FactNameh | فکت‌نامه

29 April 2025 19:05

❌ ادعای نادرست درباره بی‌سابقه بودن نصب پرچم‌های ایران و ایالات متحده کنار یکدیگر

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که پرچم ایران و ایالات متحده را در کنار هم نشان می‌دهد و ادعا می‌کند «برای اولین‌بار در تاریخ» چنین اتفاقی افتاده است و تلویحا این اتفاق را نتیجه مذاکرات ایران و ایالات متحده می‌داند.

🔹همزمان عکسی هم از خبرگزاری AP در رسانه‌های مختلف منتشر شده که همین تصویر، یعنی پرچم ایران را در کنار پرچم ایالات متحده در نمایشگاه کتاب بین‌المللی مسقط در ۲۵ آپریل ۲۰۲۵ (۵ اردیبهشت ۱۴۰۴) نشان می‌دهد.

🔹رسانه‌های انگلیسی‌زبان هم در تحلیل‌های خود به این همزمانی توجه کرده‌اند.

🔹این عکس و ویدیو، ساختگی نیستند اما این ادعا که این اتفاق برای اولین بار رخ می‌دهد و ارتباط احتمالی آن با مذاکرات، نادرست است.

🔹این اتفاق پیش در فوریه ۲۰۲۴ (بهمن ۱۴۰۲) نیز در محل نمایشگاه‌های دائمی مسقط در عمان روی داده بود.

🔹در آن زمان ایران و ایالات متحده در نمایشگاه مد در مسقط شرکت کرده بودند و پرچم‌های آنان در کنار یکدیگر قرار گرفته بود.

🔹همچنین در بهمن ۱۳۹۴ در ایران و در جشنواره هنرهای تجسمی فجر، پرچم آمریکا در کنار پرچم ایران نصب شده بود.

🔹از این رو این اتفاق قبلاً هم در رویدادهای فرهنگی داخل و بیرون ایران رخ داده است و لزوما ارتباطی به مذاکرات هسته‌ای ایران و ایالات متحده ندارد.

🔹در نشست‌های مربوط به مذاکرات، چه در گذشته و چه حال هم، اغلب این پرچم‌ها کنار یکدیگر قرار می‌گیرند.

🔹در ضمن، با دقت در پرچم‌های ایران و ایالات متحده در این عکس و ویدیو، ایراداتی در پرچم‌های این دو کشور دیده می‌شود.

🔹مثلا در پرچم ایران نوار کلمه «الله اکبر» که رنگ‌ها را از هم جدا کرده دیده نمی‌شود یا پرچم آمریکا به جای ۵۰ ستاره (که هر کدام نماد یکی از ایالت‌های آن است) بیش از ۷۰ ستاره دارد.

🔹این ایرادات در پرچم‌ها در هر دو نمایشگاه کتاب و مد مسقط دیده می‌شود و به نظر می‌رسد ناشی از بی‌دقتی برگزارکنندگان باشد.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا که برای اولین‌بار پرچم ایران و آمریکا در کنار یکدیگر به اهتزاز درآمده و این تحت تاثیر مذاکرات است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

28 April 2025 16:07

❌ ادعای شاخ‌دار درباره دستگیری یک غارنشین در کوه‌های زاگرس

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی منتشر شده که مدعی است «دستگیری یک غارنشین در کوه‌های زاگرس» را نشان می‌دهد.

🔹این ویدیو از یک کانال یوتیوب ایرانی به نام "Bigfoot" برداشته شده که محتوای آن ویدیوهای کارگردانی شده و ساختگی با محوریت موجود افسانه‌ای پاگنده است.

🔹این کانال یوتیوب ویدیوهای مشابه دیگری هم با همین موضوع و در قالب داستان‌های مرد غارنشین منتشر کرده است.

🔹از سوی دیگر جزئیاتی مانند سلاح شکاری و کفش کتانی سربازان در ویدیو، ساختگی بودن آن را نشان می‌دهد.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

27 April 2025 16:28

❌ چرا ادعای سرمایه‌گذاری هزار میلیارد دلاری در مقایسه به سرمایه‌گذاری خارجی در هند و ترکیه و عربستان عجیب به نظر می‌رسد؟

🔹احسان خاندوزی می‌گوید: «کل سرمایه‌گذاری خارجی عربستان سعودی، ترکیه و هند کمتر از ۲۰ میلیارد دلار در سال است»، بنابراین تصور هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی برای ایران «توهم» است.

🔹این آمار دقیق نیست، اما اختلاف چندانی هم با واقعیت ندارد.

🔹طبق آمار بانک جهانی در سال ۲۰۲۳، ارزش سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی در هند، عربستان سعودی و ترکیه به ترتیب ۲۸، ۲۳ و ۱۱ میلیارد دلار است.

🔹در هفته‌های گذشته برخی مقام‌های دولتی از تعریف «پروژه»ها و «طرح»‌های سرمایه‌‌گذاری برای آمریکا خبر داده‌اند که ارزش آن از هزار تا بیش از ۲ هزار میلیارد دلار است.

🔹معلوم نیست این ارقام چگونه محاسبه شده‌اند. هزار میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی، در شرایطی که کل سرمایه‌گذاری خارجی جهان در سال ۲۰۲۳ رقم ۸۳۰ میلیارد دلار بوده، عجیب و غیرمنطقی به نظر می‌رسد.

🔹برای تحقق هزار میلیارد دلار در مدت ۲۰ سال، باید سالی ۵۰ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شود. این رقم دو برابر سرمایه‌گذاری خارجی یک سال هند و ۱۰ برابر رکورد سرمایه‌گذاری خارجی ایران در زمان برجام است.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته احسان خاندوزی نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

25 April 2025 20:33

❌ ادعای نادرست درباره کاریزمای دریادار سیاری

🔹ادعای انتخاب دریادار سیاری در فهرست ۱۰ فرمانده نظامی کاریزماتیک دنیا، نادرست است. چنین فهرستی در سایت GFP یا دیگر منابع معتبر وجود ندارد و شواهدی برای آن نیست.

🔹چیزی به‌نام «گلوبال فایر» (که در این ادعاها به عنوان منبع معرفی شده) وجود ندارد. منظور ادعاها، وبسایت نظامی «گلوبال فایرپاور» است که فقط ارتش‌ها را رتبه‌بندی می‌کند، نه شخصیت‌ها را.

🔹سایت GFP با معیارهای کمی، ارتش‌ها را رتبه‌بندی می‌کند. در آن هیچ اثری از فهرست رهبران کاریزماتیک وجود ندارد و تمرکزش روی داده‌های قابل‌اندازه‌گیری است.

🔹این وبسایت از ۲۰۰۶ تا کنون اطلاعات ۱۴۵ ارتش را بررسی کرده و فقط توان نظامی کشورها را در زمین، هوا و دریا تحلیل می‌کند و به ویژگی‌های فردی یا رهبری نمی‌پردازد.

🔹رتبه‌بندی GFP براساس شاخص قدرت است که بیش از ۶۰ عامل مانند منابع، تجهیزات، نیروی انسانی، بودجه دفاعی و موارد مشابه را شامل می‌شود، نه ویژگی‌های شخصیتی.

🔹بنابراین فکت‌نامه به ادعای انتخاب دریادار سیاری به عنوان یکی از ۱۰ شخصیت نظامی کاریزماتیک در بین فرماندهان ارتش‌های دنیا، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

25 April 2025 06:34

🎙 میوه‌های زشت

🔹در قسمت ۲۱۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا به یکی از موضوعات خبری این روزهای ایران یعنی تاثیر تغییر ساعت‌ها بر مصرف انرژی پرداختیم.

🔹تصاویر منتسب به دیدار عراقچی و ویتکاف و ادعای بازگشت آمریکایی‌ها به سفارتشان در تهران، سوژه‌های مرتبط با مذاکرات اخیر هستند که به آن‌ها پرداخته‌ایم.

🔹درگذشت پاپ فرانسیس، بهانه بازنشر ویدیویی از دیدار ترامپ و پاپ شد که درباره ساختگی بودن آن توضیح داده‌ایم.

🔹کشف یک کوزه قدیمی در ایران، مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما ادعاهای نادرستی هم درباره آن مطرح شده است.

🔹ادعای سرطانی بودن میوه‌های زشت و بدشکل، موضوعی است که در این قسمت درباره نادرست بودن آن توضیح دادیم.

🔹انتشار گزارشی از اسناد سازمان سیا درباره موجودات فضایی، از سوژه‌های مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود. در این قسمت شرح دادیم که این ادعا از کجا آمده است.

🔹ادعا شده بود که همزمان با قسمت آخر سریال تلویزیونی پایتخت، جستجوی عبارت «بلیط مشهد» رکورد زده است. درباره درستی و نادرستی این ادعا صحبت کرده‌ایم.

🔹ادعای شاخ‌دار درباره کارخانه تولید جنین در رحم‌های مصنوعی نیز موضوع یکی دیگر از فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹در ادامه، فکت‌چک‌های چند سوژه متنوع دیگر را به شکل کوتاه و گذرا مرور کردیم؛ از خفاش غول‌پیکر و پری دریایی در خلیج فارس، تا عمر طولانی انسان‌های دوران باستان و ادعای عجیب درباره نخست‌وزیر عراق.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 April 2025 17:27

❌ ادعای نادرست درباره اعلان هشدار گوگل یک دقیقه قبل از وقوع زلزله استانبول

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده یک دقیقه قبل از زمین‌لرزه استانبول، سیستم هشدار گوگل برای گوشی‌های اندروید هشدار زلزله فرستاده است.

🔹اول، میزان خسارت زمین‌لرزه روز سوم اردیبهشت ۱۴۰۳ به اندازه‌ای نبود که افراد زیادی را در معرض مرگ قرار دهد.

🔹دوم، ادعای هشدار زودهنگام احتمالا برداشتی اشتباه و ناقص از گزارش‌هایی است که درباره قابلیت‌های بالقوه سیستم هشدار اندروید منتشر شده‌اند.

🔹رسانه‌های ترکیه، مطالبی درباره قابلیت‌های بالقوه سیستم هشدار اندروید منتشر کرده‌اند، اما در این گزارش‌ها صحبتی از اعلان هشدار زودهنگام در زلزله اخیر، آن هم در حد یک دقیقه، نشده است.

🔹در زلزله دو سال پیش ترکیه و سوریه نیز شایعه شده بود پیش از وقوع زمین‌لرزه هشدار برای میلیون‌ها گوشی ارسال شده، اما در محدوده زلزله کسی هشداری دریافت نکرده بود.

🔹سیستم هشدار زلزله گوگل با استفاده از حسگرهای گوشی‌ هوشمند اندرویدی، زلزله‌ها را شناسایی کرده و هشدارهای اولیه را به کاربران در مناطق تحت تأثیر ارائه می‌دهد.

🔹این سیستم با جمع‌آوری داده‌ها از تعداد زیادی گوشی، وقوع، مکان و بزرگی زلزله را تشخیص می‌دهد و ممکن است پس از شناسایی لرزش‌ چند ثانیه پیش از زلزله شدید هشدار بدهد.

🔹با این توضیحات، فکت‌نامه به این ادعای مطرح‌شده در شبکه‌های اجتماعی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 April 2025 19:48

🔹 فرار ناموفق زندانی به دلیل اندازه کوچک حفره کنده‌شده

🔹عکسی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند یک زندانی پس از پنج سال تلاش برای حفر تونل، به اشتباه به اتاق نگهبانان رسیده و نتوانسته فرار کند.

🔹این عکس مربوط به تلاش یک زندانی برای فرار از زندان در برزیل در سال ۲۰۱۲ است.

🔹زندانی به همراه همدستش با حفر سوراخی در دیوار سلولشان سعی در فرار داشتند. همدست لاغرتر موفق به فرار می‌شود اما زندانی دیگر به دلیل جثه بزرگش در سوراخ گیر می‌کند.

🔹تلاش‌های خودش و هل دادن بقیه زندانی‌ها برای خلاص شدن از سوراخ فایده‌ای ندارد؛ بنابراین شروع به فریاد کشیدن می‌کند تا نگهبانان با خبر شوند و در ادامه آتش‌نشانی او را از آن سوراخ نجات می‌دهد.

🔹آنچه در عکس دیده می‌شود، یک سوراخ روی دیوار زندان است که با میله دوش کنده شده، نه تونلی که پنج سال برای کندن آن وقت صرف شده باشد.

🔹از این رو فکت‌نامه به ادعای مطرح‌شده درباره این عکس نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 April 2025 14:23

❌ ادعای نادرست در مورد تولید عمدی گرد و غبار در مرز ایران و عراق به دست حکومت ایران

🔹ویدیویی در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده که ادعا می‌کند تولید عمدی گرد و غبار به دست حکومت ایران در عراق را نشان می‌دهد تا مسئولان بتوانند تعطیلی ناشی از قطع برق در ایران را لاپوشانی کنند.

🔹این ادعا نادرست است و ویدیو مربوط به این روزها و ایران نیست.

🔹با جستجوی معکوس تصاویر آن، می‌توان نشانی از آن را در یک ویدئوی قدیمی در یوتیوب پیدا کرد که پنج سال پیش منتشر شده است.

🔹صدای روی ویدئو به زبان پرتغالی است و مربوط به ایران یا عراق نیست.

🔹ابعاد حجم خاکی که بلند شده و حجم غباری که عامل انسانی می‌تواند مستقیما تولید کند، در حدی نیست که بتواند از زنجان تا بوشهر را در بر بگیرد.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

22 April 2025 18:39

❌ ویدیوی ساختگی از پس زدن دست دونالد ترامپ از سوی پاپ فرانسیس

🔹در شبکه‌های اجتماعی ویدیویی از دیدار ترامپ با پاپ فرانسیس در سال ۲۰۱۷ منتشر شده که ادعا می‌کند در این دیدار ترامپ تلاش کرده دست پاپ را بگیرد اما او پس می‌زند.

🔹این ویدیو، ساختگی است و در واقع از یک برنامه طنز به نام «جیمی کیمل لایو» گرفته شده که در همین مورد ساخته شده بود.

🔹چنین صحنه‌ای در ویدیوهای اصلی دیدار ترامپ و پاپ در سال ۲۰۱۷ وجود ندارد.

🔹دقت در عناصر تصویر و مقایسه آستین ترامپ و لباس پاپ در دو ویدیو نیز به‌سادگی نشان می‌دهد که این ویدیو ساختگی است.

🔹از این رو فکت‌نامه به ادعای واقعی بودن این ویدیو نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

22 April 2025 15:49

❌ ادعای شاخ‌دار درباره بازگشت آمریکایی‌ها به سفارت ایالات متحده در تهران

🔹در اینستاگرام ویدیویی منتشر شده که ادعا می‌کند آمریکایی‌ها را در حال ورود به سفارت آمریکا در تهران بعد از مذاکرات اخیر ایران و ایالات متحده نشان می‌دهد.

🔹چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است. همچنین، پلاک اتومبیل‌های دیده شده در تصویر متعلق به کردستان عراق و شهر اربیل است.

🔹جستجوی معکوس تصویر نشان می‌دهد که این ویدیو سه روز قبل در صفحه فردی منتشر شده است که به نظر می‌رسد یکی از اعضای خانواده نچیروان بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق باشد.

🔹اکثر عکس‌های این صفحه مربوط به ادریس نچیروان بارزانی، فرزند رئیس اقلیم کردستان عراق است.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

19 April 2025 07:34

❌ ادعای نادرست درباره طول عمر انسان‌های عصر باستان بر اثر روزه‌داری

🔹در یک ویدیوی اینستاگرامی ادعا شده انسان‌ها در دوران باستان هزاران سال عمر می‌کردند و این به خاطر روزه‌داری بوده است.

🔹در متون اساطیری و مذهبی به عمرهای طولانی افرادی مانند پیامبران و پادشاهان اشاره شده، اما این اعداد ارزش نمادین دارند و با یافته‌های علمی مدرن در مورد طول عمر انسان در دوران باستان در تضاد است.

🔹بر اساس منابع علمی، میانگین امید به زندگی در دوران باستان بین ۲۰ تا ۴۰ سال بود.

🔹نرخ بالای مرگ‌ومیر نوزادان و کودکان، عامل اصلی پایین بودن این شاخص بوده و بر اساس تخمین‌های موجود، نرخ مرگ و میر کودکان در دوران باستان حدود ۵۰ درصد بوده است.

🔹عوامل متعددی مانند بیماری‌های عفونی، بهداشت و سلامت عمومی ضعیف، سوءتغذیه، خشونت و جنگ، و خطرات زایمان، موجب نرخ بالای مرگ‌ومیر در تمام سنین می‌شد.

🔹همچنین، ادعای تأثیر روزه‌داری بر افزایش طول عمر، غیرقابل اثبات است.

🔹برخی از مطالعات اثربخشی کاهش کالری دریافتی بر افزایش طول عمر موش‌ها را نشان می‌دهد، اما اثربخشی آن در مورد انسان اثبات نشده است.

🔹با توجه مجموعه اطلاعات موجود، فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 April 2025 14:05

❌ چرا سند سازمان سیا درباره حمله موجودات فضایی به سربازان شوروی بی‌اعتبار است؟

🔹برخی پایگاه‌های خبری در ایران گزارش‌هایی با این مضمون منتشر کرده‌اند: «حمله موجودات فضایی به سربازان شوروی در اوکراین؛ سیا گزارش محرمانه «کا گ ب»‌ را منتشر کرد؛ سربازها تبدیل به سنگ شدند.»

🔹این گزارش‌ها محدود به ایران نیست و نمونه‌های آن در برخی رسانه‌های خارجی هم منتشر شده است.

🔹مبنای این اخبار سندی سازمان CIA با عنوان «گزارش روزنامه درباره شواهد ادعایی از حادثه‌ای مرتبط با بشقاب پرنده» است که ۲۵ سال پیش از حالت طبقه‌بندی خارج شد.

🔹این سند ترجمه گزارشی است که در یک «روزنامه اوکراینی» منتشر شده که خود روزنامه اوکراینی ادعا می‌کند داستان را بر اساس گزارشی از یک «نشریه کانادایی» بازگو می‌کند.

🔹محتوای این سند در واقع روایت دست‌ششمی است که جز دو تای اول، یعنی خود سند CIA و روزنامه اوکراینی، بقیه به احتمال زیاد وجود خارجی ندارند.

🔹دقیقا معلوم نیست قصد نویسنده سند CIA از تهیه این گزارش چیست، اما می‌توان تصور کرد این گزارش به دلیل اشاره روزنامه اوکراینی به CIA و نسبت دادن ادعاها به این سازمان تهیه شده باشد.

🔹در میان اسناد CIA صدها گزارش درباره مشاهده موجودات فرازمینی وجود دارد. مبنای این گزارش‌ها، روایت شاهدان عینی یا ادعا درباره پدیده‌های عجیب و غریب است.

🔹این روایت‌ها بدون پشتیبانی دلایل علمی، در بهترین حالت تجربه‌های شخصی‌‌‌اند و از نظر علمی اعتباری ندارند.

🔹بنابراین، انتشار این خبر به گونه‌ای که انگار شواهد قابل اعتنایی از «مشاهده موجودات فرازمینی» ارائه شده و به غیرمعتبر بودن منبع ادعا اشاره نشده باشد، «گمراه‌کننده» است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

17 April 2025 14:57

❌ ادعای نادرست ضرر میوه‌های زشت و بدشکل برای سلامت انسان

🔹پستی در اینستاگرام ادعا کرده که میوه‌های بدشکل، از سلول‌های گیاهی سرطانی تشکیل شده‌اند و نباید مصرف شوند.

🔹این ادعا، علمی نیست. شکل، اندازه یا رنگ غیرعادی میوه‌ها معمولاً به دلایل محیطی مانند آسیب حشرات، تنش آبی، شرایط خاک، آفت‌زدگی یا سرمازدگی ایجاد می‌شود. همچنین، اختلال در گرده‌افشانی می‌تواند باعث رشد ناقص یا نامتقارن میوه شود.

🔹آفات مختلفی مانند شته‌ها، مگس‌ها، و کنه‌ها نیز می‌توانند با تغذیه یا تخم‌گذاری درون میوه، باعث بدشکلی آن شوند. برخی ویروس‌ها هم با انتقال بخاطر حشرات، ظاهر میوه را تغییر می‌دهند. با این حال، هیچ‌کدام از این تغییرات ظاهری، نشانه ناسالم بودن میوه نیست و مصرف آن‌ها برای انسان بی‌خطر است.

🔹اصطلاح «سرطان» برای گیاهان نادرست و گمراه‌کننده است؛ چون سلول‌های گیاهی برخلاف انسان‌ها توانایی متاستاز ندارند. تومورهای گیاهی معمولاً موضعی هستند و خطری برای انسان ندارند.

🔹خطر واقعی زمانی است که میوه دچار فساد می‌شود؛ مثلاً کپک بزند و بوی نامطبوع یا طعم ترشیده داشته باشد، که در این صورت باید دور ریخته شود. در غیر این صورت، میوه‌های بدشکل نیز می‌توانند سالم و حتی غنی‌تر از نظر آنتی‌اکسیدان باشند.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا درباره میوه‌ها نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

16 April 2025 15:16

❌ ادعاهای نادرست درباره کوزه قدیمی کشف شده در ارسنجان

🔹کشف یک کوزه بزرگ سفالی در روستای جلودر شهرستان ارسنجان فارس، در اواسط فروردین ۱۴۰۴ خبرساز شد.

🔹ویدیوهای منتشر شده از این کشف در شبکه‌های اجتماعی گمانه‌زنی‌های گسترده‌ای را درباره قدمت آن به دنبال داشت و ادعاهایی درباره محتویات احتمالی آن مطرح شد.

🔹برخی کاربران مدعی شدند که این کوزه ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است.

🔹بر اساس گمانه‌زنی‌های اولیه کارشناسان و اعلام مقامات، کوزه احتمالا به دوره ساسانی (بین ۱۸۰۰ تا حدود ۱۳۷۰ سال پیش) تعلق دارد، اما اعلام شده که برای تعیین قطعی میزان قدمت آن نیاز به مطالعات تکمیلی است.

🔹تعیین دقیق قدمت کوزه نیازمند انجام آزمایش‌های تخصصی مانند تاریخ‌گذاری به روش ترمولومینسانس یا تاریخ‌گذاری گرماتابی است. این روش ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد.

🔹در مورد محتویات کوزه، مقامات می‌گویند کوزه خالی بود و گزارش‌های شاهدان عینی و ویدیوهایی اولیه هم خلاف این ادعا نیست.

🔹مجتبی درودی، باستان‌شناس، می‌گوید از این کوزه‌ها معمولا برای نگهداری غلات استفاده می‌شده و از این دست خمره‌ها در بیضا، کامفیروز، مرودشت و ارسنجان هم کشف شده است.

🔹بنابراین با توجه به اطلاعات موجود فکت‌نامه به این ادعا که کوزه کشف شده در ارسنجان ۴ هزار سال قدمت دارد و پر از سکه است، نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

15 April 2025 22:55

❌ ادعای شاخ‌دار درباره کاظم غریب‌آبادی و دزدی خودکار طلا

🔹در شبکه‌های اجتماعی شایعه شده کاظم غریب‌آبادی، معاون وزیر امور خارجه، در جریان مذاکرات روز ۲۳ فروردین در عمان، خودکار طلای روی میز را دزدیده و در جیب خود گذاشته است.

🔹یک ویدئوی چند ثانیه‌ای هم از این اتفاق منتشر و در مقیاس گسترده‌ای پخش شده است.

🔹گفته شده منبع این ادعا روزنامه تایمز عمان است؛ اما نه تایمز عمان و نه هیچ منبع معتبر دیگری چنین خبری منتشر نکرده است.

🔹سردبیر تایمز عمان در پاسخ به سوال فکت‌نامه تاکید کرده که «آنها چنین چیزی ننوشته‌اند».

🔹ویدئوی منتشرشده نیز به وضوح ساختگی است و بر اساس یک عکس قدیمی از غریب‌آبادی، جعل شده است.

🔹همچنین، لباس کاظم غریب‌آبادی در روز مذاکره به کل متفاوت از چیزی است که در ویدئوی ساختگی دیده می‌شود.

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

28 April 2025 19:09

❌ انتساب تصاویر قدیمی به ماجرای انفجار بندرعباس

🔹همزمان با انفجار بزرگ شنبه ۶ اردیبهشت ۱۴۰۴ در محوطه اسکله شهید رجایی در بندرعباس، عکس‌ها و ویدیوهای زیادی از این واقعه منتشر شد.

🔹با این وجود، در شبکه‌های اجتماعی عکس‌هایی هم منتشر شده که قدیمی و غیرموثق است.

🔹مثلا، عکسی منتسب به لحظه انفجار منتشر شده است که ربطی به ایران ندارد. این عکس، اسکرین‌شاتی از فیلم انفجار بندر بیروت در ۴ آگوست ۲۰۲۰ است و ربطی به انفجار اخیر در بندر رجایی ایران ندارد.

🔹عکس مشابه دیگری هم وجود دارد که آن هم مربوط به انفجار بندر بیروت است و به اشتباه به اتفاق اخیر در بندرعباس نسبت داده می‌شود.

🔹ویدیویی در X منتشر شده که ادعا می‌کند «شروع قیام مردم بندرعباس» در اعتراض به انفجارهای اخیر است. این ویدیو ارتباطی با روزهای اخیر بندرعباس ندارد و هیچ گزارشی هم از این شهر یا شهرهای دیگر درباره اعتراض احتمالی شهروندان به رویداد اخیر، منتشر نشده است.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

28 April 2025 04:57

❌ ادعای بی‌اساس و اغراق‌آمیز از بمب هیدروژنی غیرهسته‌ای چین

🔹در روزهای اخیر ادعا شده که چین از بمب متعارف بسیار قدرتمندی رونمایی کرده است. رسانه‌های ایرانی این بمب را «ویرانگرترین بمب غیرهسته‌ای» خواندند و به انتشار ویدیویی از آن اشاره کردند.

🔹هیچ منبع رسمی چینی یا بین‌المللی (شینهوا، گلوبال تایمز، رویترز، بی‌بی‌سی و...) چنین آزمایش یا رونمایی را تأیید نکرده است. ادعای انتشار ویدیوی این بمب نیز تنها در رسانه‌های فارسی‌زبان دیده شده و ویدیوها آرشیوی‌اند.

🔹گزارش اولیه مربوط به روزنامه هنگ‌کنگی «ساوت چاینا مورنینگ پست» است که درباره پروژه آزمایش وسیله انفجاری واحد ۷۰۵ شرکت کشتی‌سازی دولتی چین می‌نویسد؛ بدون انتشار ویدیو.

🔹ماده اصلی استفاده‌شده «هیدرید منیزیم» است. این ماده هنگام انفجار، هیدروژن آزاد می‌کند که در انفجار دوم به توده آتش تبدیل می‌شود. دمای آن بیش از ۱۰۰۰ درجه و فشار انفجار تا ۴۲۸ کیلو پاسکال در دو متری بمب می‌رسد و ۲ ثانیه دوام می‌آورد.

🔹قدرت این سلاح، طبق گزارش، حدود ۱۵ برابر TNT هم‌حجم است، اما باز هم ده‌ها برابر ضعیف‌تر از کوچک‌ترین بمب‌های هسته‌ای و فاقد اثراتی چون تابش گاما، ریزش رادیواکتیو و پالس الکترومغناطیسی است.

🔹بنابراین ادعای رسانه‌ها درباره «بمب هیدروژنی غیرهسته‌ای چین که با قدرت معادل بمب هسته‌ای تاکتیکی، دنیا را در شوک فرو برده»، نشان «نادرست» می‌گیرد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

26 April 2025 13:03

🎙 میوه‌های زشت

🔹در قسمت ۲۱۲ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا به یکی از موضوعات خبری این روزهای ایران یعنی تاثیر تغییر ساعت‌ها بر مصرف انرژی پرداختیم.

🔹تصاویر منتسب به دیدار عراقچی و ویتکاف و ادعای بازگشت آمریکایی‌ها به سفارتشان در تهران، سوژه‌های مرتبط با مذاکرات اخیر هستند که به آن‌ها پرداخته‌ایم.

🔹درگذشت پاپ فرانسیس، بهانه بازنشر ویدیویی از دیدار ترامپ و پاپ شد که درباره ساختگی بودن آن توضیح داده‌ایم.

🔹کشف یک کوزه قدیمی در ایران، مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما ادعاهای نادرستی هم درباره آن مطرح شده است.

🔹ادعای سرطانی بودن میوه‌های زشت و بدشکل، موضوعی است که در این قسمت درباره نادرست بودن آن توضیح دادیم.

🔹انتشار گزارشی از اسناد سازمان سیا درباره موجودات فضایی، از سوژه‌های مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی بود. در این قسمت شرح دادیم که این ادعا از کجا آمده است.

🔹ادعا شده بود که همزمان با قسمت آخر سریال تلویزیونی پایتخت، جستجوی عبارت «بلیط مشهد» رکورد زده است. درباره درستی و نادرستی این ادعا صحبت کرده‌ایم.

🔹ادعای شاخ‌دار درباره کارخانه تولید جنین در رحم‌های مصنوعی نیز موضوع یکی دیگر از فکت‌چک‌های این هفته است.

🔹در ادامه، فکت‌چک‌های چند سوژه متنوع دیگر را به شکل کوتاه و گذرا مرور کردیم؛ از خفاش غول‌پیکر و پری دریایی در خلیج فارس، تا عمر طولانی انسان‌های دوران باستان و ادعای عجیب درباره نخست‌وزیر عراق.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:33 مقدمه
00:03:16 اثر هزار مگاواتی تغییر ساعت روی پیک مصرف برق در ایران
00:12:00 ادعای شاخ‌دار لو رفتن عکس عراقچی و ویتکاف به دست ترامپ
00:14:14 تصویر ساختگی از دیدار عراقچی و ویتکاف در عمان
00:14:35 ادعای شاخ‌دار درباره دیدار عراقچی و ویتکاف
00:15:08 ادعای شاخ‌دار درباره بازگشت آمریکایی‌ها به سفارت آمریکا در تهران
00:16:51 ویدیوی ساختگی از پس زدن دست ترامپ از سوی پاپ فرانسیس
00:21:34 ادعاهای نادرست درباره کوزه قدیمی کشف‌شده در ارسنجان
00:27:20 ادعای نادرست ضرر میوه‌های زشت و بدشکل برای سلامت انسان
00:31:40 سند «سیا» درباره حمله فضایی‌ها به سربازان شوروی، بی‌اعتبار است
00:43:29 اغراق در رکوردشکنی جستجوی بلیط مشهد همزمان با پخش «پایتخت»
00:47:16 ادعای نادرست درباره فناوری مرتبط با رحم‌های مصنوعی
00:53:32 تصویر خفاش بزرگ فیلیپینی؛ واقعی اما گمراه‌کننده
00:55:28 ادعای نادرست درباره طول عمر انسان‌های عصر باستان بخاطر روزه‌داری
00:57:08 مصاحبه السودانی درباره زباله‌جمع‌کردن ایرانی‌ها در عراق، جعلی است
00:58:27 ادعای نادرست در مورد تولید عمدی گرد و غبار در مرز ایران و عراق
01:00:22 ویدیوی جعلی ساخت خمیردندان با رنگدانه‌های لاکپشت
01:01:00 ادعای نادرست اسکلت پوسیده پری دریایی در خلیج فارس
01:02:03 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

25 April 2025 18:31

❌ خبر جعلی بازداشت مدیر کانال «نئوطالبان» در ایران

🔹برخی سایت‌های خبری و حساب‌های کاربری در شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند عبدالحمید نورزایی، مدیر کانال تلگرامی «حکمرانی نئوطالبان» به اتهام قتل و آدم‌ربایی در ایران بازداشت شده است.

🔹علاوه بر اینکه خود عبدالحمید نورزایی این خبر را تکذیب کرده، منبع و منشاء اصلی این خبر هم اذعان کرده که اتهام قتل یا آدم‌ربایی صحت ندارد.

🔹این خبر اولین‌بار در سایت ایراف منتشر شده که به دست نزدیکان سفیر سابق ایران در افغانستان و نماینده ویژه دولت ابراهیم رئیسی در امور این کشور اداره می‌شود.

🔹بازنشر این خبر جعلی در سایت رکنا، باعث شد این شایعه در مقیاس گسترده‌ای، در سایر سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی پخش شود.

🔹عبدالحمید نورزایی، مدیر کانال تلگرامی «حکمرانی نئوطالبان» و از حامیان حکومت طالبان در ایران است که در سال‌های گذشته با برخی سایت‌های خبری ایران، از جمله انصاف‌نیوز همکاری داشته است.

🔹صرف‌نظر از مواضع آقای نورزایی و اختلاف‌های احتمالی او با نزدیکان نماینده پیشین رئیس‌جمهوری ایران در امور افغانستان، آنچه مشخص است، شایعه بازداشت او به جرم قتل یا آدم‌ربایی، واقعیت ندارد.

🔹فکت‌نامه نیز به همین دلیل به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

24 April 2025 20:54

❌ ادعای نادرست عراقچی درباره نظارت آژانس بر وضعیت هر میلی‌گرم اورانیوم غنی‌شده در ایران

🔹روز چهارشنبه ۳ اردیبهشت ۱۴۰۴، عباس عراقچی وزیر امور خارجه ایران، در حساب کاربری X نوشت: «هر میلی‌گرم از اورانیوم غنی‌شده در ایران تحت نظارت کامل و دائمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است».

🔹این ادعا درست نیست و بررسی مستندات رسمی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی IAEA در چهار سال اخیر، خلاف این ادعا را اثبات می‌کند.

🔹راستی‌آزمایی‌های بازرسان آژانس نشان می‌دهد در مواردی مانند پرونده سایت تورقوزآباد، اورانیوم غنی‌شده‌ای وجود دارد که با فعالیت‌های رسمی و اعلام‌شده تبدیل اورانیوم جمهوری اسلامی ایران، مطابقت نداشته است.

🔹این گزارش‌ها بر اساس نمونه‌برداری‌های محیطی ذرات اورانیوم فرآوری‌شده،‌ تهیه شده‌اند.

🔹بنابراین حداقل مقداری از مواد هسته‌ای، بدون اعلام قبلی و بدون نظارت آژانس، ذخیره یا فرآوری شده‌اند.

🔹در گذشته‌های دور و پیش از برجام هم سابقه چنین فعالیت‌هایی وجود داشته‌است. شهریور ۱۳۸۶ آژانس اعلام کرد که آثاری از آلودگی با ایزوتوپ‌های خاص اورانیوم را در تهران مشاهده کرده‌است.

🔹گزارش آژانس نشان می‌دهد ذرات هسته‌ای، بدون نظارت، از طریق کانال‌های غیررسمی به ایران وارد شده و در مکان‌هایی خارج از چارچوب اعلام‌شده نگهداری شده‌اند.

🔹گزارش آژانس همچنین به کانتینرهایی در تورقوزآباد اشاره دارد که در آنها نشانه‌هایی از «آلودگی رادیواکتیو شدید» وجود داشته و برخی از این کانتینرها، طبق ارزیابی، از سایت ورامین (موسوم به کارخانه تهران) منتقل شده‌اند.

🔹بنابراین دست‌کم بخشی از اورانیوم فرآوری‌شده‌ای که در ایران نگهداری یا منتقل شده، از دید آژانس خارج بوده و هیچ‌گاه اعلام رسمی نشده‌اند.

🔹توییت عباس عراقچی، در واکنش به گزارش تصاویری ماهواره‌ای، از ساخت و تقویت تونل و تاسیسات زیرزمینی جدید در زیر کوه «کلنگ‌گزلا» نزدیک تاسیسات غنی‌سازی نطنز بود.

🔹این تونل‌ها یکی در سال ۲۰۰۵ و دیگری در سال ۲۰۰۷ پیدا شده و شدت ساخت‌وسازها در آنها از ۲۰۱۸ بسیار زیاد شده‌است. اما هیچ‌کدام از این تأسیسات تاکنون از سوی آژانس IAEA بازدید نشده‌اند.

🔹رافائل گروسی ساعاتی پس از انتشار این توییت‌ها به خبرنگاران گفت موضوع این تونل‌ها را «بارها» با مقامات تهران مطرح کرده: «ما از آن‌ها می‌پرسیم این برای چیست؟ آن‌ها می‌گویند به شما ربطی ندارد».

🔹با توجه به شواهد معتبر و گزارش‌های راستی‌آزمایی شده بازرسان آژانس، فکت‌نامه به این ادعای عباس عراقچی نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 April 2025 21:51

❌ ادعای نادرست در مورد آزاد شدن ۱۲ میلیارد از دارایی‌های بلوکه شده ایران به دستور ترامپ

🔹در شبکه‌های اجتماعی فارسی ادعا شده که با دستور ترامپ، بخشی از دارایی‌های بلوکه‌شده ایران از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا آزاد شده است.

🔹بعضی منابع ارزش این دارایی‌ها را تا ۱۲ میلیارد دلار اعلام کردند.

🔹این ادعا نادرست است و هیچ منبع موثقی در ایران و آمریکا این خبر را تایید نکرده است.

🔹در واقع برعکس، وزارت خزانه‌داری آمریکا در روزها و هفته‌های گذشته تحریم‌های جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران اعمال کرده است.

🔹گزارش‌ها حاکی از آن است که بین ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در بانک‌ها و مؤسسات مالی خارجی به دلیل تحریم‌های آمریکا بلوکه شده‌اند.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 April 2025 15:48

✅ اثر هزار مگاواتی تغییر ساعت روی پیک مصرف برق در ایران

🔹عباس‌ علی‌آبادی، وزیر نیرو، می‌گوید «تغییر ساعت رسمی بیش از یک‌هزار مگاوات صرفه‌جویی به‌همراه دارد».

🔹این اظهارات همزمان با بررسی لایحه دولت در مجلس برای تغییر دوباره ساعت در ایران است. پیش از این با مصوبه مجلس فرایند تغییر ساعت از سال ۱۴۰۲ در ایران متوقف شد.

🔹مطالعات پژوهشگاه نیرو در سال ۱۴۰۲ نشان می‌دهد اثر تغییر ساعت روی پیک مصرف حدود ۱/۳ درصد است. مطالعات سال‌های پیشین هم نشان از تاثیر یک تا یک و نیم‌درصدی تغییر ساعت روی اوج مصرف دارند.

🔹این نسبت با در نظر گرفتن شرایط اقلیمی، اقتصادی ایران، به نسبت برآوردهای معتبر خارجی، منطقی به نظر می‌رسد. طبق مطالعات معتبر، اثر تغییر ساعت روی مصرف برق در آمریکا بین ۰/۳ تا یک درصد است.

🔹با این حساب اثر ۱/۳ درصدی را می‌توان یک نسبت منطقی دانست، که با احتساب اوج مصرف ۸۰ تا ۸۵ هزار مگاواتی در تابستان امسال، معادل صرفه‌جویی ۱۰۰۰ تا ۱۱۰۰ مگاوات در ساعت پیک خواهد شد.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این گفته وزیر نیرو نشان «درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

23 April 2025 06:32

❌ خبر مصاحبه نخست‌وزیر عراق درباره زباله‌جمع‌کردن ایرانی‌ها در عراق، جعلی است

🔹برخی کانال‌های و اکانت‌های شبکه‌های اجتماعی ادعا کرده‌اند محمد السودانی، نخست‌وزیر عراق، گفته ایرانی‌ها برای زباله‌گردی و گرفتن غذای نذری به عراق می‌آیند.

🔹این ادعا بی‌اساس است و مشخص نیست منبع این خبر کجاست.

🔹نه در رسانه‌ها و نه در حساب‌های رسمی و خبری، چنین گفته‌ای به نقل از نخست‌وزیر عراق منتشر نشده است.

🔹فکت‌نامه نیز به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

22 April 2025 18:06

🔹 اغراق در رکوردشکنی جستجوی بلیط مشهد همزمان با پخش سریال پایتخت

🔹در رسانه‌ها، مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی ادعا شده که در حین پخش قسمت پایانی سریال تلویزیونی «پایتخت» جستجوی عبارت «بلیط مشهد» در گوگل بسیار زیاد شده و «رکوردشکنی» کرده‌است.

🔹داده‌های گوگل ترندز تایید می‌کند که بین ساعت‌های ۱۰ تا ۱۱ شب ۲۷ فروردین، جستجوی واژه «بلیط مشهد» از داخل ایران یک ماکزیمم نسبی داشته و شدت تغییرات به حدی بوده که می‌توان گفت یک Peak شدید یا Spike رخ داده و یک روتین نبوده‌است.

🔹اما در همین نمودار هم دیده می‌شود که دو روز قبل از آن، یعنی در ۲۵ فروردین ۱۴۰۴، مقدار جستجوی «بلیط مشهد» در ساعتی پیک زده که تقریبا ۳۳ درصد بیشتر از پیک ۲۷ اردیبهشت در ساعت ۱۰ تا ۱۱ شب بوده‌است.

🔹در ۱۲ ماه گذشته، پیک جستجو در روز ۱۱ شهریور ۱۴۰۳ (اول سپتامبر ۲۰۲۴) بوده و مقدارش تقریبا دو برابر ۲۷ فروردین ۱۴۰۴ است.

🔹در تمام تاریخ راه‌اندازی سرویس گوگل ترندز از تیرماه ۱۳۸۵ تا امروز، رکورد جستجوی «بلیط مشهد» در شهریور ۱۴۰۲ رخ داده است.

🔹ما این تحقیقات را با واژه «بلیت مشهد» نیز تکرار کردیم که پیک‌ها منطبق است اما مقدار نسبی آن بسیار بسیار کمتر از «بلیط مشهد» است (۳۴ برابر).

🔹بنابراین فکت‌نامه به این ادعای رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی نشان «نیمه‌درست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

19 April 2025 13:03

🎙 خودکار طلا

🔹در قسمت ۲۱۱ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درستی‌سنجی ادعاهای مرتبط با موضوع مذاکرات ایران و آمریکا را مرور کردیم؛ از حواشی کاظم غریب‌آبادی و خودکار طلا و انگلیسی حرف زدن عباس عراقچی گرفته تا بازنشر یک ویدیوی قدیمی با این ادعا که قرار است سفارت ایران در آمریکا بازگشایی شود.

🔹دو ادعای مربوط به سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران نیز از سوژه‌های دیگری هستند که با محوریت همین خبرها منتشر شده بود و ما آنها را فکت‌چک کردیم.

🔹ادعای رهگیری بمب‌افکن B2 آمریکا به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه بسیاری از هواداران حکومت ایران قرار گرفته بود؛ ادعایی که البته نادرست است و درباره آن توضیح داده‌ایم.

🔹بازنشر چند ویدیوی قدیمی، بهانه تکرار ادعاهایی درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت شده بود که در این قسمت به فکت‌چک آن اشاره کرده‌ایم.

🔹خبر باززیست‌سازی گونه منقرض‌شده «گرگ وحشت» در روزهای اخیر مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما در انتشار این اخبار، ادعاهای غیرعلمی مختلفی نیز مطرح شد. در این اپیزود درباره این دستاورد پربحث توضیحاتی داده‌ایم.

🔹ادعای نادرست سرطان‌زا بودن نان گرم‌شده، برشته و تست‌شده، موضوع دیگری است که به آن پرداخته‌ایم.

🔹سوژه بعدی، وضعیت بیماری و درخواست درمان فردی است که در سیستان و بلوچستان به «مرد درختی» مشهور شده بود و همین مساله دستاویز انتشار یک عکس ساختگی شد.

🔹یک خبرگزاری داخلی ایران، تصاویری را با عنوان عکس‌های X-Ray از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک منتشر کرده بود؛ اما این عکس‌ها دستکاری شده‌اند و حاصل یک پروژه هنری هستند.

🔹در ادامه، چند ادعای وایرال‌شده در شبکه‌های اجتماعی را به شکل کوتاه مرور کرده‌ایم؛ از ادعای تکراری دسترسی به اینترنت استارلینک در ایران و اختراع جدید ایلان ماسک و ربات جدید کاوازاکی گرفته تا دیسکو در مدینه، ادعای سرقت لاستیک‌های اتوبوس پاری‌سن‌ژرمن و ویدئویی از تولید غیربهداشتی نودل با ضایعات نان.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

00:01:24 مقدمه
00:02:23 ادعای شاخ‌دار درباره کاظم غریب‌آبادی و دزدی خودکار طلا
00:10:01 بحث درباره تسلط عباس عراقچی به انگلیسی بر اساس یک ویدئو
00:15:54 ادعای گمراه‌کننده درباره سرمایه‌گذاری آمریکایی‌ها در ایران
00:23:50 ویدیوی قدیمی همراه با ادعای بازگشایی سفارت ایران در آمریکا
00:26:43 ادعای نادرست به نقل از ایلان ماسک درباره سرمایه‌گذاری در ایران
00:29:45 ادعای نادرست رهگیری بمب‌افکن ب۲ به دست ارتش
00:34:35 ادعاهای بی‌اساس درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت
00:44:54 ادعای شبه‌علمی بازگشت گونه منقرض‌شده گرگ‌وحشت به طبیعت
00:55:52 ادعای نادرست سرطان‌زا بودن نان گرم‌شده، برشته و تست
01:02:17 عکس و ادعای نادرست درباره درمان مرد درختی
01:05:04 تصاویر هنری قدیمی از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک
01:07:29 پخش ویدیو نادرست درباره اتصال استارلینک به موبایل در ایران
01:09:17 کمپین تبلیغاتی جدید یک سریال و ادعایی درباره ایلان ماسک
01:11:11 ادعای گمراه‌کننده درباره ربات چهارپای هوشمند کاوازاکی
01:13:51 برگزاری دیسکو در استان مدینه
01:16:18 ادعای شاخ‌دار دزدیده‌شدن لاستیک‌های اتوبوس پاری‌سن‌ژرمن
01:19:17 ویدئوی جعلی از فرایند غیربهداشتی ساخت نودل با ضایعات نان
01:21:36 کامنت‌ها

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 April 2025 18:35

🔹 تصویر خفاش بزرگ فیلیپینی؛ واقعی اما گمراه‌کننده

🔹در شبکه‌های اجتماعی تصویری با عنوان خفاش عظیم در فیلیپین منتشر و گفته شده بزرگترین گونه خفاش جهان معروف به روباه پرنده تاج طلایی است که اندازه آن تا ۱۷۰ سانتی‌متر هم می‌رسد.

🔹این تصویر واقعی است اما ادعای آن، گمراه‌کننده است.

🔹گونه‌ای از «خفاش‌های میوه‌خوار بزرگ‌جثه»، به‌نام روباه پرنده معروف است. طول دو سر بال این خفاش‌ها ممکن است به ۱۵۰ یا در موارد نادری به ۱۷۰ سانتی‌‌متر برسد؛ اما جثه حیوان بسیار کوچکتر است و قد آن به ۳۰ سانتی‌متر می‌رسد.

🔹در نتیجه، بیان این جمله که اندازه این حیوان ۱۷۰ سانتی‌متر است، بدون اشاره به اینکه این عدد فاصله دو سر بال است نه اندازه قد حیوان، گمراه‌کننده است.

🔹ضمن اینکه به دلیل پرسپکتیو و خطای دید، خفاش در این عکس بزرگتر از اندازه واقعی‌اش به نظر می‌رسد.

🔹بر همین اساس فکت‌نامه به این ادعا نشان «گمراه‌کننده» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

18 April 2025 06:31

🎙 خودکار طلا

🔹در قسمت ۲۱۱ پادکست هفتگی فکت‌نامه، ابتدا درستی‌سنجی ادعاهای مرتبط با موضوع مذاکرات ایران و آمریکا را مرور کردیم؛ از حواشی کاظم غریب‌آبادی و خودکار طلا و انگلیسی حرف زدن عباس عراقچی گرفته تا بازنشر یک ویدیوی قدیمی با این ادعا که قرار است سفارت ایران در آمریکا بازگشایی شود.

🔹دو ادعای مربوط به سرمایه‌گذاری آمریکا در ایران نیز از سوژه‌های دیگری هستند که با محوریت همین خبرها منتشر شده بود و ما آنها را فکت‌چک کردیم.

🔹ادعای رهگیری بمب‌افکن B2 آمریکا به دست ارتش جمهوری اسلامی ایران، مورد توجه بسیاری از هواداران حکومت ایران قرار گرفته بود؛ ادعایی که البته نادرست است و درباره آن توضیح داده‌ایم.

🔹بازنشر چند ویدیوی قدیمی، بهانه تکرار ادعاهایی درباره انتقال آب از ایران به عراق و کویت شده بود که در این قسمت به فکت‌چک آن اشاره کرده‌ایم.

🔹خبر باززیست‌سازی گونه منقرض‌شده «گرگ وحشت» در روزهای اخیر مورد توجه رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی قرار گرفت اما در انتشار این اخبار، ادعاهای غیرعلمی مختلفی نیز مطرح شد. در این اپیزود درباره این دستاورد پربحث توضیحاتی داده‌ایم.

🔹ادعای نادرست سرطان‌زا بودن نان گرم‌شده، برشته و تست‌شده، موضوع دیگری است که به آن پرداخته‌ایم.

🔹سوژه بعدی، وضعیت بیماری و درخواست درمان فردی است که در سیستان و بلوچستان به «مرد درختی» مشهور شده بود و همین مساله دستاویز انتشار یک عکس ساختگی شد.

🔹یک خبرگزاری داخلی ایران، تصاویری را با عنوان عکس‌های X-Ray از مهاجران غیرقانونی در پایانه مرزی مکزیک منتشر کرده بود؛ اما این عکس‌ها دستکاری شده‌اند و حاصل یک پروژه هنری هستند.

🔹در ادامه، چند ادعای وایرال‌شده در شبکه‌های اجتماعی را به شکل کوتاه مرور کرده‌ایم؛ از ادعای تکراری دسترسی به اینترنت استارلینک در ایران و اختراع جدید ایلان ماسک و ربات جدید کاوازاکی گرفته تا دیسکو در مدینه، ادعای سرقت لاستیک‌های اتوبوس پاری‌سن‌ژرمن و ویدئویی از تولید غیربهداشتی نودل با ضایعات نان.

🎙 پادکست فکت‌نامه را از همه اپلیکیشن‌های دریافت پادکست بشنوید.

📣 هر هفته ساعت ۸ صبح جمعه به وقت تهران.

👈 در کست‌باکس بشنوید

👈 در اپل پادکست بشنوید

👈 در اسپاتیفای بشنوید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

16 April 2025 20:59

❌ ادعای نادرست درباره وجود فناوری‌ای با امکان تولد سالانه ۳۰ هزار نوزاد در رحم‌های مصنوعی

🔹در شبکه‌های اجتماعی، ویدیویی همراه یک خبر منتشر شده که مدعی است شرکتی به نام اکتولایف (EctoLife) قادر است سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحم‌های مصنوعی هوشمند تولید کند و به والدین امکان سفارشی‌سازی ویژگی‌های فرزندشان مانند رنگ چشم، قد و هوش را می‌دهد.

🔹این ویدیو را اولین‌بار در دسامبر ۲۰۲۲ هاشم الغیلی، فیلم‌ساز و مروج علمی اهل یمن در یوتیوب منتشر کرد.

🔹در دنیای واقعی، هیچ شرکت یا مرکزی که سالانه ۳۰ هزار نوزاد را در رحم‌های مصنوعی هوشمند تولید کند، وجود ندارد و هیچ اقدامی برای ساخت نمونه اولیه آن هم انجام نشده است.

🔹الغیلی ویدیو را به عنوان یک «مفهوم» (Concept) معرفی کرده است، نه به عنوان یک شرکت یا فناوری واقعی و موجود. او از سال ۲۰۲۲ به‌روزرسانی‌ای درباره پیشرفت این مفهوم ارائه نکرده است.

🔹در همان سال ۲۰۲۲ با فراگیر شدن این ویدیو، رسانه‌های معتبری مانند رویترز، خبرگزاری فرانسه و یواس‌ای تودی آن را بررسی و ادعای وجود چنین فناوری یا تحقق قریب‌الوقوع آن را «نادرست» ارزیابی کردند.

🔹متخصصان زنان و زایمان و حقوق زیستی تأکید کرده‌اند که علم مدرن فاصله زیادی با فناوری نشان داده شده در فیلم دارد.

🔹رشد کامل جنین در خارج از رحم (اکتوژنز کامل) در آینده نزدیک بسیار بعید است. تحقیقات فعلی بر روی رحم مصنوعی با هدف حمایت حیاتی از نوزادان نارس و بسیار نارس متمرکز است، نه جایگزینی کامل دوران بارداری.

🔹موفقیت‌های تحقیقاتی فعلی عمدتاً محدود به آزمایش روی حیوانات (مانند بره‌ها) بوده است.

🔹از این رو فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

16 April 2025 00:13

❌ قضاوت درباره تسلط عباس عراقچی به زبان انگلیسی بر اساس یک ویدئوی دستکاری‌شده

🔹در شبکه‌های اجتماعی، ویدئویی از یک مصاحبه قدیمی عباس عراقچی به زبان انگلیسی منتشر شده است که در آن عراقچی با مکث‌های طولانی صحبت می‌کند.

🔹این ویدئو دستمایه طعنه و انتقاد از وزیر امور خارجه ایران قرار گرفته، اما بررسی ما نشان می‌دهد سرعت این ویدئو کم شده است.

🔹کسی که این ویدئو را اولین‌بار منتشر کرده به فکت‌نامه گفته سرعت ویدئو را روی ۰/۸ گذاشته تا متن را راحت‌تر پیاده و غلط‌های گرامری را فهرست کند.

🔹چنانکه از مصاحبه‌های مختلف عباس عراقچی برمی‌آید، او زبان را با لهجه فارسی، به آهستگی و با استفاده از واژه‌های ساده و بدون عبارت‌های پیچیده صحبت می‌کند.

🔹با این حال چند روز پیش از این «وندی شرمن»، دیپلمات آمریکایی در مذاکرات برجام، در گفت‌وگویی با شبکه ABS،‌ عباس عراقچی را فردی مسلط به زبان انگلیسی توصیف کرده بود.

🔹با این اوصاف فکت‌نامه به این ویدئو نشان «نادرست» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh

FactNameh | فکت‌نامه

15 April 2025 21:15

❌ ادعای شاخ‌دار دزدیده‌شدن لاستیک‌های اتوبوس تیم پاری سن ژرمن

🔹عکسی که در شبکه‌های اجتماعی با عنوان «دزدیده‌شدن لاستیک اتوبوس پاری سن ژرمن» منتشر شده، ساختگی است و این خبر که لاستیک‌های اتوبوس این تیم فرانسوی در شهر بیرمنگام دزدیده شده، صحت ندارد.

🔹نشانه‌هایی از جمله اشتباهات تایپی در لوگوی باشگاه که روی اتوبوس کشیده شده، نشان می‌دهد این عکس با ابزارهای هوش مصنوعی ساخته شده است.

🔹ضمن اینکه چنین خبری در هیچ رسانه معتبری منتشر نشده است.

🔹بر این اساس فکت‌نامه به این ادعا نشان «شاخ‌دار» می‌دهد.

👈 در فکت‌نامه بخوانید

🌐 @Factnameh