1483
در این‌جا می‌کوشیم خط و زبان فارسی میانه را به شیوه‌ای تازه و آرام‌آرام مرور کنیم.
📚خور روز
خور روز یا خورشیدروز، نام یازدهمین روز در ماه‌های ایرانی است. این روز تعلق به خورشید دارد که از ایزدان روشنایی است. این ایزد را نباید با ایزد مهر (میترا) اشتباه گرفت. هندواروپاییان، خداوند را از جنس روشنایی می‌انگاشتند، پس خورشید پیوندی بس نزدیک با خداوند داشته‌است. خورشیدروز در ایران برای تعلیم نیز بسیار مهم بوده و در اندرزنامه‌ای بازمانده از روزگار شاپور دوم ساسانی در آداب این روز آمده‌است: «کودک به دبیرستان فرست تا دبیر فرزانه بُود».
خورشید مرکب از دو جزء خور+ شید است. جزء دوم، صفت روشنایی است و جزء نخست، نام آن ایزد است. خور در زبان فارسی میانه «خوَر» (xwar) است و در زبان اوستایی، «هور» است. هر دو تلفظ خور و هور به فارسی نو رسیده‌است. به سبب هم‌ارز بودن h و s در زبان‌های هندواروپایی، هور در سنسکریت به صورت «سوریا» حضور دارد و ایزدی توانمند و با چند تجلّی است. نیز به سبب هم‌ارزی r و l در زبان‌های هندواروپایی، هور و سوریا در زبان لاتین به صورت sol و در دیگر زبان‌های اروپایی به همین صورت یا صورت‌های نزدیک به آن است و ایزد روشنایی به شمار می‌آید.
#خور
#خورشید
#خورشیدروز
#نوروز
@iranshahr1353
📚آذر و آب
آذر، نماد نظم راستین در پهنۀ هستی و تجلّی مرئی هُرمَزد در آفرینش است. آذر همکار ایزد اردیبهشت است. نیز او در دشمنی با دیوان خشک‌سالی، همکار انبوهی از ایزدان روشناییِ باران‌آور است. او با دیوان آب‌اوبار (آب‌‌بلع و موجب خشک‌سالی) مانند اژی‌دهاک (اژدهای سه‌سر) و اَپوش (آب‌پوش، پوشانندۀ آب‌ها، سرقت‌کنندۀ آب‌ها) نبرد می‌کند و آب را آزاد می‌کند و باران می‌بارد.
به نظر می‌رسد که نبردهای ایزد آذر با اژی‌دهاک و اَپوش در باورهای هندوایرانیان، از مشاهده‌ی چرخۀ بستن و گشودن باران ریشه گرفته‌باشد، بدین صورت که اژی‌دهاک و اپوش، ابرهای سیاهند که باران را در خود زندانی کرده‌اند و ایزد آذر، با زدن گرز زرین خویش که همان صاعقه (برق) است بر سر آنان، موجب فریادهای دردناک دیوان سارق آب می‌شود که همان غرّش رعد است و سپس این دیوان، مسروقۀ خویش یعنی باران را رها می‌کنند و می‌گریزند.
در این باره دیده شود مقاله‌ی: «داستان آرش، بازماندۀ اسطورۀ ایزد روشنایی کماندار در اقوام هندواروپایی باستان»
https://jsr.usb.ac.ir/article_5569_f91b1b88081f5d553f20d2a9cdb586c3.pdf
#آذر
#آذرگان
#آذر_روز
@iranshahr1353
📚دَی به آذر روز
دَی به آذر روز، نام هشتمین روز در ماه‌های ایرانی و از چهار روز ویژۀ خداوند است.
دَی در زبان اوستایی، «دَثوش» و «دَذوه» است. این صورت در املای پهلوی دَی تقریباً حفظ شده، اما تلفظ پهلوی آن، دَی است. تلفظ فارسی نو این نام نیز دَی است و دِی نیز بسته به لهجه به کار می‌رود.
دَی از مصدر «داتن» (دادن) و داتن به معنی آفریدن است. از این جهت، دَی، صفت آفریدگاری خداوند است. نیز دَی از ایزدان روشنایی است و پیوند نزدیک با ذات خداوند در نزد تبارهای هندواروپایی و هندوایرانی دارد.
با توجه به تقدّس عدد چهار نزد هندوایرانیان، چهار روز در ماه‌های ایرانی به خداوند تخصیص یافته‌است؛ روز یکم با نام هُرمَزد و روزهای هشتم، پانزدهم و بیست‌وسوم با نام دَی. همچنین ماه دهم نیز به ایزد دَی اختصاص یافته‌است.برای تفکیک کردن سه روزی که با نام دی است، هر یک را به نام روز پس از آن پیوند می‌زنند. بدین سان، روز هشتم هر ماه، دَی به آذر روز است. نیز ایرانیان هرگاه نام روز و ماه یکی شود، آن را جشن می‌گرفتند. از آنجا که روز دی در هر ماه، سه روز است، سه بار در ماه دی، جشن دیگان داریم. دَی‌روز به شادی.
#دی_به_آذر_روز
@iranshahr1353
📚 امرداد روز
اَمُرداد، نام هفتمین اَمشاسپند و نام هفتمین روز از ماه‌های ایرانی و نام پنجمین ماه در تقویم رسمی ایران است. امرداد به معنی نامیرا و زنده، تجلّی صفت رستگاری و جاودانگی هُرمَزد است. او در جهان آفرینش، گیاه را به خود پذیرفت و نگاهبان مرغزارها و فزایندۀ رَمه‌ها شد. اسپندارمذ، خرداد و امرداد، سه امشاسپند مادینه اند و با زمین پیوند دارند. خرداد و امرداد در گیاه‌فزایی، همکار هم و دستیاران اسپندارمذ هستند. نیز خرداد و امرداد با هم گوهر تن زرتشت را آفریدند و در قطره‌های باران نهادند و آن باران به زمین بارید و در زمین منتشر شد و از گوهر گیاهان سربرآورد تا به پدر زرتشت رسید.
صورت اوستایی اَمُرداد، «اَمِرِتات» (amərətāt) است. a در این واژه، پیشوند نفی است و معنی واژه، «نا+مُردنی» است. صورت هندی باستان امرداد، amrta در همان معنی نامیراست. صورت پهلوی ساسانی این نام، اَمُرداد و صورت فارسی نو نیز اَمُرداد است. این نام، در قانون گاه‌شماری کشور ایران نیز امرداد است، اما اکنون در میان طرفداران امرداد و مرداد اختلاف نظر هست.
#امشاسپند
#امرداد
#مرداد
@iranshahr1353
📚خرداد روز، نوروز بزرگ
خرداد، نام ششمین اَمشاسپند و نام ششمین روز در ماه‌های ایرانی و نام سومین ماه در تقویم رسمی ایران است. او نماد رَسایی و پارسایی هُرمَزد است و در زمین، از ایزدان نگاهبان آب و فزایندۀ گیاه است.
خرداد در زبان اوستایی، «هَئوروَ تات» (haurva tāt) است که جزء نخست (هئوروَ) به معنی بی‌نقص و جزء دوم (تات) همان «داد» یعنی آیین و قانون است. صورت پهلوی این واژه، «هرداد» (Hordād) است.
خرداد، تجلی صفت رَسایی هُرمزد است، پس خردادروز که ششم هر ماه است، روز رخ‌دادهای عظیم است. ابوریحان بیرونی، خردادروزِ فروردینماه را «یوم‌الرجاء» یعنی روز امید نامیده‌است. آفرینش جهان، آفریدن کیومرث که نخستین مردم بود و زایش زرتشت در خردادروزِ فروردینماه بود و نیز این روز، نوروز بزرگ است. نوروز کوچک که هُرمَزدِ فروردین (یکم فروردین) است، روزی بود که جمشید، پادشاه بزرگ هندوایرانیان (آریاییان) به جنوب رفت به نبرد دیوان و آن روز را مردمان گرامی داشتند و نوروز خواندند و خردادروزِ فروردین (ششم فروردین)، روزی بود که جمشید با پیروزی از جنوب بازگشت و مردمان آن روز را نوروز بزرگ خواندند.
#خرداد
#امشاسپند
@iranshahr1353
📚شهریور روز
شهریور، نام چهارمین امشاسپند و نام چهارمین روز در ماه‌های ایرانی و نام ششمین ماه در تقویم رسمی ایران است. شهریور، به معنی قلمرو آرمانی و شهریاری نیکو، ایزدی پرکار است که امور پادشاهی، جنگاوری، نگاهبانی از فلزات و دستگیری از بینوایان را تدبیر می‌کند. هم‌نشینی دو صفت دستگیری از بینوایان و جنگاوری برای شهریور می‌باید با اوصاف شهسواران (شوالیه‌ها) آریایی باستان در پیوند باشد که جنگاورانی جوانمرد بودند و از ستم‌دیدگان و ضعفا و غریبان و مسافران و زنان در برابر ستمگران و دیوان و جادُوان و اَژدَهایان، حمایت و محافظت می‌کردند. در هند باستان و متون سنسکریت نیز ایزد شهریور، همین اوصاف شهریور ایرانی را دارد.
شهریور در اوستا به صورت «خشَثرَه وییریه» (xšaθra-vairiia) به معنی قلمرو دل‌خواه و شهریاری نیکو است و در متون هندی باستان به صورت کشاتریا (Kshatriya)، ایزد پادشاهی و جنگاوری است. جزء نخست شهریور، «شهر» به معنی قلمرو پادشاهی و کشور است. به همین سبب در فارسی میانه نام کشورمان «ایران‌شهر»، یعنی میهن آریاییان بوده‌است. شهر در فارسی نو، اندک اندک منحصر به بخشی از کشور شد.
#امشاسپند
#شهریور
@iranshahr1353
📚بهمن‌روز
بهمن، نام روز دوم در ماه‌های ایرانی و نام ماه یازدهم در تقویم رسمی ایران است. بهمن به معنی اندیشۀ نیک، از ایزدان ایرانی و از اَمشاسپندان هفتگانه است. امشاسپند به معنی بی‌مرگ و جاودانه، نام طبقۀ نخست از مینویان بوده که عبارت بودند از هُرمَزد و شش ایزد بهمن، اردیبهشت، شهریور، اسپندارمذ، خرداد و امرداد. این شش ایزد، شش نیرو یا شش تجلّی یا شش صفت حُسن هُرمزد بودند که به آفرینش، زندگی و نیرو می‌بخشیدند و تصوّر آنان به سان خدایان مستقل و در عرض هم که امکان تعارض با هم داشته‌باشند، درست نیست.
بهمن، تجلی اندیشه‌ی نیک و خرد پاک هرمزد است. او در گیتی، گاوان پنجگانه (جانوران سودمند) را به خود پذیرفت. بهمن، پندار، گفتار و کردار مردمان را روزاروز گزارش می‌نویسد و در پسین جهان، بر اساس این گزارش‌ها، زندگانی هر کس را می‌سنجد. روان پارسایان را بهمن به پیشواز می‌رود و آنان را به درجات بالای بهشت رهنمون می‌شود. دیوان بسیار، دشمن اویند و از همه مهم‌تر اکومن / اکه‌‌من (Aköman)، دیو اندیشه‌ی بد است.
#بهمن
#بهمن‌روز
#امشاسپند
#فروردین
#نوروز
@iranshahr1353
📚هرمزدروز، نوروز کوچک
شماری از جشن‌های ایرانی، در ششمین روز پس از خود تکرار میشدند. روز نخست با صفت کوچک و ششمین روز با صفت بزرگ خوانده می‌شد، مانند تیرگان کوچک و تیرگان بزرگ، مهرگان کوچک و مهرگان بزرگ، نوروز کوچک و نوروز بزرگ.
نوروز کوچک، هرمزدروز، یعنی یکم فروردین است و نوروز بزرگ، خردادروز، یعنی ششم فروردین است. فاصله‌ی این دو را نیز شش روز، جشن نوروز نگاه می‌داشتند و سبب چند روزه بودن جشن‌های نوروز در تقویم جلالی و مناسبت‌های رسمی، همین است.
نوروز کوچک، روزی بود که جمشید پیشدادی، نمونه‌ی ازلی پادشاه در روایت‌های آریایی (هندوایرانی)، برنشست و به سوی جنوب رفت برای نبرد با دیوان و ششم فروردین ماه، روزی بود که جمشید با پیروزی بازگشت و آن را نوروز بزرگ نامیدند و گرامی داشتند.
#هرمزد
#هرمزدروز
#امشاسپند
#نوروز
#نوروز_کوچک
#نوروز_بزرگ
@iranshahr1353
پس از برگزاری دو دورۀ «مقدماتی» آموزش خط و زبان فارسی میانه،
مرکز تحصیلات تکمیلی (دکتری) دانشگاه پیام نور کشور، برگزار می‌کند:
نخستین دورۀ متوسط آموزش خط و زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی)
دوره به صورت برخط (آنلاین) برگزار خواهد شد و ثبت نام و شرکت در آن، برای همگان، آزاد است.
نحوۀ ثبت نام در دوره‌ی آموزشی خط و زبان فارسی میانه:
۱. ثبت نام در سامانه‌ی http://otc.pnu.ac.ir
۲. ورود به سامانه
۳. جست‌وجوی دوره با یکی از کلیدواژه‌ها (برای نمونه: فارسی میانه)
۴. انتخاب واحد: تحصیلات تکمیلی دکتری
۵. افزودن دوره به سبد خرید.
همچنین برای ثبت نام می‌توانید از پیوند مستقیم دوره در سامانه‌ی otc استفاده نماید:
https://otc.pnu.ac.ir/Course/Detail/3695
شماره‌ی تماس مرکز تحصیلات تکمیلی برای هماهنگی:
تلفن: 02124508400
پیام‌رسان‌ها: 09194528952
لطفاً پس از تکمیل ثبت نام در سامانه‌ی otc، از طریق پیام رسان تلگرام اطلاع دهید تا در گروه دوره عضو شوید.
در انتهای دوره، گواهینامه‌ی معتبر و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به شرکت کنندگان اعطا می‌شود.
@iranshahr1353
📚 یلدا، شب آغاز روشنایی
یلدا، هم‌ریشه با ولادت، شب میلاد ایزد میترا (مهر)، مهم‌ترین ایزد روشنایی در باور مردمان هندوایرانی (آریایی) بوده‌است.
آیین مهرپرستی (میتراییسم) در ژرف‌ساخت و روساخت بسیاری از باورهای مردمان جهان وارد شده‌است و آن آیین مسیح که به میانجی روم در جهان رواج یافته و امروزه می‌شناسیمش تا حد زیادی متأثر از میتراییسم است و حاصل تطبیق داده‌شدن عیسی و میترا بر هم در سرزمین روم است. میترا بزرگ‌ترین ایزد روشنایی هندوایرانی و بزرگ‌ترین ایزد ایرانی پیش از آمدن زرتشت بود. هندواروپاییان به‌ویژه هندوایرانیان به سبب آنکه در گذشته‌های بسیار دور از سرزمین‌های سرد برخاسته‌اند، همواره خداوند را در قالب روشنایی و گرما می‌پنداشتند و بیش‌تر و بزرگ‌تر ایزدانشان از جنس روشنایی بودند. اما میترای هندوایرانی در میان همه‌ی ایزدان هندواروپایی، درخشش و نیرو و معنای افزون‌تر داشت و به همین سبب از هندوایرانیان به دیگر تبارهای هندواروپایی سرایت یافت و از آنجا به باورها و آیین‌های بیش‌تر مردمان جهان وارد شد؛ در هرجا به نامی خوانده شد، اما خویش‌کاری‌اش ثابت ماند. جوهره‌ی میتراییسم (آیین مهر)، ستایش روشنایی، پایبندی به پیمان، دستگیری از ناتوانان و زیستن بر روش جوانمردی است و این همه را ایرانیان، «مهربانی» نامیده‌اند. افزون بر آنکه همه‌ی ایرانیان، آیین مهر را رعایت می‌کردند، «شهسوار»ان ایرانی به طرز ویژه پایبند پیمان و جوانمردی و در پی حمایت از ناتوانان بودند و نام و یاد و شیوه‌ی زندگانی آنان چون به مغرب‌زمین رفت، در دوران باستان متأخر و قرون میانه، در پیکره‌ی طبقه‌ی «شوالیه» و آیین‌های شوالیه‌گری تداوم یافت و در دوران اسلامی در قالب گروه‌ها و فرقه‌های اخیان و فتیان و عیاران آشکار شد.
نیز شب یلدا که شب زایش بزرگ‌ترین ایزد روشنایی یعنی میتراست، شب نخست ماهی است که به گرامی‌داشت آغاز دوباره‌ی روشنایی، ماه دی نام گرفته‌است، زیرا در شب یلدا، درازآهنگی شب متوقف می‌شود و روز به نیرو می‌شود و دی نیز از ایزدان روشنایی است و از میان تجلیات خداوند یکتا، دی از آن تجلی‌هاست که کم‌ترین فاصله را با ذات خداوند دارند.
ماه دی که با یلدا آغاز می‌شود و سرآغاز نیرو گرفتن روشنایی - این مهم‌ترین معنای زندگانی در نزد آریاییان- است، احتمالاً عظیم‌ترین مقام را در میان ماه‌ها داشته‌است و بسا که آغاز حقیقی سال آریاییان بوده‌باشد.
شب یلدا و دی‌ماهتان به شادی و نیکی.
#یلدا
#شب_چله
#میترا
#مهر
#دی
@iranshahr1353
📚اهمیت و ضرورت آموزش خط و زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی)
۱. فارسی میانه، پدر فارسی نو، هم در حوزۀ زبان و هم در حوزۀ خط است. بنابراین آموختن فارسی میانه، آموختن ریشه‌ایِ زبان و ادبیات فارسی نو است و در پرتو آن، بسیاری از مشکلات حل‌نشده و ابهامات ناگشوده در مطالعات، پژوهش و آموزش زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه و جز آن، حل و رفع می‌شود.
۲. ایران، کشوری با تاریخ کهنِ پیوسته است. در حوزۀ زبان و خط نیز این کهنسالی و پیوستگی، وجود دارد و زبان و خط فارسی نوی معاصر، بی‌آنکه زنجیره‌اش قطع شود، به فارسی میانه و از آنجا به فارسی باستان می‌رسد. بنابراین، مطالعات فارسی میانه، بخشی ضروری از شناخت حیات پیوسته و قطع‌ناشدۀ مردمان ایرانی در گسترۀ تاریخ است و دارای ارزش ملّی و هویتی است.
۳. حامل بیش‌ترین حجم اندیشه‌های درخشان ایرانیان در گسترۀ تاریخ، زبان فارسی با سه لایۀ فارسی باستان، فارسی میانه و فارسی نو بوده‌است و از این جهت، مطالعات فارسی میانه، بخشی از مطالعه دربارۀ چگونگی تأثیرگذاری روح ایرانی بر حیات بشری است.
۴. آنچه خطوط اسلامی نامیده می‌شود و نیز بخشی از آنچه با عنوان علوم اسلامی شهرت دارد، با زبان و خط فارسی میانه ارتباط مستقیم دارد و فرهنگ، تمدن و هنر اسلامی را نمی‌توان از تأثیر خط و زبان فارسی میانه جدا کرد. از این جهت نیز مطالعات فارسی میانه، دارای اهمیت و ضرورت فراوان است.
۵. زبان و خط فارسی میانه، هم برای اعضای هیأت علمی و هم برای دانشجویان زبان، تاریخ، باستان‌شناسی و بسیاری از رشته‌های دیگر، ابزاری لازم برای درک بهتر و حل مشکلات و مبهمات حوزه‌های مطالعاتشان است. در حال حاضر، مراکز کم‌شماری به این کار می‌پردازند. در فضای تقریباً خالی آموزش فارسی میانه، برگزاری این دوره می‌تواند برای رفع نیاز اعضای هیأت علمی، دانشجویان تحصیلات تکمیلی و عموم علاقه‌مندان، بسیار مهم و دارای ضرورت باشد و صدور گواهی معتبر از مرکز تحصیلات تکمیلی (مرکز دکتری) دانشگاه پیام نور کشور نیز اعتبار و امتیاز این دوره را افزون می‌سازد.
@iranshahr1353
📚 پیوند پادشاهی زاب طهماسب و اسطورۀ آرش کمانگیر
مقاله‌ی علمی‌پژوهشی، منتشرشده در مجله‌ی متن‌پژوهی ادبی دانشگاه علامه‌ی طباطبایی
چکیده
در شماری از متون ایرانی میانه میخوانیم که زاب، افرسیاب را «سپوخت» و آب و مرز را بازآورد و همین تیر انداختن به افراسیاب و سپوختن او (نه تیر انداختن به سمتی از زمین) در برخی متون ایرانی نو به آرش منسوب می‌شود. آیا این احتمال وجود دارد که داستان آرش و داستان پادشاهی زاب، دو اجرا از یک اسطوره باشند که با انتقال انتساب در سلسلۀ طولی علل و اسباب، گاه به آرش و گاه به زاب منسوب شده باشد؟ شاهنامه پژوهان دلایلی چند برای توجیه غیاب داستان آرش در شاهنامۀ فردوسی اندیشیدهاند که در دو گروه قابل دسته بندی است: داستان آرش در متن اساس فردوسی نبوده‌است و دیگر، داستان آرش در متن اساس فردوسی بوده‌است و او در سرایش شاهنامه حذفش کرده‌است. آنچه در این مقاله بحث می‌شود این پرسش و پیشنهاد است که آیا ممکن است داستان آرش کمانگیر با چهره گرداندن و مطابق فرآیند «گشت اسطوره» در لایۀ زیرین و در قالب روایتی دیگر در شاهنامه حضور یافته و نقل شده باشد؟ پاسخ بدین پرسش، موقوف به این است که نشان دهیم اسطورۀ زاب و اسطورۀ آرش، بیانگر یک مضمون هستند و دیگر آنکه تبدیل و تبادل میان زاب و آرش در دیگر متون هم دارای نمونه باشد. به تعبیر دیگر، چنان که در نقد اسطوره شناختی و نیز در روایتشناسی مرسوم است، به جای جست‌وجوی نام آرش، پیرنگ اسطورۀ وی در بخشی از شاهنامه که باید جایگاه زمانی حضورش باشد، کاویده شود. با این تغییر نگاه می‌توان این نظریه را مطرح ساخت که با تغییر انتساب خویشکاری از قهرمان به پادشاه در سلسلۀ طولی علل و اسباب، پیرنگِ اسطورۀ آرش کمانگیر که تلفیقی از سه خویشکاری آبفزایی، مرزنمایی و روشنایی است از آرش به زاب منتقل شده است. به تعبیر دیگر، پادشاهی زاب طهماسب و داستان آرش، هر دو، روایت یک اسطورۀ کهنتر هندواروپایی اند که به موجب آن، ایزد روشنایی، باران می‌بارد و مرز میپاید. این انتقال و «گشتِ اسطوره» میان آرش و زاب به صورت آشکار در شماری از منابع ایرانی میانه و ایرانی نو رخ دادهاست و دارای پیشینه و مشابه است.
@iranshahr1353
#سربازی
#سپاهیگری
#واژه‌نامک
@iranshahr1353
#لشکر
#سپاه
#سرباز
#واژه‌تامک
@iranshahr1353
#گرامی
#واژه‌نامک
@iranshahr1353
📚آبان روز
آبان، نام دهمین روز از ماه‌های ایرانی و نام هشتمین ماه در تقویم رسمی ایران است. تقارن آبان‌روز و آبانماه، جشن آبانگان است.
آبان تعلق به اَردویسور آناهیتا (Ardvīsūr Anāhitā) دارد. آناهیتا یا ناهید، مانند بیش‌تر ایزدان آریایی، نگاهبان آب است. ناهید، بزرگ‌ترین ایزد آب و مادر آب‌های جهان است. آبانگان که آبان‌روزِ آبانماه است، روز ستایش و نیایش ایزد آناهیتاست. در آبانگان، زاب (زَو) پسر طهماسب پسر منوچهر، افراسیاب را از ایران راند، پس باران بارید و چشمه‌ها و کاریزهای خشکیده دوباره جاری شدند. چون نوذر شهریار، پادشاه ایران در نبرد با افراسیاب کشته شد، تورانیان بر کشورمان چیره شدند. سال‌ها تخت پادشاهی ایران خالی بود و افراسیاب تورانی که در حقیقت، دیو خشک‌سالی است، بر ایران چیره بود تا آنکه ایرانیان از زاب آگاه شدند و او یادگار منوچهرشاه بود. زاب، مردمان را در نبرد با توران رهبری کرد و افراسیاب را راند و آب و گیاه را به ایران بازآورد. آرش شیواتیر، بهترین کمانگیر آریایی، به روایتی در روزگار زاب بود و تیر را به فرمان زاب انداخت و این را داستان‌های گونه‌گون هست.
#آبان
#آبانگان
#آناهیتا
#ناهید
@iranshahr1353
📚آذر روز
آذر، نام روز نهم از ماه‌های ایرانی و نام ماه نهم در تقویم رسمی ایران است. اجتماع روز آذر و ماه آذر، موجب جشن آذرگان می‌شود. آذر در زبان فارسی باستان، آتَر (ātar)، در زبان اوستایی، آتَر (ātar)، آثر (āthr) و آتر (ātr) و در فارسی میانه، آتور و آدور بسته به تفاوت مکتب آوانویسی پهلوی ساسانی است. همچنین آذر در سنسکریت به معنی شعله و شرار، صفت ایزد آگنی (ایزد آتش) است.
آذر، نماد نظم راستین در پهنۀ هستی و تجلّی مرئی هُرمَزد در آفرینش است. آذر همکار ایزد اردیبهشت است. نیز او در دشمنی با دیوان خشک‌سالی، همکار انبوهی از ایزدان روشناییِ باران‌آور است. او با دیوان آب‌اوبار (آب‌‌بلع و موجب خشک‌سالی) مانند اژی‌دهاک (اژدهای سه‌سر) و اَپوش (آب‌پوش، پوشانندۀ آب‌ها، سرقت‌کنندۀ آب‌ها) نبرد می‌کند و آب را آزاد می‌کند و باران می‌بارد. پیدا کردن و روان ساختن آب‌ها و فزایش گیاهان، آیین کهن ایرانیان بوده و این آیین با ایزد آذر، پیوند نزدیک داشته‌است.
#آذر
#آذر_روز
#آذرگان
@iranshahr1353
📚امرداد یا مرداد؟
صورت اوستایی این نام، «اَمِرِتات» (amərətāt) است. a در این واژه، پیشوند نفی است و معنی واژه، «نا+مُردنی» است. صورت هندی باستان امرداد، amrta در همان معنی نامیراست. صورت پهلوی ساسانی این نام، اَمُرداد و صورت فارسی نو نیز اَمُرداد است، اما اکنون در میان طرفداران امرداد و مرداد اختلاف نظر هست.
مُرداد به معنی میرا و میرنده، نقیض اَمُرداد است و کاربرد آن به جای امرداد، کاربرد واژه در جای نقیض خود است. برخی بر آنند که این کاربرد، ایراد ندارد، زیرا در فارسی امروزین، تفاوت معنایی امرداد و مرداد، محسوس نیست و حتی از متون فارسی متقدّم نیز شواهدی می‌آورند که گذشتگان ما نیز مرداد را به جای امرداد به کار می‌بردند. امّا به نظر می‌رسد که این جابه‌جایی در متون گذشته، به اقتضای وزن در متون منظوم بوده و در دیگر مواقع که برخوردی با اقتضای وزن در میان نبوده و نیز در متون منثور، همّت بر رعایت تفاوت امرداد و مرداد بوده‌است.
همچنین به موجب مادۀ اول قانون «تغییر بروج به ماه‌های ایرانی»، مصوّب یازدهم فروردینماه 1304 هجری شمسی که هنوز نسخ نشده و معتبر است، نام ماه پنجم سال‌شماری ایرانی، «اَمرداد» است، نه «مرداد». با نظر به سابقۀ کاربرد امرداد و مرداد در متون گذشته و در نتیجه آگاهی قانون‌گذار از هر دو واژه، تصریح به امرداد در متن قانون مذکور، نشان می‌دهد که تفاوت امرداد و مرداد برای قانون‌گذار، آشکار بوده‌است و از آنجا که این قانون، معتبر و مُجری است، اصالت و درستی نام امرداد، تنها بحثی علمی نیست و رعایت آن، تبعیت از قانون است. بر این اساس، نام ماه پنجم ایرانی به همان دلیل، امرداد است که نام ماه نخست، فروردین است و نام ماه دوم، اردیبهشت است و نام ماه سوم، خرداد است.
#امشاسپند
#مرداد
#امرداد
@iranshahr1353
پس از برگزاری دو دورۀ «مقدماتی» آموزش خط و زبان فارسی میانه،
مرکز تحصیلات تکمیلی (دکتری) دانشگاه پیام نور کشور، برگزار می‌کند:
نخستین دورۀ متوسط آموزش خط و زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی)
دوره به صورت برخط (آنلاین) برگزار خواهد شد و ثبت نام و شرکت در آن، برای همگان، آزاد است.
نحوۀ ثبت نام در دوره‌ی آموزشی خط و زبان فارسی میانه:
۱. ثبت نام در سامانه‌ی http://otc.pnu.ac.ir
۲. ورود به سامانه
۳. جست‌وجوی دوره با یکی از کلیدواژه‌ها (برای نمونه: فارسی میانه)
۴. انتخاب واحد: تحصیلات تکمیلی دکتری
۵. افزودن دوره به سبد خرید.
همچنین برای ثبت نام می‌توانید از پیوند مستقیم دوره در سامانه‌ی otc استفاده نماید:
https://otc.pnu.ac.ir/Course/Detail/3695
شماره‌ی تماس مرکز تحصیلات تکمیلی برای هماهنگی:
تلفن: 02124508400
پیام‌رسان‌ها: 09194528952
لطفاً پس از تکمیل ثبت نام در سامانه‌ی otc، از طریق پیام رسان تلگرام اطلاع دهید تا در گروه دوره عضو شوید.
در انتهای دوره، گواهینامه‌ی معتبر و مورد تأیید وزارت علوم، تحقیقات و فناوری به شرکت کنندگان اعطا می‌شود.
@iranshahr1353
📚اسپندارمذ روز
اسپندارمذ، نام پنجمین اَمشاسپند و نام پنجمین روز ماه‌های ایرانی و در ریخت اسفند، نام دوازدهمین ماه تقویم رسمی ایران است. اسپندارمذ بر مفاهیمی گسترده دلالت دارد. او تجلّی بردباری و فروتنی هُرمَزد است. همچنین او نیروی درست‌اندیشی، اخلاص، فرمان‌بُرداری مومنانه و ایزد باروری است و از گیتی، زمین را به خود پذیرفت.
اسپندارمذ در زبان اوستایی، «سْپِنْتَه آرمَئیتی» (Spenta- Ārmaiti) به معنی ارمئیتی پاک است و ارمئیتی، نیروی اخلاص و اندیشه و بردباری و فروتنی است. اسپندارمذ در پهلوی ساسانی، «سْپَندرمت» (Spandarmat) و در فارسی نو، «اسفند» است. این ایزد در دیگر تبارهای هندوایرانی نیز حضور دارد. اَرَمَتی از ایزدان وِدایی در هند باستان است. در میان ارمنیان نیز سپاندارامِت، ایزد باروری است.
اگر از هفت امشاسپند، هُرمَزد را که مقام خدایی دارد، کنار بنهیم، شش ایزد می‌ماند در دو گروه سه تایی. گروه نخست، بهمن، اردیبهشت و شهریور، نرینه اند و گروه دوم، اسپندارمذ، خرداد و اَمرداد، مادینه اند. گروه نخست، انتزاعی‌ترند و گروه دوم، ایزد باروری اند و با زمین پیوند بیش‌تر دارند.
#امشاسپند
#اسپندارمذ
@iranshahr1353
📚اردیبهشت‌روز
اردیبهشت، نام سومین اَمشاسپند و نام سومین روز در ماه‌های ایرانی و دومین ماه در تقویم رسمی ایران است. او ایزد بهترین راستی است و راستی، قانون، نظم اخلاقی و نظم کیهانی را پاس می‌دارد. نیز او نگاهبان آتش و گیاه است.
ساختار واژۀ اردیبهشت، «اَرتَه (اَشه) + وَه + اِشت» است. «اَرتَه»، نیروی راستی و نظم در فارسی باستان، همان آرتا و ریتا در هندی باستان است. به سبب هم‌ارزی rt با š در زبان‌های آریایی، ارته در اوستا به صورت اَشا / اَشَه حضور دارد. فراوانی کاربرد ارته، اشا، ریتا، اَشَو و واژه‌های مشتق از این خانواده در زبان‌های هندوایرانی (آریایی)، نشان از اهمیت بنیادین راستی در نظام اخلاقی مردمان این تبار دارد.
«وَه» به معنی نیک است. «اِشت» (ešt) و «اِست» (est) در زبان‌های هندواروپایی، پسوند صفت عالی است و هنوز در برخی از زبان‌های هندواروپایی کاربرد دارد و در زبان فارسی نیز واژه‌هایی چون بِهِشت و مَهِست از بقایای کاربرد این پسوند هستند. در مجموع، «اَرتَه وَهِشت» به معنی بهترین راستی است و آن، نیرویی است که هستی را با راستی، نظم می‌بخشد و به سوی روشنایی راه‌می‌برد.
#امشاسپند
#اردیبهشت
@iranshahr1353
آخرین هفت‌سینشان شاید...
#هفت‌سین
#نوروز
@iranshahr1353
هشدار رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در نامه‌ای مهم به رئیس‌جمهور
♦️دبا: رئیس مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی در نامه‌ای مهم به رئیس‌جمهور، گروه‌های افراطیِ هویت‌طلب را جاعلانی توصیف کرد که وحدت تاریخی مردم ایران را هدف گرفته‌اند و پیشنهاد کرد با به‌کارگیری تدابیر ضروری، با اهداف شوم و ضدملی آنان مقابله شود.
🔸نوشتار کاظم موسوی‌بجنوردی بنا به ضرورت شرایط کنونی کشور، اینک به‌صورت علنی منتشر می‌شود که متن آن به شرح زیر است:
جناب آقای دکتر مسعود پزشکیان
ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران
🔹با عرض سلام، چنان‌که مستحضر هستید، چندسالی است که گروه‌هایی افراطی که خود را «هویت‌طلب» می‌نامند، با جعل دوگانه‌های ترک ـ فارس، کرد ـ فارس و عرب ـ عجم و امثال آن وحدت تاریخی مردم ایران را هدف گرفته‌اند، مردمی که نظریه‌پردازان سیاسی از آن‌ها با تعبیر «ملت تاریخی» یاد می‌کنند. یکی از ویژگی‌های اصلی این مردم در تاریخ طولانی و پرفرازونشیب آن‌ها وحدت در عین کثرت است. همین ویژگی باعث تاب‌آوری تمدن کهن این ملت در مقابل هجوم‌های ویران‌گر بوده است. درعین‌حال یکی از نمودهای کثرت این ملت وجود زبان‌ها و گویش‌های مختلف است. به‌رغم این تنوع، همین مردم در یک فرآیند تاریخی و کاملاً داوطلبانه، زبان فارسی را در مقام زبان مشترک، میانجی و ملی انتخاب کردند. نخبگان ما، با هر گویش و زبانی، با فارسی آراء و عقاید خود را بیان کردند، شعر سرودند، داستان نوشتند. این موضوعی است که در زبان فارسی سابقه‌ای دست‌کم هزارساله دارد، چنان‌که قطران تبریزی در ۴٠٣ قمری به زبان فارسی شعر می‌سرود. متأسفانه گروه‌های یادشده از سویی موضوع تنوع زبانی را کاملاً در مقابل زبان ملی قرار داده‌اند و جایگاه ملی زبان فارسی را به ناحق دست‌پخت حکومت پهلوی معرفی می‌کنند و از سوی دیگر، تعریفی که از گروه‌های قومی ارائه می‌دهند در مقابل وحدت ملی است. آن‌ها ایران را متشکل از «ملت‌های مختلف» معرفی می‌کنند که همۀ آن‌ها از سوی «ملت فارس» استثمار و استعمار می‌شوند. ترویج تنفرهای قومی که امروزه به ورزشگاه‌ها نیز کشیده شده است، هیچ نتیجه‌ای جز قراردادن اجزای ملت در مقابل هم ندارد. تاریخ نشان داده است که در ایران هیچ‌گاه دعوای قومی وجود نداشته است.
همۀ اجزای ملت ازجمله مردم آذربایجان در دفاع از هویت ملی و زبان ملی تلاش کرده‌اند. بزرگ‌ترین شاهنامه‌شناسان، حافظ‌شناسان، لغت‌شناسان و اسطوره‌شناسان ایرانی، آذربایجانی بودند و استادانی مانند محمدامین ریاحی، منوچهر مرتضوی، بهمن سرکاراتی، محمدعلی موحد، حسن انوری و ژاله آموزگار بین آنان بوده و می‌درخشند. متأسفانه همان گروه‌های قوم‌گرا با بدترین و سخیف‌ترین تعابیر به این بزرگواران اهانت و در مقابل به صراحت از رهبران خائن فرقۀ دموکرات و اهداف شوم آن‌ها دفاع می‌کنند.
هدف آن‌ها ایجاد هویتی جعلی در مقابل هویت ایرانی است، موضوعی که متأسفانه از سوی دشمنان خارجی نیز مورد حمایت قرار می‌گیرد. تجارب یوگسلاوی، لیبی، سوریه، لبنان و عراق پیشاپیش نتایج فاجعه‌بار این رفتارها را به‌روشنی نشان می‌دهد. با توجه به روحیۀ ستودۀ حضرت‌عالی که همیشه بر استفاده از دیدگاه‌های کارشناسان تأکید فرموده‌اید، خواهشمند است در این زمینه مهم نیز با به‌کارگیری تدابیر ضروری اجازه نفرمایید گروه‌های مذکور بیش از این بتوانند اهداف شوم و ضدملی خود را جامۀ عمل بپوشانند.
کاظم موسوی‌بجنوردی
دوم دی ١۴٠٣
@cgie_org_ir
✍ در بیان بزرگی دی‌ماه و دی‌روز
آغاز دی‌ماه بر شما فرخنده.
و باشد که ماه دی، آغاز حقیقی سال آریاییان بوده‌است.
و خداوند، دی را چنان دوست می‌دارد که هر روز در ماه، یک بار به نامی خوانده می‌شود،
حتی روز هرمزد (روز یکم هر ماه) که نام خود خداوند (هرمزد، هرمز، اورمزد) بر آن است، یک بار است، اما دی در هر ماه، سه بار است!!!
گویی که خداوند هم از دی، سیر نمی‌شود.
دی، هنگام زادن مردمان نیک است.
#یلدا
#شب_چله
#میترا
#مهر
#دی‌ماه
#دی‌روز
@iranshahr1353
📚تاریخ‌آگاهی ایرانیان، راز دوام‌آوری ملت و کشور ایران در تاریخ
ایران، کشوری است کهن با تاریخی پیوسته. یکی از علل پیوستگی تاریخی کشور ایران، تاریخ‌آگاهی ایرانیان بوده‌است که موجب می‌شد ایرانیان، تاریخ را به‌سان کلی پیوسته درک کنند و در سایۀ این پیوستگی، خویش را فرزندان همان ایرانیان صدها و هزاران سال پیش احساس کنند و برای حفظ این پیوستگی بکوشند و حتی جان بدهند. درست به همین سبب است که دشمنان ایران و حسودان پیوستگی ایرانیان، در کنار حمله‌های مداوم به زبان فارسی و باورهای مذهبی ایرانیان، به تاریخ ایران نیز حملۀ بسیار می‌کنند. دیوانگانی نیز یافته‌اند که به‌ویژه در اینترنت، آنچه را دیوانگان بپسندند و بی‌خبران باور کنند، با حجم بسیار می‌گویند: تخت جمشید را رضا پالانی ساخت، نقش رستم را هم همان موقع ساختند، بیستون هم که جعلی است، شاهنامه هم که وجود نداشته، حافظ را هم که بعد از ناصرالدین شاه ساختند، خود ناصرالدین‌شاه هم که اصلاً وجود نداشته و در قلۀ این دیوانگی هم می‌گویند که کلاً ایران وجود نداشته‌است.
ایرانیان با تاریخ‌آگاهی‌شان در درازای تاریخ دوام آورده‌اند و روزی می‌توان این دوام‌آوری را خاتمه‌یافته انگاشت که این جملۀ حق‌به‌جانب خطرناک، در میان ایرانیان جا بیفتد و باور شود: «حالا هزار سال، دو هزار سال پیش گیریم که ابرقدرت بودند، به شما چه؟! به شما چی می‌رسه؟!»
بیایید دربارۀ تاریخ‌آگاهی ایرانیان، یک گزارش و گواهی شگفت‌انگیز را از کُنت دو گوبینو بخوانیم که در عصر ناصرالدین‌شاه قاجار، فرستادۀ سیاسی فرانسه در ایران بود:
«ایرانیان را بهتر [از دیگر ملت‌های آسیایی] شناخته‌ام. ملتی کهنسالند و شاید همان‌طور که می‌گویند کهنسال‌ترین ملت جهان باشند که حکومتی منظم داشته و روی زمین مانند ملتی بزرگ عمل کرده‌است. این واقعیت در روحیۀ هر خانوادۀ ایرانی وجود دارد. فقط طبقات تحصیل‌کرده نیستند که آن را می‌دانند و به زبان می‌آورند؛ بلکه عامی‌ترین طبقات نیز همواره آن را در نظر دارند و با کمال میل تکرار می‌کنند و موضوع صحبت‌های عادی خود قرار می‌دهند. این اولویت و احساس برتری یکی از مبانی اخلاقی و بخش مهمی از میراث معنوی ایرانیان را تشکیل می‌دهد. بارها شده ایرانیان بر سبیل تعارف گفته‌اند تا جایی که می‌دانند فرانسویان کهن‌ترین ملت اروپایی و از این جهت به ایرانیان شبیهند. در عمق فکر این اشخاص نوعی اظهار ادب نسبت به شخص من، ولی در عین حال تفاخر نسبت به خودشان احساس می‌شد، زیرا ضمن اینکه می‌خواستند ملت مرا مافوق سایر ملل اروپایی قرار دهند، این جمله را به نحوی ادا می‌کردند که به من بفهمانند با این وصف فاصله بین فرانسه و ایران زیاد است. ملت ایران عاشق تاریخ کشور است... در این کشور، تاریخ جالب‌ترین موضوع است و یک ایرانی واقعی بی‌اندازه کنجکاوتر است بداند جمشید یا کوروش چه می‌کرده‌اند تا با خواندن زندگانی پیامبران، اخلاق خود را تهذیب کند... در فرانسه دانشمندان هرگز وقت خود را با تاریخ تلف نمی‌کنند و دربارۀ آن چیزی نمی‌دانند. یافتن یک روستایی که نام لویی چهاردهم، شارلمانی و سزار به گوشش خورده باشد، بسیار دشوار و نادر است، اما در ایران هرگز کسی را ندیدم که در پست‌ترین شرایط اجتماعی باشد و کلیات تاریخی را که با آفرینش جهان شروع می‌شود و به سلطنت پادشاه فعلی خاتمه می‌یابد، نداند... برایشان جمشید، شکوه و فریبندگی خاصی دارد، رستم قهرمان ملی است و شاه‌عباس کبیر اگر حرف چاروادارها را باور کنیم، تقریباً همۀ کاروانسراهای ایران را ساخته است. حتی برای این اشخاص [بی‌سواد]، تاریخ گذشتۀ ملت، موضوعی جالب است و اوقات فراغت خود را با لذت به شنیدن داستان‌های تاریخی می‌پردازند یا اینکه به سخنان افراد تحصیل‌کرده گوش می‌دهند. بارها چنین اجتماعاتی را دیدم که گوینده و شنوندگان به طور یکسان در پست‌ترین شرایط اجتماعی قرار داشتند. این جلسات درس در کنار یک دیوار خرابه یا یک قنات تشکیل می‌شد، همه روی زمین چمباتمه می‌زدند، ولی چنان سکوت و دقتی بر آنان حکمفرما بود که گویی در یک سالن رسمی بر صندلی‌های راحتی پیرامون میزی با روکش ماهوت سبز نشسته‌اند. در چهار ماه که در بیابانی در فاصلۀ بیست فرسنگی تهران چادر زده بودم، خدمتکاران من هر شب در چادر یکی از پیشخدمت‌ها جمع میشدند. یک نفر برایشان کتاب می‌خواند و دربارۀ فلان یا فلان واقعۀ تاریخی کهن بحث می‌کرد و بیسوادها گوش می‌دادند و می‌کوشیدند مطالب را بفهمند. هیچ‌کدام، حتی سربازان، نمی‌خواستند کلمه‌ای از این دروسِ ساعات فراغت را از دست بدهند... ملتی که این‌قدر به تاریخ و پیشینیانش اهمیت می‌دهد، بی‌شک به اصل بقا و نیروی فوق‌العادۀ خود آگاه است. ایرانیان، کشورشان را به شدت دوست دارند و آن را دلپذیرترین، حاصلخیزترین و سالم‌ترین کشور روی زمین می‌دانند و [می‌گویند:] "ایران خوب مملکتی است"» (ژوزف آرتور گوبینو، سه سال در آسیا).
@iranshahr1353
پس از استقبال چشمگیر از نخستین دورۀ آموزش خط و زبان فارسی میانه،
مرکز تحصیلات تکمیلی (دکتری) دانشگاه پیام نور کشور، برگزار می‌کند:
دومین دورۀ مقدماتی آموزش خط و زبان فارسی میانه (پهلوی ساسانی)
دوره به صورت برخط (آنلاین) برگزار خواهد شد و ثبت نام و شرکت در آن، برای همگان، آزاد است.
نحوۀ ثبت نام در دوره‌ی آموزشی خط و زبان فارسی میانه:
۱. ثبت نام در سامانه‌ی http://otc.pnu.ac.ir
۲. ورود به سامانه
۳. جست‌وجوی دوره با یکی از کلیدواژه‌ها (برای نمونه: فارسی میانه)
۴. انتخاب واحد: تحصیلات تکمیلی دکتری
۵. افزودن دوره به سبد خرید.
پیوند مستقیم دوره در سامانه‌ی otc:
https://otc.pnu.ac.ir/Course/Detail/3390
شماره‌ی تماس مرکز تحصیلات تکمیلی برای هماهنگی:
تلفن: 02124508400
پیام‌رسان‌ها: 09390507055
@iranshahr1353
سکه‌های عرب‌ساسانی: سکۀ حجاج یوسف ثقفی (۲)
حجاج یوسف ثقفی، فرمان‌روای قلمروهای شرقی خلافت از دست خلیفه عبدالملک مروان بود. پهلوی‌زدایی از امور دیوانی و مالی از زمان او آغاز شد، با این حال، سکه‌های حجاج یوسف، از خانوادۀ سکه‌های عرب‌ساسانی است. پیش از این، یکی از سکه‌های او شناسانده شد. این بار نیز سکۀ سیمین حجاج را بازمی‌بینیم. بر گرد سکه، شهادتین به خط کوفی نبشته است. چهار بار #ماه‌وستاره که از نشان‌های کهن شاهنشاهی ایرانیان است، بر گرد سکه دیده می‌شود که یکی بر تاج خسرو است. خسرو به راست می‌نگرد که احتمالاً نگاه از پارس به خراسان است که دو ستون ایران باستان بودند یا نگاه به خانۀ روشنایی است و روشنایی، ایزد بزرگ ایرانیان و همۀ هندواروپاییان بود. در درون سکه، در پس سر خسرو، جملۀ «خُوَره اپزوت» (فره افزود) به خط پهلوی ساسانی نبشته‌است، اما نهاد جمله در پیش روی خسرو و به خط کوفی نوشته است: الحجاج بن یوسف. این سکه گواهی دیگر بر دوام‌آوری خط و زبان فارسی میانه در دورۀ اسلامی است، حتی بر سکۀ فرمان‌روایی که دشمن بزرگ ایرانیان بود.
@iranshahr1353
#لشکری
#سپاهی
#سرباز
#واژه‌نامک
@iranshahr1353
#گرامی‌کردن
#گرامی‌داشتن
#واژه‌نامک
@iranshahr1353
#آریایی
#ایرانی
#آزاده
#واژه‌نامک
@iranshahr1353