​​Hisbelgi nima?

2020-yili emoji soʻziga oʻzbekcha muqobil topish uchun soʻrovnoma bergandim. Unda kulgich, kuldirgich, kulinchoq, imochi, hisbelgi kabi soʻzlarni variant sifatida taklif qilgandim. Eng koʻp ovozni hisbelgi soʻzi olgandi.

Keyin bu maʼlumot 2022-yili nashr qilingan 6-sinf “Ona tili” darsligiga ham kiritildi.

Darslik bu soʻzga shunday izoh bergan:

Hisbelgi – his-tuygʻu, narsa va hodisalarni ifodalovchi belgi. Odatda bitta soʻz yoki gap maʼnosiga teng keladi. Hisbelgi odam, hayvon va turli predmetlar shaklida boʻlishi mumkin.

Hisbelgi rasmiy boʻlmagan matnlarda, shaxsiy yozishmalarda qoʻllanadi. Uning qoʻllanishi tinish belgilarining vazifasiga taʼsir etmaydi.

Oradan toʻrt yildan koʻproq vaqt oʻtdi. Hisbelgi soʻzi ommalashdi. Bugun faqat oʻqituvchilar emas, boshqa soha vakillari ham emoji yoki smaylik oʻrnida hisbelgi atamasini ishlatayotganiga guvoh boʻlyapman. Neologizmlarni oʻzbekchalashtirish yoʻlidagi kichik gʻalaba bu.

Aytgancha, emoji soʻzining inglizcha emotion – hissiyot soʻziga aloqasi yoʻq. Shaklan oʻxshash xolos. Asli yaponcha, rasmli belgi yoki rasm-belgi maʼnosiga ega. Emoʻzi deganga oʻxshash oʻqilar ekan.

Emoji deganda kishining koʻz oldiga birinchi galda turli yuz ifodalariga ega belgilar keladi. Narsa-buyum, hodisaning biror yorqin xususiyatiga qarab ot qoʻyish amaliyoti tilda bor. Shunga koʻra, emojini hisbelgi deb atash asoslidir.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Til va adabiyot ta’limi” ilmiy-metodik jurnali Alisher Navoiy tavalludining 584 yilligi va Zahiriddin Muhammad Bobur tavalludining 542 yilligi munosabati bilan ajoyib tuhfa tayyorlabdi.

Jurnalda 1️⃣0️⃣ yil davomida e’lon qilib kelingan 2️⃣0️⃣0️⃣ ga yaqin maqoladan iborat yopiq kanal tashkil qilinibdi. Unda ulug‘ shoirlar qalamiga mansub asarlar tahlili, mavzuga oid ilmiy tadqiqot, metodik tavsiya va dars ishlanmalari bir joyga jamlandi.

Oldinda ikki ulugʻ adibning tugʻilgan kunlari turibdi. Ona tili va adabiyot, oʻzbek tili fani oʻqituvchilari, ilmiy tadqiqotchilar uchun katta xazina bu. Tahririyat taʼkidlashicha, toʻplamning narxi qimmat emas, bir kitob puliga bir kutubxonalik xazinaga ega bo‘lasiz!

Asosiy xabar va tafsilotlar bugun soat 20:00 da “Til va adabiyot taʼlimi” jurnali kanalida eʼlon qilinadi. Imtiyozli narx qisqa vaqtga amal qilarkan. Chogʻlanib turing, fursatni boy bermang!

👉 @TAT_jurnal

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Fokus juda muhim. Juda koʻp orzu qilish, juda koʻp narsani reja qilish mumkin. Lekin bittasidan boshlash va chalgʻimasdan shu ishni bajarish naqadar mushkul ish.

Chalgʻimaymiz, doʻstlar.

Читать полностью…

Bekorchi odam yurgan yeriga ham yuk.

Alban maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Turon qayer, Turkiston-chi? Markaziy Osiyomi yo O‘rta Osiyo: geografik atamalar ma’nosini bilasizmi?

Kitoblar, ommaviy axborot vositalari, turli ma’lumot manbalarida uchraydigan joy nomlari ba’zan bizni chalg‘itadi, ikkilantirib qo‘yadi. Masalan, Markaziy Osiyomi yoki O‘rta Osiyo? Qay birini ishlatish kerak? Ularning farqi nimada?

“Daryo” nashrining “Tilimizni bilamizmi?” ruknida shu kabi joy nomlari haqida soʻz yuritdim.

👉 daryo.uz/nP9XCu74

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Negaki: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Negaki soʻzidan keyin vergul qoʻyish koʻp uchraydi. Soʻzning oxirida -ki bogʻlovchisi bilan tugayapti, demak, vergul qoʻyish kerak degan mantiqqa asoslanishsa kerak. Lekin bu yerda -ki bogʻlovchilik xususiyatini yoʻqotgan, chunki, toki, modomiki soʻzlarida boʻlgani kabi soʻz tarkibiga singib ketgan.

Boshqa sabab bogʻlovchilariga oʻxshab qoʻshma gaplarda negaki soʻzidan oldin vergul qoʻyish kerak. U qoʻshma gap tarkibida kelganda ham, sodda gap boshida kelganda ham oʻzidan keyin vergul talab qilmaydi:

Haydovchilar ogohlantirildi, negaki qalin qor yogʻishi kutilyapti.
Haydovchilar ogohlantirildi. Negaki qalin qor yogʻishi kutilyapti.

Men bu bogʻlovchidan koʻra chunki soʻzini afzal bilaman. Sababi u jonli tilda nisbatan koʻp qoʻllanadi, ifodasi tabiiyroq. Biroq bu negaki bogʻlovchisini umuman ishlatmaslikni anglatmaydi. Masalan, qaytariq boʻlmasligi uchun chunki oʻrnida sinonimlarini ishlataman. Ikkita oldingi gapda ham shunday qildim 😉

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Ayrimlar oʻqimaslik uchun ming xil bahona topib yurgan bir paytda baʼzi yosh onalar olti oylik goʻdagi bilan onlayn darslardan til oʻrganib, sertifikat olib, tayanch doktoranturaga kiryapti ekan. Oʻrnak olsa arziydi.

Turk tilini mustaqil oʻrganuvchilarga Gʻulomjon Sobirovning “Ibrat farzandlari” loyihasidagi darslarini tavsiya qilaman. Turkchani oʻzbekchada noldan boshlab oʻrganish mumkin.

Koʻring, oʻrganing, izlaning. Istagan odam imkon topadi:

👉 Onlayn darslar

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Sababi: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Sababi alohida soʻz sifatida izohli lugʻatga kiritilmagan. Lekin amaliyotda alohida soʻz sifatida ishlatiladi – baʼzan sabab bogʻlovchisi oʻrnida keladi. Ikki sodda gapni bogʻlagan payti xuddi sabab bogʻlovchilari kabi undan oldin vergul qoʻyiladi:

Chaqimchilik – illat, sababi u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

Sababi bogʻlovchi oʻrnida kelgan, ammo ikki sodda gap alohida yozilgan holatlar ham uchrab turadi. Sababi qoʻshma gap tarkibida yoki sodda gap boshida kelishidan qatʼi nazar, undan soʻng vergul qoʻyilmaydi:

Chaqimchilik – illat. Sababi u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

Solishtiring:

Chaqimchilik – illat, chunki u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.
Chaqimchilik – illat. Chunki u tufayli odamlar oʻrtasi buziladi.

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Tomni tezgina yopishdi, keyin yil boʻyi taʼmirlab chiqishdi.

Meksikan maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Tish qoqqan”: iboraning maʼnosi nima?

Bu ibora biror ishda yoki masalada tajribaga ega, koʻp narsani koʻrgan va bilimi keng odamni tasvirlash uchun ishlatiladi. Asosan Surxondaryo viloyatining ayrim tumanlarida qoʻllanadi:

Ramazonboy tish qoqqan odam, maslahatda u ham qatnashsa, yaxshi boʻladi.

Furqat Alimardon

🌐 Sayt    🛜 Telegram    ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Milliy sertifikatga tayyorlanayotganlar uchun qulaylik

“Mutolaa” ilovasi milliy sertifikat imtihoniga tayyorlanayotganlar uchun alohida toʻplam tayyorladi.

Oʻqituvchilar yaxshi bilsa kerak, Bilimni baholash agentligi oʻzbek tili va adabiyot fanidan milliy sertifikat imtihoniga tayyorgarlik koʻrish uchun adabiyotlar roʻyxatini eʼlon qilgandi. Ana shu roʻyxatdagi kitoblarni endi bir joydan topa olasiz.

Yana bir afzallik: kitoblarning koʻpi ovozlashtirilgan. Mabodo biror yumush bilan ovora boʻlsangiz, audio variantini eshitishingiz mumkin. Bu ish-tashvishi koʻp ustozlar uchun ayni muddao.

Ilovaga kirgandan soʻng pastga tushsangiz, “Toʻplamlar” rukni bor. Toʻplamni chapga varaqlaysiz, “Yosh kitobxon – 2024” toʻplamining oʻng tomonida “Milliy sertifikat uchun adabiyotlar” toʻplami keladi.

Maroqli “Mutolaa”!

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Loʻndalik sari: -ganligi emas, -gani

Tahrirda loʻndalik prinsipi bor. Mazmun-mohiyatga taʼsir qilmaydigan har qanday qisqartirish maʼqullanadi. Qoʻshimchadan tortib butun boshli abzaslarni qisqartirish mumkin.

Bugun qoʻshimchalar tahririga oid bir jihat bilan tanishamiz. -ganligi qoʻshimchalar birikuvini aksariyat oʻrinlarda -gani shakliga almashtirish zarur:

Qor koʻp yogʻganligi tufayli dovon yoʻli berkitildi. ❌
Qor koʻp yogʻgani tufayli dovon yoʻli berkitildi. ✅

Doktorlar amaliyot ogʻir kechganligini aytdi. ❌
Doktorlar amaliyot ogʻir kechganini aytdi. ✅

-lik qoʻshimchasini qisqartirish imkonsiz boʻlgan oʻrinlar ham bor:

Fikrlash doirasining kengligi – koʻp oʻqiganlik belgisi.

Bu jumlada oʻqiganlik soʻzini oʻqigan shaklida bera olmaymiz. Shunday ekan, u tahrirga muhtoj ham emas. Loʻndalikni juda xohlagan kishi qoʻshimchani oʻzgartirishi mumkin:

Fikrlash doirasining kengligi – koʻp oʻqish belgisi.

🟢 -ganligi shakli koʻplikda ham uchraydi: oʻqiganliklari, bilganliklari, kelganliklari. Bunday soʻzlarni ham oʻqigani, bilgani, kelgani tarzida bergan maʼqul. Koʻplikni yoki hurmatni taʼkidlash juda zarur boʻlsa, oʻqiganlari, bilganlari, kelganlari tarzida ifodalash kerak.

Toʻgʻri, qoʻshimchalarning -ganligi, -ganlik, -ganliklari shaklida qoʻllanishi toʻla-toʻkis xato emas. Lekin tahrir nuqtayi nazaridan nuqsonli. Bu xuddi oʻqish, bilish, kelish soʻzlarini oʻqishlik, bilishlik, kelishlik tarzida ishlatishga oʻxshaydi.

Semizlikni tahrir emas, qoʻy koʻtaradi 😉

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

“Muhim ahamiyatga ega” – xato ifoda

Turli matnlarda muhim ahamiyatga ega, muhim ahamiyat kasb etadi kabi birikmalarga koʻzingiz tushgan boʻlsa kerak. Men bu kabi iboralarni albatta tahrir qilaman. Nega? Chunki muhim soʻzi ahamiyatli, alohida ahamiyatga ega, ahamiyat jihatidan birinchi darajali maʼnolarini anglatsa, ahamiyat soʻzi muhimlikni bildiradi.

Misol qilingan iboralarda pleonazm bor. Ularni qoʻllasak, ahamiyatli ahamiyatga ega, ahamiyatli ahamiyat kasb etadi deganday ifoda yuzaga keladi.

🟢 Bu kabi iboralarni mana bu shaklda tahrirlash mumkin:

Taʼlim sohasidagi hamkorlik muhim ahamiyatga ega. ❌

Taʼlim sohasidagi hamkorlik katta ahamiyatga ega. ✅
Taʼlim sohasidagi hamkorlik alohida ahamiyatga ega. ✅
Taʼlim sohasidagi hamkorlik muhim. ✅

Tahrir jarayonida muhim ahamiyat kasb etadi birikmasini ham katta ahamiyat kasb etadi, alohida ahamiyat kasb etadi, muhim iboralari bilan almashtirish kerak.

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Fikrlash – eng qiyin ish, shu sababli ham u bilan shugʻullanuvchilar kam boʻlsa kerak.

Henri Ford

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Pul va minora

Oldi-sotdi va toʻlov uchun ishlatiladigan, elektron yoki qogʻoz koʻrinishidagi bu vositani ifodalovchi soʻz bizga fors tilidan oʻzlashgan. Lekin asli forscha emas. Forscha pul oromiy-suryoniy tilidagi poʻlus soʻzidan olingan. Poʻlus oromiychada ham forschadagi kabi eng kichik qiymatdagi chaqa pulni anglatgan. Bu soʻzning ildizi eski yunonchadagi ὀβολός (oʻboloʻs) yoki οβελός (oʻbeloʻs) soʻziga borib taqaladi.

Plutarxning yozishicha, Qadimgi Yunonistonda savdo-sotiqda pul vazifasini qirrali metal tayoqchalar bajargan. Mixga oʻxshagani uchun ular oʻbol(oʻs) – mix soʻzi bilan atala boshlagan. Bitta qoʻl hovuchiga 6 ta oʻbol sigʻgan va u drahma deb atalgan. Drahma hovuch, tutam, siqim maʼnosini beradi.

Oʻbol soʻzi tarixda Yevropaning juda koʻp mamlakatlarida turli qiymatdagi tangalarni bildirgan.

Bugun biz ishlatadigan pul soʻzi ana shu eski yunoncha oʻbolning oʻzgargan shaklidir.

Oʻzbek tiliga obelisk soʻzi ham oʻzlashgan. U yuqoriga qarab ingichkalashib boradigan qirrali ustunni ifodalaydi. Obelisk minorani eslatadi. Ana shu soʻz pul bilan qarindosh. Yunoncha ὀβελίσκος (oʻbeliskos) – six, pona, shamshir soʻzidan olingan obelisk fransuzchadan ruschaga oʻzlashgan va u orqali oʻzbekchaga kirib kelgan.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq: farqi nimada?

Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari turli davrlarda turlicha hududlarni anglatgan.

Oʻrta Sharq atamasini ilk bor 1850-yillarda Hindistondagi Britaniya maʼmuriyati qoʻllagan. 1902-yili amerikalik olim Alfred Mahan bu atamani “Arabiston va Hindiston oʻrtasidagi hudud” maʼnosida ishlatadi va uning ommalashishiga zamin yaratadi.

Yaqin Sharq atamasi ham inglizchada XIX asrda paydo boʻlgan. Gʻarb tadqiqotchilari Sharqni uch qismga boʻlgan: Yaqin, Oʻrta va Uzoq Sharq. Yaqin Sharq Usmonlilar sultonligi va Bolqonni, Oʻrta Sharq esa Fors koʻrfazi va Janubi-sharqiy Osiyo oʻrtasidagi hududni qamragan. Uzoq Sharq atamasi Tinch okeanga tutash Osiyo mamlakatlari uchun ishlatilgan.

Ikkinchi jahon urushi arafasida buyuk britaniyalik harbiylar Oʻrta Sharq atamasini Yaqin va Oʻrta Sharqning birgalikdagi hududi uchun qoʻllay boshladi. Keyinchalik bu ommalashdi.

Usmonli sultonligi qulagach, ingliz tilida Yaqin Sharq birikmasi deyarli qoʻllanmay qoʻydi, Oʻrta Sharq esa hududdagi musulmon oʻlkalarni ifodalash uchun ishlatila boshladi.

Undan keyingi davrlarda bu ikki atama turlicha hududlarni bildirdi va chalkashliklarga sabab boʻldi.

Oʻzbek tilida asosan Yaqin Sharq atamasi qoʻllanib keldi. Bunga esa sobiq Ittifoq davridagi asosiy muloqot tili – rus tilining tutumi sabab boʻldi. Chunki ruschada asosan Ближний Восток – Yaqin Sharq atamasi ishlatilgan. Bunda Osiyoning gʻarbiy va janubi-gʻarbiy, Afrikaning shimoli-sharqiy qismidagi hududlar tushunilgan. Rus va oʻzbek tillarida ham Oʻrta Sharq birikmasi qoʻllangan oʻrinlar bor, lekin juda kam. Baʼzan Yaqin va Oʻrta Sharq shaklidagi variant ham uchrab qoladi.

Milliy ensiklopediyaga koʻra, Oʻrta Sharq – Janubi-gʻarbiy Osiyoning Pokiston va Turkiya oraligʻidagi qismining shartli nomi.

Bugun ingliz tilida Yaqin Sharq va Oʻrta Sharq atamalari sinonim sifatida ishlatiladi.

Atamalar ikkixilligi boshqa tillarda ham kuzatiladi. Olmon tilida har ikki atama qoʻllanadi, Oʻrta Sharq koʻproq inglizchadan tarjima qilingan matnlarda uchraydi. Bolgar, polyak, xorvat kabi slavyan tillarida asosan Yaqin Sharq, fransuz, shved, ispan, yunon va italyan kabi Yevropa tillarida esa Oʻrta Sharq koʻproq ishlatiladi. Mintaqadagi mamlakatlar tillarida, jumladan, arab, fors, turk va ibroniy kabi tillarda ham Oʻrta Sharq atamasi afzal koʻriladi.

Eʼtiborli jihati: Yaqin Sharq atamasini ham, Oʻrta Sharq atamasini ham yevropaliklar isteʼmolga kiritgan va bunda mintaqaning Yevropaga nisbatan joylashuvini nazarda tutgan.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Yoshlarga ham maslahat, ham taklifim: telefonni bir chetga qo‘yib, kitob o‘qishsin, dunyoqarashini kengaytirsin. Teleko‘rsatuvlarda salohiyatli yoshlarni ko‘rib havas qilaman. O‘zimni ko‘p narsani biladigan inson deb hisoblardim, ammo o‘sha yoshlarni ko‘rib, qiyin savollarga ham javob berayotganini ko‘rib o‘zimning naqadar kam narsa bilishimni angladim. Lekin bunday yoshlar faqat televideniyeda emas, yon-atrofimizda, hayotimizda bo‘lishi kerak.

Ba’zilar hatto ismining ma’nosini bilmaydi, -ni va -ning qo‘shimchasining farqini ajratolmaydi. OAVlarda ham jumlalar, qo‘shimchalar xato yozilganini ko‘rib juda ranjiyman va shunchalikka kelib qoldikmi deb o‘ylanib qolaman. Umid qilamanki, oliy o‘quv yurtlarida talabalarga bu borada yanada chuqurroq ta’lim beriladi.

Ahror Usmonov,
xonanda

Batafsil:
daryo.uz/nnyTnAnk

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Old Osiyo qayer, Kichik Osiyo-chi?

Turli kitoblar va oʻquv qoʻllanmalarida bu ikki atamaga koʻzingiz tushgandir. Old Osiyo deganda Osiyo qitʼasining gʻarbiy va janubi-gʻarbiy qismi, yaʼni Gʻarbiy Osiyo tushuniladi. Bu mintaqaga tabiiy jihatdan Kichik Osiyo, Arabiston, Sinay yarimorollari hamda ularga yondosh orol va hududlar kiritiladi.

Old Osiyo atamasi oʻzbekchaga ruschadan oʻgirilgan. Rus tiliga esa nemischa Vorderasien atamasining tarjimasi sifatida oʻzlashgan. Zamonaviy adabiyotlarda koʻproq Gʻarbiy Osiyo atamasi ishlatiladi.

Gʻarbiy Osiyoda BMTga aʼzo 20 mamlakat toʻliq yoki qisman joylashgan, ularning 13 tasi arab davlati. Mintaqaning aholi soni boʻyicha yirik davlatlari: Eron, Turkiya, Iroq, Saudiya Arabistoni va Yaman.

Kichik Osiyo esa zamonaviy Turkiyaning asosiy qismini tashkil etadigan mintaqadir. Shu nomdagi yarimorol Qora, Marmar, Egey va Oʻrta dengizlar hamda ularni birlashtirib turgan boʻgʻozlar bilan chegaralangan. Kichik Osiyoning boshqa bir nomi – Onadoʻli. Turklar Anadolu deb ataydilar.

Kichik Osiyo yoki Onadoʻli bugun Turkiyaning Osiyo qismini anglatadi.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

50 foizlik ustama oʻzbek tili oʻqituvchilariga berilmaydi – ustozlar buni “adolatsizlik” deb atayapti

Oʻzbek tili oʻqituvchilarining ustamasi masalasiga Kun.uz nashri ham eʼtibor qaratibdi.

Nashrga murojaat qilgan ustozlar ularga ham 50 foizlik ustama joriy qilinishini soʻragan. Bunga asos qilib oʻzbek tili oʻqituvchilarida ham milliy sertifikat borligi va ular ham oʻquvchilarga davlat tilini oʻrgatayotgani aytganlar.

Batafsil:
👉 kun.uz/uz/57081735

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Shahari emas, shahri

Shahar soʻziga uchinchi shaxs egalik qoʻshimchasi -i qoʻshilganda bir a tushadi va shahri hosil boʻladi.

Qachon shahari shaklini qoʻllash mumkin? Agar shahar soʻzi joy nomi tarkibida boʻlsa, a saqlanadi:

Toshkentning Eski shahariga sayohat qilamiz.

Eski shahar – Toshkentning qadimiy qismi nomi. Shuning uchun unga -i egalik qoʻshimchasi qoʻshilganda ham tovush tushmaydi.

Shahar soʻzidan yasalgan hamshahar soʻzida ham shunday holat kuzatiladi:

Kecha tasodifan hamshaharini koʻrib qoldi.

🟢 Qolgan holatlarda esa shahri shaklida yozish toʻgʻri:

Dunyoning eng goʻzal 15 ta shahri.
Oʻzbekistonning 10 ta tumani va shahri.
Dunyoning eng boy shahri.
Toshkent shahri, Fargʻona shahri, Qarshi shahri, qadimiy Varaxsha shahri.

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Hammaga quloq tutadigan odamning holiga voy, hech kimni eshitmaydigan odamning holiga esa ikki karra voy.

Bolgar maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Sababi shuki: vergul va tahrir

Sababi shuki birligidan keyin esa vergul qoʻyish kerak. Chunki u jumlani qoʻshma gapga aylantiradi:

Kitobga bunday nom berilishining sababi shuki, u oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qiladi.

Sababi shuki, harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.

Men sababi shuki birligini ishlatmayman. Boisi bunaqa gap qurilishi oʻzbekcha ifoda tarziga mos emas. Sababi shuki oʻrnida sababi, chunki soʻzlarini ishlatish yoki jumlani tahrirlash kerak:

Kitob oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qiladi, shu sababli unga shunday nom berilgan.
Oʻzini izlayotgan inson haqida hikoya qilgani sababli kitobga shunday nom berilgan.

Chunki harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.
Sababi harakatsizlik alaloqibat kasallikka olib boradi.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Jizzaki odam haqiqatni anglolmaydi.

Misrliklar maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Doktorantura, tayanch doktorantura va stajyor-tadqiqotchilikka qoʻshimcha qabul

Oʻzbekiston Respublikasi Davlat budjeti mablagʻlari hisobidan 2025-yil uchun stajyor-tadqiqotchilik, tayanch doktorantura va doktoranturaga tasdiqlangan qabul kvotalaridan ortib qolgan oʻrinlar hisobiga ixtisosliklar kesimida qabul kvotasi qayta taqsimlangan ilmiy va taʼlim tashkilotlar roʻyxati eʼlon qilindi.

Tushuntirish: ortib qolgan oʻrinlar hisobiga baʼzi ilmiy dargohlar uchun qoʻshimcha kvota ajratilgan. Sizning yoʻnalishingizga kvota qoʻshilgan-qoʻshilmaganini aniqlash uchun eski kvota bilan solishtirasiz. Agar eski kvotadagi 4 ta oʻrin hozirgisida 6 ga aylanib qolgan boʻlsa, demak, 2 ta oʻrin qoʻshilibdi. Qiymat eskisidan ozaygan boʻlsa, aksincha, kvota kamaygan. Raqamda oʻzgarish boʻlmagan boʻlsa, kvotada ham oʻzgarish yoʻq.

👉 Ushbu roʻyxatga Oliy taʼlim, fan va innovatsiyalar vazirining 2024-yil 10-dekabrdagi 462-son buyrugʻi asos sifatida koʻrsatilgan.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Yaxshi duradgor shkafning orqa tomoniga yomon taxta ishlatmaydi. Garchi unga hech kim hech qachon qaramasa ham.

Stiv Jobs

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Zidlov bogʻlovchisi va esa: bittasini ishlating

Baʼzan zidlov bogʻlovchisi bilan boshlangan gapda esa ham qoʻllanadi. Bu xatodir. Chunki zidlov bogʻlovchilari zamiridagi nisbatlash, ajratish maʼnolari esa soʻzida ham bor. Mazmunni takrorlash gʻalizlik keltirib chiqaradi:

Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, ammo bugun esa unday emas. ❌

Ikkovidan birini ishlatish kerak:

Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, ammo bugun unday emas. ✅
Oʻtgan gal tortishuv boʻlgandi, bugun esa unday emas. ✅

Boshqa misol:

Men unga rosa tushuntirdim, biroq u esa tushunmadi. ❌

Men unga rosa tushuntirdim, biroq u tushunmadi. ✅
Men unga rosa tushuntirdim, u esa tushunmadi. ✅

#Soʻragan_edingiz

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Agar ish yaxshi bajarilishini istasang, uni oʻzing bajar.

Ingliz maqoli

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

Holda: vergul kerakmi yoki yoʻq?

Holda -gan qoʻshimchali feʼl bilan qoʻllanib, biror harakat-holatning shu soʻz bildirgan holatda yuz berishi, bajarilishini bildiradi. Bunday oʻrinlarda vergul ishlatish amaliyotda juda koʻp uchraydi. Lekin bu xato. Chunki vergul ishlatishga sabab boʻladigan jihat yoʻq:

Said sipogarlikni qoʻldan bermagan holda ularni erkalagan boʻladi.
X. Sultonov, “Bir oqshom ertagi”.

Qamchini tishlagan holda otga mindi.
H. Shams, “Dushman”.

Ularning soʻzi shu yerga yetganda roʻmolda tuguklik bir narsa koʻtargan holda Sayfi kirib keldi.
A. Qodiriy, “Oʻtkan kunlar”.

🟢 Nega vergul kerak emas? Chunki yuqoridagi jumlalarda holda soʻzi bilan kelgan feʼl harakatni sifatlayapti va jarayon bir paytda sodir boʻlyapti. Harakat birin-ketin emas.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

​​Gʻarb va Sharq: qachon bosh harfda yozish kerak?

💎 Savol:

Gʻarbdan Sharqqa qarab yurish qildi jumlasida gʻarb, sharq soʻzlari bosh harf bilan yoziladimi? Ular qachon kichikda yoziladi? Qozoqboy Yoʻldoshev ikki soʻz oʻrnida kunbotar, kunchiqish soʻzlarini ishlatganini oʻqib qoldim. Shunday turkiy nomlashdayam shu tartibga koʻra bosh harf bilan yozish kerakmi?

❇️ Javob:

Bu savolga @xatoliklar kanalida javob bor.

Gʻarb, sharq, janub, shimol soʻzlari geografik nom tarkibida kelganda, geografik hudud nomini anglatganda bosh harfda yoziladi: Sharq xalqlari, Uzoq Sharq, Yaqin Sharq, Gʻarb mamlakatlari, Shimol va Janub urushi.

Sanalgan soʻzlar makon yoʻnalishini ifodalash uchun ishlatilganda kichik harf bilan yoziladi: shimol tomon, sharqiy yoʻnalish, davlatning janubi-sharqiy qismi.

Savolning ikkinchi qismiga kelsak, bu soʻzlar alohida holda geografik nom boʻlib kelmaydi. Bunaqasiga amaliyotda uchramaganman. Masalan, Gʻarb mamlakatlari iborasi oʻrnida Kunbotar mamlakatlari birikmasi ishlatilganiga koʻzim tushmagan. Oʻzbekcha sinonimlar asosan makon yoʻnalishini, tomonni anglatish uchun qoʻllanadi va kichik harf bilan yoziladi.

Yana bir eʼtiborli jihat. Yaponiyaning norasmiy nomi bor: Kunchiqar mamlakat. Oʻlka nomi maʼnosida kelganda bu birikmaning birinchi soʻzi bosh harfda yozilishi kerak:

“Poytaxt” mehmonxonasida Kunchiqar mamlakat tadbirkorlari bilan uchrashuv boʻlib oʻtdi.

🌐 Sayt 🛜 Telegram ▶️ oriftolib">YouTube

Читать полностью…

😊 Muloqotimiz boshlandi!

• Eslatib oʻtamiz: bugungi muloqot davomida eng faol kitobxonlarga Turkiya sayohati uchun yoʻllanma, ELEKTROMOBIL qanday shartlar asosida berilishi e’lon qilinadi va “Mutolaa Marafoni” final suhbati boʻlib oʻtadi.

Qatnashish uchun havola:
/channel/mutolaaxona?livestream

— Barcha doʻstlaringizga ulashing.

Читать полностью…