب است.
در صورتیکه ادعا شود این لغت به عدد چهل ارتباط دارد، باید گفت در اصل چلله کوچک هم باید "بیستته " گفته می شد!!
یا چلله تابستان چهل و پنج روز است آیا "چلله پلله" گفته می شود؟
بنابراین چنین شباهتی غیر علمی است. همچنین ادبا می دانند تشدید در زبان فارسی وجود ندارد.
فعل این عبارت" چلله مک" به معنای زدن پرتابی است.
عباراتی چون چیلمک(پرتاب ریگ با ناخن) چیلینگ- آغاج( الک-دولک) چیل( فریاد کردن) چیله مک( افشاندن) از این گروه هستند.
در ترکی اوغوزی "چیلله" به معنی سختی و تقدیس است. باورهایی چون( چیلله توکمک-چیلله کسدیرمک-چیلله ساخلاماق) نیز به چله نشینی راه یافته است و به معنی رنج و حمد است.
جشن کنونی تورکان روز اول زمستان و با نام " نار دوغان بایرامی"( گون دوغان) است که میان تورکهایی چون چواش ها و باشقوردها و تاتارها باقیست.( تولد آفتاب)
در فرهنگ ترکان "چلله بزرگ" و "چلله کوچک" و "قاری ننه" هر سه مونث بوده و به زن سالاری باستان مربوط هستند.
مکالمات بلند بین این دو خواهر و قاری ننه جزئی از فرهنگ تورکی است.
در ایران این فرهنگ با مراسم کریسمس و تولد حضرت عیسی که در زبان آشوری و سریانی " یلدا " گفته می شود، اشتباه گرفته می شود.
یلدا به معنی تولد و فرهنگ مسیحی است.
تزئین درخت طبق دین باستانی تورکان( شامانیزم) هم اکنون نیز میان ترکان رواج دارد و به عقیده پرفسور " چیغ" ریشه در سنت تورکان دارد برای همین امشب را " چام بایرامی " ( عید درخت کاج و سرو) می گویند که همه تصور می کنند مال غرب است و " آیاز آتا" سمبل چلله نیز در فرهنگ غرب به "بابانوئل" تبدیل شده است.
بریدن هندوانه با دعای :"قادالاری بو گجه کسدیک"( بلاها و نفرین ها را امشب بریدیم) و سلام کردن در روزبعد با جمله : " اوزونه گون دوغسون" (بر چهره ات آفتاب متولد شود) نمونه هایی از صدها سنت تورکان در این شب هستند.
اسن قالین و اوزوزه گون دوغسون
رحیم آکبایراق
منابع : مقالات نشریه ائل بیلیمی شماره سیزده اساتید علیرضا صرافی، ابراهیم ساوالان، سعید سلیمان پور. گوللو یول اوغلو.علمیه چیغ و...
Neşet Ertaş
Çinarə Məlikzadə
@dedekatib
بو نه عادت دیر ای تورڪ پریزاد
غمین دن اولمادیم بیر لحظه آزاد
سیہ دل گؤزلرین قان تؤڪمڪ اوچون
چڪیب دیر تیغینی مانند جلاد
روامے ڪؤنلومون شهرینده سن دن
فراق و غصه و غم توتدو بنیاد؟
بو بیدادی منا عشقین قیلیب دیر
جهان دا قیلمادی نمرود و شدّاد
گل اے شیرین دهن عشقین یولوندا
منم اول ڪوهڪن بیچاره فرهاد
نظر قیل گل بو ویران ڪؤنلومہ شاه
قیلیر سلطان اولان ویرانی آباد
بیر ائو آباد ائدین فانی جهاندا
اولولاردان جهاندا قالدی بیر آد
نسیمے نین ڪلامیندان ائشیتگیل
وفاسیز دیر جهان، سن قیلما بیداد
نسیمی
@dedekatib
چیلله گئجه نیز موبارک اولسون
@dedekatib
گئجه نیز خئیرلی آزربایجان❤️
طبیعت زیبای پاییزی جاده
خانا، ساری داش😍
@dedekatib
⭕️چیلله گئجه‌سی بهانه‌سینه بیر دردلشیم
✍️یازان: #گۆنش_امانی
پایێزین سوْن گۆنلری، حتیٰ دۆز چیلله آخشامی اوْغلان ائویندن، قێز ائوینه چیلله‌لیک آپارێلار. بو هدیه‌لر هر کسین سلیقه‌سیله آلێنیب، بزه‌نیلیب، دۆزه‌لینیب خوْنچالارا دۆزولر. چیلله‌لیک پایێندا چئشیدلی شیرینجات، پشمک، سوجوق، نار، پرتقال، ازگیل، خورمالو کیمی قێش میوه‌لری، پخله، لبو و باسدێق کیمی پیشمیشلر اوْلار. هدیه‌لر ده، قێزیل، پالتو، چکمه، باش اؤرتۆڲو، الجک، بوْیون شالێندان عبارت اوْلان قێش گئییملری اوْلار.
کیچیک چیلله عرفه‌سینده، قێز ائوینده حاضرلانان چیلله پایێ اوْغلانا آپارێلار. بو خونچالاردا هدیه‌لردن علاوه، دۆزوم و سونوم دا اؤنملی سایێلار. آخێ خوْنچالارێن دۆزولمه‌سی و یئمکلرین پیشیرلمه‌سی بیر تۆرلو قێزین سلیقه و باشارێسی‌نین دا گؤسترگه‌سی‌دیر. قێز ائوی ده خوْنچالارێندا شیرینی، آجیل و اوْغلانا قیش فصلینه مناسب پالتارلار آپارماقلا اوْنا اوْلان سایقێ و سئوگی‌لرینی گؤرسه‌درلر.
هر ایل یاخێنلار، دوستلار و عائله آراسێندا اوْلان گنج قێز – اوْغلانلارێن سئوینجله بو دبلری یئرینه گتیرمکلرینی گؤرنده، من ده اوْنلارلا بیرلیکده هیجانلانێب، سئوینه‌رم. طبیعی اوْلاراق هر بیر مناسیبتین عرفه‌سینده بازاردا اوْلان گئت – گلین گؤزللیڲی چوْخ سئوینجیدیر. چوْخ وقت چوْخ آدام دبلری یئرسیز بیلیب، معیشتین آغێرلاشماسینا عامل بیلنده، اؤز – اؤزۆمه دییه‌رم، بو ایشلر لازم اوْلدوغو زمان، لازم اوْلدوغو حدّه اوْلسا، ندن اوْلماسێن کی؟ هم کاسیبلارێن آل – وئری اوْلور، بازارێن نبضی دؤڲۆنور، هم انسانلار سئوینیر، همی ده گؤرۆشلر یئنی‌لشیر. آنجاق بعضی وقتلر، بعضی ایشلرین اوْلماسێ، گئچمیشدن بو گۆنه کیمی دوام ائدن گله‌نکلریمیزی سوْرغو آلتێنا آپارێب، دادێ‌نین قاچماسێنا و بیر تۆرلو اوْنلاردان اوسانماغێمیزا سبب اوْلور.
یئرسیز تشریفات، تجملاتا فکر وئرمک، لوکس و باهالێ نسنه‌لر آلماغێ مُد ائله‌مک و سوْندان دۆزلمیش عادتلری، اسکی دبلرین آدێ ایله گۆنجللشمک دئمکله، گله‌نکلرین ایچینه بیروْووز مال کیمی یئرلشدیرمک، مادی باخێمدان عائله‌لری سێخینتی‌یا سالێب، معنوی باخێمدان، گۆنو – گۆندن بیر – بیرلریندن اوزاقلاشمالارێنا سبب اوْلور. کئشگه انسانلار اؤزلرینی دوْغرو – دۆزگون کۆلتورون قوْروقچوسو کیمی بیلیب، هر زمان اوْنو دۆز یوْلوندا ساخلایێب، یوْلوندان چێخماماسێندا اللریندن گله‌نی اسیرگه‌مسینلر...
🔷یئری گلمیشکن اوْنۆموزه گلن چیلله مناسینتینه، ائل عادتی اوْلاراق سیزه خیر دۆعا ایله، سؤزۆمه سوْن قوْیورام:
بوْل قارلێ قێشیز اوْلسون، دێشاری قار – بوْران، سوْیوق اوْلسا دا، ائولریز ایستی، اوْجاقلارێز یانار اوْلسون. قارشێدان گلن قێش هاردا قێشلاسا دا، اوْغول – اوشاغێزین جانێندا قێشلاماسێن!
#سون
@SancaqDergisi
/channel/Sancaq_media/6934
سئویرم هاوانین توتولماغینی
او گونش دوغاجاق؛
او گونش آنجاق
سئویرم قیشین دا سرت اولماغینی
ایستے یاے دوغاجاق؛
ایستے یاے آنجاق
سئویرم نیفرتین لاپ سون حدّینے
او سئوگے دوغاجاق؛
او سئوگے آنجاق
سئویرم ظولمون دہ مشقّتینی
عدالت دوغاجاق،
عدالت آنجاق...
بختیار_وهابزاده💐
Sevirəm havanın tutulmağını,
O, günəş doğacaq,
O, günəş ancaq.
Sevirəm qışın da sərt olmağını,
İsti yay doğacaq,
İsti yay ancaq.
Sevirəm nifrətin lap son həddini,
O, sevgi doğacaq,
O, sevgi ancaq.
Sevirəm zülmün də məşəqqətini,
Ədalət doğacaq,
Ədalət ancaq. ...
Bəxtiyar_Vahabzadə
@dedekatib
🌸 تورکجه ده کیچیتمه سؤزجوگ لــــر
۱- بامبیلی : سَفئه و یونگول آدام
۲- تاشکال : آرا قاتان ـ مزاحیم
۳ـ جیغال : قوماردا یا آلیش وئریشده دَببه لییَن آدام
۴- جیقه: خیردا آششیق ( قاب) ـ چلیمسیز آدام
۵- کولا: اَلی یا بیلگی شیل گودک و اَیری قول و آیاق
۶- سیسقا: آریق و چلیمسیز هئیکل
۷ـ چیلیس: قرنیس و خئیر شره قاریشماز
۸- دئبیل : بویو چوخ گودَک
۹- گای: خای ـ گیج
۱۰ـ پخمه: قاورامسیز ـ آنلاقسیز
۱۱- قیتمیر: قیرنیس ـ خسیس
۱۲ـ یانشاق: زووزَک و اَنگی بوش آدام ( تورکییه خانلاری آشیقی کیچیتمک اوچون آشیقا یانشاق دئمیش لر و بو سوزجویو آشیقا ایشلَتمک خوشا گلیم اولماز)
۱۳ـ قیزقین: هوس باز
۱۴ـ هیـــز: شور گؤز ـ هوسباز
۱۵ـ قولاغی توکلو: قانماز
۱۶- هـووزو: یاسالاری و آداب رسومو سایماز
۱۷- دَبَــک : گیج و هوشسوز
۱۸- دووببه : تاشکال ـ جیغال
۱۹- فیریلداق: حوققا باز
۲۰- قیلیفتی : متقللب ـ دوز ایش گورمز
۲۱- چال چال: آرا قاتان ـ سوز دولاندیران
۲۲- شورگوز: چشم چران
۲۳- #مئـــزی : آب زیر کاه
۲۴- سیرتیق: لــوس ـ تربیه سیز
۲۵- سویو بوش: ایلقارسیز ـ وقارسیز
۲۶ـ گونو قالین : قانماز ـ نادان
۲۷- گوتو خوفلو: خایین ـ بد گومان
۲۸- پینتی: کثیف ـ کیفیر
۲۹- اَت آجی: دیلی آجی ـ زهله کار
۳۰- هوشدولوم: یونگول ـ تئز یئریندن اولان
۳۱- جیتقوو: تئز عصبانی اولان
۳۲- دارغا شاییرد: سئفه و دَیرسیز
۳۳- قولاق کسن: پول کسن ـ اونو بونوسویان
۳۴- قالتاق: زور دئییه ن ـ مزاحیم
۳۵- اوزو قیرمزی: اوتانماز
@dedekatib
عؤمور باغچاسینین ، سون باهاریندا
یاغیش بیزیم اولسون قار بیزیم اولسون
چیللہ گئجہ سیندہ بیاض بوقچادا
حئیوا بیزیم اولسون نار بیزیم اولسون
قار قالان قوزئیین قوجاق لاریندا
یاشیل باغچامیزین بوجاق لاریندا
بو اوزون گئجہ نین اوجاق لاریندا
ماهنے بیزیم اولسون تار بیزیم اولسون
ائلیمین امہ گے دؤنمہ سین زایا
طالئعے یازیلسین اولدوزا آیا
سئوگیمیز جالانسین قوجا دونیایا
دولت بیزیم اولسون واربیزیم اولسون
بو قارے گئجہ دہ بو قار گئجہ ده
بو چیلپاق گئجہ دہ بو دار گئجہ ده
بو داغلے، دومانلے ، قابار گئجہ ده
یارا بیزیم اولسون یار بیزیم اولسون
سس: صنم ریاضے
شعر: دومان بختیاری
@dedekatib
چیلله گئجه نیز موبارک اولسون
@dedekatib
İSTANBUL sana doyum olmaz...
@dedekatib
💬 قیش نه قدر سرت کئچسه ده، خالقیمیز اونون گلیشینی بایرام کیمی قارشیلاییب. قیشین گلمه سی له باغلی موختلیف عادتلر، اینام و مراسیملر یارادیلیب. خالق قیش فلسفه سینی تقویمه اویقون اولاراق #چیلله آدی له اوچ یئره بؤلوب . بؤیوک چیلله ۴۰ گون ، کیچیک چیلله ۲۰ گون، آلا چیلله و یا بوز آی ایسه ۳۰ گون داوام ائدیر.
دده بابالاریمیز بؤیوک چیلله نین بیرینجی اون گونلویونه "قاری قاتیلدی کوفله یه" سونرالارینا ایسه "قوردون اینسانا یئریکله ین دؤورو" دئییرمیشلر. هله ایستی آیلاردان عادت عنعنه یه اساسن چیلله قارپیزی ایری گؤزلو خلبیردن کئچیریلمیش سامان ایچریسینده قیشا ساخلانارمیش. بوللوق برکت رمزی ساییلان قارپیز قیش دان قورخماماق دئمکدیر، هم ده اونو یئر کوره سینه بنزدیرلر. اگر قارپیز ایچی قیرمیزیدیرسا ایلین گؤزل کئچه جه یینه ایشاره دیر.
بعضی بؤلگه لرده ایسه چیلله ده نار کسیلر، دنه لری اطرافا چیله نرمیش.
چیلله بایرامی خالقین تقویمی له باغلی کئچیریلن بایرامدیر، زردوشلوکله هئچ بیر علاقه سی یوخدور.
بؤیوک چیلله نار چیلله
آغ گول اوسته قار چیلله
تاخیللارا یورقون اول
باغچالارا بار چیلله
Çillə gecəniz xeyirli olsun
@dedekatib
روستای خشگناب قره چمن😍
خانه پدری و روستای اجدادی استاد شهریار
@dedekatib
۱۱۳ سال پیش در ۲۸ آذر ۱۲۹۰ شمسی قوای روسیه پس از چندین روز اردو کشی و محاصره تبریز این شهر را به اشغال خود در آورند.
تجاوز روس‌ها از روزهای ۲۸ آذر ۱۲۹۰ (برابر با ۲۰ دسامبر ۱۹۱۱) با اردوکشی قزاق‌های روس به سه شهر تبریز، رشت و انزلی شروع شد. با این حال اقدامات روس‌ها در تبریز از دو شهر دیگر شدیدتر بود.
در تبریز در روز اول تجاوز روس، مردم به دفاع از شهر پرداختند. با این حال قوای نظامی روس توانستند به علت نبود تجربه نظامی تلفات زیادی بر ساکنان شهر وارد آورند. در روز بعد جنگ از سر گرفته شد ولی در غروب دو طرف با آتش‌بس موافقت کردند، تا این زمان با وجود تلفات زیاد هنوز مدافعان تبریز موقعیت دفاعی خود و شهر را حفظ کرده‌بودند. در این زمان روس‌ها ارتباط خطوط تلگراف تبریز با سایر نقاط را قطع کردند. با نبود ارتباط مبارزین تبریزی هنگام قبول آتش‌بس از نقشه‌های روس‌ها برای تجدید قوا با استفاده از فضای آتش‌بس بی‌خبر ماندند. کنسول انگلیس در تبریز، شیپلی، می‌نویسد: «در این موقع پنج هزار نیروی کمکی از جلفا عازم تبریز گردید و به فرمانروای کل قفقاز دستور داده شد: به فرماندهان نظامی اجازه دهد با نظر کنسول‌های روسیه، اهالی را به شدیدترین وجه تنبیه کنند.» در روز سوم نبرد، با آمدن قوای تازه‌نفس روس، مقاومت مدافعان تبریز در هم شکسته شد و تبریز به اشغال قوای روس درآمد. پس از اشغال، روس‌ها به انتقام از مدافعان شهر و آزادی‌خواهان شهر دست زدند.
روس‌ها، علاوه بر بمباران چند روزه تبریز، پس از اشغال شهر دست به اع.دام آزادی‌خواهان تبریز زدند. اعدام‌های روس‌ها از روز دهم محرم (روز عاشورا و روز اول سال میلادی اول ژانویه) و با دستگیری و اعدام «میرزاعلی ثقةالاسلام تبریزی» و «شیخ سلیم» شدت گرفت. آن‌ها پس از اشغال تبریز «صمد شجاع‌الدوله» از دشمنان سر سخت مشروطه‌خواهان، را به عنوان والی تبریز منسوب کردند. با شروع بکار والی جدید کشتار تبریزیان ابعاد گسترده‌تری یافت.
بسیاری از مردم تبریز بی‌نام و نشان توسط سالدات‌های (سربازان) روسی کشته شدند، تعداد کشته‌های مشخص شده بیش از ۱۲۰۰ نفر بود. روس‌ها همچنین دست به اع.دام گسترده فداییان مشهور تبریز زدند.
عکسی از جبهه مقاومت تبریز در برابر تجاوز روسیه در ۲۸ آذر سال ۱۲۹۰
@dedekatib
فردوسی بدیع
(سخنرانی تورکی پیرامون شاهنامه و فردوسی)
دکتر عبدالغفار بدیع
موسسه علم و حکمت آذربایجان
۱۴۰۲/۵/۲۹
موارد مطروحه در سخنرانی:
۱. شاهنامه تقلیدی از ادبیات هندی مجوسی
۲. شاهنامه ابراز شعوبیه، ابزار معیشت فردوسی
۳. خطاهای فاحش تاریخی و جغرافیایی شاهنامه
۴. شاهنامه قبل از ساسانی اراجیف و اباطیلی بیش نبوده، دوره ساسانی هم به دلیل قطع ارتباط با انجمن غیر منتظره و زود هنگام بسته می شود.
۵. ماجرای واقعی دیدار سلطان محمود فاتح و فردوسی
۶.منظومه یوسف و زلیخا توبه نامه فردوسی در سرودن شاهنامه: اعتراف خود فردوسی در آنجا به سراسر دروغ بودن شاهنامه لذا کتاب دروغ چگونه می تواند مبنای هویت سازی گردد.
۷. ایران فردوسی متفاوت از ایران امروز
۸. شاهنامه خوانی جایگاه تاریخی در آذربایجان نداشته محصول اندیشه ایرانشهری(شعوبیه مدرن) است.
۹.زن شاهنامه متفاوت با زن ده ده قورقوت(نظری بر زن در مفکوره فارسی مجوسی با زن در مفکوره تورکی
۱۰.زنده به گور کردن دختران، ازدواج با محارم به صراحت شاهنامه میان فارس ها بوده است.
نتیجه:
۱۱. شاهنامه کتاب حکمت و فردوسی حکیم نیست
۱۲. حکمت تورکان مسلمان کتاب قوتادغو بیلیک است نه شاهنامه.