725
جهت سوال، انتقاد و پیشنهاد👇🏼 https://t.me/joinchat/tHLNWwBQh1hiZGU0 گروه بحث تاریخ و فرهنگ بلوچستان👆🏻
🔹 سفال سنتی روستای کلپورگان
🔹 #صنایع_دستی
🔸 @balochs_history
🔹 نام‌های بلوچی پستانداران حیات‌وحش بلوچستان
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹جوجه تیغی (فارسی قدیم: جَژ): جَجّ، جَجُک، دَجُک.
🔹خفاش: چَلگَتُک / چَلغَتُک، شَپ‌پَرُّک (=شب‌پره)، شَپ‌گَردُک (=شبگرد)، شَپ‌چَلَتُک، شَپ‌چَر / شَپ‌چَل / چَپ‌چَل (چرنده‌ٔ شب)، شَپ‌کۆرَگ (=شب‌کور)، شَپ‌تَرّ (=شبگرد)، شَپ‌گْواز (=شب‌گذران)، شَپ‌گْوارچ (=شکارچیِ شب)، چَلگَری.
🔹روباه: رۆپاسْک، رۆباه.
🔹شغال: اِشگال / شَگال / شِگال / شُگال، تۆلَگ.
🔹گرگ: گُرک.
🔹کاراکال: بَگۆر، سیَه‌گۆش.
🔹پلنگ: پُلَنگ، پَشَنز / بَشَمز (= ۱-یوزپلنگ، ۲-پلنگ).
🔹گربه: پیشی / پِشّی / پُشّی / پِشِّک / پوشّی / پوشُّک / پیشُّک / پیشُّل / پیشو، گُربَگ، نازُک، بیژُک، گیابانی گُربَگ (گربه بیابانی و وحشی).
🔹کفتار: هَپتار، کَپتار.
🔹راسوها (خدنگ و...) : رِجْگُک / رِجْگوک / رِجگوسْک / رِژْگوک / رِژْگو / رِجْگو، نۆر، نۆل.
🔹سمور: نۆر، نۆل.
🔹خرس: هِرس / اِرس / اِرچ / رِچ، مَمّ.
🔹نهنگ: نِهِنگ / نَهَنگ، واگو، آبرۆ / آبرَه.
🔹دلفین: ٹیشّۆک / ٹوشّۆک / ٹوشّۆنْک، کَرّانبَوْ، گۆکێن، گُوکو.
🔹آهو: آسْک، آهوگ، آهو، گَزال.
🔹گراز: گُراز.
🔹قوچ و میش: اٍسپےپَس، گْوَرانڈ / گُرانڈ (نر) ءُ مێش (ماده).
🔹پازن (کل و بزکوهی): سیَه‌پَس، پاچِن (نر) ءُ بُز (ماده).
🔹سنجاب: هِردِک / اِردِک / اِدرِک.
🔹تشی یا خارپشت (فارسی قدیم: سیخُر): سینخُر، سیخُن، سیکُن، سینکُن، سینکُر، سیکُر، سیهُر.
🔹موش: مُشْک.
🔹خرگوش: کَرگۆشْک / هَرگۆشْک / هَرگۆش.
#زبان
#زبان_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 عابد آسکانی
🔹 عابد آسکانی، شاعر نامدار بلوچ در سال ۱۹۵۶ میلادی به دنیا آمد. وی ابتدا مقدّمات علوم را در حوزهٔ علمیه فرا گرفت. فعالیت‌های علمی او عبارتند از:
سردبیری ماهنامه سوغات در سال‌های ۱۹۸۰ تا ۱۹۸۳،
ریاست آکادمی سید هاشمی در سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱،
چندین سال همکاری نزدیک با ماهنامهٔ «بهارگاه»،
همکاری با مجله بلوچی «لبزانک» که در این مجله مجموعه اشعار خود را به زبان‌های بلوچی، فارسی و اردو به چاپ رسانده است.
🔹 عابد آسکانی علاوه بر تبحّر در شاعری، در داستان‌نویسی و رمان‌نویسی نیز مهارت خاصی از خود نشان داده است و در حقیقت باید گفت که رمان‌نویسی به روش نوین در زبان بلوچی با او آغاز شد. در اشعار عابد آسکانی ژرف‌اندیشی، نوآوری، استفاده از صنایع ادبی و همچنین آوردن اصطلاحات خاص به چشم می‌خورد. اشعار او بیشتر طنز و هجو است. اولین دفتر شعر او «چشین شوم ءُ شانزده» با محتوایی کاملاً طنزآمیز به چاپ رسید، که در این اشعار مسائل روز جامعهٔ خود را با زبانی طنزآمیز به تصویر کشیده است.
🔹 از دیگر آثار عابد آسکانی می‌توان به کتاب‌های زیر اشاره کرد:
«مَزَن هور» که گلچینی از اشعار شاعران بزرگ زبان بلوچی است.
«دادشاه» که در آن ده روایت منظوم شفاهی از داستان دادشاه را گردآوری کرده است.
«میر جَنگی ءُ میر زَنگی».
پایان مطالب «ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن».
📚 بن‌مایه:
دکتر احمد رنجبر؛ رسول بخش بلوچ: «شاعران بلوچ پاکستانی در دورهٔ معاصر». فصلنامهٔ مطالعات شبه قاره، دانشگاه سیستان و بلوچستان، سال چهارم، شمارهٔ دوازدهم، پاییز ۱۳۹۱ (صص ۷۷-۹۶).
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹رقص سه چاپی بلوچی
🔹 دانشگاه قائد اعظم اسلام‌آباد پاکستان
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 عطا شاد
🔹 اسحاق معروف به عطاشاد فرزند لعل خان، در سیزدهم فوریه سال ۱۹۲۹ در شهر سَنگانی سَر به دنیا آمد. در کودکی وارد مدرسه‌ای در شهر کیچ (تربت امروزی) شد. تحصیلات دورهٔ متوسطهٔ خود را در در دبیرستان دولتی به پایان رساند. سپس برای ادامهٔ تحصیل به شهر پنجگور و از آن جا به کویته رفت تا در رشتهٔ پزشکی ادامه تحصیل دهد. امّا چون او علاقهٔ چندانی به رشتهٔ پزشکی نداشت، از ادامهٔ تحصیل در این رشته خودداری کرد.
🔹 عطاشاد به ادبیات اردو تغییر رشته داد. بعدها دوستان نزدیکش او را تشویق کردند تا به زبان بلوچی شعر بسراید. پس از آن به سرودن شعر به زبان بلوچی پرداخت و با شاعران بزرگ زبان‌های اردو و بلوچی همراه شد. وی در پاکستان و خارج از پاکستان جلسات زیادی را رهبری کرد و به کشورهای بریتانیا، ایران، کانادا، عربستان سعودی و بحرین سفر کرد و در انجمن‌های شعری حضور یافت.
🔹 وی در استفاده از قالب‌های شعری هم از قالب‌های سنتی بهره جسته و هم از قالب‌های جدید مثل قالب‌های آزاد، نیمه‌آزاد، نیم‌گال و دوگال که در همهٔ این قالب‌ها اشعار زیبایی را سروده است. استفاده از قالب آزاد در شعر بلوچی توسط آزاد جمال‌الدّینی پایه گذاشته شد و توسط عطاشاد لباسی نو به این قالب ادبی پوشانده شد. وی هر چند از سوی صاحبان ادب مورد انتقاد شدید قرار گرفت، ولی هرگز دل‌شکسته نشد. امروزه این سبک شعری از سوی شعرای نوگرای بلوچ تقلید شده است. او با سبک خاص خودش تحوّلی بزرگ در شعر بلوچی ایجاد کرد و راه شاعران پیش از خود را ادامه داد و کارهای آنها را تکمیل کرد. او در زمینهٔ داستان‌نویسی و رمان‌نویسی نیز تبحر خاصی داشت.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 سیّد ظهور شاه هاشمی
🔹 سید ظهور شاه در عین تحقیق در زبان و فرهنگ، شاعری بی‌بدیل در زبان بلوچی است و در واژه‌گزینی، اصالت لغات و کلام شناخته شده است. بیان مسائل اجتماعی و سیاسی، جوهرهٔ اصلی اشعار سید ظهور شاه را تشکیل می‌دهد که در شعر اکثر شعرای آن دوره نیز دیده می‌شود.
🔹 سیّد هاشمی در طول عمر خود، که به گفتهٔ دوستانش نیمی از آن در بیماری سل گذشت، حدود ۲۵ جلد کتاب نوشت که یکی از آنها آموزش قرآن به زبان بلوچی بود. او رمانی به نام «نازک» را مطابق با آغاز تجربهٔ رمان‌نویسی به زبان بلوچی نوشته است. آثار دیگر عبارتند از:
🔵«میرکَند» که مجموعه اشعار اوست.
🔵«بلوچی بُنگێج» که کتابی است درباره تاریخ بلوچستان.
🔵«تْراپْکُنیں تْرَمْپ» که مجموعه‌ای از اشعار بلوچی اوست.
🔵«بلوچی زبان و ادب کی تاریخ» کتابی به زبان اردو درباره تاریخ ادبیات بلوچی.
🔵«سِتکیں دَستونک» که مجموعه غزل‌های اوست.
🔵«سیّد گنج» که لغت‌نامه‌‌ای از واژگان بلوچی است.
🔹 سیّد ظهور شاه هاشمی پس از سال‌ها کوشش در زنده نگه داشتن زبان و ادبیات بلوچی و تحمل رنج‌های فراوان به علت بیماری، سرانجام در چهارم مارس سال ۱۹۷۴ درگذشت.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 مسجد طوبی زاهدان
🔹 مسجد طوبی در ابتدای مسیر زاهدان - نصرت‌آباد و در جوار شهرک غدیرشهر در مجتمع تفریحی براسان قرار گرفته است. این مسجد زیبا با لاشه سنگ بنا شده است و توسط تیله، تخته سنگ مرمر و سنگ‌ریزه تزیین شده است. بر سر تخته سنگ‌ها کتیبه‌هایی شامل اذکار اسلامی و اسما حسنی نقش شده‌اند.
#معماری
🔸 @balochs_history
🔹 مسجد عزیزی زاهدان
🔹 مسجد جامع اهل سنت زاهدان که عزیزی نام دارد، در دوران پهلوی توسط معمار و تاجر پاکستانی ساکن زاهدان بنا شده است و بنای اولیهٔ آن با چوب بوده که بعداً در مراحلی طی ادوار مختلف توسعه یافته است. #معماری آن به سبک بومی بلوچستان است که از سبک گورکانی اقتباس شده و با عناصر هنر و معماری محلی بلوچستان تلفیق یافته و سبک منحصر به فردی از آن به دست آمده که ویژهٔ بلوچستان است. در زاهدان به علت سکونت مهاجرانی از یزد و کرمان و دیگر مناطق مرکزی ایران، این سبک با معماری مناطق مرکزی ایران نیز در هم آمیخته است.
🔸@balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹شعری از عبدالواحد آزاد جمال‌الدّینی
با مضمون «پیغام شهیدان برای آیندگان»
🔵۱۲- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔵۱۳- چَه مئے هونان که ما، چٹ دات ءُ سَرشان کُت
🔵۱۴- مَی هَلکاں، میتَگاں، شَهراں
🔵۱۵- تَلار، گَٹاں ءَ کوهانی، اێش اِنت:
🔵۱۶- وت شما زان‌اِت و گند‌اِت... وت چاراِت
🔵۱۷- تَل ءَ وان‌اِت، کتابانی
🔵۱۸- کِه... پَد، چے بوت نَدرانی؟
🔵۱۹- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔵۲۰- شما بیلاں به پَهریز اِت، مئے، یاد ءُ یادگیری ءَ
🔵۲۱- که ما، زُهد کشته، ظلم سگته، جبر کٹته... آجوئی ءِ راه ءَ.
🔵۲۲- شما، بیلاں! چے؟؟؟ سرپد بَئیت؟؟؟ زانیت؟؟؟
🔵۲۳- تَپان چونیں گوں دِرِچّ‌وارت، بدن آپ کُت
🔵۲۴- وَت ءَ، زندان ءِ گواچی کُت، کاوَر کُت نَهارانی
🔵۲۵- سَرا، پاهَوءِ دار دیستَگ... کِشارانی، یَلانی، نوک بَروتین سرمچارانی،
🔵۲۶- شُمَئیگی ءَ، شمے واستا.
🔸۱۲- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۱۳- از خون‌هایی که ما نثار کردیم و بر سر افشاندیم،
🔸۱۴- در میان سیاه‌چادرها، روستاها و شهرها،
🔸۱۵- بر روی صخره‌ها و در سنگلاخ‌ها و کوهسارها، اینانند:
🔸۱۶- شما خود، می‌بینید و می‌دانید... و خود می‌نگرید،
🔸۱۷- در لابه‌لای کتاب‌ها می‌خوانید،
🔸۱۸- که... ردّ جانفشانی‌ها چه شد؟!
🔸۱۹- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۲۰- یاد و خاطرهٔ ما را پاس بدارید
🔸۲۱- که ما ریاضت کشیدیم، ظلم را متحمل شدیم، استبداد را چشیدیم و پیش رفتیم... در راه آزادی.
🔸۲۲- شما دوستان و عزیزان! آیا متوجه هستید؟؟؟ می‌دانید؟؟؟
🔸۲۳- -که چگونه- در آتش سوزانِ چه تب‌هایی سوختیم و بدن‌هایمان را آب کردیم؟
🔸۲۴- خود را ساکن همیشگی زندان کردیم و به جایگاه درندگان وحشی انداختیم،
🔸۲۵- ما چوبه‌های دار را بر سر ثمره‌های زندگی‌مان، یَلان و نوسبیلان جان‌نثار دیده‌ایم،
🔸۲۶- برای شما و به خاطر شما.
ادامه دارد🔸
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸@balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 آزاد جمال‌الدّینی
🔹 عبدالواحد آزاد جمال‌الدّینی در سال ۱۹۱۸ میلادی در قریهٔ اجدادی خود نوشکی بلوچستان شرقی به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را در حوزه علمیهٔ شهر خود به پایان رسانید و بعد از آن به دبیرستان سندیمن رفت امّا متاسفانه در آنجا نتوانست به تحصیلات خود ادامه دهد. پس به دبیرستان اسلامیه رفت و مقطع دبیرستان را در این مدرسه به اتمام رسانید و برای ادامهٔ تحصیل به آکادمی کراچی رفت. او پس از اتمام تحصیلات در رشتهٔ زبان اردو، به نوشکی بازگشت و وقتی با وضعیت اجتماعی مردم و فقر و بی‌سوادی آنها روبه‌رو شد، بهترین راه را برای از بین بردن این جهل و نادانی، آگاه کردن مردم و همچنین تشویق آنها به یادگیری علم و دانش دانست.
🔹 او پس از آن، دست به انجام فعالیت‌های فرهنگی زد و با چندین روزنامه و ماهنامه که به زبان اردو منتشر می‌شدند، همکاری کرد. در سال ۱۹۵۶ برای نخستین بار ماهنامهٔ فرهنگی «بلوچی ماهتاک» را منتشر کرد. آزاد جمال‌الدّینی با تمام سختی‌ها و فشارهایی که وجود داشت، توانست تا دو سال ماهنامه را اداره کند.
🔹 از تأثیرگذارترین فعالیت‌های او در زمینهٔ زبان و ادبیات بلوچی، آن بود که جوانان را تشویق می کرد تا به زبان بلوچی بنویسند و شعر بسرایند. مهم‌ترین مضمون اشعار آزاد، مسائل اجتماعی چون فقر، بی‌سوادی و همچنین اعتراض به ظلم و ستمی است که دولتمردان آن زمان پاکستان بر مردم روا داشته‌اند.
🔹 از مجموعه دفتر اشعار او که تا کنون به چاپ رسیده‌اند می‌توان به «روژن» و «مستیں تًوار» اشاره کرد. آزاد جمال‌الدینی سرانجام بعد از سال‌ها تلاش و کوشش برای احیای زبان و فرهنگ بلوچ در پنجم سپتامبر ۱۹۸۱ دار فانی را وداع گفت.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 گل خان نصیر
🔹 میر گل خان نصیر خدمات ادبی چشمگیری داشت. او به زبان‌های بلوچی، اردو، فارسی، براهویی و انگلیسی اشعاری سروده است. بیشتر اشعار او به زبان بلوچی هستند. گل خان اشعار خود را بین سال‌های ۱۹۳۳ تا ۱۹۵۰ سروده است و هیچ‌گاه این اشعار به صورت مجموعه‌ای جامع و مستقل، منتشر نشدند.
🔹 اشعار گل خان بیشتر با درونمایهٔ انقلابی و ضد استعماری سروده شده‌اند. شعر او منعکس‌کنندهٔ عقاید سوسیالیستی او است. گل خان بسیار با شکاف طبقاتی که آن زمان وجود داشت، مخالف بود.
🔹 وی دارای قلمی استوار و تفکری اجتماعی بود. بیانات او در مورد سنت‌های فرهنگی مردم بلوچ، نشان‌دهندهٔ اطلاعات وسیع او درباره فرهنگ و تاریخ این قوم است. پیام گل خان نصیر در اشعارش سخت متأثرکننده است و نفرت شدید او را از امپراتوری استعماری بریتانیا نشان می‌دهد. نسل جدید شاعران بلوچ به طور چشمگیری از اندیشه‌های وی بهره گرفته‌اند.
🔹 آثار او عبارت‌اند از «گلبانگ» که اولین مجموعهٔ شعر بلوچی اوست و در سال ۱۹۵۱ به چاپ رسیده است.
«تاریخ بلوچستان» در دو جلد شامل تحقیقات او به زبان اردو دربارهٔ تاریخ بلوچستان تا وقایع سال ۱۹۵۵م است.
«داستان دوستین و شیرین» یکی از بهترین آثار گل خان است که نویسندهٔ پرآوازه، آزاد جمال‌الدّینی در مقدمهٔ این کتاب، او را بزرگ‌ترین شاعر بلوچ نامیده است.
کتاب «کوچ و بلوچ» که استدلال منطقی گل خان دربارهٔ اثبات هم‌ریشه بودن بلوچ و براهویی است.
«بلوچستان کی سرحدی چهاب مار»، ترجمهٔ اردوی کتاب ژنرال دایر به نام «مهاجمان سرحد» است.
«سیناء کچگا» ترجمهٔ بلوچیِ اثر فیض احمد فیض، شاعر پارسی‌گوی بلوچستان است.
«شاه لطیف گوشیت» ترجمهٔ بخشی از اشعار شاه عبدالطیف بهاتی از دیگر آثار اوست.
«گل گال» و «شنبلاک» دیگر دفترهای شعر او هستند که شامل ترجمهٔ اردوی برخی از اشعار توسط خودش نیز می‌باشد.
🔹 بعد از استعفای گل‌خان از رهبری حزب ملی پاکستان، سلامتی‌اش مختل شد و پزشکان تشخیص دادند که او به سرطان ریه مبتلا شده است. به علت تنگدستی و نپذیرفتن کمک‌های اطرافیان، نمی‌توانست داروهایش را به موقع تهیه و مصرف کند و شرایط عمومی‌اش روز‌به‌روز بدتر می‌شد. تا آنجا که قادر به ترک بستر بیماری نبود. بعدها او به کراچی برده شد ولی دیگر دیر شده بود و پزشکان پیش‌بینی کردند که چند روز بیشتر زنده نخواهد ماند. سرانجام میرگل خان نصیر در پنجم دسامبر ۱۹۸۳ در بیمارستان میدایست کراچی چشم از جهان فرو بست.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 گل خان نصیر
🔹 در سال ۱۹۷۰ در یک انتخابات عمومی، حزب عوام ملّی در بلوچستان رای اکثریت را به دست آورد. میر گل خان نصیر پس از شکست دادن زمین‌دار بزرگ چاغی، به مجلس ایالتی راه یافت. در همان سال پاکستان شرقی مستقل شد و به دلیل مناقشاتی که بر اثر نتایج انتخابات به وجود آمد، کشور مستقلی به نام بنگلادش تشکیل شد. «بوتو» تمایل نداشت حزب عوام ملی دولت را تشکیل دهد اما به خاطر گفتگوهای زیادی که بین «بوتو» و «بُزِنجو» صورت گرفت، حزب توانست در سال ۱۹۷۰ در هر دو ایالت، دولت ائتلافی تشکیل دهد.
🔹 در ایالت بلوچستان (پاکستان)، سردار عطااللّه مِنگُل به عنوان اولین وزیر اعظم بلوچستان انتخاب و میر غوث‌بخش بُزِنجو فرماندار گردید. گل خان در این دولت، سمت‌هایی در وزارت آموزش، سلامت، اطلاعات، رفاه اجتماعی و گردشگری را بر عهده داشت. گل خان در آن زمان بنای کالج پزشکی بولان را گذاشت که تنها کالج پزشکی در ایالت بلوچستان بود.
🔹 در این زمان اختلافاتی میان نواب اکبر بگتی و سایر رهبران حزب پدید آمد. بوتو که به دنبال راهی برای حذف دولت عوام ملّی بود، فرصت را برای این کار مناسب دید و از اکبر بگتی برای عزل دولت استفاده کرد و دولت به عنوان اعتراض به این شرایط به استعفا تن در داد. اکبر بگتی به عنوان فرماندار انتصابی بلوچستان بر سر کار آمد.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 گل خان نصیر
🔹 میر گل خان نصیر (۱۹۱۴ - ۱۹۸۳)، ملک‌الشعرای بلوچستان، شاعری برجسته و سیاستمدار و مورّخ و روزنامه‌نگار بود. وی زادهٔ نوشکی و از قبیلهٔ زَگَرمینگَل بود. گل خان نصیر پیشروی آزادی‌خواهی و ملی‌گرایی در بلوچستان انگلیس بود و بین سال‌های ۱۹۳۵ تا ۱۹۸۰ فعالیت داشت.
🔹 وی دبستان را در نوشکی گذراند و برای ادامه تحصیل به مدرسهٔ دولتی سندیمن کویته رفت و سپس به لاهور رفت تا در کالج (دانشگاه) اسلامیهٔ لاهور تحصیلات خود را پیگیری کند. هنگامی که به کویته بازگشت، بلوچستان شرقی به دو بخش «استان وزیر اعظم» و «بلوچستان بریتانیا» تقسیم شده بود. بلوچستان بریتانیا تحت حکومت مستقیم بریتانیا بود حال آنکه ایالت بلوچستان وزرایی، به طور غیرمستقیم توسط بریتانیا و از طریق سرداران محلّی اداره می‌شد.
🔹 در این شرایط حاکمان هیچ علاقه‌ای برای توسعهٔ بلوچستان شرقی نشان نمی‌دادند و برای بهبود سطح زندگی مردم بلوچ کاری نمی‌کردند. میر گل خان تصمیم گرفت وارد سیاست شود تا شاید بتواند با کمک رهبران دیگر برای رهایی مردم از چنگال استعمار کاری انجام دهد.
🔹 وقتی میرگل‌خان به کلات بازگشت، به انجمن اتحاد بلوچستان پیوست که در سال ۱۹۲۱ جهت احقاق حقوق مردم بلوچستان تشکیل شده بود. در این زمان او همچنین برای مدتی مسئولیت معاون وزیر جَهلاوان در ایالت کلات را بر عهده داشت. در سال ۱۹۳۶ انجمن اتحاد بلوچستان آن‌قدر منفعل شد که جوانان بلوچ نهادی دیگر به نام انجمن اسلامیهٔ ریاست کلات را تشکیل دادند. ملک عبدالرحیم خواجه خیل به عنوان سخنگوی این سازمان و میرگل‌خان به عنوان دبیر کل انتخاب شد.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
🔹 با آغاز عصر مدرنیته و به دنبال تحوّلات ناشی از این عصر، شاعران بلوچ نیز در دیار بلوچستان نیز در این تحوّلات سهیم و از آن متاثر شدند. رواج و گسترش صنعت چاپ و نشر کتاب و روزنامه، تاسیس آکادمی بلوچی در ایالت بلوچستان و توجه دانشگاه‌های مدرن بلوچستان به زبان و ادبیات بلوچی و غیره، منجر به ایجاد تحوّلی عظیم در ادبیات بلوچی شد که فرم، قالب شعر و مضامین اشعار بلوچی را دگرگون ساخت. در ادامه معرفی‌نامه مختصر هفت تن از شاعران سرآمد این دوره در بلوچستان شرقی (پاکستان) و بنیان‌گذاران ادبیات نوین بلوچی را که سهم عمده‌ای در شکل‌گیری تحوّلات ادبی و اجتماعی بلوچستان داشته‌اند را در اختیار خوانندگان عزیز قرار خواهیم داد.
🔹 مرحلهٔ نوین ادبیات بلوچی با ویژگی‌های نو و به‌روز، مدتی پیش‌تر از شکل‌گیری کشور پاکستان آغاز شده بود. این شاعران علاوه بر سرودن آرمان‌ها و شعارهای ضداستعماری و آزادی‌خواهانه به زبان بلوچی، از زبان اردو و فارسی نیز بهره بردند تا ایده‌ها و اندیشه‌های خود را بیشتر گسترش دهند. سبک و شیوهٔ علّامه اقبال و مولانا شبلی نعمانی و مولانا ظفرعلی خان در سرودن اشعار با مضامین سیاسی ویژه، مقبول عام و خاص بود و شاعرانی چون میر گل خان نصیر، سیّد ظهور شاه هاشمی، محمّدحسین عنقا و نسیم تَلَوی از این سبک پیروی می‌کردند.
🔹 در این دوره، گل محمد خان زیب مَگْسی و برادر او نواب یوسف علی خان مَگْسی که از رهبران بلندپایهٔ جنبش آزادی‌خواهی بودند، مجموعه‌ای از اشعار خویش را به زبان فارسی و اردو منتشر کردند. سایر شاعران این دوره نیز تقریباً از سبک و سیاق برادران مگسی پیروی می‌کردند و مجموعه شعری معروف «رحیل کوه» سرودهٔ محمّد حسین عنقا به خوبی می‌تواند نشانگر جوّ ادبی حاکم بر آن دوره باشد.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 شکوه و شگفتی‌‌های #دریای_مکران
🔸@balochs_history
🔹 انبار غله سابق زاهدان در خیابان پهلوی سابق
🔹 این بنای ۹۰ ساله با #معماری زیبای خود ابتدا انبار غله و سپس ساختمان دادگستری بوده است. امروزه نیز خانه خلاق صنایع دستی سیستان و بلوچستان در آن فعالیت می‌کند.
🔸 @balochs_history
🔹 سفال سنتی روستای کوهمیتگ
🔹#صنایع_دستی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 جی آر ملّا
🔹 غلام رسول مشهور به جی آر ملّا، در سال ۱۹۳۹ در شهر بندری جیوَنی بلوچستان شرقی (پاکستان) به دنیا آمد و بیشتر عمر خود را در همین شهر سپری کرد. او سرودن شعر را از دوران کودکی شروع کرد و علاقهٔ وافری به شعرگویی نشان داد.
🔹 جی آر ملّا در جمع کردن جوانان و برپایی مجالس شعر با هدف تشویق آنان تبحّر خاصّی داشت. او همیشه خود را در میان مردم می‌دید و از نزدیک با مشکلات و گرفتاری‌هایشان همراه بود و مهم‌ترین ابزار او برای بیان این دردها و گلایه‌ها، زبان شعرش بود. او از عقب‌ماندگی جامعه و افراد آن، بسیار اندوهگین بود و و این مسئله با درد و تأثر در شعرش نمود پیدا کرده است.
🔹 سیّد ظهور شاه هاشمی دربارهٔ جی‌آرملّا چنین می‌گوید: «جی آر ملّا یکی از بزرگ‌ترین شاعران زمان خود بود و مهم‌ترین ویژگی زبان شعر او این است که حتی‌الامکان از ورود لغات بیگانه در شعرش پرهیز می‌کند».
🔹 شعر جی آر ملّا شعری است که به خواننده حسّ امیدواری نسبت به آینده را می‌دهد. یکی دیگر از مشخصات شعر جی‌آرملّا این است که اشعار او بیشتر در قالب قطعه‌های کوتاه گفته شده است. از او یک دفتر شعر با عنوان «بژن» به چاپ رسیده است.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 عطا شاد
🔹 خدمات فرهنگی او درباره ی زبان و ادبیات بلوچی حائز اهمیت بسیار است. فعالیت‌های او در رادیو کراچی به عنوان مجری نقش عمده‌ای در پیش برد اهداف فرهنگی داشت.
🔹 در زمینهٔ به کار بستن واژگان خاص مهارت بی‌نظیری داشت واژگانی چون اێرجیگ (= کشته شدن، قربانی شدن)، ماهِکان (= مهتاب، نام زنانه)، مَهنا (= چادر ابریشمی) و... که امروزه واژگان متداول در زبان بلوچی هستند، نخستین‌بار در شعر او به کار رفته‌اند. او در استفاده از معنای استعاری و رمزی واژگان هم تبحّر خاصی داشت. همچنین در استفاده از ترکیباتی مانند اَنارْکانی کُلۆنٹ (= گونه‌های سرخ و برجسته همچون خارک خرما)، بُروان کمان (= ابرو کمان) و... که از ترکیبات متداول اشعار او هستند.
🔹 آثار او عبارتند از:
«بلوچی نامه».
«شپ سحّار اندیم» که مجموعه اشعار بلوچی او است.
«روچ گر» که مجموعه اشعار او است.
«گچین» که دیوان اشعار او است.
«مجموعه اشعار اردو».
«جوان سال» که جمع آوری گلچینی از دیوان جوان سال بگتی شاعر معروف بلوچستان است.
«سنگاب» که در زمینه شعر اردو است.
«فرهنگ نامه بلوچی - اردو».
«فرهنگ لغت هفت زبانه» در زمینهٔ شناسایی زبان‌های معروف پاکستان.
🔹 عطا شاد سرانجام در سال ۱۹۹۷ دار فانی را وداع گفت. زبان و ادبیات بلوچی همواره مدیون خدمات ارزندهٔ عطاشاد است.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 دونَلی‌نوازی استاد شیرمحمد اِسپَندار
🔹 قطعه سَوتی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 سّید ظهور شاه هاشمی
🔹 سیّد ظهور شاه هاشمی در بیست و یکم آوریل سال ۱۹۲۶ میلادی در بندر گْوادر بلوچستان شرقی (پاکستان) در خانواده‌ای شیفتهٔ ادب و فرهنگ به دنیا آمد. تحصیلات ابتدایی را نزد پدرش سید محمد شاه هاشمی و دوره متوسطه را در دبیرستان گوادر گذرانید. سیّد ظهور شاه از بزرگ‌ترین شاعران و نویسندگان و محققان بلوچ بود که به زبان‌های فارسی، اردو، انگلیسی و عربی تسلط کامل داشت.
🔹 در سال ۱۹۴۹م که بخش بلوچی رادیو کراچی آغاز به کار کرد، به سمت سرپرستی آن برگزیده شد و تا سال ۱۹۵۴ این سمت را بر عهده داشت. سیّد ظهور شاه در سال ۱۹۶۹ به دعوت دکتر استراسر، دانشمند و زبان‌شناس معروف آلمانی مرکز فرهنگی پژوهشی داکسن کالج، به پونای هندوستان رفت. این دو پژوهشگر با همکاری هم، تحقیقاتی را بر روی زبان بلوچی آغاز کردند و سپس دکتر ان-اس-شاکلا که استاد دانشگاه پونا و مسلط به زبان‌های سانسکریت و دیگر شاخه‌های زبان‌های هندو-ایرانی بود به آنها پیوست.
🔹 سیّد ظهور شاه با همکاری این دو دانشمند و تلمّذ آنان، آموزش زبان‌های هندو-ایرانی را به پایان برد و خویشاوندی آن زبان‌ها را با زبان بلوچی نیز دریافت. این دانش وسیع، او را یاری کرد تا فرهنگ واژه‌ای به نام سید گنج را که از سال‌ها پیش به جمع‌آوری مواد آن پرداخته بود، تألیف کند.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹شعری از عبدالواحد آزاد جمال‌الدّینی
با مضمون «پیغام شهیدان برای آیندگان»
🔵۴۴- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔵۴۵- شُمے بْراتاں، مَڑاداریں یَلین مَردان
🔵۴۶- وَتی، سر، مال ءٔ جانان ءَ
🔵۴۷- جَن ءُ چُکّان ءَ باهینتَگ، چه وَت داتَگ
🔵۴۸- همے روکیں په بانگواه ءَ
🔵۴۹- که...
🔵۵۰- مَروچی شاد ءُ کَندان اِنت شُمے بام ءَ
🔵۵۱- شَراباں سُهریں ریچان اِنت شُمے جام ءَ
🔵۵۲- شُمے مَستی ءُ پر جوشی، مَنی بیلاں،
🔵۵۳- وَت، گْواهی اِنت، مَئے مَردیءِ
🔵۵۴- وَت، گْواهی اِنت، مَئے سَگّانی ءُ نَدرانی
🔵۵۵- آ، جَبرانی - که، مَئے سَر ءَ گْوارِتِش،
🔵۵۶- ءُ ما، ...گوں، ڈو بَرءَ جَلّت...
🔵۵۷- شُمَئیگی ءَ.
🔵۵۸- هَمے روکیں پَه بانگواهءَ،
🔵۵۹- کِه... کَندان اِنت شُمے بام ءَ
🔵۶۰- مَنی پَدریچءِ وَرنایاں.
🔸۴۴- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۴۵- برادران شما، مردان یل و ارجمند،
🔸۴۶- سر و مال و جان خود،
🔸۴۷- و زن و فرزندان‌شان را از دست دادند، از آنها محروم شدند،
🔸۴۸- برای همین بامداد روشن...
🔸۴۹- که...
🔸۵۰- امروز در سحرگاه شما شاد و خندان است
🔸۵۱- و شراب سرخ را دارد در جام‌هایتان می‌ریزد.
🔸۵۲- ای دوستان و عزیزان!
🔸۵۳- مستی، شادی و پایکوبی شما
🔸۵۴- خود، شاهد و گواه مردانگی و جوانمردی ما [شهیدان] است.
🔸۵۵- آن همه ستم و استبدادی که بر ما [شهیدان] می‌بارید،
🔸۵۶- ما بر تن و جان خود نگاه داشتیم و تحمل 🔸۵۷- کردیم، برای شما [آیندگان]،
🔸۵۸- و برای همین بامداد روشن
🔸۵۹- که... در سحرگاه شما شاد و خندان است.
🔸۶۰- ای جوانان نسل‌های آیندهٔ من!
📝 پایان شعر.
📚سرچشمه: رحمت‌اللّه بنی‌اسدی: «شعر و مردم؛ ادبیات اقلیمی ایران ۱». تدوین شده در مرکز فرهنگ مردم. تهران: انتشارات سروش، شهریور ۱۳۵۹.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸@balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹شعری از عبدالواحد آزاد جمال‌الدّینی
با مضمون «پیغام شهیدان برای آیندگان»
🔵۲۷- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔵۲۸- وَتی هونان که ما چَٹ دات
🔵۲۹- پَه پَٹ ءُ کوچَّگان، هُشکین ءُ تُنّیگیں
🔵۳۰- چه اێشی، سُهری ءِ رنگی گِچیں کُت، گْواڑَگ ءِ پُلّءَ
🔵۳۱- کهیبی هنّون لڈان اِنت په شهر ءُ میتَگاں دراجیں
🔵۳۲- مے ماتکوه ءُ تلار گتان
🔵۳۳- مے پَٹ ءُ کوچَکّاں تچکیں
🔵۳۴- کهیبی، هنّون لَڈان ءَ
🔵۳۵- دل ءِ داغان ءَ پیش داران
🔵۳۶- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔵۳۷- مَی‌آ، دست ءَ، زر ءِ لاپ‌ءَ
🔵۳۸- اوداں، مئے گِهیں مَرداں، وت ءَ درملک ءُ گاری کُت
🔵۳۹- شُمَئیگی ءَ، شمے واستا
🔵۴۰- وتی دستاں گوں سَکّ داراِت، سک ساٹ‌اِت
🔵۴۱- اے یاد ءُ یادگیری ءَ
🔵۴۲- اَنامَتّی، نِشانیءَ... مَنی بیلاں!
🔵۴۳- گِهین پَدریچ ءِ ورنایاں!
🔸۲۷- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۲۸- ما خون خود را به تمامی
🔸۲۹- دشت‌ها و بیابان‌های خشک و تشنه، نثار کردیم.
🔸۳۰- و از این روست که «گوارَک (گل لاله)» رنگ سرخ بر خود برگزید
🔸۳۱- و اينک با غرور و ناز در شهرها و آباد‌‌ی‌ها، خرامان تکان می‌خورد،
🔸۳۲- در کوه‌های سر به آسمان کشیده و درّه‌های تخته سنگی،
🔸۳۳- در دشت‌ها و دمن‌های بزرگ
🔸۳۴- اینک با چه ناز و غروری -این سو و آن سو- تکان می‌خورد.
🔸۳۵- و داغ های درون ما را به هر جانشان می‌دهد،
🔸۳۶- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۳۷- در آن سو، در دل اقیانوس‌ها،
🔸۳۸- مردان برومند ما، خود را تبعید و بی نام و نشان کردند
🔸۳۹- برای شما و به خاطر شما!
🔸۴۰- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۴۱- با دستان خود، استوار نگاه دارید و خوب بپرورانید
🔸۴۲- یاد و خاطرهٔ ما را.
🔸۴۳- این نشانی و امانت را... عزیزان و دوستان من!
ادامه دارد🔸
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸@balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹شعری از عبدالواحد آزاد جمال‌الدّینی
با مضمون «پیغام شهیدان برای آیندگان»
🔵۱- گِهیں پَدریچ ءِ وَرنایاں!
🔵۲- چو قرآن ءَ بِه پَهریز اِت مَئے یاد ءُ یادگیری ءَ
🔵۳- که ما جوریں شَپاں گْوازینته، شپ ءُ روچ چیر ءِ آسمان ءَ
🔵۴- گوں تُنّ ءُ گُژنَگین لُنٹاں
🔵۵- پَه بے چاشتی ءُ بے شامی
🔵۶- دَمے دَم کَشَّگ ءَ جَبران نَه‌اِشت، هونان ءَ چوشّان اَت
🔵۷- وتی هونان ءَ سرشاں کُت
🔵۸- اے، روکیں سحار کُٹ‌اِت،
🔵۹- پَه اومیت ءَ پَدءِ، پَدریچ جوانانی
🔵۱۰- کُدونک بَست‌اَنت په ٹال ءَ ظلم ءُ جبرانی
🔵۱۱- کِه... مئے یادگیری ءَ سات‌اِت.
🔸۱- ای جوانان برومند نسل‌های آینده!
🔸۲- یاد و خاطرهٔ ما را همچون قرآن پاس بدارید،
🔸۳- که ما -چه بسیار- شب‌های تاریک ظلم و ستم و روزهای داغ شکنجه را در زیر این آسمان کبود گذرانده‌ایم،
🔸۴- با شکم‌هایی گرسنه و لب‌هایی تشنه
🔸۵- و بی‌بهره از -اندکی- نهار و شام،
🔸۶- استبداد و ستم لحظه‌ای رهایمان نگذاشت تا نفس بکشیم، خون‌های ما را مکیدند،
🔸۷- و -ما نیز- خون‌هایمان را به سر افشاندیم،
🔸۸- تا این سحرگاه خونین به فرجام رسید.
🔸۹- به امید آینده و جوانان نسل‌های بعد،
🔸۱۰- بر شاخه‌های ظلم و استبداد آشیانه ساختیم،
🔸۱۱- تا... شما یاد و خاطرهٔ ما را بپرورانید.
ادامه دارد🔸
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸@balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 محمد حسین عنقا
🔹 محمد حسین عنقا در سی‌اُم سپتامبر سال ۱۹۰۷ در شهر مَچ در بلوچستان شرقی متولد شد. پدرش میر محمد عبدالله از افراد سرشناس پنجگور بود که برای اشتغال به شهر مچ رفته و در آنجا ساکن شده است. عنقا در این شهر زبان‌های اردو، فارسی، عربی و انگلیسی را فرا گرفت و بعد از اتمام تحصیلات به عنوان معلم در مدارس شروع به تدریس کرد امّا بعداً این شغل را کنار گذاشت. سپس دست به فعالیت‌های سیاسی و فرهنگی زد. او بابت این فعالیت‌های خود، حدود نیمی از عمرش را در زندان به سر برد.
🔹 عمده فعالّیت‌های سیاسی او از سال ۱۹۳۴ شروع می‌شود که به کراچی رفت و با مجمع فعالان سیاسی این دوران به سرپرستی میر یوسف خان مَگْسی مرتبط شد. در این مجمع افراد سرشناسی چون عبدالعزیز کُرد و نسیم تلوی نیز حضور داشتند.
🔹 عنقا در این دوره فعالیت‌های سیاسی و ادبی خود را در روزنامه‌ها و ماهنامه‌ها ادامه داد. در این زمان نوشتن مطالب به راحتی نبوده است؛ چراکه حکومت انگلیسی هند (که در آن زمان بلوچستان شرقی نیز جزئی از آن بود)، به تفتیش یک یک این روزنامه‌ها می‌پرداخت و چندین بار روزنامه‌ها و مقالات او توسط دولت انگلیس ضبط و توقیف شدند. با این حال در همین دوره حدود هفده مقاله از او باقی مانده است.
🔹 آنچه نام عنقا را جاویدان کرده اشعار زیبا و روان اوست که تا به امروز شاعران نوگرا از مضامین آن اشعار بهره می‌برند. آثاری که از او به جای مانده است عبارت‌اند از:
مجموعه شعر «تَوار» که شامل اشعار بلوچی اوست.
مجموعه شعر «رحیل کوه» که شامل اشعار او به زبان‌های فارسی و اردو است.
ترجمهٔ بخش‌هایی از گلستان سعدی.
کتاب تاریخ بلوچستان.
🔹 زندگی پر فراز و نشیب این شاعر و نویسندهٔ توانمند و کوشا، سرانجام در بیست و یکم اکتبر سال ۱۹۷۷ بر اثر بیماری سرطان به پایان رسید.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 گل خان نصیر
🔹 سه ماه پس از عزل دولت، گل خان با اتهامات زیاد و پیش از رهبران دیگر دولت ائتلافی دستگیر شد. در آگوست ۱۹۷۳ برادر گل‌خان، میر لَوَنگ خان در یک عملیات نظامی توسط ارتش پاکستان کشته شد. سرهنگ سلطان محمّد خان رئیس پلیس بلوچستان و برادرِ گل خان یک روز پس از خاکسپاریِ میر لونگ خان همراه با سلطان محمد خان غوث بخش بزنجو، عطاالله مینگل، خیر بخش مَرّی و بزن بزنجو دستگیر شدند. از آنجایی که این دستگیری‌ها در دورهٔ زمامداری اکبر بگتی انجام شد، افکار عمومی در بلوچستان به شدت عليه بگتی تحریک شد. گل‌خان در دوره ی زندان اشعار زیادی علیه بگتی سرود.
🔹 پس از کنار گذاشتن دولت بوتو توسط ژنرال ضیاءالحق، مذاکراتی برای آزادی زندانیان صورت گرفت که در سال ۱۹۷۹ منجر به آزادی مشروط آنها شد. غوث بخش بزنجو، گل خان نصیر و عطاالله مینگل پس از آزادی، طرفدارانشان را که به افغانستان پناهنده شده بودند، بازگرداندند. خیربخش مَری و شیرو مَری به افغانستان رفتند. سردار عطاالله به لندن رفت و گل‌خان و غوث بخش بزنجو به حزب دموکراتیک ملّی ولی خان پیوستند.
🔹 پس از مدتی غوث بخش بزنجو با ولی خان بر سر موضوع انقلاب ثور افغانستان دچار اختلاف شد. میر گل خان و بزنجو حزب را ترک کرده و حزب ملّی پاکستان را تشکیل دادند. بزنجو دبیر کل حزب شد و گل خان عهده‌دار دبیر کلّی حزب در ایالت بلوچستان شد. بعدها اختلافاتی میان این دو رهبر در بلوچستان پیش آمد که گل خان مجبور به استعفا شد. میر گل خان از سیاست کناره گرفت و به کارهای ادبی پرداخت. اگرچه بین سال‌های ۱۹۳۹ تا ۱۹۷۸ چندین بار با اتهامات سیاسی به زندان افتاد و تقریباً ۱۵ سال زندگی خود را در زندان گذراند.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
•─🙁☹️😤😝🙁🤔─•
🔹 گل خان نصیر
🔹 پس از ممنوع شدن فعالیت انجمن اسلامیهٔ ریاست کلات، در پنجم فوریه ۱۹۳۷ جوانان بلوچ بار دیگر با هم متحد شدند و سازمان سیاسی جدیدی را به نام حزب ملّی ایالت کلات به وجود آوردند. میر عبدالعزیز کرد به عنوان دبیر کل و میرگل خان نصیر، معاون دبیر کل و ملک فیض‌محمّد یوسف‌زئی به عنوان سخنگو تعیین شدند. حزب ملی ایالت کلات با حزب کنگرهٔ هند تعاملاتی داشت. این حزب در کاهش قدرت سران قبایل بلوچ و لغو مالیات‌های ظالمانه و غیرمعقول که توسط سرداران بلوچ بر فقرا تحمیل می‌شد، نقش مهمی داشت. همچنین این حزب منجر به در شکل گرفتن یک پارلمان دموکراتیک به‌عنوان جایگزین پارلمان بریتانیایی ایالت مستقل کلات شد.
🔹 حزب ملّی کلات فراز و نشیب‌هایی در روابط خود با خان کلات داشت. در ابتدا رهبران اصلی حزب مانند عبدالرحيم خواجه خيل، فيض محمّد یوسف‌زئی، گل خان نصیر و عبدالعزیز کُرد دارای سمت‌های دولتی نیز بودند. در سال ۱۹۳۹ طی یک نشست سالانه که میر غوث‌بخش بُزِنجو به عنوان نمایندهٔ حزب در کراچی شرکت کرد، عده‌ای اراذل و اوباش توسط سرداران محلّی بلوچستان به جلسه فرستاده شدند تا گردهمایی را با گشودن آتش به سوی شرکت‌کنندگان برهم زنند. پس از این حادثه همهٔ اعضای حزب که سمت دولتی داشتند استعفا داده و سپس دستگیر شدند. مدّتی بعد خان کلات با فعالین سیاسی آشتی کرد و آنها را به عنوان مقامات رسمی بار دیگر به کار گرفت. بعدها تنش میان حزب و خان کلات بالا گرفت. این بار سران حزب از مناصب دولتی استعفا دادند و هرگز به آن مشاغل بازنگشتند.
🔹 در سال‌های بعد، پاکستان با چالش‌های متعددی مواجه شد. در سال ۱۹۵۴ فعالیت حزب کمونیست ممنوع گردید. در سال ۱۹۵۵ همهٔ ایالات غربی پاکستان به یک بخش واحد تبدیل شدند. در این شرایط سیاستمداران ملی‌گرای بلوچ به رهبری غوث‌بخش بُزِنجو، گل خان نصیر، آقا عبدالکریم خان (برادر خان کلات)، محمد حسین عنقا و قادربخش نظامانی حزب مردم بلوچستان را تشکیل دادند. آقا عبدالکریم به عنوان دبیر کل حزب برگزیده شد.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔹 ادبیات نوین بلوچی و بنیان‌گذاران آن
🔹 مرحوم گل خان نصیر که قبل از استقلال پاکستان اشعاری را سروده و جمع‌آوری نموده و تحت عنوان مجموعه شعر «گلبانگ» در سال ۱۹۵۱ میلادی چاپ و منتشر کرده است؛ دربارهٔ انگیزهٔ سرودن شعر به زبان بلوچی چنین می‌گوید: «در ایالت سرحد در پایان یک اجتماع مردمی بزرگ که در آن عدهٔ انبوهی از عامهٔ مردم و رهبران ممتاز سیاسی و فرهنگی کشور شرکت داشتند، قرار شد که محفل مشاعره‌ای برگزار شود که در آن از هر قوم و ملیّت و منطقهٔ پاکستان یک نماینده به زبان محلی شعر بخواند. نمایندگانی از تمام پاکستان به زبان محلی خویش شعر خواندند؛ ولی من چون مطلبی به زبان بلوچی در اختیار نداشتم، نتوانستم شعر قابل‌توجه‌ای را ارائه دهم. بعد از آن روز بود که جداً تصمیم گرفتم که به زبان بلوچی شعر بسرایم».
🔹 پس از استقلال پاکستان، زمینهٔ رشد و پیشرفت شعر و ادب بلوچی همزمان با آغاز نشر برنامه‌های بلوچی از رادیو کراچی، مساعد و هموار گردید. ذوالفقار علی بخاری رئیس رادیوی کراچی، در این راستا با اندیشمندان دیگر بلوچ به برقراری ارتباط پرداخت و در نخستین مرحله مولوی خیر محمّد ندوی به عنوان مسئول برنامه‌های بلوچی رادیو کراچی تعیین شد. اندیشمندان بلوچ همچون سید ظهور شاه هاشمی، مراد ساحر، محمّد عمر و دیگر دانشجویان بلوچ مقیم کراچی مانند فقیر محمّد بلوچ، میر بشیر احمد بلوچ، دکتر نعمت الله گُچْکی، عبدالحکیم بلوچ، اکبر بارَکزَئی، جمعه ناگْمان کَلانْچی و سایرین نیز در این امر مهم یاریگر و مشوّق مولانا خیر محمّد ندوی بودند.
🔹 مولانا خیر محمّد ندوی با توجه به جهش فزاینده و روبه‌رشد زبان و ادب بلوچی، در سال ۱۹۵۱ میلادی نخستین ماهنامهٔ زبان بلوچی را به نام «اومان» در کراچی به چاپ رساند. اگرچه انتشار این ماهنامه موجب تشویق و دلگرمی بسیاری از شاعران و نویسندگان بلوچ بود، امّا متاسفانه به علت کمبود امکانات لازم، به‌زودی تعطیل شد. با وجود اینکه «اومان» بیشتر از چند ماه نپایید، امّا اثرات شگرفی در تشویق سایرین برای فعالیت‌های مطبوعاتی به زبان بلوچی داشت و به همین سبب در سال ۱۹۵۶ میلادی، عبدالواحد آزاد جمال‌الدینی ماهنامهٔ جدیدی به نام «بلوچی ماهتاک» را پایه‌گذاری نمود. این ماهنامه با تلاش و کوشش شبانه‌روزی آزاد جمال‌الدّینی به مرحله‌ای از رشد و شکوفایی رسید که علاوه بر پاکستان در مناطق بلوچ‌نشین افغانستان، ایران و خلیج فارس خوانندگان و هواداران بسیاری پیدا کرد و مایهٔ دلگرمی خوانندگان و نویسندگان بسیاری گردید. آزاد جمال‌الدینی از بنیان‌گذاران ادبیات نوین بلوچی و شاعری مترقی و نویسنده‌ای ماهر و زبردست بود.
#ادبیات
#ادبیات_بلوچی
🔸 @balochs_history
🔸 سواحل زیبای دریای مکران
#طبیعت
🔸 @balochs_history
🔸 کوه‌های مریخی و مینیاتوری مکران
🔹چابهار
#طبیعت
🔸 @balochs_history