FactNameh | فکت‌نامه

25 July 2025 17:54

📝 از کارگاه‌های مونتاژ پهپاد اسرائیلی در خاک ایران چه می‌دانیم؟

🔹در جریان جنگ ۱۲ روزه، هم ایران و هم اسرائیل تأیید کردند که بخشی از عملیات پهپادی از داخل خاک ایران انجام شده است.

🔹ارتش اسرائیل با انتشار ویدیو و اظهارات رسمی، از عملیات «در عمق خاک دشمن» گفت و همزمان مقامات ایرانی از کشف کارگاه‌های مونتاژ پهپاد و بازداشت ده‌ها نفر خبر دادند.

🔹رسانه‌ها به نقل از منابع رسمی اسرائیلی گزارش داده‌اند که موساد قطعات پهپاد را با کامیون، چمدان و کانتینر وارد ایران کرده و در کارگاه‌های مخفی مونتاژ کرده است.

🔹پلیس ایران مهم‌ترین کشف مرتبط را در خانه‌ای در شهرری گزارش داد: «۳۰ بال، ۳۳ پرتابگر، بیش از ۲۰۰ کیلوگرم ماده منفجره و پهپادهای نیمه‌ساز».

🔹مقام‌های جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که در این رابطه مجموعاً ۲۸ نفر بازداشت و ۶ نفر به اتهام جاسوسی برای اسرائیل اعدام شدند.

🔹اگرچه شواهدی مانند تصاویر کارگاه، اظهارات پلیس و اعترافات رسمی موجود است، اما برخی جزئیات (مانند ارتباط مستقیم با دولت اسرائیل یا نحوه مونتاژ دقیق) قابل راستی‌آزمایی مستقل نیست.

🔹در این میان، برخی ادعاهای طنزآمیز، مانند وام بانک ملی برای کارگاه‌های ساخت پهپاد یا کشف یک مرکز توسط دزدها، پایه و اساس واقعی ندارند و بیشتر در فضای مجازی مطرح شده‌اند.

🔹اسرائیل احتمالاً برای اجرای عملیات‌هایی خاص، شبکه‌ای عملیاتی در داخل ایران ایجاد کرده که شامل قاچاق، مونتاژ و پرتاب پهپاد بوده؛ اما برخی روایت‌ها بزرگ‌نمایی شده یا فاقد مستندات روشن است.

🔹این گزارش بر اساس اطلاعات منتشر شده تا ۲ مرداد ۱۴۰۴ است. ممکن است در آینده جزییات بیشتری درباره کارگاه‌های تولید پهپاد اسرائیل در داخل خاک ایران منتشر شود.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

25 July 2025 06:36

🎙 آب و نت

🔹در ابتدای قسمت ۲۲۷ پادکست هفتگی فکت‌نامه به موضوع داغ این روزهای ایران یعنی «اینترنت طبقاتی» پرداخته‌ایم.

🔹در ادامه، به دو سوژه‌ای اشاره کردیم که با بی‌آبی این روزهای برخی شهرهای ایران بی‌ارتباط نیست.

🔹پرتاب آزمایشی سپاه با ماهواره‌بر «قاصد» در روزهای اخیر به موضوع نسبتا پربحثی تبدیل شد. تلاش کردیم به این سوال پاسخ دهیم که آیا این اقدام، تست موشک بالستیک قاره‌پیما بود یا نه؟

🔹میزان یارانه صرف‌شده برای مهاجران در ایران، وضعیت هوای تهران بعد از انفجار دو انبار سوخت در روزهای جنگ اخیر و سطح بسیار خطرناک اشعه فرابنفش در تهران طی روزهای اخیر، از دیگر موضوعات دیگر این قسمت هستند.

🔹دو سوژه درباره نرخ بیکاری و وضعیت گردشگری در ایران، از موضوعات اقتصادی این هفته‌اند که هر دو از ما نشان «گمراه‌کننده» گرفتند.

🔹در این قسمت همچنین هفت فکت‌چک کوتاه را مرور کردیم؛ از ادعاهای عراقچی و غرق شدن یک فرمانده سپاه و داستان ساختگی یک کودک بندرعباسی، تا تونل آخرالزمانی و ویدیوی پربازدید کریستیانو رونالدو با هوش مصنوعی.


🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 July 2025 21:10

❌ ادعای شاخ‌دار پرتاب سه‌امتیازی یک بازیکن ایرانی در لیگ بسکتبال یونان

🔹ویدیویی از یک پرتاب سه‌امتیازی عجیب در سایت‌های خبری و رسانه‌ها با این ادعا دست‌به‌دست می‌شود که مربوط به پژمان تفرجی، بازیکن ایرانی یک تیم بسکتبال در لیگ یونان است.

🔹این پرتاب ارتباطی به بازیکن ایرانی یا لیگ بسکتبال یونان ندارد.

🔹گزارش‌ها نشان می‌دهد این پرتاب را امیلیانو لسکانو، بازیکن آرژانتینی تیم بسکتبال «فرو» انجام داده است.

🔹بازی مربوط به ۲۱ خرداد ۱۴۰۴ است و او با پرتابی ۲۷ متری، تنها ۱/۶ ثانیه مانده به پایان بازی، باعث برد تیم خود مقابل بوکاجونیورز شد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 July 2025 18:26

❌ ادعای نادرست درباره حرکت ۱۰۰۰ کشتی از طرف پنجاه ملیت برای شکستن محاصره غزه

🔹یک پست اینستاگرامی ادعا کرده که هزار کشتی از ۵۰ ملیت مختلف از مالزی به سمت غزه در حرکتند تا محاصره را بشکنند.

🔹همراه این ادعا، ویدیوی کاروانی از زنان و مردان و کودکان با پرچم فلسطین با عنوان «قافله الصمود» منتشر شده و گفته این گروه به سمت غزه در حرکتند.

🔹این روزها خبری از حرکت ۱۰۰۰ کشتی به سمت غزه با هدف شکستن محاصره آن منتشر نشده است.

🔹پیش از این (۲۳ خرداد ۱۴۰۴) شورای مشورتی سازمان‌های اسلامی مالزی (MAPIM) فراخوانی برای جمع‌آوری ۱۰۰۰ کشتی به منظور شکستن محاصره غزه صادر کرد.

🔹بعد از آن تاریخ، هیچ به‌روزرسانی‌ای در مورد پیشرفت این کمپین منتشر نشده و هنوز تاریخ دقیقی برای حرکت این ناوگان احتمالی اعلام نشده است.

🔹این روزها تنها یک قایق امدادی غیرنظامی به نام «حنظله» از ائتلاف ناوگان آزادی (FFC) در ۲۹ تیر ۱۴۰۴ از گالیپولی ایتالیا به سمت غزه حرکت کرده است.

🔹ویدیوی منتشرشده در این پست نیز مربوط به «قافله الصمود» یا کاروان پایداری است که یک کاروان زمینی بشردوستانه از تونس بود.

🔹این کاروان در ۱۹ خرداد ۱۴۰۴ با حدود ۱۵۰۰ نفر و ۲۰ اتوبوس و ۳۵۰ خودرو از تونس حرکت کرد، اما هشت روز بعد از آغاز حرکت (یعنی ۲۷ خرداد ۱۴۰۴) در لیبی متوقف شد، برخی از اعضای آن بازداشت شدند و در نهایت به تونس برگشتند.

🔹بنابراین خبر حرکت ۱۰۰۰ کشتی به سمت غزه برای شکستن محاصره این شهر صحت ندارد و ویدیوی منتشرشده هم مربوط به یک رویداد قدیمی است که بی‌نتیجه ماند.

🔹به همین خاطر فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 July 2025 16:39

❌ ادعای نادرست عراقچی درباره اینکه کشتن ترامپ هیچوقت موضع رسمی ایران نبود

🔹عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران، در مصاحبه‌ای با فاکس‌نیوز ادعا کرده کشتن دونالد ترامپ هیچ‌گاه موضع رسمی ایران نبوده و تنها اظهاراتی از سوی افراد تندرو بوده است.

🔹این ادعا نادرست است. مقامات رسمی ایران از جمله آیت‌الله خامنه‌ای، حسین سلامی فرمانده پیشین کل سپاه، اسماعیل قاآنی فرمانده نیروی قدس سپاه و ابراهیم رئیسی رئیس‌جمهور پیشین و مقامات رسمی دیگری بارها به اشکال مختلف بر قصاص و «انتقام سخت» از عاملان و آمران ترور قاسم سلیمانی، از جمله ترامپ، تأکید کرده‌اند.

🔹همچنین، فتواهایی از سوی مکارم شیرازی و نوری همدانی منتشر شده که در آن ترامپ و مقامات اسرائیل «محارب» خوانده شده‌اند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این اظهارات عراقچی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

22 July 2025 06:31

📝 از وضعیت هشدار «بسیار خطرناک» تابش فرابنفش در تهران چه می‌دانیم؟

🔹روز ۳۰ تیر ۱۴۰۴، اداره کل هواشناسی تهران هشدار افزایش شدید اشعه فرابنفش را صادر و وضعیت هشدار زرد اعلام کرد.

🔹شاخص فرابنفش در برخی ساعات به عدد ۱۱ رسید که «فوق‌العاده خطرناک» محسوب می‌شود و بالاترین حد ثبت‌شده است.

🔹اوج تابش فرابنفش بین ساعت ۱۰ صبح تا ۴ بعدازظهر است و در این بازه زمانی توصیه شده که از حضور مستقیم در فضای باز خودداری شود.

🔹تهران به دلایل متعددی مستعد شاخص‌های بالای UV است: زاویه عمودی‌تر تابش خورشید در تابستان، ارتفاع بالاتر از سطح دریا، آب‌وهوای خشک و آسمان عمدتا صاف، همگی باعث عبور بیشتر اشعه فرابنفش به سطح زمین می‌شوند.

🔹در شرایط شاخص بالا، اقدامات محافظتی جدی اتخاذ شود: خودداری از قرار گرفتن در آفتاب در ساعات اوج، استفاده از لباس‌های آستین‌بلند، کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی دارای فیلتر UV400، و همچنین کرم‌های ضدآفتاب با SPF ۳۰ یا بیشتر که باید هر ۱/۵ تا ۲ ساعت تمدید شوند.

🔹استفاده از اپلیکیشن‌های هواشناسی برای اطلاع لحظه‌ای از شاخص فرابنفش نیز یکی از ابزارهای ضروری مدیریت رفتار روزانه در برابر خطرات این تابش است.

🔹کودکان، سالمندان، بیماران مزمن و افراد با پوست روشن یا دارای سابقه بیماری‌های پوستی در برابر تابش شدید فرابنفش آسیب‌پذیرتر هستند.

🔹بی‌توجهی به هشدارهای UV می‌تواند منجر به آسیب‌های فوری مانند سوختگی و التهاب شود و در بلندمدت به بیماری‌هایی نظیر سرطان پوست بینجامد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

21 July 2025 19:33

🎥 مساله کاترین شکدم

🔹چندی پیش مصطفی کواکبیان - نماینده پیشین مجلس - ادعا کرد که کاترین شکدم با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی هم‌خوابی داشته است.

🔹این ادعا جعلی و بی‌پایه است. منبع این شایعه، یک رشته‌توییت در سال ۱۴۰۰ بود که ادعا می‌کرد خود کاترین شکدم این حرف را به خبرگزاری تایمز اسرائیل زده است.

🔹اما او هیچگاه چنین مصاحبه‌ای نکرده و تنها یک مقاله انتقادی از جمهوری اسلامی در بخش بلاگ آزاد تایمز اسرائیل نوشته بود.

🔹همزمان با داغ شدن دوباره این ادعاها، ویدیویی با عنوان مصاحبه شکدم با شبکه سوم سیما پخش شده، در حالی که اصل ویدیو مربوط به گفت‌وگویی قدیمی با یک زن تازه‌مسلمان‌شده ساکن آمریکا بود، نه کاترین شکدم.

🔹با وجود اینکه شکدم در سایت خامنه‌ای مطالب زیادی منتشر کرده و با ابراهیم رئیسی هم مصاحبه کرده بود، اما ادعا جاسوس بودن اون قابل تایید یا رد نیست.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

FactNameh | فکت‌نامه

20 July 2025 06:35

❌ حادثه در برزیل و اتهام بی‌اساس به کارگر افغانستانی برای مسموم کردن ۱۱۴ رأس گاو

🔹در شبکه‌های اجتماعی بویژه اینستاگرام ویدیویی منتشر و در توضیح آن ادعا شده که در ایران ۱۱۴ رأس گاو به‌دلیل اینکه یک کارگر اهل افغانستان در خوراک آنها سم ریخته است، تلف شده‌اند.

🔹این خبر جعلی است و ویدیو نیز ارتباطی با ایران ندارد.

🔹اصل خبر، ۱۷ تیر در رسانه‌های برزیلی منتشر شده که در مزرعه‌ای در این کشور، ۳۲ گاو در یک مزرعه بر اثر اختلال در سیستم برق‌کشی و برق‌گرفتی ناشی از آن، از بین رفته‌اند. ویدیوی منتشرشده نیز مربوط به همین خبر است.

🔹ادعای مسمومیت و از بین رفتن ۱۱۴ رأس گاو در ایران نیز در هیچ رسانه‌ای منتشر نشده است؛ در حالی که خبرهای مشابه از تلفات دام‌ها، سال‌هاست در رسانه‌های ایران بازتاب دارد.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعای جعلی که همراه با ویدیویی غیرمرتبط منتشر شده، نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

19 July 2025 13:01

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:25 مکانیسم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟
00:14:01 ادعای نادرست رابطه جنسی کاترین شکدم با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی
00:27:03 انتساب نادرست ویدیوی یک گفتگو به کاترین شکدم
00:30:54 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل
00:41:51 مقاله‌ فکت‌نامه به زبان انگلیسی: «اولین جنگ هوش مصنوعی»
00:48:14 ماجرای بمب‌افکن 2-B که در عملیات فریب حمله به ایران شرکت داشت
00:51:51 از سرنگونی اف۱۶ به‌دست سرهنگ محمد علیزاده چه می‌دانیم؟
00:56:39 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما
01:01:41 ادعاهای نادرست درباره پیدا شدن «سما جهانباز» در افغانستان
01:05:30 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 July 2025 21:43

❌ مقایسه گمراه‌کننده نرخ بیکاری در ایران با کشورهای اروپایی

🔹سیدمصطفی موسوی‌نژاد، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری می‌گوید نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه، سوئد و فرانسه کمتر شده است.

🔹بر اساس آمار رسمی، در بهار امسال نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه و سوئد کمتر و تقریبا مساوی با فرانسه بوده، اما این مقایسه «گمراه‌کننده» است.

🔹برخلاف تصور رایج، کاهش نرخ بیکاری در ایران که از ابتدای دهه ۱۴۰۰ آغاز شده، به معنی بهبود وضعیت اشتغال نیست، در این مدت نسبت اشتغال و نرخ مشارکت اقتصادی نیز روند تقریبا ثابت و در برخی سال‌ها نزولی داشته‌اند. به عبارت دیگر بازار کار در ایران به نسبت جمعیت رشد نکرده و بعضی سال‌ها کوچک‌تر شده است.

🔹دلیل کوچک بودن بازار کار رسمی در ایران، تداوم بحران اقتصادی و به صرفه نبودن اشتغال رسمی است که باعث شده نیروی کار بالقوه ترجیح دهد به جای جست‌وجو برای کار، به‌کل از بازار فعالیت اقتصادی رسمی خارج شود.

🔹نرخ مشارکت اقتصادی (نسبت جمعیت فعال به جمعیت سن کار) در سوئد بالای ۸۰ درصد، در اسپانیا و فرانسه بالای ۷۰ و در ترکیه بالای ۵۰ درصد است. در ایران اما این نسبت حدود ۴۰ درصد است.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا که «نرخ بیکاری در ایران از اسپانیا، ترکیه، سوئد و فرانسه کمتر شده است» نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 July 2025 06:32

🎙 دوباره شکدم

🔹در قسمت ۲۲۶ پادکست هفتگی فکت‌نامه کمی مفصل درباره «مکانیزم ماشه» صحبت کرده‌ایم، عبارتی که این روزها در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است.

🔹بعد از حدود چهار سال، باز هم ادعاها درباره کاترین شکدم بالا گرفته است. بخش زیادی از این ادعاها را قبلا بررسی کرده بودیم. در این قسمت به یادآوری برخی از نتایج بررسی‌های قبلی و توضیح ادعاهای جدید پرداخته‌ایم.

🔹هفته قبل گزارش جدید فکت‌نامه با عنوان «الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل» منتشر شد که در این اپیزود درباره آن صحبت می‌کنیم. در ادامه نیز مقاله فکت‌نامه به زبان انگلیسی درباره جنگ ۱۲ روزه و هوش مصنوعی را کمی شرح می‌دهیم.

🔹ادعای نادرست گم شدن یک بمب‌افکن B2 آمریکا و همچنین ادعاها درباره کشته شدن یک افسر پدافند هوایی ایران بعد از انهدام یک اف۱۶ اسرائيل، سوژه‌های دیگر این قسمت هستند.

🔹پخش یک تصویر دستکاری‌شده از برنامه‌ای تلویزیونی به عنوان یک سند جنگی و توضیح صداوسیما در این رابطه، موضوع بعدی این اپیزود است.

🔹در بخش پایانی مرور فکت‌چک‌ها نیز درباره پرونده سما جهانباز، دختری که از سه سال قبل در شیراز ناپدید شده است، کمی صحبت کرده‌ایم.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

16 July 2025 22:58

❌ ادعای نادرست درباره یارانه ۴۵۰ همتی مهاجران افغان در ایران

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده که «مهاجران افغان در ایران ۴۵۰ هزار میلیارد تومان یارانه می‌گیرند.»

🔹منبع این شایعه، گزارش سایت اقتصاد آنلاین است که بر اساس یک‌سری محاسبات غیرمنطقی به این عدد رسیده است.

🔹در این محاسبات فرض شده جمعیت افغانستانی‌های مهاجر در ایران ۶ میلیون و جمعیت کل کشور ۹۲ میلیون نفر است و یارانه چهار قلم نان، بنزین، گازوئیل و گاز، برای هر نفر سالی ۷۴/۵ میلیون تومان است.

🔹اگر این محاسبات درست باشد، رقم کل یارانه این چهار قلم حدود ۷۰ درصد کل نقدینگی کشور و حدود ۱/۳ برابر کل منابع عمومی بودجه کشور خواهد بود که نسبت غیرمنطقی است.

🔹محاسبه رقم دقیق کل یارانه‌ها به دلیل پیچیدگی و کمبود اطلاعات، ممکن نیست، اما در قانون بودجه کل منابع هدفمندی یارانه‌ها حدود هزار همت است.

🔹این هزار همت شامل اعتبارات یارانه نقدی، کالابرگ، مستمری‌ها، هزینه‌های مرتبط شرکت ملی نفت و گاز برای کاهش زیان و … است که فقط بخشی از آن به صورت غیرمستقیم به همه افراد ساکن ایران، از جمله مهاجران تعلق پیدا می‌کند.

🔹با این توضیحات فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

13 July 2025 15:27

📝 الگوهای رایج اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل

🔹گزارش جدید فکت‌نامه درباره تحلیل مقدماتی الگوهای رایج اطلاعات نادرست و اخبار جعلی در جریان جنگ ۱۲ روزه ایران و اسرائیل، منتشر شد.

🔹تمرکز این گزارش عمدتا روی اخباری است که در فضای عمومی و رسانه‌ای داخل ایران منتشر شده‌اند و رسانه‌ها و شخصیت‌های سیاسی، در تولید یا پخش آنها مشارکت فعال داشته‌اند.

🔹از اصرار بر سرنگونی اف۳۵‌ تا بزرگنمایی حملات موشکی ایران با هوش مصنوعی، اخبار جعلی از فرار مقامات جمهوری اسلامی و انواع تصاویر و ویدیوهای ساختگی، از جمله مواردی است که در روزهای جنگ و پس از آن مشاهده شد.

🔹از جمله الگوهای تکرارشونده دیس‌اینفورمیشن در این یک ماه می‌توان به این موارد اشاره کرد:
✔️ استفاده فراگیر از هوش مصنوعی
✔️ کانالیزه‌کردن جریان اطلاعات با قطع کامل اینترنت
✔️ بکارگیری ظرفیت کامل رسانه‌‌ای
✔️ برخورد با اقلیت‌ها با استناد به اخبار جعلی
✔️ فعالیت حساب‌های هندی و پاکستانی
✔️ حمله سازمان‌یافته به آژانس انرژی اتمی و شخص رافائل گروسی

🔹آنچه در این هفته‌ها دیده شد، تنها محدود به جعل چند خبر یا تصویر نبود، بلکه بیانگر ساختاری چندلایه‌ و هدفمند بود که با فشار نهادهای امنیتی برای مدیریت همزمان رسانه‌ها همراه شد.

🔹این الگو، نه‌تنها خطرآفرین برای فهم عمومی، بلکه تهدیدی جدی برای جریان آزاد اطلاعات در فضای بحران‌زده ایران است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 July 2025 06:13

🎥 نمایش یک سند دستکاری‌شده در صداوسیما

🔹در برنامه «سیاست خارجی» شبکه سه صداوسیما با انتشار تصویری از گزارش «موسسه مطالعات جنگ آمریکا» ادعا شده که این موسسه گفته حداقل ۴۶۰ موشک ایرانی به اسرائیل اصابت کرده است.

🔹تصویری که در این برنامه تلویزیونی نمایش داده شده، دستکاری‌شده است. در گزارش اصلی عدد ۶۰ به جای عدد ۴۶۰ ذکر شده است.

🔹ضمن اینکه در این گزارش نوشته شده که همین ۶۰ برخورد نیز ترکیبی از از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹ویدیوهای کوتاه درستی‌سنجی را در کانال یوتیوب فکت‌نامه ببینید:
FactNameh/shorts" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@FactNameh/shorts

👈 مقاله مرتبط را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 July 2025 21:42

👆 تصاویر مربوط به اسکرین‌شات مقاله اصلی موسسه آمریکایی مطالعات جنگ و اسکرین‌شات دستکاری‌شده‌ای که از صداوسیما پخش شده است.

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

25 July 2025 16:10

❌ آیا ایران هوافضای سپاه در میان پنج قدرت برتر هوافضای جهان است؟

🔹محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، مدعی شده که نیروی هوافضای سپاه «در بین پنج قدرت بزرگ هوافضا در دنیا» قرار دارد.

🔹بررسی داده‌های نظامی، فضایی، صنعتی و علمی نشان می‌دهد این ادعا نادرست است.

🔹در حوزه توان نظامی هوایی، ایران در رتبه ۲۰ جهان قرار دارد. بخش عمده ناوگان، فرسوده است و نیروی هوافضای سپاه تنها در توسعه پهپاد پیشرفت داشته است.

🔹در صنعت فضایی، نیروی هوافضای سپاه به پرتاب ماهواره دست یافته، اما در مقایسه با قدرت‌های بزرگ جهان (مانند ناسا یا CNSA) در سطحی بسیار محدود عمل می‌کند.

🔹در صنعت هوافضای تجاری و تولیدی، نامی از ایران یا سپاه در میان تولیدکنندگان، صادرکنندگان یا بازیگران بازار جهانی نیست.

🔹در حوزه علمی، ایران از نظر تولید مقالات و دانشمندان در رتبه نسبتاً بالایی قرار دارد، اما این شاخص به‌تنهایی معادل «قدرت عملیاتی هوافضا» آن هم صرفا در یک نیروی نظامی خاص نیست.

🔹نه در قدرت نظامی، نه در صنعت، نه در بازار جهانی و نه در برنامه‌های فضایی، نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی یا جمهوری اسلامی ایران در بین پنج قدرت برتر جهان قرار ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای قالیباف نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 July 2025 23:42

❌ ادعای نادرست پزشکیان درباره حمله جمهوری اسلامی ایران به مناطق شهری و غیرنظامی اسرائیل

🔹مسعود پزشکیان، رئیس جمهوری اسلای ایران، در مصاحبه با الجزیره گفت که جمهوری اسلامی به هیچ خانه‌ای در اسرائیل حمله نکرده، آنجا را بمباران نکرده و آب و زیرساخت‌های غیرنظامی را تخریب نکرده است.

🔹این ادعا نادرست است. در جریان حملات موشکی جمهوری اسلامی ایران به اسرائیل، شواهد معتبری از اصابت موشک‌ها به مناطق مسکونی وجود دارد.

🔹در یک ماه‌ گذشته تعدادی از این برخوردها را فکت‌نامه بررسی کرده بود؛ از جمله تصاویر روز اول از مرکز شهر تل‌آویو، برخوردها به حومه هرتزلیا و مرکز خریدی نزدیک مقر موساد. همچنین بیمارستان سوروکا و دانشگاه وایزمن از آن جمله بودند.

🔹گزارش موسسه مطالعات جنگ آمریکا نشان می‌دهد از مجموع دست‌کم ۶۰ برخورد موشک‌های بالستیک ایرانی، تنها پنج مورد به اهداف نظامی یا زیرساخت‌های انرژی اصابت کرده و اکثر آن‌ها به مناطق غیرنظامی برخورد کرده‌اند.

🔹در روزی که این ادعای پزشکیان منتشر شد، سازمان عفو بین‌الملل نیز گزارشی منتشر کرد که نشان می‌داد جمهوری اسلامی ایران در جریان جنگ، از مهمات خوشه‌ای علیه مناطق مسکونی اسرائیل استفاده کرده است.

🔹در این گزارش، سه حمله مشخص ثبت شده که یکی از آن‌ها به زمین بازی مدرسه‌ای در شهر بئرشبع اصابت کرده بود.

🔹علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، در پیام ویدیویی سوم خود به «با خاک یکسان شدن» مناطق «شهری و نظامی» اسرائیل اشاره کرد که خود تأیید آشکاری بر هدف‌گیری مناطق غیرنظامی است.

🔹بر این اساس فکت‌نامه به این ادعای مسعود پزشکیان نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 July 2025 19:32

📝 مساله آب؛ مرور فکت‌چک‌های مربوط به خشکسالی در گذر سال‌ها

🔹مساله آب، کم‌آبی و خشکسالی در ایران، بارها در سال‌های گذشته موضوع داغ رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی شده، اما وضعیت به مرور بدتر شده است؛ تا جایی که این روزها گزارش‌هایی از قطع گسترده آب در مناطق مختلف کشور منتشر می‌شود.

🔹همزمان، مسئولان جمهوری اسلامی و رسانه‌های نزدیک به حکومت، بارها ادعاهای نادرستی درباره مساله آب مطرح کرده‌اند که در فکت‌نامه آنها را بررسی کردیم.

🔹آبان ۱۳۹۹ رضا اردکانیان وزیر وقت نیرو مدعی شد که «۱۰۰ درصد جمعیت شهری و ۸۲ درصد جمعیت روستایی ایران از آب آشامیدنی سالم و پایدار برخوردار است»؛ آماری که با واقعیت فاصله داشت و از ما نشان «نادرست» گرفت.

🔹سه ماه بعد، حسن روحانی رئیس‌جمهور وقت نیز ادعای مشابهی را مطرح کرد و مدعی شد که دولتش «آب آشامیدنی سالم برای روستاییان را ۱۰ برابر کرده است». به این ادعا نیز نشان «نادرست» دادیم.

🔹آذر سال بعد، در شبکه افق صداوسیما ادعا شد که «با ۱۰ راکتور هسته‌ای SMR می‌توان مشکل آب هفت استان را حل کرد». به دلیل فاصله معنادار این ادعا از واقعیت، نشان «شاخ‌دار» نصیب آن شد.

🔹دی‌ماه ۱۴۰۱ حسین طائب مشاور فرمانده کل سپاه، ادعا کرد که «دولت روی آب ژرف سرمایه‌گذاری کرده و تا دو ماه دیگر از بحران آبی عبور خواهیم کرد»؛ خبری که از سال ۱۳۹۳ مقام‌های مختلفی آن را اعلام کرده بودند، پشتوانه علمی ندارد و پر از ابهام و ادعاهای «نادرست» است.

🔹یکی از مشهورترین ادعاها را عباسعلی نوبخت، معاون وزیر کشاورزی دولت سیزدهم و رئیس وقت سازمان آبخیزداری کشور مطرح کرد و گفت: «برای دو میلیارد نفر هم می‌توانیم آب تامین کنیم». این ادعا بر پایه شرایطی «فرضی» و «غیرممکن» بود و نشانی بهتر از «شاخ‌دار» دریافت نکرد.

🔹در سال ۱۴۰۲ بعد از سفر ابراهیم رئیسی به سیستان و بلوچستان، مناقشه آبی ایران و افغانستان بالا گرفت و حتی منجر به درگیری‌های مرزی شد. همان زمان در مقاله‌ای درباره اختلافات دو کشور بر سر هیرمند توضیح دادیم؛ اختلافی که دست‌کم ۱۷۰ سال قدمت دارد.

🔹اواخر سال ۱۴۰۲ محمد مخبر معاون اول ابراهیم رئیسی برای تمجید از اقدامات دولت گفته بود «یزد در تابستان با کوچکترین مساله تنش آبی مواجه نبود»؛ ادعایی که واقعیت نداشت و نشان «نادرست» گرفت.

🔹اردیبهشت امسال عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو در دولت مسعود پزشکیان، گفت که «مصرف آب و برق هر ایرانی، بیش از دو برابر سرانه جهانی است»؛ ادعایی که البته برای نخستین‌بار نبود که مطرح می‌شد. ما در نهایت به این ادعا نشان «نادرست» دادیم.

🔹سابقه این مقاله‌ها نشان می‌دهد که همزمان با بدتر شدن بحران آب در ایران، جریان انتشار ادعاهای نادرست و شاخ‌دار درباره آب هم با قوت در دولت‌های مختلف ادامه داشته است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 July 2025 17:09

❌ ادعای اغراق‌شده درباره مصرف کولرهای آبی

🔹حجت میان‌آبادی، پژوهشگر دیپلماسی آب، بر اساس محاسباتی گفته که هر کولر‌ آبی روزی ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌کند و نیمی از آب شرب کشور مربوط به کولر‌های آبی است.

🔹این ادعا، اغراق‌شده است و بررسی‌های دقیق فکت‌نامه نشان می‌دهد این محاسبات ایرادهایی دارد و در بعضی قسمت‌ها مبهم و متناقض است.

🔹مثلا یک جا در محاسبات فرض شده هر کولر به طور متوسط روزانه ۱۶ تا ۲۳ ساعت کار می‌کنند، یک جای دیگر فرض شده به طور متوسط ۱۰ ساعت کار می‌کند.

🔹در جایی دیگر گفته شده کولرهای آبی ۷۰۰ لیتر در روز مصرف می‌کنند، در حالی که کل سرانه مصرف آب در هر واحد خانگی ۴۷۸ لیتر به ازای هر واحد است.

🔹سال‌هاست در رسانه‌ها به نقل از افراد گوناگون اعداد و ارقام متنوعی از ۲۰۰ تا ۴۵۰ لیتر به عنوان میانگین مصرف کولرهای آبی مطرح می‌شود.

🔹با توجه به شواهد موجود، می‌توان با اطمینان گفت آمار مصرف ۷۰۰ لیتری کولرهای آبی در روز اغراق‌شده و نادرست است و فکت‌نامه به آن نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 July 2025 13:43

📝 آیا پرتاب زیرمداری «قاصد»، تست موشک بالستیک قاره‌پیمای سپاه بود؟

🔹نیروی هوافضای سپاه روز ۳۰ تیر ۱۴۰۴ یک پرتاب آزمایشی زیرمداری با ماهواره‌بر «قاصد» انجام داد. این پرتاب به‌ادعای سازمان فضایی ایران، برای آزمودن «فناوری‌های جدید فضایی» انجام شد.

🔹کاربرانی نزدیک به جمهوری اسلامی ایران، این پرتاب را «آزمایش موشک بالستیک قاره‌پیما» دانستند؛ ادعایی که به‌دلیل ویژگی‌های فنی موشک قاصد، رد یا تایید صریح آن پیچیده است.

🔹شواهد ارائه‌شده به طور قاطع نشان می‌دهد که برنامه ماهواره‌بر قاصد دارای کاربردهای نظامی چندوجهی است.

🔹این برنامه از نظر کنترل (به دست نیروی هوافضای سپاه)، از نظر طراحی (مشتق‌شده از موشک قدر)، از نظر محموله (ماهواره‌های شناسایی نظامی)، از نظر کاربرد فوری (تقویت نیروهای متعارف) و از نظر پتانسیل راهبردی بلندمدت (توسعه موشک‌های قاره‌پیما) کاملاً نظامی است.

🔹روایت «صلح‌آمیز» بودن، پوششی برای یک تلاش نظامی پیچیده است. هر پرتاب آزمایشی، چه مداری و چه زیرمداری، بخشی از این تلاش نظامی محسوب می‌شود که هدف آن ارزیابی و بهبود فناوری‌های با کاربرد مستقیم نظامی است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

21 July 2025 21:59

❌ شایعه کودک بندرعباسی که سوار بر یک تکه یونولیت به آب‌های امارات رسید

🔹یک شایعه قدیمی درباره کودکی بندرعباسی که سوار بر یک تکه یونولیت به آب‌های امارات رسیده، دوباره در شبکه‌های اجتماعی ایران وایرال شده و صفحه پرویز پرستویی در اینستاگرام نیز آن را بازنشر کرده است.

🔹در این داستان ادعا می‌شود کودک پس از چند روز توسط گارد ساحلی امارات پیدا شده و به خانواده‌اش بازگردانده شد.

🔹این ادعا صحت ندارد. رسانه‌های محلی این خبر را در همان سال ۹۵ که اولین بار منتشر شد، به نقل از نیروی دریایی استان هرمزگان تکذیب کردند.

🔹علاوه بر این، عکس‌های همراه این داستان، ساختگی هستند و تصویر جدیدتر آن نیز با الهام از عکس ساختگی قبلی، با هوش مصنوعی ساخته شده است.

🔹وقوع چنین رویدادی از نظر فیزیکی و زیستی نیز غیرممکن است.

🔹یک کودک نمی‌تواند مسافت بیش از ۱۲۰ کیلومتری را روی یونولیتی شکننده و غیرقابل کنترل، بدون آب و غذا و در گرمای شدید دریا برای چند روز طی کند و زنده بماند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

21 July 2025 07:03

❌ ویدیوی رنگ کردن هلوها مربوط به گرجستان است

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که در آن مردی با اسپری روی هلوهای چیده شده در جعبه، رنگ می‌پاشد تا تازه و رسیده به نظر برسند.

🔹این ویدیو که در شبکه‌های اجتماعی غیرفارسی هم بازتاب داشته، مربوط به گرجستان است و ارتباطی با ایران ندارد.

🔹بر اساس گزارش رسانه‌های گرجستان، آژانس ملی امنیت غذایی این کشور، ویدیو را بررسی کرده و پلیس هم از این هلوها نمونه‌برداری کرده تا نتایج آزمایش‌ها بعداً اعلام شود.

🔹مردی که هلوها را رنگ کرده، ساکن روستای چوملاکی گرجستان است و در بازجویی‌های خود گفته هلوها را صرفاً برای شوخی و انتشار در شبکه‌های اجتماعی رنگ کرده، زیرا این میوه‌ها خراب بوده و قرار نبود فروخته شوند.

🔹بر این اساس، هرچند این ویدیو قدیمی یا ساختگی نیست، اما مربوط به گرجستان است و فکت‌نامه به ادعای ارتباط آن با ایران نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

19 July 2025 13:06

🔹 از آلایندگی زیست‌محیطی حمله به انبار نفت کن (شهران) و ری چه می‌دانیم؟

🔹سازمان حفاظت محیط‌زیست اعلام کرده در جریان حمله به انبارهای سوخت در کن و ری، حدود ۱۹/۵ میلیون لیتر سوخت از بین رفته و در پی آن، ۵۷۸ تن آلاینده و ۴۷ هزار تن گاز گلخانه‌ای وارد جو تهران شده است.

🔹این برآوردها با ضرایب علمی انتشار سوخت‌ها سازگار است و حجم آلاینده‌ها از نظر علمی قابل اتکاست.

🔹با این حال، مقایسه با آلودگی روزانه تهران نشان می‌دهد که در روزهای عادی، آلودگی هوای تهران بیشتر از این حادثه است: حدود صدهزار تن گاز گلخانه‌ای و دست‌کم هزار تن آلاینده‌های معیار در هر روز تولید می‌شود.

🔹هیچ هشدار اضطراری زیست‌محیطی یا بهداشتی در پی این حادثه صادر نشد و داده‌های کیفیت هوا (AQI) در روزهای مربوط به حادثه نشان می‌دهد که کیفیت هوا در برخی ساعات حتی بهبود یافته بود.

🔹اگرچه حجم آلاینده منتشرشده در این حادثه قابل‌توجه بوده، اما در مقایسه با وضعیت مزمن آلودگی هوای تهران، این حادثه از نظر زیست‌محیطی، استثنایی یا فاجعه‌بار نبوده است.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای کاهش شدید کیفیت هوا بعد از حمله موشکی به انبارهای سوخت ری و کن، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

19 July 2025 06:34

❌ ادعای نادرست درباره رهاسازی آب زاینده رود در نتیجه بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز

🔹در شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که پس از بمباران تاسیسات هسته‌ای نطنز، ۴۰ میلیون متر مکعب آب به زاینده‌رود بازگشته و این نشان می‌دهد که خشکسالی وجود نداشته و آب این رودخانه پیش‌تر برای تأسیسات هسته‌ای مصرف می‌شد.

🔹اساسا فرآیند غنی‌سازی اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژ گازی، یک فرآیند «خشک» محسوب می‌شود و به آب زیادی نیاز ندارد.

🔹اگرچه این تأسیسات برای خنک‌سازی سانتریفیوژها و مصارف عمومی خود به مقداری آب نیاز دارد، اما طبق تخمین‌ها، مصرف سالانه آن حدود ۱.۲ میلیون متر مکعب است؛ عددی بسیار ناچیز در مقایسه با صنایع واقعاً آب‌بر مانند فولاد اصفهان که مصرفی بین ۲۰ تا ۴۰ میلیون متر مکعب در سال دارند.

🔹همچنین ادعا شده که رهاسازی ۴۰ میلیون متر مکعب آب، نشانه نبود خشکسالی است. ظرفیت کامل سد زاینده‌رود حدود ۱.۴ میلیارد متر مکعب است و این مقدار تنها ۲.۸ درصد کل ظرفیت سد را شامل می‌شود؛ رقمی که هیچ تاثیر معناداری بر جریان رودخانه یا معیارهای علمی خشکسالی و ترسالی ندارد.

🔹با توجه به حساسیت‌های امنیتی، اطلاعات دقیقی از منابع تامین آب تاسیسات هسته‌ای نطنز در دست نیست، اما به‌واسطه موقعیت جغرافیایی این مرکز، احتمال می‌رود آب مورد نیاز آن از چاه‌های عمیق اطراف و منابع سطحی کوه‌های کرکس تأمین شود؛ نه زاینده‌رود.

🔹در نهایت، بر اساس گزارش‌های رسمی، خروجی سد زاینده‌رود در تاریخ دهم تیرماه برای آبیاری باغات افزایش یافته است. این نوع رهاسازی در ماه تیر در سال‌های خشکسالی نیز سابقه داشته و هیچ نشانه غیرعادی ندارد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 July 2025 08:35

📝 از کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال و تصویب اینترنت طبقاتی چه می‌دانیم؟

🔹شورای عالی فضای مجازی، آئین‌نامه اجرایی کمیته تسهیل اقتصاد دیجیتال را تصویب کرد. اینطور اعلام شده که هدف آن، تسهیل دسترسی اینترنتی برخی شرکت‌ها از طریق IPهای باز است.

🔹سید امیر سیاح، معاون مرکز ملی فضای مجازی، اعلام کرد دسترسی آزمایشی به اینترنت آزاد برای برخی شرکت‌ها فعال شده است.

🔹همزمان، سخنگوی دولت از اعطای «اینترنت آزادتر» به خبرنگاران سخن گفت؛ اقدامی که عملاً مفهوم «اینترنت طبقاتی» را تأیید می‌کند.

🔹در کمیته تسهیل، ۷ نفر شامل رییس مرکز ملی فضای مجازی، نماینده سران قوا و وزیر اطلاعات و فرمانده سپاه و فراجا درباره بازشدن IP شرکت‌های متقاضی تصمیم می‌گیرند.

🔹اینترنت طبقاتی نوعی تفکیک سطح دسترسی اینترنتی بر اساس هویت، شغل یا وابستگی سازمانی کاربران است.

🔹این ساختار از طریق IPهای لیست سفید و مسیرهای مسدودنشده پیاده می‌شود و اصل بی‌طرفی شبکه را نقض می‌کند.

🔹دولت تلاش کرده با انکار لفظ «اینترنت طبقاتی»، پیامدهای اجتماعی آن را مدیریت کند، اما اظهارات رسمی با واقعیت فنی و اجرایی در تضاد است.

🔹نهادهای تحت نظر رهبری مانند شورای عالی فضای مجازی، سپاه و دستگاه قضایی نقش اصلی را در طراحی و اجرای این ساختار تبعیض‌آمیز دارند.

🔹تجربه‌های گذشته (طرح گشایش، اینترنت اساتید، VPN قانونی و…) نشان می‌دهد این تفکیک موقتی نیست، بلکه روندی نهادینه‌شده در حکمرانی دیجیتال ایران است.

🔹سیاست فعلی با شعار «عدالت دیجیتال» پیش می‌رود، اما در عمل، اینترنت به امتیازی برای اقلیت تبدیل شده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

17 July 2025 21:28

❌ ادعای نادرست درباره قرار گرفتن ایران در بین ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان

🔹رسانه‌های ایران به نقل از معاون گردشگری وزارت میراث فرهنگی و گردشگری از «صعود ایران به جمع ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان» خبر داده‌اند.

🔹این خبر «گمراه‌کننده» است و ممکن است این تصور اشتباه را ایجاد کند که ایران جزو ۲۰ کشور اول جهان در جذب گردشگران خارجی است.

🔹طبق آخرین گزارش‌های سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، ایران نوزدهمین کشوری است که در سه ماهه اول امسال بیشترین رشد در تعداد مسافران ورودی خارجی را نسبت به سال قبل داشته، اما مبنای این آمار صرفا مقایسه تعداد گردشگران ورودی با آمار سال گذشته است.

🔹طبق آخرین آمار ایران با رکورد ۷ میلیون گردشگر ورودی در سال ۲۰۲۴ در رده سی و چهارم جهان قرار دارد.

🔹همچنین در این تعریف، «گردشگر ورودی» به معنی متعارف «توریست جهانگرد آسیایی و اروپایی» نیست، بلکه شامل همه افرادی می‌شود که با انگیزه‌های گوناگون برای مقاصد سیاحتی، زیارتی، کاری، درمانی و دیدار با خانواده (از جمله ایرانیان خارج از کشور) وارد کشور می‌شوند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که ایران جزو ۲۰ مقصد برتر گردشگری جهان شده است، نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

15 July 2025 20:32

📝 مکانیزم ماشه چیست و فعال کردنش چه تبعاتی دارد؟

🔹با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل مهر ۱۴۰۴، و اخراج بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ایران، واژه «مکانیزم ماشه» دوباره در مرکز توجه بحث‌های بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران قرار گرفته است.

🔹این مکانیزم (سازوکار حل اختلافات) برای این تدوین شد که اگر یکی از طرف‌ها، ایران یا ۱+۵، عدم پایبندی طرف مقابل را تشخیص دهد، روندی چندمرحله‌ای برای حل اختلاف آغاز شود.

🔹این روند در نهایت ممکن است به ارجاع موضوع به شورای امنیت سازمان ملل شود. اگر شورای امنیت ظرف ۳۰ روز قطعنامه‌ای برای ادامه تعلیق تحریم‌ها تصویب نکند، همه تحریم‌های پیشین به‌طور خودکار بازمی‌گردند؛ ساختاری که به آن «وتوی معکوس» می‌گویند. یعنی حتی مخالفت یک کشور مانند آمریکا یا بریتانیا کافی است تا بازگشت تحریم‌ها را فعال کند، بدون آنکه نیاز به اجماع باشد.

🔹این روند که در قطعنامه ۲۲۳۱ تثبیت شده، تنها تا ۱۸ اکتبر ۲۰۲۵ (۲۶ مهر ۱۴۰۴) ممکن است؛ پس از آن، دیگر هیچ‌کس نمی‌تواند از این مکانیسم استفاده کند. در نتیجه، اروپا در ماه‌های پیش رو آخرین فرصت برای حفظ این ابزار فشار را دارد و به همین دلیل تهدیدها و تحرکات دیپلماتیک رو به افزایش است.

🔹واژه «اسنپ‌بک» یا «ماشه» در متن رسمی برجام (و ترجمه رسمی آن) و قطعنامه ۲۲۳۱ وجود ندارد و از آن با عنوان «سازوکار حل‌وفصل اختلافات» یاد می‌شود.

🔹در صورت فعال‌سازی مکانیزم ماشه، تحریم‌های شش‌گانه شورای امنیت از سال‌های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۰ بازمی‌گردند؛ از جمله تحریم تسلیحاتی، محدودیت‌های موشکی و فناوری هسته‌ای، توقیف دارایی‌ها و ممنوعیت سفر و معامله برای نهادهایی چون سپاه پاسداران و بانک‌های ایرانی.

🔹برخلاف تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا، این تحریم‌ها طبق ماده ۴۱ منشور ملل متحد برای همه کشورها الزام‌آورند؛ حتی روسیه و چین.

🔹بازگشت ایران ذیل فصل هفتم منشور، به معنای تشدید انزوا، تضعیف روابط با اروپا و افزایش مخاطرات اقتصادی و سیاسی است. فشارهای روانی ناشی از اسنپ‌بک می‌تواند موجب تشدید نوسانات ارزی و افزایش تورم شود.

🔹در واکنش، تهران احتمال خروج از ان‌پی‌تی را مطرح کرده؛ گزینه‌ای پرهزینه که پیش‌تر فکت‌نامه درباره آن گزارش داده است.

👈 مقاله کامل را در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

12 July 2025 13:05

🎙 ویدیوی تجریش

🔹در قسمت ۲۲۵ پادکست هفتگی فکت‌نامه ابتدا درباره ویدیوی پربازدید و پرواکنش انفجار تجریش صحبت کردیم.

🔹ادعای مسعود پزشکیان درباره فتوای دو مرجع تقلید علیه دونالد ترامپ، موضوع دیگری است که در این قسمت به آن پرداخته‌ایم.

🔹سرنگونی جنگنده‌های اف۳۵ اسرائیلی در ایران، یکی از پرتکرارترین ادعاهای نادرست هفته‌های اخیر است. در این قسمت به متن و حواشی این مساله پرداختیم و همچنین به گمانه‌زنی‌ها درباره خرید جنگنده‌های چینی از سوی ایران اشاره کردیم.

🔹تصاویر ماهواره‌ای از برخی پایگاه‌های موشکی و نظامی ایران، سوالاتی را درباره زمین‌های فوتبال کنار این مراکز ایجاد کرده است که درباره آن هم توضیح داده‌ایم.

🔹در هفته‌های اخیر نام رافائل گروسی دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بارها در رسانه‌های ایران تکرار شده است. مشکل جمهوری اسلامی با گروسی چیست؟

🔹موضوع مهاجران افغانستانی در ایران و ادعای جاسوسی گسترده آنها برای اسرائيل، از موضوعات داغ این روزهای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است که درباره آن نیز صحبت می‌کنیم.

🔹در پایان، دو فکت‌چک کوتاه را درباره سخنرانی فرمانده جدید سپاه و ویدیویی که ادعا شده از کابین خلبان یک جنگنده اسرائیلی ضبط شده، مرور خواهیم کرد.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:27 مقدمه
00:03:27 درباره حمله هوایی اسرائیل به میدان قدس تجریش چه می‌دانیم؟
00:24:53 فتوای محاربه مکارم شیرازی و نوری‌همدانی علیه ترامپ واقعی است
00:30:59 ادعای نادرست سقوط ارزش لاکهید مارتین به‌دنبال سرنگونی اف-۳۵
00:33:15 چرا سرنگونی اف۳۵ اسرائیل از سوی جمهوری اسلامی غیرممکن است؟
00:41:28 خبر جعلی تایید دستگیری خلبان اسرائیلی در ایران، از سوی ترامپ
00:49:05 از زمین‌های چمن فوتبال در پایگاه‌های موشکی چه می‌دانیم؟
00:56:03 ادعای نادرست قطعی‌شدن خرید ۴۰ فروند جت J-10C از چین
00:59:06 ویدیوی قدیمی در چین با عنوان تمرین خلبانان ایرانی
01:00:11 مشکل مقام‌های جمهوری اسلامی با مدیرکل آژانس چیست؟
01:06:30 درباره تعداد افغانستانی‌های متهم به جاسوسی در ایران چه می‌دانیم؟
01:12:59 ادعای منتسب به امام‌جمعه افغانستان درباره اخراج مهاجران از ایران
01:14:47 ویدئوی سخنرانی فرمانده سپاه به زبان عبری، دستکاری شده است
01:15:49 جا زدن کلیپ بازی جنگی به جای ویدیوی حمله هوایی به ایران
01:17:12 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 July 2025 23:32

❌ ادعای نادرست درباره روابط جنسی کاترین شکدم با ۱۰۰ تا ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی

🔹مصطفی کواکبیان می‌گوید «کاترین شکدم یک نفوذی است که با ۱۲۰ مقام جمهوری اسلامی هم‌خوابی داشته است.»

🔹ما نمی‌توانیم درباره جاسوس بودن یا نبودن شکدم قضاوت قطعی کنیم، اما می‌توانیم با اطمینان بگوییم ادعای «ارتباط جنسی شکدم با ۱۰۰ یا ۱۲۰ مقام ایرانی» بر اساس یک خبر جعلی است که چهار سال پیش آن را فکت‌چک کردیم.

🔹شکدم آن زمان در بخش بلاگ آزاد تایمز اسرائیل مقاله‌ای نوشته بود و در آن با اشاره به مصاحبه خود با ابراهیم رئیسی، انتقادهای نسبتا تندی علیه جمهوری اسلامی مطرح کرده بود، اما یک حساب کاربری با هویت جعلی این مقاله را تبدیل به یک مصاحبه خیالی کرد که در آن شکدم با جزئیات از روابط جنسی خود با مقام‌های جمهوری اسلامی صحبت می‌کند.

🔹در چهار سال گذشته، مطالب اغراق‌آمیز زیادی درباره شکدم و «نفوذ» شکدم منتشر شده است. شکدم در سایت خامنه‌ای ۱۵ مطلب منتشر کرده و در بالاترین سطوح رسانه‌ای فعالیت داشته؛ اما به جز این سند دیگری مبنی بر اینکه او جاسوس بوده، وجود ندارد.

🔹بر اساس سوابق، او تا پیش از سال ۱۳۹۴ با صفحات فرعی برخی رسانه‌های عربی همکاری پراکنده داشته و جسته و گریخته به عنوان کارشناس با رسانه‌های روسی مصاحبه کرده است. او در بخش وبلاگ آزاد (همه می‌توانند مطلب بنویسند) برخی رسانه‌ها، از جمله تایمز اسرائیل مطلب نوشته و هنوز هم می‌نویسد.

🔹اطلاعات ضد و نقیضی درباره زندگی و تحصیلات او منتشر شده و بعضی جاها او را از اعضای یک اتاق فکر اسرائیلی و برخی منابع عضو شورای بین‌المللی روسیه معرفی کرده‌اند.

🔹ممکن است این اطلاعات ضد و نقیض پوششی برای فعالیت‌های جاسوسی باشند و البته ممکن است همه اینها تلاشی برای رزومه‌سازی یک نویسنده عادی برای جا انداختن تصویری از یک روزنامه‌نگار و تحلیلگر مهم و تاثیرگذار باشد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

11 July 2025 19:38

🔹 نمایش یک سند دست‌کاری‌شده در صداوسیما

🔹امیرحسین طهماسبی مجری برنامه تلویزیونی سیاست خارجی از شبکه سه صداوسیما ادعا کرد که «موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده ۴۶۰ موشک جمهوری اسلامی ایران، به اسرائیل اصابت کرده است.»

🔹 این ادعا نادرست است و تصویری که او نشان می‌دهد، دستکاری شده است.

🔹موسسه آمریکایی مطالعات جنگ اعلام کرده در اثر شلیک حدود ۵۵۰ موشک از ایران، ۶۰ برخورد ناشی از موشک‌های بالستیک یا باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل، در این کشور رخ داده‌است.

🔹در تصویری که این برنامه تلویزیونی نشان داده، اولا عدد ۶۰ به ۴۶۰ تغییر پیدا کرده و در نتیجه این اسکرین‌شات، دستکاری‌شده و جعلی است و ثانیا برخوردها ترکیبی از موشک‌های جمهوری اسلامی ایران و باقی‌مانده سیستم پدافند هوایی اسرائیل بوده است.

🔹اصل توییت این موسسه را می‌توانید اینجا ببینید.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh