42004
TOMCHI - Сув тежашда ёрдамчи. Савол ва таклифлар бўйича мутахассислар билан алоқа: @tomchiguruhi “TOMCHI” мобил иловасини ўрнатиб олиш: https://nwrmp.uz/link.html
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧ТОМЧИЛАТИБ СУҒОРИШ ТИЗИМИНИНГ БУТЛОВЧИ ВА УЛОВЧИЛАРИ
Томчилатиб суғориш тизимлари таркибида бир қатор бутловчи ва уловчи қисмлар мавжуд бўлиб, улар суғориш тизимининг яхлитлигини ва барқарор ишлашини таъминлаш учун хизмат қиладилар.
Томчилатиб суғориш тизимининг бутловчилари (соққали кран, манометр, қути, ҳаво чиқаргич ва тиқинлар) тизимдаги сув оқимини бошқариш ва босимни ростлаш учун хизмат қиладилар.
Тизимдаги сув оқимини бошқариш ва босимни ростлаш учун соққали кранлар ва босим ростлагичлардан фойдаланилади.
Сув босимини ростлагичлар
Босим ростлагич суғориш тизимидаги сув босимини керакли меъёрда ушлаб туриш, тизимда юзага келадиган ортиқча босим ва гидравлик зарбани олдини олиш учун хизмат қилади.
Босим ростлагич суғориш тизими тарқатиш қувурининг олдида сув оқими ҳаракатланиши йўналиши бўйича ўрнатилади.
Босим ростлагичлар одатда коррозияга ва катта босимга чидамли полимер ёки металл материаллардан ишлаб чиқарилади.
Томчилатиб суғориш тизимларида босим ростлагичларнинг икки -гидравлик ва пружинали турлари қўлланилади.
Гидравлик босим ростлагич қўлланилганда суғориш тизимида сув босими ошганда, ростлагич босимни зарур даражада бўлиши учун керакли даражада очилиб босимни ростлайди.
Пружинали босим ростлагич пружина ва диафрагманинг бикирлик кучларини мувозанатлаш орқали сув босимини бир хилда ушлаб туради.
Босим ростлагичнинг соддалаштирилган варианти сифатида босимни қўлда бошқариш мосламасидан фойдаланиш мумкин.
Ушбу мослама тарқатувчи қувурга ўрнатиладиган ёнида манометри бўлган соққали крандан иборат.
Кран ёрдамида манометр кўрсатишига кўра томчилатиб суғориш тизими қувуридаги сув босими қўлда бошқарилади.
Мосламанинг энг асосий камчилиги сув босими бирдан кескин кўтарилган вақтларда уни тезкор бошқариш имконини бермайди, балки қўлда бошқарилганлиги туфайли маълум вақтни талаб қилади.
Бундай ҳолат томчилатиб суғориш шлангларининг ёрилиши, узилиши
каби салбий вазиятларни бартраф қила олмайди.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧 ТОМЧИЗГИЧЛИ СУҒОРИШ ШЛАНГЛАРИ
Ясси қаттиқ томизгичли лента
🔹Очиқ майдонда етиштириладиган бир йиллик экинларни парваришлашда ясси қаттиқ томизгичли суғориш ленталари кенг қўлланилади.
🔹Ясси қаттиқ томизгичли суғориш ленталари лента ичидан маълум оралиқда ясси, қаттиқ, лабиринт йўлакли томизгичлар ўрнатилган тарзда ишлаб чиқарилади.
🔹Ясси қаттиқ томизгичли суғориш ленталари иссиқхоналарда - помидор, бодринг, бақлажон ва пиёз каби экинларни, очиқ майдондаги экин далаларида техник ва озуқа экинларини, сабзавотлар ва резавор экинларни томчилатиб суғориш учун кенг қўлланилади ва улар одатда 3 йилгача муддатда фойдаланиш учун мўлжалланади.
🔹Ясси қаттиқ томизгичли ленталар одатда қуйидаги хусусиятларга эга:
🔹 томизгич тури – тирқишли қаттиқ томизгич.
🔹 ишчи босими - 0,3 бар;
🔹 томизгичдан сув билан ўтиши мумкин бўлган қаттиқ заррачаларнинг катталиги 120 микрон.
🔹 суғориш шлангининг диаметри - Ø 16 мм ёки 22 мм.
🔹 суғориш шланги деворининг қалинлиги – 6-14 мил (0,15 – 0,35 мм).
🔹 томизгичининг сув сарфи - соатига 0,8 - 2 л/соат;
🔹 томизгичлари орасидаги масофа 10 -50 см;
🔹 ўрамдаги лентанинг узунлиги 50 - 1000 метрни ташкил қилади.
🔹Ясси қаттиқ томизгичли суғориш ленталари Ўзбекистон шароитида пахтачиликда энг кўп қўлланилаётган суғориш шланги ҳисобланади ва бугунги кунда унинг турли кўринишлари қўлланилади.
🔹 Манба: СУВ ТЕЖОВЧИ СУҒОРИШ ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ (дарслик)
Маматов С.А., Хамраев Ш.Р., Қаршиев Р.Ж., Закс И.А., Бурхонжонов Б.Ш.
Тошкент – 2021 йил
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧 Дунёдаги йирик шўр кўллар
Ҳурматли Томчи муҳлислари дунёдаги суви шўр кўллар тўғрисида маълумот беришни давом эттирамиз.
Бундай шўр кўлларнинг энг машҳурларидан бири - Ўлик денгиз кўли.
Ўлик денгиз суви ўта шўр кўл.
🔹Ўлик денгиз дунёдаги энг чуқур гипергалин кўл саналади.
Ўлик денгизнинг суви тирик мавжудотлар яшаши учун жуда шўр, шунинг учун уни Ўлик денгиз деб аташади.
🔹Ўлик денгиз кўлининг ҳавзаси Исроил, Иордания ва Фаластин муҳторияти ўртасидаги чегара бўйлаб чўзилган.
Кўлнинг юзаси сатҳи жаҳон океани сатҳидан 422 метр пастда жойлашган. Кўлга фақат битта Иордан дарёси келиб қуйилади, ундан эса бирорта ҳам дарё оқиб чиқмайди.
🔹Ўлик денгиз кўлининг суви ғайритабиий даражада ўта шўр. Кўлнинг сувини ҳар бир литрида 331 грамм туз мавжуд.
Ўлик денгизнинг ҳавзаси унча катта эмас, узунлиги 67 километр, максимал кенглиги 18 километрни ташкил қилади холос.
Кўлнинг энг чуқур жойи 306 метр, умумий майдони 605 км², кўлдаги сувнинг ҳажми 114 км³ га тенг.
🔹Кўл сувидан туз ва бошқа ашёларни жадаллик билан қазиб олиниши кўл сувини саёзлашишига сабаб бўлмоқда.
🔹Шундай бўлсада, Ўлик денгиз кўлнинг ўта шўр бўлган сувидан ҳам кўплаб даволаниш муассасалари ва дам олиш масканларини ташкил қилиш асосида унумли фойдаланилади.
🔹Кўлнинг тубидан олинадиган қора балчиқ маҳаллий курортларда тиббий ва гўзаллик муолажаларида кенг ишлатилмоқда.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧 ТОМЧИЗГИЧЛИ СУҒОРИШ ШЛАНГЛАРИ
Тирқиш томизгичли лента
🩵ирқиш томизгичли ленталар юпқа деворли шлангнинг ичига унинг узунлиги бўйлаб томизгичли тасма ёпиштирилган ва маълум масофаларда
шлангнинг ташқари тарафидан лазер ёрдамида тешиклар очиб чиқилган кўринишда ишлаб чиқарилади.
🩵ирқиш томизгичли ленталарнинг сув томадиган тешиклари ҳам заводнинг ўзида очиб чиқилади.
🩵ирқиш томизгичли лента лабиринт томизгичли лентага нисбатан мустаҳкамроқ ва узоқроқ ишлайди.
🩵ирқиш томизгичли ленталар девори асосан 7 – 8 мил (175 – 200 микрон) қалинликда бўлади ва одатда бир-икки мавсум давомида ишлатиш мумкин.
Масалан, Hirro tape маркали тирқиш томизгичли лента қуйидаги хусусиятларга эга:
🔵 томизгич тури – тирқишли қаттиқ томизгич;
🔵 ишчи босими - 0,7 бар;
🔵 ювиш пайтидаги босими - 1,2 бар;
🔵 томизгичдан сув билан ўтиши мумкин бўлган қаттиқ заррачаларнинг катталиги 100 микрон;
🔵 суғориш шлангининг диаметри - Ø 16 мм;
🔵 шланг деворининг қалинлиги – 8 мил (0,2 мм);
🔵 томизгичнинг сув сарфи - 1,5 л/соат;
🔵 томизгичлар оралиғидаги масофа -20 см;
🔵 ўрамдаги лента узунлиги - 1000 метр.
Давоми бор...➡️
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Цитрус ўсимликларини етиштиришда эрта баҳорги тадбирлар
🍋 Цитрус ўсимликларини иссиқхоналарда март ойигача дарахтларга шакл берилиб ўсиб кетган новдаларни дарахт ёшига муносиб равишда ичига қараган, тикка ўсган ва шохлари зичлашиб кетган новдалар сийраклаштирилади.
🍋 Бунда дарахт тупининг ўсиши ва мева бериши яхшиланади.
Цитрус ўсимликлари нормал ўсиши ва яхши мева бериши учун тупроқнинг оптимал намлиги тўла намлилик сиғимидан 70- 85%ни ташкил этиши керак.
🍋 Суғоришлар бўлиб-бўлиб (мавсумда 25 мартагача) ўтказилиши керак, иссиқхоналарда февраль охирлари март бошларида, об-ҳаво шароитларига, ўсимлик ёшига, мева бериш даражасига ва бошқа факторларга қараб суткалик ҳаво харорати ўртача 12°С ва тупроқ ҳарорати 9°С бўлганида ўса бошлайди.
🍋 Февральнинг иккинчи ярмидан цитрус ўсимликлар ғунчалай бошлайди. Ғунчалаш босқичи суткалик ўртача ҳаво харорати 18,3-21°С ва тупроқ харорати 14,5-17°С бўлганида 25-28 кунга чўзилади.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Дунёдаги йирик шўр кўллар
Ҳурматли Томчи муҳлислари дунёда турли ҳил ҳайратли сув ҳавзалари жуда кўплаб топилпди. Шундай сувҳазаларидан бирлари – суви шўр кўллар.
Бундай катта кичик кўллар кўп бўлсада, уларнинг орасида дунёаҳли томонидан умум қбул қилинган йириклари ва иқтисодий жиҳатдан аҳамиятлилари ҳам мавжудки, каналимизда уларнинг эътиборга молик ўнталиги тўғрисида маълумот беришга қарор қилдик.
Бу кўллар ўнталигининг (охиридан) биринчиси - Каспий денгизи.
✅ Каспий денгизи — ўлчамига кўра «денгиз» деб аталса ҳам, у дунёдаги энг катта шўр кўл ҳисобланади.
Денгизнинг катта қисмида сувнинг шўрлик даражаси 12,6–13,2 грамм/литр (г/л) атрофида бўлиб, ўртача кўрсаткич 12,66 г/л ни ташкил этади. Аммо унинг шимолий қисмида бу кўрсаткич анча кенг диапазонда — 1 дан 8 г/л оралиғида ўзгариб туради. Россия ҳудудига туташ бўлган ҳудудларда денгиз суви шўрлиги анча паст ҳисобланади.
🔵Каспий денгизи соҳиллари минерал манбалари, қумли пляжлари ва шифобахш лойлари билан бой.
🔣Ушбу табиий ресурслар соғломлаштириш ва дам олиш ишлари учун катта салоҳият яратади. Бироқ, айтиш жоизки Каспий денгизи ҳудудида туризм ва дам олишга оид инфратузилмалар кучли ривожланмаган.
⬇️Россия география жамияти Астрахан минтақавий бўлимининг маълумотларига кўра, Каспий денгизининг сатҳи йилига ўртача 69 сантиметргача пасайиб бормоқда.
🔵Олимлар денгиз сув сатҳи пасайишининг асосийи сифатида Волга дарёси ҳавзасида циклонлар йўналишининг ўзгариб бораётганлигини ва унинг оқибатида ёғингарчилик камайиб кетаётганлигини кўрсатишади.
Иккинчи тарафдан глобал исиш туфайли денгиз сувнинг буғланиши ҳам кучайиб бормоқда.
🔣Олимлар учинчи сабаб сифатида Волга дарёсида барпо қилинган тўғонлар ва сув омборлари денгизга келадиган дарё чучук сув оқимини камайтирган деб кўрсатишади.
❕Каспий денгизининг сув сатҳи 1995 йилдан ҳозирги кунга қадар қарийб уч метрга камайган. Оқибатда денгиз қирғоғи бўйлаб 22 минг квадрат километрдан ортиқ янги қуруқ майдон пайдо бўлган.
🔣Манба: Россия газетаси
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
ILMIY-AXBOROT MARKAZI DIREKTORI NUFUZLI XALQARO QO‘MITA RAISLIGIGA SAYLANDI
2025-yil 7-8-aprel kunlari Shveysariyaning Jeneva shahrida BMT Yevropa Iqtisodiy Komissiyasining Transchegaraviy suv oqimlari va xalqaro ko‘llarni muhofaza qilish va ulardan foydalanish to‘g‘risidagi konvensiyasini (transchegaraviy suvlar bo‘yicha Konvensiya) amalga oshirish qo‘mitasining yig‘ilishi bo‘lib o‘tdi.
To‘qqiz nafar mustaqil ekspertdan iborat qo‘mita suv bilan bog‘liq mojoralarni hal etish uchun qarama-qarshiliklarsiz, shaffof va hamkorlikda, Konvensiya asosida ish olib boradi.
Bo‘lib o‘tgan yig‘ilishda Markaziy Osiyo mintaqasida Davlatlararo suv xo‘jaligini muvofiqlashtirish komissiyasining Ilmiy-axborot markazi direktori Dinara Ziganshina 2025-2027-yillarda
qo‘mitaning raisi etib saylandi.
Батафсил - https://gov.uz/uz/suvchi/news/view/45088
Batafsil - https://gov.uz/oz/suvchi/news/view/45088
💧 AGRO TOMCHI — TOMCHILATIB SUG‘ORISH BO‘YICHA TO‘LIQ YECHIM!
Dalangiz uchun eng ishonchli, tejamkor va samarali sug‘orish tizimlari bizda!
Bizda mavjud:
✅ Tomchilatib sug‘orish lentalari
✅ Filtrlar, kranlar, fitinglar
✅ Qurituvchi va ulovchi elementlar
✅ To‘liq montaj va maslahat xizmati
Hosildorlikni oshiring, suvni tejang va xarajatlarni kamaytiring!
AGRO TOMCHI — minglab fermerlar ishonchini qozongan tanlov!
📞 Biz bilan bog‘laning:
☎️ +998(78)777-04-04
☎️ +998(99)533-55-51
Silkadan o'tish 👇🏻👇🏻👇🏻
📺AgroTomchi">You-tube🌐Sayt 💬Gruppa 💬Kanal 📷Instagram
#reklama
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💙Ekin dalalaridan bug‘lanayotgan namlikning miqdorlari
(2025 yilning 6 - 8 aprel kunlarida tuproq namligining bug‘lanishlari)
💧Hurmatli Tomchi muhlislari, Suvchilar maktabining mamlakatimiz viloyatlaridagi tajriba uchastkalarida o‘rnatilgan meteostansiyalarning 2025 yilning 6 - 8 aprel kunlaridagi uch kunlik ma’lumotlarining tahlillari mamlakatimizning g‘arbiy tomonidagi viloyatlari ekin maydonlaridan namlikning bug‘lanishi mart oyining oxirgi haftasidagi qiymatlariga nisbatan sezilarli ortganligini ko‘rsatdi. Shu bilan birga, mamlakatimizning sharqida joylashgan viloyatlarida esa namlikning bug‘lanishi qariyb avvalgi qiymatlari darajasida qolgan.
🌱 Kuzatuv natijalarini ko‘rsatishicha, 6-8 aprel kunlari ekin maydonlaridan namlik bug‘lanishining nisbatan yuqori qiymatlari Suvchilar maktabining Qoraqalpog‘iston Respublikasidagi (Nukus tumani – 173 m3/ga) va Xorazm (Urganch tumani – 154 m3/ga), Surxondaryo (Termiz tumani – 142 m3/ga), Toshkent (O‘rta Chirchiq tumani – 140 m3/ga), Buxoro (Buxoro shahri – 117 m3/ga) va Sirdaryo (Guliston tumani - 115 m3/ga) viloyatlaridagi uchastkalarida kuzatilgan. Ta’kidlash lozimki, mazkur viloyatlarning barchasida namlikning bug‘lanishi sezilarli darajada ortgan.
🍀 Maktabning Jizzax (Paxtakor tumani – 105 m3/ga), Navoiy (Karmana tumani – 103 m3/ga), Qashqadaryo (Qarshi tumani –101 m3/ga) va Samarqand (Oqdaryo tumani – 98 m3/ga) viloyatlaridagi uchastkalarida namlikning bug‘lanishi nisbatan o‘rtacha qiymatlarda bo‘ldi. Bu viloyatlarda ham namlikning bug‘lanishi avvalgi davrga nisbatan ortgan.
🍃 Suvchilar maktabining Namangan (To‘raqo‘rg‘on tumani – 67 m3/ga), Farg‘ona (Quva tumani – 67 m3/ga) va Andijon (Andijon tumani – 64 m3/ga) viloyatlaridagi uchastkalarida namlikning bug‘lanishi nisbatan pastroq qiymatlarda bo‘ldi. Bu uchastkalarda namlikning bug‘lanishi ko‘rsatkichlari qariyb o‘zgarishsiz qolgan.
🍀 Suvchilar maktabining tajriba maydonlariga yaqin joylashgan hududlardagi dehqonlar o‘zlarining 2025 yil aprel oyining o‘rtasida bajaradigan dala ishlarini, xususan chigit ekish va bug‘doy parvarishlash kabi ishlarini ko‘rsatilgan ma’lumotlar asosida aniqlashtirib amalga oshirsalar maqsadga muvofiq bo‘ladi.
Suvchilar maktabi | Tomchi
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧 ТОМЧИЗГИЧЛИ СУҒОРИШ ШЛАНГЛАРИ
Томизгичли суғориш ленталарининг турлари
🔵Томизгичли суғориш ленталари томизгичининг шаклига кўра 3 хил кўринишда ишлаб чиқарилади:
1️⃣ лабиринт томизгичли;
2️⃣ тирқиш томизгичли;
3️⃣ ясси томизгичли.
Лабиринт томизгичли суғориш лентаси
✔️Лабиринт томизгичли суғориш лентаси полиэтилен лента четларини узунлиги бўйлаб махсус тарзда ёпиштириш асосида тайёрланади. Бунда лентанинг чокида лабиринт шаклидаги микроканаллар кўзда тутилади.
✔️Суғориш лентасидаги микроканаллар орқали сув лентанинг ташқарисига чиқади ва томчи кўринишида ўсимлик илдизи жойлашган тупроққа томади.
🔵Лабиринт томизгичли ленталар девори асосан 5 – 6 мил (125 –150 микрон) қалинликда бўлади ва одатда бир мавсум давомида ишлатиш учун мўлжалланади.
🔘Лабиринт томизгичли ленталар мавсум охирида йиғиб олиниб, қайта ишлашга юборилади.
Давоми бор...⏩⏩
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
ЗАРАРКУНАНДАЛАРГА ҚАРШИ ФОЙДАЛИ ҲАШАРОТЛАР — ЕТТИ НУҚТАЛИ ХОНҚИЗИ🐞
Coccinella septempunctata L.
Қишлаб чиққан қўнғизлар асосан мартнинг охири апрель бошларида пайдо бўлади.
Қўнғизлар тез орада жуфтлаша бошлайди ва 8-15 кундан сўнг тухум қўйишга киришади. Тухумини ўсимлик ширалари тўпланган жойга одатда баргнинг орқа тарафига тўп-тўп қилиб қўяди.
Личинкаларнинг озиқланиши битларнинг турига боғлиқ ҳолда ўзгариб боради. Булар ўсимлик битлари, (ширалар), каналар, қуртлар, қалқондорлар, танга қанотлиларнинг тухуми ва кичик ёшдаги қуртлари ҳамда фитономус личинкалари билан озиқланади. Битта личинка ўз ҳаѐти давомида 400 тача ва вояга етган қўнғиз 3600 тага яқин битлар билан озиқланади. Қўнғизлар, асосан, тоғларда катта тўпламлар ҳосил қилиб яшайди, лекин воҳада якка ҳолда ҳам ҳаёт кечиради.
Н.А. Теленганинг (1948) берган маълумоти бўйича қўйилган тухумларнинг 40% идан личинкалар чиқмайди. Агарда тухумлардан личинкаларнинг чиқиши паст ҳароратда содир бўлса, улар тухум атрофидан кетмай туришади. Аксинча ҳарорат қўтарила бошлаши билан улар тез орада фаоллашади ва озиқланишга киришади.
Манба
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
📢 2025-yil 7-aprelda “Qishloq joylarda ichimlik suvi tarmoqlarini qurish, foydalanish va ta’mirlash” mavzusidagi 5 kunlik onlayn o‘quv kursi boshlandi 🛠💧
🔹 Seminar 11-aprelga qadar o‘tkaziladi. Tadbirda O‘zbekiston Respublikasi Qurilish va uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi, uning hududiy bo‘linmalari hamda yangi tashkil etilgan nodavlat notijorat tashkilotlari mutaxassislari ishtirok etadi.
Seminar maqsadi Suv ta'minoti va kanalizatsiya tizimlarini ishlatish– aholi yashash zhoilari, suv ta'minoti va kanalizatsiya tizimlari tarkibidagi tarmoq va inshootlarni ishlatish va boshqarish, hisoblash, ulardan samarali fotdalanish bo’yicha amaliy bilimlarni oshirish dan iborat.
👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇👇
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧 ТОМЧИЗГИЧЛИ СУҒОРИШ ШЛАНГЛАРИ
Томизгичи ичкаридан ўрнатиладиган суғориш шланглари
Томизгичи ичкаридан ўрнатиладиган суғориш шлангларининг девори ҳам қалин (tд=0,6-1,1 мм) бўлиб, улар қалин деворли суғориш шланглари қаторига киради. Бу суғориш шлангларининг томизгичлари заводнинг ўзида шлангнинг ичига ўрнатилиб ишлаб чиқарилади.
Томизгичи ичкаридан ўрнатиладиган суғориш шланглари кўп йиллик дарахтларни ҳам, бир йиллик экинларни суғориш учун ҳам ишлатилади. Томизгичи ичкаридан ўрнатиладиган суғориш шланглари интенсив тарзда етиштириладиган мевали боғлар тупроғини чизиқли намлаб суғориш учун энг мақбул саналади.
Томизгичи ичкаридан ўрнатиладиган суғориш шланглари деворларининг қалинлиги 0,6-1,1 мм бўлган полиэтилендан ишлаб чиқарилади ва томизгичлари 0,8-1,0 кг/см² босим остида бемалол ишлайди.
Бу томизгичлар орасидаги энг яқин масофа 0,2 м, энг узоғи эса 1,0 м гача бўлиши мумкин. Томизгичларнинг сув сарфи эса соатига 1,2 литрдан 3,8 литргача оралиқда бўлади.
Ички томизгичли суғориш шланглари узунлиги 100-200 м ўрамлар кўринишида ишлаб чиқарилади ва далада суғориладиган экин қаторлари бўйлаб ёйиб чиқилади ва монтаж қилинади.
Суғориш шланглари мавсум аввалида ёйилиб, мавсум охирида йиғиштириб олинади.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
Samarqand iqlim forumida ishtirok etayotgan Markaziy Osiyoda suv resurslarini muvofiqlashtirish bo‘yicha Davlatlararo komissiyasining Ilmiy axborot markazi direktori Dinara Ziganshina o‘zi rahbarlik qilayotgan markazning vazifalari haqida gapirib, mintaqa mamlakatlari olimlarini suv xo‘jaligi sohasidagi tadqiqotlarga jalb etish muhimligini ta’kidladi.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
🌿 Лиман усулида суғориш: самарадорлик ва афзалликлар
Лиман усулида суғориш бошқа усуллардан нима билан фарқ қилади ва унинг афзалликлари нимада? 🧐
✅ Томчилатиб суғориш билан солиштирилганда, лиман усулида сувни бошқариш имконияти камроқ, лекин харажатлар анча кам.
✅ Анъанавий суғориш га нисбатан самаралироқ, чунки у сув ресурсларини тежайди. Бироқ, сув миқдори мавсумий ўзгаришларга боғлиқ.
✅ Ёмғирлатиб суғориш дан фарқи – насос ва қувурлар талаб қилинмайди, лекин фақат маълум жойларда ишлатилиши мумкин.
📜 Қадимда сув тақсимоти билан шуғулланган мироблар катта ҳурматга сазовор бўлган, чунки одамларнинг ҳосили сувга боғлиқ эди. Бугунги кунда ҳам чучук сувнинг қадри ортиб бормоқда, аҳолининг ўсиши билан талаб ҳам ошиб бораверади.
🌾 Қадимги Хоразм деҳқончилиги тажрибаси сув танқислиги мавжуд ҳудудларда ақлли ёндашув кераклигини кўрсатади. Деҳқонлар сув имкониятларига қараб экин танлаган. Экин майдонларининг асосий қисми буғдой ва жўхорига ажратилган бўлиб, қолган ҳудудларда ғўза, арпа, шоли, тариқ, мош, кунжут, қовун ва тарвуз етиштирилган.
💡 Сувни оқилона ишлатиш ва табиий ресурсларни тежаш – бугунги кунда ҳам долзарб масала!
Давом бор...
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Дунёдаги энг шўр сувли кўллар
Катта Шўр Кўл (Great Salt Lake) – АҚШдаги суви ўта шўр кўл
🇺🇸 Катта Шўр Кўл (Great Salt Lake) — АҚШнинг жанубий-ғарбий қисмида жойлашган ва ғарбий ярим шардаги энг катта кўллардан бири ҳисобланади. Кўл тубидан ош тузи ва глаубер тузлари қазиб олинади. Иккинчиси эса қимматли шифобахш восита ҳисобланади.
✔️Катта шўр кўлдаги (Great Salt Lake) сув сатҳи атмосфера ёғинларига жуда боғлиқ бўлиб, кўлдаги сувнинг сатҳи йил давомида ёғинлар миқдорига боғлиқ равишда ўзгариб туради. Шунинг учун ҳам кўлнинг майдони жуда ўзгарувчан саналади. Айниқса узоқ тарих давомида бундай ҳолатлар кўплаб кузатилган.
☑️Масалан, тахминан 1850 йилда кўлнинг майдони 4600 км²ни ташкил қилган бўлса, орадан бир неча йил ўтиб, 1873 йилда —5700 км² гача кенгайган. ХХ аср бошларига келиб эса кўл деярли бутунлай қуриган, бироқ 1925 йилга келиб унинг майдони яна 5000 км²гача кенгайган.
✔️Кўлнинг ўртача чуқурлиги — 4,5—7,5 метр, энг чуқур жойи эса 15 метрни ташкил қилади.
☑️Катта шўр кўлдаги сувнинг сатҳи денгиз сатҳидан 1280—1290 метр баландликда жойлашган. Кўл сувининг сатҳи қуруқ келган йилларда пасайиб, ёғингарчилик кўп бўлган йилларда эса 1300 метргача кўтарилиб туради.
Катта шўр кўлга бир қатор кичик дарёлар — Бэр, Вебер, Жордан ва бошқалар келиб қуйилади. Ушбу дарёлар асосий сувни Уосатч тоғларида ёз ойларида эрийдиган қорлар ҳисобидан олиб келадилар. Бу даврда кўлдаги сувнинг сатҳи ўртача 40 см гача кўтарилиши кузатилади.
✔️Катта шўр кўлдаги сувнинг шўрлиги кўл майдонининг ўзгаришига қараб ўзгариб туради. Аниқроғи, кўлнинг майдони кенгайиб сувнинг сатҳи чуқурлашганда кўл сувининг шўрлиги камаяди, кўлда сувнинг миқдори ва майдони камайганда эса сувнинг шўрлиги ортади. Айрим йилларда кўлдаги сувнинг шўрлилик даражаси 300 % гача етган бўлса, сувнинг энг кам шўрлик даражаси — 137 % ни ташкил қилган. (Мос равишда 300 г/л ва 137 г/л).
✔️Кўл жанубий қисмининг суви камроқ шўрланган. Чунки кўлнинг бу қисмига ташқаридан бир нечта дарёлар келиб қуйилади ва сувни шўрланиб кетишига йўл қўймайди.
Катта шўр кўл (Great Salt Lake) глаубер тузи ва ош тузи кавлаб олинадиган муҳим кон сифатида эътироф этилган. Кўлдаги тузнинг умумий заҳираси ХХ асрнинг охирларида 6 миллиард тонна деб баҳоланган.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Suv haqida Qiziqarli fakt
Kriosfera
🪼Kriosfera (muzliklar, qor qoplami, va abadiy muzliklar) dunyodagi eng katta toza suv havzasi bo'lib qolmoqda. Tog'lar ko'pincha "tabiiy suv minoralari" deb ataladi, chunki ular daryolar orqali taxminan 1,9 milliard odamni toza suv bilan ta'minlaydi.
🪼Kriosferadagi suv resurslari holatining o'zgarishi, suv toshqinlarini keltirib chiqaradi, oziq-ovqat xavfsizligi, inson salomatligi, ekotizimlarning yaxlitligi va saqlanishiga salbiy ta'sir qiladi.
🪼Muzliklar holatidagi o'zgarishlarning uzoq muddatli prognozlari, hisobot mualliflarining ta'kidlashicha, yaqin o'n yilliklarda moslashish bo'yicha uzoq muddatli qarorlar qabul qilishda asosiy omillar bo'lib xizmat qiladi.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Suv haqida Qiziqarli fakt
Yer osti suv ta'minoti
🪼2021 yilda AQShning Gʻarbiy qirgʻogʻi, Markaziy Janubiy Amerika va Patagoniya, Shimoliy Afrika va Madagaskar, Markaziy Osiyo va Yaqin Sharq, Pokiston va Shimoliy Hindistonda quruqlikdagi suv taʼminoti meʼyordan past boʻldi.
🪼Uzoq muddatli istiqbolda, hisobotga ko'ra, Braziliyaning Rio-San-Fransisko havzasida, Patagoniyada, Gang va Hind daryolarining yuqori qismida, shuningdek, AQShning janubi-g'arbiy qismida suv balansini saqlash nuqtai nazaridan salbiy tendentsiya kuzatiladi.
🪼Umuman olganda, hisobotda qayd etilishicha, salbiy tendentsiyalar ijobiyga qaraganda kuchliroq bo'ladi, ya'ni yer osti suvlari ta'minoti asta-sekin kamayadi.
Davomi bor...🪼🪼
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Дунёдаги энг шўр кўллар
🪼урматли Томчи муҳлислари дунёдаги ҳайратланарли кўллар мавзуси доирасида ҳам минтақамиздаги Орол денгизи тўғрисида маълумот берган эдик.
Ҳозирги кунда сўз юритаётганимиз дунёдаги шўр кўллар рўйхатига ҳам Орол денгизи киритилган, яъни Орол денгизи Каспий денгизидан кейинги ўринга қўйилган экан.
🪼унинг учун, Орол денгизи тўғрисидаги берган маълумотимизни бугун яна қайта чоп этишга қарор қилдик.
Бундан ташқари каналимизни муҳлислари ҳам Ўзбекистондаги кўллар хусусида маълумот беришимизни сўрашяпти. Марҳамат, яна бир бор Орол денгизи.
Орол денгизи - дунёдаги энг шўр кўллардан бири
Орол денгизи – дунёдаги энг йирик кўллардан бири бўлиб, 1960 йилгача 68,0 минг км² майдонга эга эди ва тўртинчи ўринда турарди. Унинг узунлиги 428 км, энг кенг қисми 235 км, ўртача чуқурлиги эса 16,5 метрни, ҳажми 1064 км3 ни ташкил этган. Йиллик сув келиб тушиши 56 км3 га тенг бўлган. Денгиз минтақанинг иқлими ва экологик мувозанатини сақлашда муҳим роль ўйнаган.
🪼мударё ва Сирдарё дарёлари сувининг нотўғри бошқарилиши, сув ресурсларининг асосан ирригация учун ишлатилиши денгизнинг қуришига олиб келди. 50 йил ичида денгизга келадиган сувнинг оқими 4,5 марта камайди, денгиз суви сатҳи 29 метрга пасайди, ҳажми эса 13 марта қисқарди.
🪼қибатда, 5,5 млн. гектар майдонда янги саҳро – "Оролқум" пайдо бўлди. Ҳар йили атмосферага 75 млн. тонна заҳарли туз ва чанг кўтарилиши ҳаво ва ичимлик сувларининг ифлосланишига, турли касалликларнинг кўпайишига сабаб бўлди. Айниқса, болалар ва ҳомиладор аёллар бунинг оғир оқибатларини кучлироқ ҳис этмоқда.
🪼ир авлод ҳаёти давомида бутун бир денгизнинг йўқ бўлиши инсон хатоларининг ачинарли оқибатидир. Биз келажак авлодлар учун табиатни асраш ва унинг мувозанатини сақлашга масъул эканимизни унутмаслигимиз лозим.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
🇧🇾🤝🇺🇿 Belarus va O'zbekiston o'simlikchilik sohasida hamkorlikni mustahkamlaydi!
Belarus qishloq xo‘jaligi va oziq-ovqat vaziri Yuriy Gorlov O‘zbekistonning Belarusdagi Favqulodda va muxtor elchisi Rahmatulla Nazarov bilan uchrashdi. Uchrashuvda qishloq xo‘jaligi sohasida qo‘shma loyihalarni muvaffaqiyatli rivojlantirish va mamlakatlar o‘rtasidagi tovar ayirboshlash hajmini izchil oshirish masalalari muhokama qilindi.
📈 2024-yilda O‘zbekistonga Belarus mahsulotlari eksporti 2023-yilga nisbatan 40,4 foizga oshdi, birgina joriy yilning birinchi ikki oyida esa o‘sish 46,4 foizni tashkil etdi!
🇧🇾 Belarus sut va goʻsht mahsulotlari, bolalar ovqatlari yetkazib beradi.
🇺🇿 O'zbekistondan meva-sabzavot va poliz mahsulotlari keltiriladi.
🔬 Loyihalar muvaffaqiyatli amalga oshirilmoqda:
• koʻk mevalarning eksperimental koʻrgazmali maydonini yaratish.
• zig'irning yangi navlarini tanlash
• Belarus kartoshka navlarini sinovdan o'tkazish - va boshqalar.
🌱 Bunday hamkorlik qishloq xo‘jaligini rivojlantirish va ikki davlat o‘rtasidagi do‘stona aloqalarni mustahkamlash uchun yangi ufqlarni ochadi!
Manba: glavagronom.ru
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Suv haqida Qiziqarli fakt
Suv va yog'ingarchilik darajasi
🔹2021 yilda dunyoning katta hududlarida oxirgi 30 yillik davrdagi oʻrtacha koʻrsatkichlarga nisbatan odatdagidan quruqroq sharoitlar qayd etildi. Bu hududlarga 2019-yildan beri davom etayotgan qurg‘oqchilikni boshdan kechirgan Janubiy Amerika Rio-de-la-Plata, Amazoniyaning janubiy va janubi-sharqiy qismi hamda Shimoliy Amerikaning bir qator hududlari, jumladan Kolorado, Missuri va Missisipi daryolari havzalari kiradi.
🔹Afrikada Niger, Volta, Nil va Kongo daryolarida suv sathi 2021-yilda me’yordan sezilarli darajada past bo‘lgan. Xuddi shunday holat Rossiya va Markaziy Osiyoning ayrim hududlarida ham kuzatildi.
🔹O‘tgan yili Xitoy (Xenan viloyati), Shimoliy Hindiston, G‘arbiy Yevropa va Mozambik, Filippin va Indoneziya kabi tropik siklonlardan zarar ko‘rgan mamlakatlarda ko‘plab halokatli suv toshqinlari qayd etilgan.
🔹Efiopiya, Keniya va Somalida ketma-ket kam yog'ingarchilik g'ayritabiiy qurg'oqchilikka olib keldi.
Davomi bor...🔹🔹
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Suv haqida Qiziqarli fakt
Qurg'oqchilik tez-tez qaytariladi - bu yangi norma
🔹"So'nggi paytlarda iqlim o'zgarishining oqibatlari suv resurslarining holati orqali tobora ko'proq sezilmoqda: biz qurg'oqchilik, ekstremal toshqinlar, notekis mavsumiy yog'ingarchilik va muzliklarning tez erishini ko'rmoqdamiz", dedi JMT Bosh kotibi professor Petteri Taalas.
🔹“Bunday oʻzgarishlar iqtisodiyotlar, ekotizimlar va kundalik hayotimizning deyarli barcha jabhalariga keskin taʼsir koʻrsatadi. Uzoq yillik izlanishlarga qaramay, biz haligacha chuchuk suv resurslarining taqsimlanish mantig‘ini, shuningdek, ular bilan sodir bo‘ladigan miqdoriy va sifat o‘zgarishlarini to‘liq tushunmayapmiz”.
🔹Hozirda 3,6 milliard odam yilning kamida bir oyi suvdan yetarli darajada foydalana olmaslik muammosiga duch kelmoqda. Bu ko‘rsatkich 2050-yilga borib 5 milliarddan oshishi kutilmoqda.
2001 yildan 2018 yilgacha Yer yuzida ro’y bergan barcha tabiiy ofatlarning 74 foizi suv bilan bog'liq.
Davomi bor...🔹🔹
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Дунёдаги ҳайратланарли кўллар
Ҳурматли “Томчи” муҳлислари дунёдаги ҳайратланарли кўллар ўнталигига кирмаган, бироқ каналимиз жамоаси умумий фикрича энг ёрқин номзодлардан бири бўлган –Cеркнитса кўли тўғрисида маълумот беришга қарор қилдик.
Cеркнитса (Cerkniško jezero) бир йўқолиб, кейин пайдо бўладиган кўл
🪼 Cеркнитса (Cerkniško jezero) кўли — Словения мамлакатидаги кўл. У Нотранска Краска вилоятининг Cеркнитса мунисипалитети ҳудудидаги Карст платосида жойлашган.
🪼Cеркнитса кўли ўзининг бир йўқолиб, кейин пайдо бўлиш режими билан машҳур. Карст майдонидаги ер ости ёриқлари (бўшлиқлари) баҳорда ва ёзнинг бошида (қорлар эриганда) ҳамда кеч кузда (ёмғирлар мавсумида) сув билан тўлади ва сув ер юзасига тошиб чиқиб кўлни шакллантиради. Бошқа даврларда, яъни ҳаво қуруқ бўлган пайтларда (кеч ёз – эрта кузда ҳамда қиш даврида) кўлнинг суви камайиб карст ёриқларига кириб кетади. Бу даврларда кўл ҳатто қуриб ҳам қолади.
🪼Масалан, ҳар йили август ойида деҳқонлар кўлнинг қуриган тубида ўсган ўтларни ўриб, чорва моллари учун озуқа заҳираси яратадилар. Кузда эса жадал ёмғирлар туфайли кўл яна сувга тўлади.
Кўлнинг сувга тўлиши ҳар йили баҳорда ҳам қайтарилади. Бунда кўл фақат эриган қор сувлари билан тўлади.
🪼Кўлдаги сувнинг сатҳи қарийб 7 метргача ўзгаради (денгиз сатҳидан 546 метрдан 553 метргача).
🪼Кўлда сувнинг сатҳи баланд бўлган пайтларда кўлнинг ўлчамлари – узунлиги 10 км гача, кенглиги 5 км гача, кўлнинг умумий майдони 30 км² гача етади. Бу даврда Cеркнитса кўли мамлакатдаги энг йирик кўлга айланади.
🪼Серкнитса кўли атрофида йирик қамиш плантациялари ўсади. Кўлнинг шарқий қисмида ботқоқликлар ҳам учраб туради.
🪼Серкнитса кўли атрофида кўплаб, аниқроғи 230 та қушлар турлари истиқомат қилади. Уларан бири - йўқолиб кетиш хавфи остида бўган коростель қуши учун ўл ҳудуди муҳим яшаш ҳудуди дебэътироф этилган.
🪼Ҳозирги кунда кўл ҳудуди машҳур дам олиш масканларидан бири саналади. Йилнинг фаслига қараб, кўл ҳудудида балиқ тутиш, спелеология, виндсерфинг, сузиш ва конькида учиш билан шуғулланиш мумкин.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Suv haqida Qiziqarli fakt
Yer yuzining 5 milliarddan ortiq aholisi kelajakda suv tanqisligiga duch keladi.
🔹2050 yilga kelib Yerning 5 milliarddan ortiq aholisi u yoki bu darajada suv tanqisligini boshdan kechiradi. Bu haqda Jahon meteorologiya tashkiloti (WMO) tomonidan chop etilgan “Global suv resurslarining holati” hisobotida aytiladi.
🔹Butunjahon meteorologiya tashkiloti iqlim, ekologik va ijtimoiy oʻzgarishlarning Yer suv resurslariga taʼsiri tahlili asosida “Global suvlarning holati” hisobotini eʼlon qildi, deb xabar qildi BMT axborot xizmati.
🔹Hisobot chuchuk suv zahiralarining global hajmi haqida tasavvur beradi, shuningdek, yer kriosferasining zaif holatiga ishora qiladi (qor va muz).
Davomi bor...🔹🔹
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
#СУВ_ТЕЖОВЧИ_СУҒОРИШ_ТЕХНОЛОГИЯЛАРИ
💧 ТОМЧИЗГИЧЛИ СУҒОРИШ ШЛАНГЛАРИ
Томчзгичли лента кўринишидаги суғориш шланглари
🔘Томизгичли суғориш ленталари юпқа полиэтилен материалдан тайёрланади ва уларда узунлиги бўйлаб сувни ташқарига чиқарувчи махсус микро-каналлар, тешиклар ва ясси томизгичлар кўзда тутилади.
🔘Томизгичли суғориш лентаси ичи бўш пайтида ясси ҳолатда, ичига сув тўлдирилганда эса қувур шаклига келади. Барча томизгичли суғориш ленталари ўрам шаклида ишлаб чиқарилади.
🔵Суғориш ленталарининг томизгичлари паст - 0,2 - 0,3 атм босимда ишлайди ва асосан сув босими паст бўлган суғориш тизимларида қўлланилади.
Суғориш лентаси томизгичларининг орасидаги масофалар 10 см дан 50 см гача бўлади ва экин турига қараб заводга аввалдан белгиланади.
🔘Ҳозирги кунда Ўзбекистонда диаметри Ø 16 ва 22 мм, томизгичларининг орасидаги масофаси 0,25-0,27 м бўлган суғориш ленталари ишлаб чиқарилади.
🔘Томизгичли ленталарнинг ичида микро сув ўтлари пайдо бўлмаслиги учун ленталар фақат қора рангли полиэтилен материалдан ишлаб чиқарилади.
Томизгичли суғориш ленталари деворларининг қалинликлари
Томизгичли суғориш ленталари икки хил:
✅ 16 мм ва
✔️ 22 мм диаметрли кўринишларда ишлаб чиқарилади.
🟢Ҳар бир кўриниш деворининг қалинлиги турлича бўлган вариантларда тайёрланади. Бунинг учун турли қалинликдаги полиэтилен плёнка ишлатилади.
🔵Томизгичли суғориш ленталарини ишлаб чиқариш учун қалинлиги 5 -15 мил (0,125 - 0,375 мм ёки 100–375 мкм) бўлган полиэтилен плёнка ишлатилади.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
Davomi
Treningda ishtirokchilarga qishloq joylarda suv ta’minoti sifatini yaxshilashga yordam beradigan muhim bilim va amaliy tavsiyalar berilishi kutilmoqda. Xususan, qishloq aholi punktlari uchun ichimlik suvi tarmoqlarini qurish kabi masalalar ko‘rib chiqiladi.
Undan tashqari: Foydalanish va texnik xizmat ko'rsatish bo'yicha joriy me'yoriy-huquqiy baza; Ichimlik suvini tozalash va qayta ishlashning texnik-iqtisodiy tamoyillari va texnik jihatlari; Qishloq joylarda ichimlik suvi va kanalizatsiya tizimini qurish; Qishloq joylarda mavjud ichimlik suvi ta’minoti tizimini rivojlantirish, ulardan foydalanish va ta’mirlash va boshqa.
#OnlaynTa'lim #SuvTa'minoti #QishloqMahallasi #Uy-joyVaKommunalXo'jalik
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
💧Дунёдаги ҳайратланарли кўллар
Байкал кўли – дунёдаги чучук сувли энг чуқур кўл, Россия
Байкал кўли – дунёдаги энг катта чучук сувли кўл саналади.
Кўл Россия Федерациясининг Иркут области ва Бурят Республикалари чегарасида, ҳар томондан тоғ тизмалари ва тепаликлар билан ўралган табиий тектоник чуқурликда жойлашган. Кўлнинг ғарбий соҳили тик қояли, шарқий соҳили эса текис кўринишга эга.
Байкал кўлининг умумий майдони 3,15 миллион гектар ва чуқурлиги -1642 метрни ташкил қилади. Байкал дунёдаги энг чуқур кўл ҳисобланади ва унда дунёдаги музламайдиган чучук сув ресурсларининг қарийб 20 %и жамланган.
Кўлнинг жуда қадимдан мавжудлиги ва аҳоли яшаш жойларидан узоқда жойлашганлиги туфайли кўлда ўзига хос чучук сув фаунаси шаклланган.
Кўл ва унинг атрофида дунёнинг бошқа жойларида учрамайдиган Байкал нерпаси, Байкал голомянка балиғи ва Байкал омули (балиқ) каби бир нечта эндемик турлар яшайди.
Тирик балиқ туғадиган голомянка балиғи илм фан учун алоҳида аҳамиятга эга. Унинг танаси ярим шаффоф кўринишда, тангачалари бўлмайди ва 1600 метргача бўлган чуқурликда бемалол яшайди.
Табиатнинг ноёб гўшаси бўлган Байкал кўлида яшовчи жонзотларнинг 2/3 қисми дунёнинг бошқа жойларида умуман учрамайди.
Байкалнинг ўзига хос табиатини келажак авлодлар учун асраб қолиш ҳозирги куннинг долзарб вазифаларидан саналади.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
🌍 Хориж тажрибалари: сувни тежаш ва атроф-муҳитни муҳофаза қилиш 🌱
Бугунги кунда “Яшил Макон” ёки “Яшил иқтисодиёт” тамойилларига амал қилиш жуда муҳим. Атрофга учувчи чанг, қум ва тузларни ушлаб қолиш учун тоғ олди ҳудудлари, саҳролар ва қуруқ тузли жойларда дарахт ва буталар экиш зарур. Бу борада дунё халқларининг тажрибаларидан фойдаланиш керак.
🌵 Саудия Арабистонида ёмғир сувларини тўплаш анъанага айланган. Ҳар йили бу мамлакатга атиги 110-120 мм ёғингарчилик тушади. Кам ёғинларни беҳуда сарфламаслик учун ярим ҳалқа шаклида чуқурлар қазилади, ёмғир сувлари шу чуқурларга тўпланади. Бундан ташқари, сувнинг оқиб кетишига йўл қўймаслик учун махсус қуйиш тизими қўлланилади.
🌧 Ўзбекистонда эса ёғингарчилик миқдори 320-350 мм ни ташкил этади. Бу Саудия Арабистонидан қарийб 3 баравар кўп. Демак, сувни тежаш ва ундан самарали фойдаланиш учун етарлича имкониятлар мавжуд.
🏜 Хитойнинг Гансу вилоятида ёғин миқдори 300 мм дан ошмайди. Лекин улар ҳар бир томчи сувни тежаб, махсус резервуарларда тўплайди. Ҳар бир резервуар 30-40 кубометр сувни сақлай олади, бу эса бир оиланинг беш ойлик эҳтиёжини қоплаш учун етарли. Шу каби 3 миллионга яқин резервуарлар ёрдамида 367 000 гектар майдон суғорилади. Бу тажриба Африка мамлакатларида ҳам татбиқ этилмоқда.
🌿 Сувни тежаш – келажак кафолати Қишлоқ хўжалигида янги технологияларни жорий қилиш, эски тажрибаларни қайта тиклаш сув танқислигига қарши самарали чора ҳисобланади. Ариқ ва зовурларни бетонлаш, томчилатиб суғориш, сув кам талаб қиладиган экинлар экиш каби усулларни қўллаш мамлакат озиқ-овқат хавфсизлигини таъминлашда муҳим аҳамият касб этади.
✅ Хулоса: Лиман усулида суғориш сув таъминоти номутаносиб ва мавсумий ўзгарувчан ҳудудлар учун самарали усулдир. Бу йўл билан мутлақо ҳосил олиб бўлмайдиган майдонлардан ҳам фойдаланиш мумкин, тупроқ сифатини яхшилаш ва қўшимча маҳсулот олиш имконияти яратилади.
🏞 Бизда лиман усулини қўллаш имконияти мавжуд. Тоғ ва тоғ олди ҳудудларимиз кенг майдонни ташкил этади. Бундан ташқари, икки йил парваришланган дарахтлар ўзини-ўзи нам билан таъминлайди. Хандон писта, ўрик, ёнғоқ, қорали, дўлана дарахтлари иқлим стрессларига чидамли бўлиб, 3-5 йил ичида ҳосил беради.
✅ Сувни тежаш – табиатни асраш ва келажакни таъминлашдир! 💧
🪼Манба: ЛИМАН УСУЛИДА СУҒОРИШ ВА ҚЎШИМЧА ДАРОМАД ОЛИШ. Ўзбекистон қишлоқ ва сув хўжалиги журнали, 4 - сон, 2025, 30-бет
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
Дунёдаги ҳайратланарли кўллар
Тонле Сап кўли – йилнинг бир қисмида сув келиб қуйиладиган, йилнинг бошқа қисмида суви чиқиб кетадиган кўл
Тонле Сап кўли (Tonlé Sap) — Жануби-Шарқий Осиёдаги, анқроғи Камбоджа мамлакатидаги энг йирик кўл.
Тонле Сап кўлининг ўзига хослиги шундаки, кўлнинг сув манбаси ҳисобланадиган Тонле Сап дарёси йилига икки марта ўз оқим йўналишини ўзгартиради.
Тонле Сап дарёси ҳудуддаги катта дарё Меконг дарёсининг ирмоғи саналади. Одатда у Тонле Сап кўлидан оқиб ўтиб Меконг дарёсига қуйилади. Бу ҳолат йилнинг ноябр–апрель ойларида - қурғоқчилик мавсумида кузатилади.
Йилнинг май-октябрь ойларида, яъни ёмғирлар мавсумида, Меконг дарёсида сув сатҳи кўтарилган даврларда, Тонле Сап дарёси кўлга қараб оқади.
Шунинг учун кўлнинг майдони ёмғир мавсумида (май–октябрда) кенгайиб, 16 000 км² гача етади, қурғоқчилик мавсумида эса (ноябр–апрелда) 2 500 км² гача кичрайиб кетади.
Кўлнинг чуқурлиги эса ёмғир мавсумида эса 9 метргача етса, қурғоқчилик мавсумида 1 метргача саёзлашиб кетади.
Тонле Сап кўли минтақадаги балиққа бой кўллардан саналади. Кўлда 500 дан ортиқ балиқ турлари яшайди ва кўлдан йилига 300 000 тоннадан ортиқ мидорда балиқ овланади. Бу улов Камбоджа аҳолиси учун муҳим озуқа манбаси ҳисобланади.
Тонле Сап кўли Камбоджанинг табиий бойлиги бўлиши билан бирга гидрологик мўъжизадир.
Кўлнинг сув манбаси Тонлесап дарёсининг йил давомида икки тарафга оқиши, кўл ҳажмининг мавсумий ўзгаришлари кўлни нафақат олимлар учун, балки сайёҳлар учун ҳам қизиқарли масканга айлантирган.
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK
🇹🇲 6 апрель куни Туркманистон «Бир томчи сув — олтин донаси» (туркм. Suw damjasy – altyn dänesi) миллий сув байрамини нишонлайди. 💦✨
Бу кун сувнинг бебаҳо аҳамияти ва уни оқилона сарфлаш муҳимлигини эслатади. Байрам 1995 йилда Туркманистон президенти Сапармурат Ниязов томонидан асос солинган, у қуруқ ерларни гуллаб-яшнаган оазисларга айлантиришни орзу қилган 🌱🏞
🚰 Сувни тежаш – Туркманистоннинг асосий вазифаларидан бири. Мамлакатда янги сув омборлари қурилмоқда, сув тарқатиш тармоқлари барпо этилмоқда ва замонавий ирригация технологиялари жорий этилмоқда. 💡💧
Бу байрам нафақат Туркманистонга тегишли. У ҳар биримизга сувдан оқилона фойдаланиш ва бу бебаҳо бойликни асраб-авайлаш нақадар муҳимлигини эслатади! 💦
😎 TELEGRAM / 🤑 SAVOLLAR / 📱"TOMCHI" MI / 😎 Tomchi">YOU TUBE / 😎 FACEBOOK