1595
☀️ Канал "Супер Мова" - гэта падмурак сьвядомасьці для кожнага беларуса. ☀️ Годныя асобы, падзеі і кантэнт у фота, відэа, аўдыё і тэкставым фармаце. ☀️ На тарашкевіцы. Чат @supermovachat Сувязь @Super_Mova_Bot
Беларускі маньяк
9 сьнежня 1985 арыштаваны маньяк Міхасевіч
Патрыётаў у Віцебску заўжды хапала — недахопу ў іх няма й цяпер. А вось, прыкладам, у васьмідзясятых гадах мінулага стагодзьдзя іх у горадзе было нават зашмат. У жніўні 1985 году ў рэдакцыю газэты «Віцебскі рабочы» прыйшоў ліст ад імя незарэгістраванага грамадзка-культурнага аб’яднаньня, мэтай якога, паводле аўтараў гэтага пасланьня, было змаганьне з камуністамі, міліцыяй і — нявернымі жонкамі. «Патрыёты Віцебску» — так быў падпісаны ліст, і нікому ў галаву не прыйшло паставіцца да яго як да нявіннага жарту. У кастрычніку, а потым і ў лістападзе ля віцебскай кальцавой былі знойдзеныя чарговыя жаночыя трупы, і ў роце ў кожнай ахвяры ляжала цыдулка: «За здраду — сьмерць. Барацьба зь лягавымі і камуністамі». Як ні стараўся патрыёт Віцебску зьмяніць почырк, і «лягавым», і камуністам, і нават беспартыйным графолягам было ясна: пісаў той самы чалавек.
Міхасевіч — наш, беларускі маньяк. А нашае на пустым месцы не вырастае. Магчыма, у забойцаў і няма нацыянальнасьці. Затое ў ахвяраў яна ёсьць заўжды.
Успамінаць пачнуць і іншыя. Напрыклад, каляжанкі Міхасевіча: «Эх, дзяўчонкі, пакатаў бы я вас!» — любіў паўтараць ён, зьбіраючыся пасьля працы дахаты. Ня піў, не курыў, матам ня лаяўся, анэкдоты непрыстойныя цярпець ня мог, чырванеў увесь ад сораму... Зусім як тады, зьбіраючыся ў Адэсу. Маму, падказаў бы тут псыхааналітык.
Трыццаць восем ахвяраў, паводле іншых вэрсіяў: да пяцідзесяці дзьвюх. Чатырнаццаць асуджаных за забойствы, якіх яны не зьдзяйсьнялі. Чырвоны запарожац рабіўся чорнай волгай, белым мэрсэдэсам, танкам, БелАзам, касьмічным караблём, пікам Камунізму, комінам ЦЭЦ, нябесным возам... На якім ён сядзеў і пачуваўся ўсеўладным саўгасным богам, якому дадзена права караць і мілаваць іншых.
🗓 Чытайце Каляндар Бахарэвіча - Чырвоны запарожац
Кагосьці – на бабкі, кагосьці – на суткі.
Кагосьці ўсё гэта хвалюе ня надта...
Люстэрка маніць – твар не пазнаю свой,
А твой – падобны, толькі не занадта…
Чаму ў цябе ў памадзе густа вусны?
Чаму ў мяне пагоны лейтэнанта?
🎵 Cлухайце пра ўрадлівую беларускую глебу ў трэке Lavon Volski
@supermova #мова #каляндар #віцебск
Ён памёр — але вярнуўся.
8 сьнежня 1991 адбылося падпісаньне Белавескіх пагадненьняў
Ён памёр. Ён памёр, бо ня быў створаны для жыцьця. Ён памёр так, як паміраюць наглядчыкі за рабамі — сканаў, выконваючы свае ганебныя абавязкі, вылупіўшы чырвоныя вочы, паваліўся пысай у гразь, усёй свай пыхай у дзярмо, упыр з партбілетам, у адной руцэ — бізун, у другой — зашмальцаваная кніжачка, убогі, жорсткі, з асалавелымі вачыма наркамана, даўно прагнілы знутры, паедзены невылечнымі хваробамі, пра якія іншыя саромеюцца гаварыць уголас. Памёр — і калі бывае на сьвеце сьмерць, якая можа выклікаць радасьць, дык гэта была менавіта яна. Ён проста ня меў шанцаў, бо чужая кроў — ня тая субстанцыя, на падмурку зь якой можна танцаваць бясконца.
Вялікі, магутны, савецкі. Сьмешны, пошлы і няўклюдны ў сваім бясьсільлі. Ён быў мёртвы ад самага пачатку, асуджаны з дня свайго заснаваньня. Тое, што адбылося 8 сьнежня 1991-га, усяго толькі задаволіла прагу паперы да знакаў.
❗️Няма сям’і, якой ён не прычыніў бы гора. Ён забіваў, гнаў, зьдзекаваўся, душыў, прыніжаў, запалохваў — ён пазбаўляў гордасьці, прадукаваў лёкаяў і падхалімаў, ён жывіўся нашымі інстынктамі, найперш — інстынктам самавыжываньня.
Ён памёр — але абяцаў вярнуцца. Хай блукае ў сваім пекле, і забірае з сабой усіх прафэсійных плакальнікаў і плакальніц, хто — а на каго ж ты нас пакінуў, радной!!! — залівае гаручымі сьлязьмі яго сьмярдзючае галіфэ.
🗓 Каляндар Бахарэвіча - Сярпом па яйцах, малатком па галаве
©️ Гэта ня ён, гэта яна - Імпэрыя Зла. Гэта яна нас забівала ў 1863-м і раней. І пазьней-- у 20-х. 30-х. Гэта яна і пазбаўляла ( і пазбаўляе) нас годнасьці, зьдзекваецца, душыць, прыніжае, запалохвае... Яна не памерла, яна проста набыла новае аблічча. Гэта трэба разумець. Калі гэтага ня разумець і скласьці ручкі, то і наперад яна будзе зьдзекваецца, душыць, прыніжаць, запалохваць... Трэба разумець адкуль ідзе зло. Са злом трэба змагацца--гэта неабходная ўмова жыцьця.
©️ "У гэты дзень спадар Шушкевіч падпісаў прыгавор Беларусі: - "У СНД!" Сапраўды так. Расейская дыпляматыя лічыць падпісаньне гэтых пагадненьняў сваёй вялікай перамогай, бо ўдалося "спыніць цэнтрабежны рух" і ўтрымаць краіны - былыя рэспублікі СССР у сваёй сфэры ўплыву.
Некрафілы так сумуюць
Што няма яго цяпер
Ён памёр, яны смуткуюць
Па сваім СССР
Што ты скажаш гэтым людзям?
Не старайся - ўсё адно
Некрафілы вельмі любяць
Спарахнелае гаўно.
🎵 Слухайце Volski - SSSSSSR
@supermova #мова #каляндар #ссср
Святы і абрады беларусаў.
🥳 7 сьнежня 1941 - нарадзіўся Васіль Ліцьвінка (в.Верхні Церабяжоў, Столінскі раён), зьбіральнік і папулярызатар беларускага традыцыйнага фальклёру, вучоны-фальклярыст, старшыня Саюзу фальклярыстаў Беларусі.
Васіль Ліцьвінка распрацаваў канцэпцыю, арыентаваную на захаванне фальклорных і этнаграфічных першакрыніц у галіне фалькларызму, прынцыпы і метады выкарыстання фальклорнай спадчыны ў аматарскай дзейнасці фальклорных калектываў і іншыя. Займаўся збіраннем, даследаваннем рэгіянальнай спецыфікі, выданнем і папулярызацыяй фальклору, абрадава-святочнай і этнічнай культуры беларускага народа. Пераважна на Палессі ім зроблены каля 200 тысяч тэкставых і 50 тысяч аўдыёзапісаў фальклору і матэрыялаў традыцыйнай культуры.
У 1985–2002 гадах Васіль Ліцьвінка быў аўтарам і вядучым тэлепраграмы «Запрашаем на вячоркі». Падчас супрацоўніцтва з тэлебачаннем былі зроблены 246 відэафільмаў абрадава-святочнай культуры. Аўтар і складальнік 20 кніг і зборнікаў фальклору, больш за 380 навуковых, вучэбна-метадычных і навукова-папулярных друкаваных работ.
Шмат займаўся грамадскімі справамі. Абіраўся старшынём Беларускага саюза фалькларыстаў на першым і другім з’ездах у 1992 і 1995 гадах. Быў намеснікам старшыні Таварыства беларускай школы.
📰 Чытайце артукул — беларускі фалькларыст Васіль Ліцьвінка
📕 Чытайце Васіль Ліцьвінка — Святы і абрады беларусаў
@supermova #мова #століншчына #фальклёр #этнаграфія
Пачаў пісаць вершы па-беларуску,
калі пачуў, што на беларускай мове
нельга выказаць нічога путнага.
🥳 6 сьнежня 1947 - нарадзіўся Георгі Ліхтаровіч (г.Менск), беларускі фотамастак, літаратар. Чалец Беларускага саюза дызайнераў. Чалец Беларускага саюза пісьменьнікаў.
Усё жыцьцё пражыўшы ў Менску, ён фіксаваў на фотастужку жыцьцё сваёй краіны і роднага горада. У творчай фатаграфіі майстар варта традыцыі лірычнага пэйзажу, характэрнага для беларускага мастацтва 60-80 гадоў ХХ стагодзьдзя. Дыхтоўнасьць, якасьць і хвацкі густ — галоўныя парамэтры яго працы.
🔗 Фатографы Беларусi - Георгій Ліхтаровіч
Чарговая кніжка вершаў Георгія Ліхтаровіча пераканаўча даказвае, што сапраўдная паэзія можа быць ня толькі дасканалай па форме, глыбокай па думцы, афарыстычнай. Гэты зборнік прасякнуты тонкім пачуцьцём гумару, самаіроніяй.
📕 Георгі Ліхтаровіч - Ліхтарыкі
🎬 Глядзіце Кантэкст - Георгій Ліхтаровіч. Спыняючы імгненні
🔵 Далучайся да яго фэйсбука і атрымлівайце асалоду ад яго творчасьці - Георгій Ліхтаровіч
@supermova #мова #ліхтаровіч #менск #фота #вершы
Вялікі паэт Беларусі,
які стварыў знакамітае яйка ў квадраце,
новыя жанры і словы.
🥳 5 сьнежня 1947 - нарадзіўся Алесь Разанаў (в. Сялец, Бярозаўскі р-н), беларускі пісьменьнік і перакладчык. Вядомы як паэт-наватар, аўтар новых паэтычных форм.
У кастрычніку 1968 студэнты-філолягі БДУ, сярод лідараў якіх былі Алесь Разанаў, Віктар Ярац і Леў Барташ, зьвярнуліся ў ЦК КПБ зь лістом на імя Пятра Машэрава (ліст падпісала некалькі соцень чалавек), дзе патрабавалі вяртаньня выкладаньня на беларускай мове. У выніку тройца ініцыятараў звароту атрымала ярлыкі «нацыяналістаў» і іх выключылі з унівэрсытэту.
©️ Мне пашанцавала: я з тых ідыётаў, якія нейкі час верылі і марылі, што першы беларускі Нобэль дастанецца Алесю Разанаву. — Альгерд Бахарэвіч
©️ Ён быў проста як ніхто, бадай, з нас адданы паэзіі. Мажліва, па той прычыне, што адчуваў сваю пакліканасьць — Уладзімер Някляеў
©️ Асоба Алеся Разанава мела не адно вымярэньне і ўвасабленьне, але найперш ён — стваральнік новых жанраў і наогул новай паэтыкі — Уладзімер Арлоў
📕 З творчасьцю аўтара можна пазнаёміцца на kamunikat.org, а зь перакладам п’есы Ў. Шэксьпіра «Сон у летнюю ноч» на knihi.com
Алесь Разанаў быў першым публічным прамоўцам Беларускага Калегіюму, на чыё ўрачыстае адкрыцьцё ён адмыслова напісаў і прачытаў свой славуты тэкст “Слова пра спадчыну”.
❗️ Мы вяртаем спадчыну. Спадчына ёсьць тое, што нам належыць спачатку. Аднак мы яе вяртаем. Яна не пераставала нам належаць і тады, калі была адлучана ад нас, бо мы заставаліся яе падставай, якою ахоўвалася і зьберагалася яе спачатковасьць. Разам зь ёй мы вяртаем сябе, і можа якраз у зьяве вяртаньня спадчына найбольш голасна нагадвае нам пра тое, што яна ня толькі яна, але і мы і што яна тады яна, калі мы — мы.
Пагаворым пра паэтычныя адкрыцці Разанава, а таксама пра тое, як ён спрабаваў падняць студэнцкае паўстанне і змагаўся з русіфікацыяй, як увесь Менск быў абвешаны творамі Разанава і чым Разанаву абавязаны ўсе аматары спорту.
▶️Глядзіце ХАДАНОВІЧа - Вялікі паэт Беларусі, Алесь Разанаў
🎧 Слухайце Купалаўцаў - ГОЛАС / Памяці Алеся Разанава
На заінелым трамвайным акне
хтось напісаў:
«Я кахаю».
Усе пазіраюць на свет
праз гэтыя словы.
🔗 І падпісвайцеся на канал ініцыятывы wir.by - тэкст Алеся Разанава кожны дзень @razanau_wir_by
@supermova #мова #разанаў #сялец #паэзія #вершы
Аўтар музыкі да гімну «Магутны Божа».
🎼 5 сьнежня 1886 году нарадзіўся Мікола Равенскі – беларускі кампазытар, дырыгент, музычны крытык.
Таму, для каго Беларусь — ня проста геаграфічны назоў, а — Радзіма, ня трэба тлумачыць, што такое гімн “Магутны Божа”. Вершы, напісаныя да гэтага шэдэўру нацыянальнае культуры Натальляй Арсеньневай, паклаў на музыку кампазытар Мікола Равенскі.
Зьявіўшыся ў 1919-м у Менску, ён паверыў у ідэалы БНР і пачаў шукаць сваё месца ў нацыянальным адраджэньні. Калі б можна было перанесьціся ў той час, я, нягледзячы на свае больш чым сьціплыя вакальныя дадзеныя, хацеў бы запісацца ў ягоны хор пры Беларускім рабочым клюбе. Равенскі зьбірае народныя песьні на Случчыне, піша музыку да твораў беларускіх паэтаў — у прыватнасьці, да хрэстаматыйных вершаў “Люблю наш край” Канстанцыі Буйло і “О Беларусь, мая Шыпшына” Уладзімера Дубоўкі, зь якім кампазытар блізка сябруе.
🎹 У бэльгійскім Лювэне, дзе ва ўнівэрсытэце вучылася шмат беларусаў, кампазытар пагадзіўся кіраваць студэнцкім хорам, які потым даваў канцэрты ў шмат якіх гарадах Бэльгіі, Францыі, Нямеччыне, Вялікай Брытаніі і атрымаў прэмію на міжнародным фэстывалі ў Брусэлі. Вялікі посьпех мелі кружэлкі хору Равенскага, якія тады ці не адзіныя рэпрэзэнтавалі ў вольным сьвеце беларускую музыку й песьню.
Імя Равенскага вярнулася ў Беларусь толькі ў 1990-я. Аднак дагэтуль застаецца нявыдадзенай ягоная спадчына. Няма ў Менску ні вуліцы яго імя, ні мэмарыяльнай дошкі на будынку Акадэміі музыкі. Але “Магутны Божа” будзе гучаць на нашай зямлі, пакуль будзе Беларусь.
“Магутны Божа! Ўладар сусьветаў, Вялікіх сонцаў і сэрц малых, Над Беларусяй, ціхай і ветлай, Рассып праменьні свае хвалы...”
🗽Імены Свабоды - Мікола Равенскі
📕Купляйце кнігу — Зборнік “Мікола Равенскі”
@supermova #мова #гонар #музыка
Чырвоным па белым.
🥳 4 сьнежня 1935 — нарадзілася Сьцепаніда Сьцепанюк (в.Дарапеевічы Маларыцкага раёна) — легендарная беларуская ткачыха, народны майстар Беларусі. Адрадзіла «спадніцы-палатнянкі» і маларыцкія касьцюмы цалкам па традыцыйнай тэхналёгіі —"кажушком".
Сьцепаніда Аляксееўна ткала на кроснах, якія сваімі рукамі некалі зрабіў яе бацька. Ткацтвам яна займалася зь дзяцінства. У яе замаўлялі адзеньне аддзелы культуры і простыя людзі. Свае вырабы яна дэманстравала і за мяжою, адкуль прывозіла ўзнагароды ня толькі за цікавае адзеньне, але і за захаваньне культурнай спадчыны. За зьберажэньне традыцый народнага ткацтва Сьцепаніду Аляксееўну ўганаравалі званьнем «Народны майстар Рэспублікі Беларусь».
У верасьні 2021 году ў яе хаце здарыўся пажар, згарэла ўся яе калекцыя — натканыя ручнікі, посьцілкі, наміткі, спадніцы-буркі і нават строй, які жанчына выткала сабе на сьмерць. Сама яна дзівам уратавалася — хоць і была пасьля інсультаў фактычна прыкутая да ложка, але здолела разьбіць галавой шыбу і выпаўзьці праз акно на двор.
📰 Чытайце артыкул — Славутая беларуская ткачыха
▶️ На хараство Маларыцкага строя можна паглядзець у відэа Традыцыйны строй.
@supermova #мова #ткацтва #строй #майстар
Падарунак табе на Каляды.
3 сьнежня 1926 году жыхарка гораду Санінгдэйл у Бэркшыры, жонка палкоўніка Арчыбальда Крысьці Агата прыняла ванну, пацалавала сваю дачку, пагладзіла па сьпіне сабаку, села ў машыну і роўна а 21.45 зьехала ў невядомым напрамку.
5 сьнежня пра таямнічае зьнікненьне Агаты Крысьці напісалі ўсе брытанскія газэты, а 6-га — «Нью-Ёрк Таймс». Малавядомая аўтарка дэтэктываў умомант зрабілася знакамітасьцю.
Бачачы такую справу, згаданы намі сэр Артур Конан Дойл таксама вырашыў узяць удзел у пошуках Агаты. Як водзіцца ў сышчыкаў, ён скарыстаў дэдуктыўны мэтад — магчыма, занадта дэдуктыўны для аўтара «Шэрлака Голмса». І пакуль грамадзяне прачэсвалі навакольныя лясы і бралі штурмам моргі, сэр Артур, даўні прыхільнік сьпірытызму, зьвярнуўся да знаёмага экстрасэнса, з парога паказаўшы яму пальчатку зьніклай пісьменьніцы.
🗓 Чытайце Каляндар Бахарэвіча - Дарагому Арчы
Баюсь цябе! Баюсь цябе!
І мне цяпер немагчыма збегчы
Ад хуткіх сноў тваіх, але
Мне быць з табой, неба, небяспечна
🎧 Слухайце NIZKIZ - Небяспечна
@supermova #мова #каляндар #дойл
Самыя вялікія злачынствы адбываюцца тады,
калі добрыя людзі нічога ня робяць
У ноч зь першага на другога сьнежня 1956 году яхта «Гранма», на борце якой ванітавала 77 кубінцаў, аднаго аргентынца, аднаго мэксыканца, аднаго дамініканца, аднаго італійца, а яшчэ адзін кубінец задыхаўся ад астмы, падышла да берагоў будучай Выспы Свабоды. Зрэшты, ніхто на яхце ня ведаў дакладна, дзе яны апынуліся. Кастра прыгадваў потым, што самая жудасная думка, якая прыходзіла яму ў галаву ў тую ноч, была думкай пра тое, што высадка адбудзецца каля аднаго з прыбярэжных астравоў. І Куба так і не даведаецца, каму яна больш за ўсіх патрыя.
...
Яны прыдумалі сябе — і прыдумалі сабе краіну. Напэўна, гэта самае важнае — умець прыдумаць сябе. Далейшае ўжо ня так цікава — тэхнічныя дэталі, кшталту цечы ў днішчы шматпакутнай «Гранмы». Яны мелі мару.
❗️Мара — страшнае слова. Самыя вялікія злачынствы адбываюцца тады, калі нехта марыць, а добрыя людзі нічога ня робяць. Калі выбар толькі адзін: ці патрыя, ці прапаў.
🗓 Чытайце Каляндар Бахарэвіча — Патрыя ці прапаў
©️”Рэвалюцыйная барацьба - гэта пытаньне арганізаванай меншасьці. Калі гэтая барацьба ідзе на зьмену, без бачаньня (стратэгіі), часьцёў за ўсё аднаго тырана зьмяняе другі. Калі арганізаваная меншасьць мае намёткі канцэпцыі - гэта праводзіць да зьменаў” - Ihar Tyshkevich
@supermova #мова #каляндар #куба
Галоўнае, каб чалавек меў цьвёрдыя
беларускія нацыянальныя пазыцыі!
1 сьнежня 1920 году быў створаны Беларускі студэнцкі саюз - арганізацыя студэнтаў-беларусаў Унівэрсытэта Стэфана Баторыя ў Вільні, які праіснаваў да 1939 году.
☝️ Спачатку зьвяз меў назву “Гурток студэнтаў беларусаў” і меў чатыры сэкцыі: культурна-асьветную, навуковую, выдавецкую, працы. Начале зь ім дзейнічала бібліятэка-чытальня, выходзілі часопісы «Новы шлях» і «Студэнцкая думка».
🙌 Студэнцкі зьвяз падтрымліваў лепшыя традыцыі беларускай інтэлігенцыі й ставіў сваёй галоўнай мэтай аб’яднаньне сяброў на грунце духоўных і маральных каштоўнасьцёў, заахвочваньне іх да самаадукацыі, навуковага пазнаньня Беларусі, выхаваньня нацыянальнай самасьвядомасьці народа.
❗️ Удзельнікі часта выступалі зь лекцыямі на розныя тэмы: "Беларусы як народ", "Беларусь у мінулым і сягоньня", "Мы й наша бацькаўшчына", "Беларусы ў Польшчы", "Хто мы?", "Трагедыя беларускай інтэлігенцыі", "Асадніцтва на Беларусі", "Праблема русыфікацыі пад Польшчай і беларусы", "Чаму дамагаемся беларускай школы?".
Пры Студэнцкім зьвязе працавалі завочныя каапэратыўныя курсы, была адчынена студэнцкая сталовая “Беларуская сытніца”. Актывісты выступалі ініцыятарамі й арганізатарамі суботнікаў, экскурсый, дыскусыйных вечарын, канцэртаў-баляў, у якіх разам зь беларусамі ўдзельнічалі ўкраінскія, літоўскія й польскія студэнты 🤝.
Зьвяз спыніў дзейнасьць у сувязі з закрыцьцём унівэрсытэта ў верасьні 1939 году.
Нашае братэрства
Хай ня мае спыну.
Грамада студэнцтва
Хай квітнее слынна.
Мусім ісціну адшукваць,
Каб карміла нас навука.
Услаўляем Айчыну!
🎧 Слухайце Стары Ольса — Гімн студэнтаў
@supermova #мова #гісторыя #студэнты #вільня
У мяне, як у беларуса, першая дзяржаўная мова – беларуская.
🥳 Віншуем з Днём народзінаў Рыгора Сароку (вёска Турэц-Баяры, Маладзечанскі р-н), дырэктар і дырыжор сімфанічнага аркестра Маладзечанскага музычнага каледжа, Ганаровы грамадзянін горада Маладзечна і раёна.
Рыгор Сарока стаў ініцыятарам прысваення імя М.-К. Агінскага (аўтару знакамітага паланэзу «Развітанне з Радзімай») Маладзечанскай музычнаму вучылішчу (1995); адкрыцця на базе вучылішча аддзялення дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва (1995); ўстанаўлення мемарыяльнай дошкі памяці М.-К. Агінскага на будынку вучылішча (1995); ўсталявання помніка М.-К.Агінскага (2001 г., скульптар — Валяр’ян Янушкевіч); стварэння Маладзечанскага маладзёжнага музычнага народнага тэатра (2005).
– Рыгор Сямёнавіч, Вы амаль заўсёды размаўляеце па-беларуску. Для Вас гэта важна?
❗️ Гэта ж мая мова. Я ж не гуляю. Я проста валодаю ёй аднолькава, як і рускай. Але у мяне, як у беларуса, першая дзяржаўная мова – беларуская. На жаль, многія здраджваюць роднай мове. Яны ўхапіліся за тое, што ў нас дзве мовы, і абралі для сябе толькі рускую. Дык я не той чалавек.
Я павінен сказаць, што не трэба ківаць на ўладу, якая быццам забараняе гаварыць па-беларуску. Мне ніхто не забараняў выступаць на тэлебачанні на беларускай мове. Многія сустрэчы, дзе я быў, завяршаліся тым, што ўсе пачыналі гаварыць на ёй. Гэта факт. Мая мова ўражвае, бо я ёй валодаю. Я думаю на ёй не размаўляюць ад нашай беларускай ляноты, бо трэба прыкласці намаганні, каб гаварыць прыгожа і правільна, а не на «трасянцы». Бо трэба вучыць правілы, разгортваць слоўнікі, чытаць беларускія творы. Паверце, калі не чытаць нашых класікаў, авалодаць беларускай мовай немагчыма.
🗣 Годную размову з Рыгорам чытайце ў артыкуле - СЦЭНА – ВЕЛЬМІ КАПРЫЗНАЯ ДАМА
Для мяне беларуская мова, як харчаванне, я не магу без яе жыць.
⁉️ Як увогуле можна да Свайго, да Мовы да Сваёй ставіцца зняважліва. Яна ж Наша, гэта ж якая гісторыя звязаная з гэтай мовай! Скарына 500 год таму пераклаў Біблію на беларускую, у ВКЛ гэта была асноўнай дзяржаўнай мовай.
👀 Каб натхніцца ўласным прыкладам Рыгора Сарокі глядзіце з яго ўдзелам Дыя@блог. Пра мову (2013-11-11)
@supermova #мова #гонар #годнасьць #маладзечна #турэц_баяры #музыка
Хто забыў сваіх продкаў – сябе губляе.
Хто забыў сваю мову – усё згубіў.
🌟 26 лістапада 1930 году нарадзіўся Ўладзімер Караткевіч, той, хто напоўніў беларускую літаратуру інтэлектуальным і філязофскім зьместам. Той, чые творы абуджаюць зрок, слых, дотык, нюх і смак.
У гонар народзінаў выбітнага беларуса ўзгадваем цікавыя факты зь яго жыцьця, пра якія мала хто ведае:
☀️ У другой палове палове 1970-х гадоў Караткевіч пачаў працаваць на Беларускім тэлебачаньні, дзе ён вёў праграму «Спадчына», прысьвечаную гісторыі й культуры беларускай зямлі.
☀️ Улюбёным літаратурным творам Караткевіча быў раман Дзюма “Тры мушкетэры”, які ён заўсёды перачытваў перад тым, як працаваць над чарговай кнігай.
☀️ Калі Караткевіч адпачываў на моры (Кактэбэль, Гагры, Прыбалтыка), то абавязкова выходзіў з рыбакамі лавіць рыбу. У Кактэбэлі спаймаў акулу, чым вельмі ганарыўся.
☀️ Яго маці Надзея Грынкевіч была шляхтнага паходжаньня й выдатна ведала французкую мову. Менавіта яна дапамагала ствараць францускія дыялёгі ў рамане “Каласы пад сярпом тваім”.
☀️ У сваім дзёньніку ад 15 лістапада 1965 году Караткевіч адзначыў: "Іван Жахлівы — гэта Гітлер XVІ стагодзьдзя. Адзін бараніў нованароджаны кляс дваран, другі — усім вядома каго”.
☀️ Уладзімер Караткевіч вельмі любіў мультфільмы. Ён абавязкова адзначаў чырвоным алоўкам у праграме перадач, калі павінны паказваць мультфільмы, і глядзеў іх зь вялікім захапленьнем. Вельмі крыўдзіўся, калі яму забывалі нагадаць пра той ці іншы мультфільм ☺️.
📝 Чытайце артыкулы — Якім запомніўся Караткевіч блізкім і сябрам і
Мясьціны Воршы, апетыя клясыкам у ягоных творах
📚 Чытайце на Беларускай палічцы — творы Ўладзімера Караткевіча
Які твор Караткевіча ваш самы любімы? Давайце абмяркуем!
@supermova #мова #гонар #годнасьць #літаратура
Канчатковы захоп Беларусі Расейскай імперыяй
⚔️ 25 лістапада 1795 году кароль польскі й вялікі князь літоўскі Станіслаў Аўгуст Панятоўскі пад прымусам адмовіўся ад прастола Рэчы Паспалітай на карысьць маскальскай імпэратрыцы Кацярыны ІІ у Горадні.
Каралеўства Польскае й Вялікае Княства Літоўскае спынілі сваё існаваньне. Дзяржава, якая існавала больш за 200 гадоў зьнікла з з карты Эўропы.
🛡 Гэтаму спрыяла паражэньне паўстаньня Тадэвуша Касьцюшкі – яно прадвызначыла ліквідацыю Рэчы Паспалітай як самастойнай дзяржавы.
📝 Уладзімер Арлоў - 1795. Трэці падзел Рэчы Паспалітай.
Перамовы аб яе трэцім падзеле пачаліся летам 1794 г. Аўстрыя, якая адвяла сваю армію пасьля беспасьпяховай першай аблогі Варшавы, імкнулася атрымаць такі вялікі кавалак польскай тэрыторыі, што гэта амаль не прывяло да сутычкі яе з Прусіяй. Арбітрам у гэтай справе выступіла Расея, якая стала на бок Аўстрыі. Пасьля доўгіх спрэчак 24 кастрычніка 1795 г. былі ўсталяваны межы падзелаў. Прусія атрымала Мазовію й частку тэрыторыі Літвы да Нёмана, Аўстрыя атрымала тэрыторыю паўднёвай і цэнтральнай Польшчы з гарадамі Кракавам, Сандамірам, Люблінам і Холмам. Расеі адышла Заходняя Беларусь, Літва, Курляндыя, частка Валыні.
📝 Чытайце артыкул Сяргея Астраўцова - Патрабую адмяніць падзелы Рэчы Паспалітай!
Я выйшаў зь месца. Я ўстаў з акопу.
Пад акупантам - Гародня і Магілёў.
Ад Беластоку да Смаленску на кол пасадзім халуёў!
🎧 Слухайце Dzieciuki — Трымайся, браце!
▶️Глядзіце Гісторыю пад знакам Пагоні — Трэці падзел Рэчы Паспалітай
@supermova #мова #гісторыя #рэч_паспалітая #падзеі
ПРА МАЛАСПРАКТЫКАВАНЫХ КРЫТЫКАЎ (Максім Лужанін)
Маласпрактыкаваныя крытыкі лічаць штучным слова падступны, а яно ў сэнсе коварный, криводушный шырока ходзіць з вуснаў у вусны. Змест яго як на далоні: падступны — той, хто ведае, з якога боку падступіцца, можа падступіцца нечакана, неспадзявана. Насовіч дае такія прыклады: «Падступная твая дружба. Ты з подступам для мяне гэта робіш. Ведаем мы тваё падступства». Як бачым, народ стварыў з аднаго кораню прыметнік і два слаўных назоўнікі. Якая ж тут штучнасць! Асцярожна, вельмі асцярожна трэба адмаўляць словам у праве на існаванне. Яны паміраюць самі, калі змяняецца паветра, або яго пачынае не ставаць. А гэта бывае, калі змяняецца час, перайначваюцца формы жыцця, калі знікае патрэба ў выражэнні тых ці іншых паняццяў.
—————————————————————
Максім Лужанін “Роднае слова. Мова ў газеце”. 1960-1962
Каварны ❌ (непатрэбны царкоўнаславянізм)
Падступны ✅
📷 Pan Litoŭski — ПРА МАЛАСПРАКТЫКАВАНЫХ КРЫТЫКАЎ
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё
НЕ БАЯЦЦА (Максім Лужанін)
Няма чаго баяцца, калі не стае слова, калі наша мова не нарадзіла яго, бяры і ўжывай найбольш блізкае паводле гучаньня і па духу. Багата слоў так і просяцца да нас з моў чэшскай і славацкай. Да прыкладу, ёсць такое не дужа зграбнае слова грузоподьёмность. Па-беларуску яго скалькавалі і атрымалася яшчэ горш: грузападымальнасць. Чэхі гавораць прасцей: ностност, і адразу ясна, колькі панясе кран або ліфт.
Мне падабаецца, што чэхі захавалі слова таемнік, хоць, відаць, няма сэнсу зараз замяняць ім шырокапашыранае — сакратар. І ўсё ж — таемнік — адразу выкладае свой змест, паказвае славянскі твар і выяўляе добрую ёмкасць. Таксама адразу ж паказваюць на падобнасць законаў словаўтварэння: дзівадла — тэатр, ківадла — маятнік. Яны вельмі блізкія да некаторых беларускіх слоў, успомнім: кавадла, правідла і інш.
—————————————————————
Максім Лужанін “Роднае слова. Мова ў газеце”. 1960-1962
Грузападымальнасьць ❌
Носнасьць ✅️
Маятнік ❌
Ківач ✅
📷 Pan Litoŭski — НЕ БАЯЦЦА
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё
👨👩👧👦 8 калядных фiльмаў для сямейнага прагляду
«Хронікі Нарніі» — Гэта казачная гісторыя, якая напаўняе душу цяплом і верай у цуды. У цэнтры сюжэта — чацвёра дзяцей, якія выпадкова знаходзяць дзверы ў чароўны свет, поўны прыгод, магіі і важнага выбару паміж дабром і злом. Героі вучацца давяраць адзін аднаму, знаходзяць сапраўднае сяброўства і разумеюць, што важна быць вернымі сваім ідэалам.
«Гары Потэр» у трох частках — На Кінакіпе мы знайшлі тры часткі культавага фільма ў беларускай агучцы: «Гары Потэр і таемная зала», «... і вязень Азкабана», «... і Келіх Агню».
«Адзін дома» 1, 2 і 3 — Гэта цёплая і вясёлая гісторыя пра хлопчыка Кевіна, які выпадкова застаўся дома адзін напярэдадні Раства. Спачатку ён шчаслівы ад свабоды, але хутка разумее, што сапраўднае свята — гэта сям’я, а не толькі падарункі
і ўпрыгожанні. Стужка пра тое, як важна цаніць родных, прымаць іх недасканаласці і верыць у дабрыню.
«Падынгтан» 1 і 2 — Хоць дзеянні фільма адбываюцца не толькі на святы, яго атмасфера, па-добраму наіўны погляд Падынгтана на свет і імкненне знаходзіць добрае ў кожным чалавеку ствараюць адчуванне свята ў душы. Калі глядзець яго напярэдадні Калядаў — атрымліваецца якраз тое, што трэба для настрою.
«Калядны харал» — Гісторыя пра тое, як нават самыя халодныя сэрцы могуць змяніцца да лепшага. Старая казка Чарлза Дыкенса распавядае пра Скруджа — скупага і злаблівага чалавека, які праз сустрэчы з духамі мінулага, цяперашняга і будучага знаходзіць сапраўдны сэнс жыцця. Гэта гісторыя пра спагаду, клопат і шанец пачаць нанова, нават калі здаецца, што ўжо позна.
«Клаўс» — Гісторыя пра юнага паштальёна Джэспера і яго нечаканую дружбу з самотным цесляром Клаусам вучыць, што нават маленькія добрыя справы могуць змяніць цэлы свет. Фільм зачароўвае сваёй маляўнічасцю і шчырай атмасферай Калядаў. Гэта казка пра тое, як шчодрасць і клопат могуць запаліць святло нават у самых змрочных месцах.
«Халоднае сэрца» 1 і 2 — Чароўная гісторыя пра сёстраў Ганну і Эльзу, якая нагадае, што сапраўдная любоў заўсёды перамагае страхі і перашкоды. Праз прыгоды, крыху магіі і цудоўныя песні героі шукаюць спосаб вярнуць цяпло ў замерзлае каралеўства.
«Хлопчык, Крот, Ліс і Конь» — Анімацыйны фільм заснаваны на кнізе Чарлі Макесі і расказвае пра падарожжа хлопчыка і яго мудрых сяброў. Кожны герой уносіць сваю мудрасць і шчырасць, нагадваючы, што самае галоўнае ў жыцці — любоў і дабрыня. Лёгкія дыялогі фільма зачароўваюць, і яго хочацца глядзець зноў і зноў, каб адчуць супакой і натхненне.
🧡 Зроблена сумесна з Тлумачом — спагадлівым памочнікам дарослых, якія гадуюць шчаслівых дзяцей.
Калi гэты пост быў карысны для вас, будзем удзячныя за падабайку і падпіску на @tlumach_me
@tlumach_me @kinakipaby @supermova #мова
Вечна жыве Беларусь!
🥳 7 сьнежня 1928 — нарадзіўся Радзім Гарэцкі (Менск) — беларускі вучоны-геоляг, грамадзкі дзяяч.
Акадэмік Радзім Гарэцкі - гэта асоба, якая адыгрыала вялікую ролю ў разьвіці беларускай культуры й навукі. З 1992 па 1997 год ён быў віцэ-прэзыдэнтам Акадэміі навук Беларусі. Празь некалькі гадоў з 1993 году ён узначальваў таксама Згуртаваньне беларусаў сьвету „Бацькаўшчына”. Член рады Таварыства беларускай мовы, Беларускага фонду культуры і інш. У сваіх шматлікіх выступленьнях, публікацыях у газетах і часопісах, многія з якіх сабраны ў асобнай кнізе «Шляхам адраджэння» (1997), Радзім Гарэцкі выступае за дэмакратыю і дзяржаўную незалежнасьць Беларусі, адраджэньне беларускай мовы й культуры.
⚡️ Радзім Гарэцкі — заснавальнік беларускай школы тэктаністаў. Добра вядомы ў міжнародных навуковых колах. Імем Радзіма Гарэцкага названа некалькі відаў выкапнёвых арганізмаў.
Радзім Гарэцкі з'яўляецца сынам Гаўрылы Гарэцкага, аднаго з заснавальнікаў і першых правадзейных членаў Беларускай акадэміі навук, брат Максіма Гарэцкага, які быў выдатным беларускім пісьменнікам.
📰 Чытайце артыкул — Бацька і сын Гарэцкія
У 1930-я — 40-я гады на сям'ю Гарэцкіх абрынуліся палітычныя рэпрэсіі. Радзім Гарэцкі знаходзіўся ў высылцы, жыў і вучыўся ў Коле, Туломе, Мядзведжай Гары, Рыбінску, Запарожжы, Салікамску, Чусавым, Чкалаўску і інш.
📕 У кнізе "Ахвярую сваім „Я“…"(1998) Радзім Гарэцкі апісаў трагічны лёс сваіх блізкіх.
✍️ Кнігі публіцыстычных артыкулаў, лірычных замалёвак, а таксама пра гістарычны шлях беларускай нацыі і дзяржавы можна знайсьці на Камунікаце.
😜 Чытайце Радзіма Гарэцкага — Вечна жыве Беларусь!
@supermova #мова #вучоны #адраджэнец
Фота: Георгі Ліхтаровіч
https://www.facebook.com/lihtaryki/
НЕ Чорная панна Нясьвіжа!
6 сьнежня 1520 альбо 1523 году ў Вільні наразьдзілася тая, зь якой зьвязана гісторыя чыстага, моцнага каханьня, мацнейшага за ўладу, манаршае абяцаньне, разважлівасьці й прыстойнасьць. Так, гаворка пра Барбару Радзівіл, каралеву польскую й вялікую княгіню літоўскую, другую жонку караля Жыгімонта Аўгуста.
✨ Сучасьнікі параўноўвалі Барбару з антычнай прыгажуняй Аленай Траянскай, бо за яе ледзь не ўспыхнула вайна. Ворагі ганілі яе імя, ачарнялі яе годнасьць, а пачуцьцё зьневажалася злоснымі намовамі. Яна славілася незвычайнай прыгажосьцю, вольным характарам і чароўнай вабнасьцю.
Барбара рана страціла мужа, але нядоўга трымала жалобу. Вясёлую й жыцьцярадасную ўдаву часта наведвала маладая знаць у геранёнскім замку, дзе яна жыла. Сама Барбара ахвотна прыязджала ў Вільню на вясёлыя прыдворныя баляваньні, якія ладзіў у сваім шыкоўным палацы малады вялікі князь Жыгімонт Аўгуст. Там і адбылася іх першая сустрэча.
Жыгімонт быў жанаты й не мог адкрыта праяўляць свае пачуцьці да Барбары. Пазьней ён пераехаў у Геранёны, дзе пражыў некалькі тыдняў. Для апраўданьня ён спасылаўся на эпідэмію, маўляў, хаваўся ад яе. Але для людзей дасьведчаных было зразумела, што Жыгімонт Аўгуст, зачараваны «павабамі й пяшчотамі» Барбары, пакахаў яе і, як згадваў адзін са сьведкаў, «з запалам яе пажадаў».
Хутка Жыгімонт аўдавеў, Барбара перабралася з Геранёнаў у Вільню й жыла ў бацькоўскім доме непадалёк ад вялікакняжацкага палаца. Па загадзе Жыгімонта Аўгуста абодва палацы злучылі крытай галерыяй, па якой ён мог наведваць сваю каханую. Пад ціскам Радзівілаў ён згадзіўся ажаніцца зь ёй – у палацавай капліцы адбылося таемнае вянчаньне. Для тагачаснага грамадзтва адбылося неверагоднае — манарх ажаніўся са сваёй падданай, чым зьняважыў ня толькі свой манаршы гонар, але й высокае значэньне манархіі. Краіну наваднілі брудныя пасквілі, дзе Барбару называлі самымі апошнімі словамі, прадстаўляючы яе вавілонскай блудніцай.
Пасьля сьмерці бацькі ў 1548 годзе Жыгімонт Аўгуст змог адкрыта ўвесьці Барбару ў вялікакняжацкі палац і прылюдна назваць сваёй жонкай. А ў Польшчы па-ранейшаму не прызнавалі шлюбу свайго караля. Жыгімонт Аўгуст гатовы быў адмовіцца ад польскай кароны й хай «у апошняй кашулі, але застацца разам са сваёй жонкай». Ён запрасіў яе ў Польшчу й зь вялікай пашанай і ўрачыстасьцямі прывёз у Кракаў, адкуль дэманстратыўна зьехала каралева Бона.
Нарэшце апазыцыя здалася й прызнала Барбару жонкай караля. Барбару ўрачыста 7 сьнежня 1550 году каранавалі. Аднак яна нібыта адчувала свой хуткі драматычны канец. «Да іншай кароны Пан нябесны мяне воліць. Прасіце яго за мяне, каб замяніў зямны цяжар на нябесны вянец, а мілага мужа майго пасьля мяне суцешыў у жалобе».
Неўзабаве Барбара, падкошаная хваробай, зьлягла ў ложак. Нягледзячы на ўсе намаганьні лекараў, знахароў і нават чарадзеек, здароўе пагаршалася. Падазравалі, што Барбару атруцілі па намове каралевы Боны. Няшчасны Жыгімонт Аўгуст, верачы ў выздараўленьне каханай, дзень і ноч праводзіў каля яе.
———
❗️Доўгі час лічылася, что менавіта Барбара і ёсць Чорная Панна Нясьвіжа - прывід, які блукае па Нясьвіжскім замку. Але Эльжбета Радзівіл распавяла, што насамрэч гэтую ролю "выконвае" прывід Ганна Кацярына Радзівіл. З ёю пагаджаюцца гісторыкі.
⏸ Глядзіце відэа ад Haroshak гісторыю Барбары Радзівіл.
😜 І таксама Загадкі беларускай гісторыі - Мір. Невядомы палац Радзівілаў
▶️ Глядзіце Вусы Скарыны — Самая містычная жанчына-прывід нашай гісторыі
@supermova #мова #гісторыя #радзівіл
СКАРОТЫ: ЛЯ, ШЧЭ, МО, ТРЭ.
Колас пярэчыў супроць ужывання ля. «Сапсаванае слова каля»,— казаў ён. Але народная мова нічога не чыніла дарма, ёй хацелася быць мілагучнай, і яна стала такой, робячы ўсё, што было для гэтага патрэбна.
Ля, шчэ, мо, трэ — з’явіліся акурат у выніку памкнення мовы да мілагучнасці і пры збегу зычных і галосных. Народ апускаў тое, што шкодзіла вымаўленню. Вось як гэта адбывалася: а я (я)шчэ не снедаў: мо(жа) жаўна застукала; рака (ка)ля плота; трэ(ба) бабе пералаз.
Мова наша стала незраўнана прыгажэйшая, багацейшая і больш гнуткая. Але яна — фармуецца і развіваецца, і таму павінна ўбіраць у сябе рочадзі і ручаінкі з дыялектаў. Тады разрасцецца яшчэ буйней. Давайце пасабляць! І не забывацца пры ўстанаўленні моўных нормаў пра мілагучнасць. Найчасцей яна вырашае, якому слову жыць, якому адыходзіць.
Максім Лужанін “Роднае слова. Магчымасці мовы”. 1960-1962
📷 Pan Litoŭski — СКАРОТЫ: ЛЯ, ШЧЭ, МО, ТРЭ
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё
Штосьці добрае🤗
Знайшлі ідэю на прасторах інтэрнэту, хочам дзяліцца ✨ Адаптавалі і нясём вам.
🫙Плануем прыдбаць самы прыгожы слоік! А вы?
Сьвет пазбавіць ад пакутаў
Запаліць ліхтар уначы
І табе дапамагчы
І табе дапамагчы
🎧Слухайце Пятля Прыхільнасьці — Штосьці добрае
@supermova #мова #штосьцідобрае
НЕЗРАЗУМЕЛЫЯ СЛОВЫ (Максім Лужанін)
Так званых незразумелых слоў баяцца не трэба. Хай на першым часе якое-небудзь слова сапраўды будзе не ўсім зразумелым. А ўжывецца ў адным артыкуле, у адной, у другой газеце, пяройдзе ў кнігі і атрымае шырокае распаўсюджанне.
Слова навучэнец набыло права грамадзянства толькі з выхадам руска-беларускага слоўніка ў 1953 г. Цяпер жа ніхто і не думае, што гэта новатвор, настолькі трывала ўвайшло яно ў абыходак.
З кожным годам у нас выдаецца ўсё больш кніг, і кожная нешта ды дадае ў слоўны фонд. Такім чынам, калі не баяцца навізны гэтых укладаў у мову, а пускаць іх шырэй ва ўжытак, незразумелых слоў будзе рабіцца ўсё меней і меней. (М. Лужанін. Збор твораў 1981).
●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●●
УВАГА!
Пан Літоўскі хоча прэзэнтаваць выпісы з казак “Падарожжа за падсьнежнікамі” (2022), “Гісторыя Барбанаша: Куфар зь ільмавым лістком” (2023), выдавецтва “Fenix”, аўтар Марцін Кунетка.
Выракаваць — канчаткова нешта пастанавіць. Напрыклад, суд або манарх выракуюць лёсы тых, каго судзяць.
Уважаць — 1. меркаваць 2. зьвяртаць увагу, прыкоўваць увагу, глядзець, пільна сачыць.
Скупчыцца — сканцэнтравацца, згрупавацца ў адным якім‑колечы месцы.
Злякнуцца — раптоўна і моцна спалохацца.
Азнайменьне — абвяшчэньне, паведамленьне.
Пажагнаньне — дабраслаўленьне; перакрыжаваньне.
Пратаньне — мыцьцё, чышчаньне, навядзеньне парадку.
Разьвязаньне — уладжаньне нешта, справіцца з чымсьці; вынік нейкага дзеяньня.
Хаценьне — адчуваньне ахвоты нешта зрабіць.
Бачна — асьцярожна, бачліва, уважліва, з увагаю.
Канечне — абавязкова, што б ні здарылася.
Пільна — 1. будучы прымушаны цяперашнім тэрмінам; неадкладна, незабаўна, безадвалочна
2. старанна, з запалам 3. бачна, уважліва
Стала — без пярэрвы, безустанку, няспынна.
Цягам — бесьперастанку, безустанку, няспынна.
Агнішча — 1. прыстасаваньне, дзе распальваюць і падтрымваюць агонь. 2. сымбаль роднага дому, сям’і ◆ Сямейнае (хатняе) агнішча.
Аддзел — вайсковае зьяднаньне, самастойная частка цэлага, па-расійску отряд.
Атра́мант — каляровае рэчыва, якім пішуць.
Калама́р — невялікая пасудзіна, у якую наліваюць атрамант і мачаюць пяро, калі пішуць.
📷 Pan Litoŭski — НЕЗРАЗУМЕЛЫЯ СЛОВЫ
@supermova @PanLitoŭski #мова #панлітоўскі #ужываймасваё
Архітэктар Гомеля і творца "Вострава смутку"
🥳 2 сьнежня 1866 — Станіслаў Шабунеўскі (в. Скароднае, Ельскі раён, Гомельская в-ць) - адзін з самых яскравых прадстаўнікоў беларускага мадэрна ў архітэктуры.
⛪️ Шабунеўскі здолеў пабудаваць большасьць будынкаў Гомеля першай паловы XX стагодзьдзя. Каля двух дзесяткаў зь іх моцна пацярпелі ў гады Другой Сусьветнай вайны, але перажылі татальнае разбурэньне.
У веку 69 гадоў Станіслава Шабунеўскага рэпрэсавалі – яго арыштавалі па ілжывым даносе за ўдзел у права-трацкісцкай контррэвалюцыйнай арганізацыі. Архітэктара асудзілі на 10 гадоў лагераў і адправілі на будаўніцтва Беломорканала ў Мядзьведжую гару. Памёр таленавіты беларус у 1937 годзе ў месцах пазбаўленьня волі. Рэабілітавалі Станіслава Шабунеўскага ў 1989 годзе.
У 2018 годзе Шабунеўскага было пасьмяротна прысвоена званьне ганаровага грамадзяніна Гомеля.
🥳 Таксама 2 сьнежня 1953 нарадзіўся скульптар Аляксандар Фінскі (пас. Вясёлы Гай, Пухавіцкі раён, Менская в-ць). Творца мэмарыяла «Яма. Менскае гета» ў Менску, «Вострава смутку» на Сьвіслачы, знака «Нулявы кілямэтр» на Кастрычніцкай плошчы ў Менску, мэмарыяльнага комплекса «Чырвоны Бераг» і інш.
@supermova #мова #архітэктура #скульптура #гомель #менск
Такія вось "Вясёлыя карцінкі".
«Плэйбой» быў савецкаму чалавеку крышачку знаёмы... Ён прыяжджаў у СССР на караблях, ледзьве ня ў скрынях з апэльсінамі, як чабурашка. Які, дарма што нелегальны імігрант, таксама быў той яшчэ плэйбой.
1 сьнежня 1953 году ў чыкагскіх кіёсках зьявіўся першы нумар скандальнага выданьня. Яшчэ ў лістападзе заснавальнік быў упэўнены, што выданьне другога нумару давядзецца адкласьці гадоў так на пяцьдзясят — бо каму ён патрэбны, сумнеўны часопіс без рэпутацыі. Сапраўды, каму ў пяцідзясятых быў патрэбны часопіс з аголенай Мэрылін Манро? Аднак семдзесят тысяч асобнікаў з адпаведным фота разышліся за два тыдні, прычым пяцьдзясят зь лішкам тысяч — ужо за першыя сем дзён.
Калі Набокаў даваў сваё інтэрвію «Плэйбою», засьвяціцца ў ім было ня менш прэстыжна, чым у «Нью-Ёрк Таймс» — прычым для любога, уключна зь левымі інтэлектуаламі і бунтаўнікамі. А наклад выданьня сягнуў за мільён.
🗓 Чытайце Каляндар Бахарэвіча - Бой, ды ня той
Ён марыў пра курортныя раманы,
Ды быў жыцьцём сувора пакараны,
Бо жонка Зіна і сяброўка Зоя
І блізка не цягнулі да “Плэйбою”.
А горад, дзе ён жыў, быў нейкі шэры,
Ну, карацей, не Рыа-дэ-Жанейра.
Наўкол не Апалёны і Вэнэры,
А злодзеі і міліцыянэры.
🎧 Пра здзейсненьне мар слухайце ў песьні Крамбамбуля - Dolce Vita
@supermova #мова #каляндар #плэйбой
Стваральнік ідэалягічна правільных мядзьведзяў і хлопчыкаў
🚂 30 лістапада 1899 — нарадзіўся Міхась Лынькоў (в. Зазыбы, Лёзьненскі р-н), беларускі пісьменьнік
Як чытач я зь дзяцінства быў удзячны Міхасю Лынькову... Так-так, менавіта яму, стваральніку ідэалягічна правільных мядзьведзяў і хлопчыкаў, аўтару аповесьцяў для яшчэ жывых дарослых і амаль што цалкам вымерлых беларускамоўных дзяцей.
Тая літаратура, у купэ якой ён уціснуўся, была яму відавочна цеснаватая. Ён наогул такі пісьменьнік, які быццам бы заўсёды толькі прыгаворвае, прымаўляе, нясьпешна камэнтуе, не даючы разагнацца сваёй інтанацыі — і вось ужо: канец аповесьці. І ў «Міколку», і ў «Мішку» — сваіх самых знакамітых і папулярных творах — ён спачатку дэманструе, што ўмее, умее, умее пісаць, а потым, зь ня меншым імпэтам — што калі трэба, то і ня ўмее. Бо трэба ж раздаць гэтыя вечныя белпісьменьніцкія даўгі. Роднай партыі, сацрэалізму, піянэрскай арганізацыі, савецкаму народу і г. д. Гэтаму дала, гэтаму дала, гэтаму дала... Як Міколка з сумам думае пра экспрэсы, якія пралятаюць міма, так і ўважліваму чытачу застаецца толькі ўспамін пра пачатак тэксту, пра некалькі старонак цудоўнай прозы, якая скончылася так хутка і на месцы якой застаўся голы краявід дурацкага сюжэту пра бальшавікоў і немцаў з панамі і белапалякамі. Даўжок, што паробіш. Кабінэт кожнага савецкага пісьменьніка быў такой даўгавой ямай — але Лынькова чамусьці асабліва шкада.
Лынькова звычайна дачытваюць да канца (калі наважваюцца). Бо пачатак намякае на тое, што і працяг будзе ня горшы. Але чым далей па рэйках, тым больш адрэзаных ног, і чым далей у лес, тым менш маліны. На кожнай старонцы аўтар дэманструе свой партбілет — а мы думалі, ён нам пра мядзьведзя раскажа.
🗓 Чытайце Каляндар Бахарэвіча - Пакуль ня скончыцца паліва
Z doŭhich kominaŭ strumienicca čyrvony i zialony dym
Chtoś pracuje kožny dzień
Kab hety dym nikoli nie źnikaŭ
Mihatliva, niby stancyi metro, biahuć hady
Ty by vyjšaŭ ź ciahnika
Ale baiśsia skraźniaka
🎧 Слухайце Volski -- Hej!
❕ Калі чыталі, ці хоць бачылі кнігу "Міколка паравоз" у бацькоў на паліцах, пішыце ў каментарах
@supermova #мова #зазыбы #каляндар #музыка
Слуцкая брама - гонар твой не знік.
Слуцкая брама - МЫ твой вартаўнік.
27 лістапада 1920 — пачалося Слуцкае паўстаньне ў абарону незалежнасьці Беларусі
Слуцкі Збройны Чын, нягледзячы на ўсю лакальнасць гэтай падзеі у маштабе руйнавання навакольных імперый, быў з'явай несумненна ўнікальнай.
У кантэксце еўрапейскай гісторыі звяртае на сябе ўвагу той факт, што ад першай беларускай газеты і да першай беларускай лініі фронта (у кожнай нацыі ёсць свая першая лінія фронта) прайшло крыху больш за 15 год.
Здаецца ні адна нацыя не праходзіла шлях "ад пяра да штыка" так хутка.
У кантэксце ж унутранай беларускай гісторыі, слуцкая лінія фронта засталася адзінай выключна беларускай. Усе наступныя 100 год тут дзьмулі толькі буйныя геапалітычныя вятры.
©️ Беларускі Бабілон
Макар Краўцоў займаўся арганізацыяй друкарні Часовай Рады Случчыны. Тады ён напісаў марш "Мы выйдзем шчыльнымі радамі", што пасля стаў гімнам БНР.
27 лістапада адзначаецца беларускімі патрыётамі, як Дзень герояў!
⏸ Глядзіце 20 фактаў пра Слуцкі Збройны Чын (english subtitles) і дзяліцеся відэа з замежнымі сябрамі
Калі знясіліш ад мітрэнгі марнай,
Калі у думках запануе змрок -
Паслухай лепей споведзь Слуцкай брамы,
І знойдзеш моцы на наступны крок.
🎧 Слухайце Крама - Слуцкая брама
▶️ Што не расказваюць у школах глядзіце ў відэа — Слуцкі збройны чын. Тлумачым на салдаціках
@supermova #мова #гонар #годна #слуцк #героі #музыка #крама
За родную мову й праўдзівы назоў.
26 лістапада 1891 — нарадзіўся Ян Станкевіч ( в. Арляняты, Ашмянскі р-н), беларускі мовазнаўца, гісторык, палітычны дзяяч БНР.
"Паміж разьвітаньнем з Віленскай духоўнай сэмінарыяй «за агрэсіўную беларускасьць» і пахавальнай працэсіяй у амэрыканскім Іст-Брансўіку былі знаёмства з Іванам і Антонам Луцкевічамі, Вацлавам Ластоўскім і Максімам Гарэцкім, супрацоўніцтва з «Нашай Нівай», удзел у вырашальнай сэсіі Рады БНР 24–25 сакавіка 1918 году, абароненая ў Карлавым унівэрсытэце ў Празе (адкуль ён прывёз у Вільню жонку, чэшку Марыю) доктарская дысэртацыя – дасьледаваньне Аль-Кітабаў, абраньне паслом у Польскі сойм (і, вядома, славутая віленская турма на Лукішках), стварэньне ў гады нямецкае акупацыі падпольнай Партыі беларускіх нацыяналістаў, выкладаньне гісторыі ў Беларускай гімназіі імя Янкі Купалы ў Заходняй Нямеччыне, заснаваньне ў ЗША Вялікалітоўскай (Беларускай) Фундацыі імя Льва Сапегі, якой Станкевіч адпісаў усе свае грошы і маёмасьць, каб дапамагаць выдавецкай дзейнасьці й разьвіцьцю беларусазнаўства праз фундаваньне стыпэндыяў для студэнтаў і навукоўцаў."
"Увесь час спадар Янка працаваў над капітальным «Беларуска-расійскім (Вялікалітоўскарасійскім) слоўнікам», які апублікаваў – 1306 старонак вялікага фармату – ужо ягоны сын Юрка. «Аторва – сорванец, ашавурак – замухрышка, бройка – шалунья, похват – рикошет..."
🗽Чытайце Імёны Свабоды — Янка Станкевіч
📚 З працамі Яна Станкевіча можна пазнаёміцца на knihi.com
У гэтым выданьні зьмешчаныя выбраныя працы вядомага беларускага нацыянальнага дзеяча Яна Станкевіча (1891—1976), якія ў 1910—1970-я гг. друкаваліся на старонках беларускага пэрыядычнага і непэрыядычнага друку як у Беларусі, так і за яе межамі. Друкаваныя працы надзвычай разнастайныя як паводле жанраў, так і паводле тэматыкі.
📕 Чытайце на kamunikat — За родную мову й праўдзівы назоў
@supermova #мова #гонар #арляняты #граматыка
Наш сьцяг да нас вернецца
🥳 25 лістапада 1911 — нарадзіўся Яўген Ціхановіч (Казахстан) — беларускі мастак.
Аўтар дзесяткаў палотнаў, партрэтаў пісьменьніка В. Быкава, драматурга У. Галубка, скульптара А. Глебава, жывапісца М. Крыжаноўскага і інш., жанравых кампазіцый «Расповед байца», «Партызаны ў засадзе» і інш., сотняў графічных твораў, у т.л. краявідаў, ілюстрацый да кніг. Працаваў у галіне эстампу (у асноўным лінагравюры), майстра экслібрысу (адзін з першых увёў у гэты жанр партрэт).
Яўген Ціхановіч напісаў кнігу ўспамінаў "Партрэт стагодзьдзя вачыма мастака":
"...Бел-чырвона-белы быў заўжды. І ніколі ён не вісеў за немцамі. Цяпер мы маем сьцяг з чырвонага палатна з мусульманскай зялёнай паласою. Апроч гэтай супярэчнасьці ёсьць яшчэ й “беларускі” бардзюрны арнамэнт, які не сустракаецца нідзе... Той — першы — сьцяг БССР меў за ўзор не абы-які, а аўтэнтычны арнамэнт, што выткала сялянка зь Віцебшчыны. Зрэшты, гэтага стваральнікі “новага” сьцяга ня ведалі. І сваімі “карэкціроўкамі” давялі ўсё да абсурду. Дарэчы, ніхто пад сьцягам БССР у вайну не ваяваў. Ён быў прыдуманы адно ў 1955 г., лукашэнка й тут выявіў сваю недасьведчанасьць...Усё наша, браткі-беларусы, нам вернецца! І наш сьцяг, і “Пагоня”. Ня ўсё ж нам заставацца ў савецкай бутафорыі 50-х гадоў!"
#supermova #мова #мастак #сымбалі
Рэфэрэндум у Беларусі 1996 году.
24 лістапада адбыўся рэфэрэндум, што скасаваў падзяленьне ўлады
"Потым быў рэфэрэндум 1996 году, дзе сярод 7 пытаньняў найважнейшым было пытаньне пра падтрымку зьменаў у Канстытуцыі, якія значна пашыралі паўнамоцтвы прэзыдэнта. Паводле меркаваньня апанэнтаў улады і міжнароднай супольнасьці, рэфэрэндум быў праведзены з істотнымі парушэньнямі заканадаўства. Але зноў жа, як і папярэдні рэфэрэндум, гэты ня выклікаў заўважнага народнага супраціву."
"Лічу, што выносіць на ўсенароднае галасаваньне такі складаны дакумэнт, як асноўны закон краіны – няправільна. Ня толькі таму, што далёкі ад палітыкі і канстытуцыйнага права абывацель ня ў стане разабрацца са зьместам Канстытуцыі, нават прачытаць яе. Але і для дасьведчаных людзей узьнікаюць дылемы."
📝 Артыкул - Ці будуць у Беларусі далейшыя рэфэрэндумы?
🧐 Тое ж меркаваньне выказвала дасьледніца моўнае палітыкі Алена Маркава ў нашым допісе - Як без прымусу вярнуць беларускую мову
У сэрыі «Бібліятэка Свабоды. XXI стагодзьдзе» выйшла кніга Сяргея Навумчыка «Дзевяноста шосты», якая храналягічна завяршае аўтарскі цыкль на тэму найноўшай гісторыі Беларусі.
📝 Артыкул - «Дзевяноста шосты»: Мёртвыя паўстаюць і ідуць галасаваць супраць БНФ
Градут златые ўрэмена,
Пайдзёце есьлі дружна на
Рэ-фэ-рэн-дум!
Рэфэрэндум!
Рэфэрэндум!
🎧 Саўка ды Грышка — пра рэфэрэндум
📝 Пра рэфэрэндум 1995 года чытайце ў допісе - Нелегітымны рэферэндум
❗️А як першая Канстытуцыя Беларусі абвясціла беларускую мову адзінай дзяржаўнай мовай нашай краіны - у допісе 30 красавіка.
@supermova #мова #рэфэрэндум
«З Беларушчынай не разбратаўся. Гэта мой ідэал».
🥳 23 кастрычніка 1816 — нарадзіўся Арцём Вярыга-Дарэўскі (Ушацкі раён Віцебскай вобласьці) — беларускі паэт, драматург, публіцыст і дасьледнік фальклёру. Удзельнік паўстаньня 1863 г.
Арцём Вярыга-Дарэўскі пра сябе:
«З Беларушчынай не разбратаўся. Гэта мой ідэал». (13.10.1862)
Дзейнічай, працуй, аб'ядноўвай вузлом любові, вучы славіць Бога, любіць суайчыннікаў і маці-радзіму.
⚡️ Арцём Вярыга-Дарэўскі шмат сілаў і часу аддаваў культурна-асьветніцкай дзейнасьці, імкнучыся арганізаваць на Віцебшчыне народныя школы, тэатар, бібліятэкі і чытальні. У 1850-я арганізаваў у Віцебску публічную бібліятэку. Зьбіраў беларускі фальклёр. Пасылаў допісы ў газэту «Kurjer Wileński» і «Виленский вестник» (Вільня), «Słowo» (Пецярбург), часопіс «Ruch muzyczny» (Варшава). Стаў вядомы як аўтар паэм, гутарак і драматычных твораў, якія разыходзіліся ў рукапісах: паэмы «Ахульга» (тэматычна зьвязаная з барацьбой горцаў пад кіраўніцтвам Шаміля), драмы «Гордасьць», камэдый «Хцівасьць» і «Грэх 4-ы — гнеў». Першым пераклаў на беларускую мову паэму Адама Міцкевіча «Конрад Валенрод». Беларускія творы з-за цэнзурных умоў не друкаваліся, рукапісы ня знойдзены. Пры жыцьці выйшла адзіная кніга на польскай мове «Гутарка пра сваяка».
⚡️ У 1861—1862 браў удзел у патрыятычных дэманстрацыях у Віцебску, за што стаў аб’ектам пільнага нагляду жандараў. У 1863 адзін з кіраўнікоў узброенага выступленьня на Віцебшчыне. Арыштаваны 6.5.1863, амаль два гады правёў пад сьледзтвам у віцебскай турме. Першапачаткова асуджаны на пажыцьцёвую катаргу, замененую 8 гадамі катаржных работ.
Думка
"Плыві, плыві ты, Дзвіна серабрыста,
Аж там, у сама Балтыйскае мора,
І прыкаціся там, дзе душа чыста
Майго Фядола прападае з гора.
Не страш яго там маімі слязамі,
Ні аб рабятках не кажы худога,
Што па куточках хаджу з сіратамі, −
Не кажы, рэча, а пацеш мілога..."
✍️ Арцём Вярыга-Дарэўскі, "Думка"
@supermova #мова #краязнаўства #прафэсар
