کانال گروه نجوم دانشگاه صنعتی شریف -اشتراک عکس و اخبار نجومی ارتباط با ادمین کانال @sharifastro
چند فکت مهم راجع به سیاه چاله ها:
۱:نزدیک ترین:
نزدیک ترین سیاه چاله،Gaia BH1هست که حدود ۱۵۰۰سال نوری از مافاصله دارد!
هرسال نوری معادل حدود ده به توان دوازده کیلومتراست.
۲-دورترین:
دورترین سیاهچاله دیده شده،درمرکز کهکشان قرارداردبه نام QSO J0313-1806که حدود۱۳میلیارد سال نوری از ما فاصله دارد!
۳-بزرگترین:
عظیم ترین سیاهچاله دیده شده،TON 618که حدود ۶۶میلیارد برابر خورشید جرم دارد.
۴-کوچکترین:
کوچکترین سیاهچاله دیده شده،فقط۳.۸برابر خورشید جرم دارد!بایک ستاره جفت شده است.
۵-Spaghettification black hole:
منظور زمانی است که مواد نزدیک به سیاه چاله شده و بصورت افقی فشرده میشود و عمودی کش پیدا میکند و به شکل نودل درمی آید.
۶-اسپین:
همه سیاه چاله ها داری اسپین هستند.پرسرعت ترین آن ها،GRS 1915+105 هست که هزار دور بر ثانیه میچرخد!
۷-شتاب دهنده ذرات:
سیاه چاله های غول پیکر در نزدیکی مرکز کهکشان،میتوانند ذرات را تا نزدیکی سرعت نور شتاب دهند!
۸-گرانش یکسان:
اگر خورشید را بایک سیاه چاله هم جرم با خورشید جابه جا کنید،منظومه شمسی سردتر شده اما سیارات در مدارهای خودشان باقی میمانند.
۹-انفجار ستاره ها:
یک نوع از سیاه چاله ها زمانی که ستاره های پرجرم سوختشان تمام شده و منفجر شده، به سیاه چاله تبدیل میشوند.
۱۰-بسیار پیدا:
اکثر کهکشان هایی با اندازه راه شیری،دارای سیاه چاله ای عظیم الجثه در مرکز خود هستند.نام این
سیاه چاله در راه شیری *Sagittarius Aهست (کمان ای* هم مینامند)که دارای جرمی ۴میلیارد برابر خورشید است!
📎منبع
تهیه ی مطلب:سارینانژادپور
باسلام؛
برای پیش برد اهداف کارهای نجومی،گروه نجوم دانشکده فیزیک تصمیم گرفته روز و ساعت بخصوصی را برای جلسات تعیین کند که بصورت یک هفته درمیان برگزار میشود و کارگاه ها نیز در آن ساعت با اطلاع قبلی،برگزارمیشود.
این جلسات در روز شنبه ها ساعت۱۲:۳۰برقرار است.
◾️ اولین صفحهی اقلیدس
تلسکوپ فضایی اقلیدس «اولین صفحه» از اطلس کیهانی که در حال ساخت آن است را فاش کرد. بخشی از نقشهی کیهان که توسط اقلیدس ساخته میشود، روز دوشنبه (۱۵ اکتبر) منتشر شد و شامل دهها میلیون ستاره در کهکشان راه شیری و حدود ۱۴ میلیون کهکشان دور از کهکشان ما است.
این موزاییک عظیم کیهانی از ۲۶۰ مشاهدهی تلسکوپ اقلیدس که بین ۲۵ مارس و ۸ آوریل ۲۰۲۴ جمعآوری شده، ساخته شده و حاوی ۲۰۸ گیگاپیکسل داده است. منطقهای که نقشهبرداری شده حدود ۵۰۰ برابر عرض کامل ماه است که در آسمان زمین دیده میشود.
شاید شگفتآورترین نکته این است که این موزاییک تنها ۱٪ از کل نقشهای است که اقلیدس در شش سال آینده خواهد ساخت، زیرا این تلسکوپ شکلها، فاصلهها و حرکتهای کهکشانها را تا فاصله ۱۰ میلیارد سال نوری دنبال میکند. این تلاش نه تنها به بزرگترین نقشه سهبعدی کیهان تبدیل خواهد شد، بلکه مقیاس وسیع آن به دانشمندان کمک میکند تا رازهای ماده تاریک و انرژی تاریک را که گاهی با عنوان «جهان تاریک» شناخته میشوند، بررسی کنند.
تلسکوپ فضایی اقلیدس در ژوئیه ۲۰۲۳ به فضا پرتاب شد و از فوریه ۲۰۲۴ به انجام مشاهدات علمی پرداخت. این تلسکوپ فضایی با زاویه باز و دوربینی ۶۰۰ مگاپیکسلی قادر است نور مرئی و نور نزدیک به مادون قرمز را با استفاده از یک طیفسنج ثبت کند. این امکان اندازهگیری «انتقال به سرخ» را فراهم میکند، یعنی تغییرات طولموجهای نوری که به دلیل دور شدن کهکشانها از راه شیری به ما میرسند.
حدود ۱۲٪ از دادههای برنامهریزیشده اقلیدس تا کنون جمعآوری شده است و انتشار ۵۳ درجه مربعی از این نقشه، که شامل پیشنمایشی از مناطق میدان عمیق اقلیدس است، برای مارس ۲۰۲۵ برنامهریزی شده است. اولین سال دادههای کیهانشناسی این مأموریت در سال ۲۰۲۶ برای جامعه علمی منتشر خواهد شد.
🔗 منبع
📷 تصویر: این نمای کامل از موزاییک که در ۱۵ اکتبر منتشر شد، تنها ۱ درصد از نقشهبرداری ۶ ساله برنامهریزیشدهی اقلیدس را نشان میدهد.
تهیهی مطلب: حانیه ملکی
🔭@sharifastronomy
◾️ سیاهچالهها نمیتوانند از نور درست شوند
شکلگیری سیاهچالهها از تمرکز جرمهای بزرگ، مانند ستارگان پیر، شناخته شده است. اما طبق نظریه نسبیت عام، آنها همچنین میتوانند از نور فوقالعاده شدید شکل بگیرند. نظریهپردازان دههها دربارهی این ایده بحث کردهاند. با این حال، محاسبات یک تیم تحقیقاتی اکنون نشان میدهد که سیاهچالههای ناشی از نور امکانپذیر نیستند؛ زیرا اثرات مکانیک کوانتومی باعث اتلاف بیش از حد انرژی میشوند و فروپاشی نمیتواند ادامه یابد.
چگالیِ جرمی فوقالعادهای که توسط یک ستاره فروپاشیده تولید میشود میتواند فضازمان را به شدت خم کند؛ بهطوری که هیچ نوری نتواند از آن منطقه خارج شود. طبق نظریهی نسبیت عام، تشکیل سیاهچاله از نور امکانپذیر است زیرا جرم و انرژی معادل هستند؛ بنابراین انرژی در یک میدان الکترومغناطیسی نیز میتواند فضازمان را خم کند. سیاهچالههای الکترومغناطیسیِ فرضی بهطور عمومی به عنوان "کوگلبلیتزه" شناخته شدهاند، که اصطلاحی آلمانی برای "برق توپی" است، که توسط فیزیکدان دانشگاه پرینستون، جان ویلر، استفاده شده است.
مشکل این است که در شدت میدان الکترومغناطیسیای لازم است، بسیاری ذرهی کوانتومی تولید میشوند؛ فوتونهای بسیار متمرکز ممکن است در فرایندی به نام اثر شوینگر بهطور خودبهخود به جفتهای الکترون-پوزیترون تجزیه شوند. این ذرات توسط میدان الکترومغناطیسی شدید شتاب داده میشوند، سپس از منطقه خارج میشوند و انرژی را با خود میبرند.
سؤال این است که آیا فروپاشی گرانشی هنوز امکانپذیر است یا ازدستدادن انرژی ناشی از اثر شوینگر باعث تضعیف آن میشود. خوزه پولو-گومز، فیزیکدان ریاضی از دانشگاه واترلو در کانادا و همکارانش محاسباتی انجام دادهاند تا ببینند کدام طرف توازن را به خود میکشاند.
پولو-گومز و همکارانش دریافتهاند که اثر شوینگر واقعاً انرژی میدان الکترومغناطیسی لازم را قبل از آنکه کوگلبلیتزهایی در مقیاسهای (29-^10) تا (8^10) متر بتوانند شکل بگیرند اتلاف میکند. مقیاسهای طول کوچکتر به مقیاس پلانک نزدیک میشوند، مقیاسی که در آن نظریهی میدان کوانتومی از کار میافتد، در حالی که در مقیاسهای بزرگتر هیچ فرآیند شناخته شدهای در جهان وجود ندارد که انرژی کافی برای ایجاد سیاهچاله از نور داشته باشد.
🔗منبع
🔭@sharifastronomy
⚫️🔵 تکانه
سی و سومین شمارهی نشریهی تکانه با احترام تقدیم میشود.
این شماره در بهار ۱۴۰۳ به سردبیری هانیه حاتمی، کاویان زارع و حانیه ملکی آماده شده است.
مطالبی که در این شماره میخوانید:
- ولگردی در پیچوخم دیانای
- فیلترهایی برای رصد هیدروژن خنثی در کهکشان
- کاوش در مرزهای سکونتپذیری
- تاریخچهی آزمایشگاه آکوستیک
- سرن
- عمر میونها
- یک بازی کوانتومی
- فروکاستگرایی
- مصاحبه با دکتر باغرام
- مصاحبه با دکتر مشحون
- مصاحبه با دکتر بنیهاشمی و آقای طباطبایی
- معرفی کتاب: گرانش ناموضعی، نوشتهی بهرام مشحون
از اینکه تکانه را میخوانید سپاسگزاریم!
@takaneh_physics_sharif
الدبران(درخشانترین ستارهی برج ثور) در آستانه پنهان شدن توسط ماه غول پیکر در نور روز، 2 اکتبر 2015.
باب کینگ / آسمان و تلسکوپ این آنتارس نیست، بلکه الدبران است، از نظر روشنایی و رنگ مشابه آنتارس است و در نور روز آسمان آبی در 2 اکتبر 2015 مخفی می شود. عکاس باب کینگ نوشت: "من این عکس را با یک آیفون قدیمی از طریق یک دوربین 10 اینچی گرفتم، کمی قبل از اینکه ماه یک ساعت پس از طلوع خورشید الدبران را پنهان کند."
ماه نیمهکامل بود.
سلام
نشریه شباهنگ قصد دارد در راستای بهبود کیفیت مجله و گسترش پوشش اخبار دنیای روز نجوم با افراد بیشتری همکاری کند.
صاحب امتیاز نشریه دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف است و میتوانید در بخشهای مختلفی از جمله صفحهآرایی، تولید محتوا، ویراستاری و ... با آن همکاری کنید.
در صورت تمایل لطفا فرم زیر را پر کنید و منتظر تماس ما باشید.
https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSeSznUCEOFsYUH2tMyCQfKhLRVwAgyYfbn1BJ72W1mJ7V5HNA/viewform?usp=sf_link
💻 نسخهی الکترونیکی نشریهی شباهنگ
🌀 شمارهی ۲۰ - بهار ۱۴۰۳
🏢 نشریهی علمی دانشجویان فیزیک دانشگاه صنعتی شریف
دانلود این شماره و شمارههای پیشین این نشریه در وبگاه شباهنگ:
https://spssa.ir/نشریه-شباهنگ/
🆔 @shabahang_sut
🆔 @anjoman_elmi_phys_sut
🆔 @sharifastronomy
این هفته در جستوجوی دنیای نجوم، به "ایستگاه فضایی" سیاوش صفاریانپور رسیدیم.
او که مجری و تهیهکنندهی تلوزیون است و شاید از این طریق آشنایی نسبی نیز با او داشته باشید، اجرای این پادکست علمی را بر عهده دارد و "ایستگاه فضایی" را با همکاری مجلهی نجوم پیش میبرد.
در هر یک از اپیزودهای این پادکست، بخشهای جذابی وجود دارد که به معرفی هرچه بهتر فضا و نجوم کمک میکند و برای کسانی که تجربهی رصد نداشتند و یا با این فرایند جذاب آشنایی ندارند نیز باید بگوییم که قرار است در بخش آسمان نمای این پادکست، شنوندگان را به دیدن آسمان شب ببرند تا شما تجربهی یک رصد خلاقانه با میهمانان ایستگاه فضایی داشته باشید.
شما میتوانید این پادکست را از اپلیکیشنهایی همچون castbox بشنوید.
#معرفی
منجمان موفق شدند برای اولینبار نقشه میدان مغناطیسی سیاهچاله مرکزی کهکشان راه شیری را ثبت کنند. این تصویر نشاندهنده یک میدان چرخشی است که احتمالاً به وجود یک جت کشفنشده اشاره دارد.
سیاهچاله مرکزی کهکشان راه شیری جرمی حدود ۴.۳ میلیون برابر خورشید در فاصله ۲۷ هزار سال نوری از زمین دارد و یک سیاهچاله فعال است، زیرا هرآنچه را که در اطراف باشد، به درون خود میکشد. اخیراً منجمان با استفاده از تلسکوپ «EHT» (ایونت وریزون) با کمک نور پلاریزاسیون موفق شدهاند برای اولینبار تصویر میدان مغناطیسی اطراف این سیاهچاله را ثبت کنند.
📎منبع
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
و تاریکی به پایان میرسد؟
به دنبال یافتن تاثیرات انرژی تاریک بر تحول کیهان، ابزار اسپکتروسکوپی انرژیتاریک یا به اختصار DESI در صدد ساخت بزرگترین نقشه 3D از کیهان میباشد.
این مهم از ۲۰۱۳ پی ریزی شده است و قرار است در قالب یک پروژه ۵ ساله به کمک سه تلسکوپ مختلف که DESI بر روی آنها نصب شده است آسمان را پیمایش کند. این ابزار به طور کلی شامل یک صفحه کانونی با ۵۰۰۰ میکروکامپیوتر به همراه بانکی از طیفسنجهای نوری است.
پیش از آغاز پروژه ۵ ساله، دیتاهای حاصل از یک سال دادهکاوی به نام EDR در ژوئن 2021 منتشر شد و در اختیار عموم قرار گرفت که ۱ درصد(۸۰ ترابایت) از نقشه نهایی خواهد بود (برای دسترسی به EDR اینجا را کلیک کنید).
به تازگی اولین فاز این پروژه پیموده شده و سه مقاله با عناوین مختلف ماحصل DESI Y1 میباشد که با نتایج دادههای اولین سال این پروژه به طبع رسیده است.
نوسانهای آکوستیک باریونی یا BAO که در پلاسمای داغ پیش از بازترکیب رخ میدادند، پس از سردشدن کیهان به عنوان خطکش کیهانی شناخته میشوند. زیرا زمانی که اتمها پس از بازترکیب پایدار شدند محیط انتشار آنها که پلاسما بود دیگر وجود ندارد و این موجها به نوعی فریز شدهاند و حبابی از موجها به جا میماند که شعاع آن بیشترین مسافت طی شده توسط نوسانها خواهد بود و مانند یک مقیاس کیهانی قابل استفاده است.
با نظر به انبساط کیهان و چگونگی تحول این خطکش کیهانی، ساختار مرموز مهمترین جز عالم یعنی انرژیتاریک آشکار میشود. نتیجهای که در گام اول از آنالیز دادههایDESI Y1 استنباط شده به نمودار بالا ختم میشود.
محور افقی، زمان را به طور معکوس نشان میدهد و به سمت کودکی کیهان پیش میرود. محور عمودی، شعاع اندازهگیریشده حباب موجهای آکوستیک نسبت به مقداری که مدل پیشتاز و مقبول ΛCDM پیشبینی میکند را نمایان میکند. خط تیرهرنگ برای مدل ΛCDM است و خط چین طبق مدلی متفاوت از نمونه پیشتاز است که برای انرژیتاریک تحول زمانی قائل شده است. با اینکه ΛCDM تحول زمانی انرژی تاریک را رد میکند ولی به نظر میرسد از مدل دیگر در پیشبینی شعاع حباب ضعیف تر عمل کرده است. به همین دلیل شک و تردید ها درباره این مدل قدرتمند افزایش پیدا کرده است.
با این وجود تا ۴ سال آینده کماکان به روشنی بیشتری دست پیدا خواهیم کرد.
منابع:
https://www.desi.lbl.gov/
https://en.wikipedia.org/wiki/Baryon_acoustic_oscillations
لینک سه مقاله در arxiv.org:
https://arxiv.org/abs/2404.03000
https://arxiv.org/abs/2404.03001
https://arxiv.org/abs/2404.03002
تهیهی مطلب: پرهام مهرآرا
🔭@sharifastronomy
همانطور که سیارات منظومه شمسی به دور خورشید میچرخند، گاهی اوقات تعداد کمی از آنها در آسمان در یک راستا به نظر میرسند، اما آیا تا به حال هر هشت سیاره منظومه شمسی در یک خط قرار گرفتهاند؟
این سوالی است که قصد داریم به آن پاسخ دهیم.
پاسخ این سوال بستگی به این دارد که چقدر در تعریف «هم ترازی» یا هم راستا شدن سخاوتمند باشیم. به نقل از لایوساینس، برای شروع باید گفت که مدار سیارات همگی با درجات مختلف نسبت به استوای خورشید انحراف دارند.
آرتور کوزوسکی، اخترفیزیکدان دانشگاه پیتسبورگ، میگوید: این بدان معناست که وقتی به نظر میرسد سیارات در آسمان تراز شدهاند، در واقعیت احتمالاً در یک خط مستقیم در فضای سهبعدی قرار نگرفتهاند. نیکیتا مادهانپال، اخترفیزیکدان دانشگاه ویتز در آفریقای جنوبی، میگوید: مفهوم هم ترازی سیارهای بیشتر به ظاهر بصری آن از منظر ما بر روی زمین مربوط میشود تا هم ترازی فیزیکی واقعی قابل توجه آنها در فضا.
مقارنه سیارهای زمانی رخ میدهد که دو یا چند سیاره از منظر ما روی زمین نزدیک به هم قرار بگیرند. توجه به این نکته مهم است که سیارات هرگز در واقعیت به هم نزدیک نمیشوند. انجمن سیارهای اشاره میکند که حتی زمانی که دو سیاره از نظر شخصی روی زمین در کنار هم به نظر میرسند، باز هم در فضا بسیار دور از هم قرار دارند. وین بارکهاوس، اخترفیزیکدان دانشگاه داکوتای شمالی، میگوید : تعریف اینکه سیارات چقدر باید نزدیک به هم به نظر برسند تا هم تراز در نظر گرفته شوند، به خوبی تعریف نشده است. هرگونه تعریفی شامل درجات زاویهای میشود، روشی که ستاره شناسان بوسیله آن فاصله ظاهری بین دو جرم آسمانی را در آسمان اندازه میگیرند.
اگر فاصله دور دایره کل افق را اندازهگیری کنید، برابر با ۳۶۰ درجه خواهد بود. به گفته رصدخانه لاس کامبرس در گلتا، کالیفرنیا، برای ارائه ایدهای از بزرگی افق باید گفت که ماه کامل در این مقیاس تنها نیم درجه به نظر میرسد. ژان میوس، هواشناس و ستاره شناس آماتور بلژیکی، محاسبه کرده است که درونیترین سیارهها یعنی عطارد، زهره و زمین به طور متوسط هر ۳۹.۶ سال یک بار در مقیاس ۳.۶ درجه قرار میگیرند.
هم ترازی سیارات به زمان بیشتری نیاز دارد. به گفته میئوس، هر هشت سیاره برای مثال هر ۳۹۶ میلیارد سال یک بار در عرض ۳.۶ درجه در یک ردیف قرار میگیرند. این بدان معناست که هرگز رخ نداده و نخواهد داد که همه سیارات با هم در یک راستا قرار بگیرند زیرا خورشید تقریبا طی ۶ میلیارد سال آینده به یک کوتوله سفید تبدیل میشود. در طی این فرآیند، خورشید به یک غول قرمز تبدیل میشود و اندازه آن بزرگ میشود و عطارد، زهره و احتمالاً زمین را میبلعد. بنابراین، تنها پنج سیاره در منظومه شمسی ما باقی خواهند ماند.
احتمال اینکه هر هشت سیاره در مقیاس یک درجه از آسمان قرار بگیرند بسیار کمتر است. به گفته میوس، این اتفاق به طور متوسط هر ۱۳.۴ تریلیون سال اتفاق میافتد و در مقایسه باید گفت که کیهان حدود ۱۳.۸ میلیارد سال سن دارد.
همترازی سیارهای عملاً هیچ تأثیر فیزیکی قابل توجهی بر روی زمین ندارند. تنها تأثیر آن بر زمین جلوه فوقالعاده قابل مشاهده در آسمان خواهد بود. هیچ خطری از سوی زمین لرزههای تقویت شده یا هر مورد دیگری وجود ندارد. تغییر در نیروی گرانشی که زمین به دلیل همترازی سیارهای تجربه خواهد کرد نیز ناچیز است.
📎منبع
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
اولین سیاره فراخورشیدی در سال ۱۹۹۵ کشف شد.
امروز تعداد سیارههای فراخورشیدی کشفشده به بیش از پنج هزار عدد میرسد. بیش از نیمی از این اکتشافات حاصل دادههای تلسکوپ فضایی کپلر ناسا هستند که در سال ۲۰۰۹ برای بررسی رواج سیارههای قابل سکونت شبیه زمین در کهکشان راه شیری به فضا فرستاده شد.
کشف اولین سیاره شبیه زمین همیشه رویای دیرینهی ستارهشناسان بوده است و امروز در میان اکتشافات جدید به دنیاهای سنگی و کوچکی مانند زمین برمیخوریم که در کهکشان راه شیری به وفور یافت میشوند. برای اینکه سیارهای در گروه سیارههای قابل زیست قرار بگیرد باید نسبتاً کوچک و البته سنگی باشد و در کمربند حیات ستارهی خود قرار بگیرد. کمربند حیات به موقعیتی از مدار یک ستاره گفته میشود که امکان جاری شدن آب مایع را روی سطح سیاره فراهم میکند. با بهبود فناوریهای تلسکوپی، میتوان به معیارهای دیگری مثل ترکیب جوی سیاره و فعالیت ستارهی والد پی برد.
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
دومین تصویر از سیاه چاله کهکشان M87، اولین کهکشانی که انسانها آن را دیدند، نشان میدهد که سایه این سیاه چاله یک سال بعد از تصویر اول همچنان پابرجا بوده است. این تصویر را تلسکوپ افق رویداد در تاریخ ۲۱ آوریل ۲۰۱۸، یک سال و ۱۰ روز بعد از اولین تصویر، تهیه کرده و پژوهشگران آن را بهتازگی منتشر کردهاند. همانند تصویر اول، یک حلقه روشن از مواد با دماهای بسیار بالا دور این سیاه چاله میبینیم که مطابق پیشبینیهای نظریه نسبیت عام اینشتین، یک سایه تاریک در قلب آن وجود دارد.
سیاه چاله M87 یک سیاه چاله کلانجرم است که در فاصله ۵۵ میلیون سال نوری از زمین قرار دارد و جرم آن ۶٫۵ میلیارد برابر جرم خورشید است. این سیاه چاله در قلب هسته کهکشانی فعال M87 قرار دارد و بهتدریج از مواد اطراف خود تغذیه میکند. موادی که وارد این سیاه چاله نمیشوند در میدان مغناطیسی آن شتاب میگیرند و پس از رسیدن به قطبها با سرعتی نزدیک به سرعت نور به بیرون پرتاب میشوند.
اخترشناسان با مطالعه تصویر اول از سیاه چاله قلب کهکشان M87 توانستند اطلاعات بسیاری درباره ساختار میدانهای مغناطیسی و گاز و پلاسمای اطراف سیاه چاله بهدست آورند.
نظریه نسبیت عام پیشبینی میکند که عرض یک سیاه چاله تا حد زیادی تنها به یک عامل بستگی دارد: جرم آن؛ یعنی تا زمانی که جرم کهکشان M87 تغییر قابلتوجهی نکند، عرض آن نیز ثابت باقی خواهد ماند.
تصویر جدید سیاه چاله M87 تأیید میکند که عرض آن در طول یک سال تغییری نکرده. با این حال، تفاوتهایی در روشنایی دیسک اطراف این سیاه چاله وجود دارد که آشفتگی مواد اطراف سیاه چاله علت این تغییرات هستند.
این مشاهده مهم است. ارزیابیها نشان میدهند که سیاه چاله M87 با نرخ نسبتاً آرامی مواد اطراف خود را درونش ادغام میکند. درنتیجه، جرم این سیاه چاله در طول تاریخ انسانها تغییر قابلتوجهی نخواهد داشت.
طبق نظریه نسبیت عام اینشتین، سطح افق رویداد سیاه چاله، که نقش مرز بیرونی سیاه چاله را بازی میکند، بهطور عمده به جرم سیاه چاله بستگی دارد. به این ترتیب، ثابت ماندن قطر سیاه چاله در هر دو تصویر یک اثبات عملی دیگر برای این نظریه است.
با این حال، این دو تصویر تفاوتهایی نیز دارند. در تصویر جدید، روشنترین قسمت حلقه دور سیاه چاله ۳۰ درجه در جهت خلاف عقربههای ساعت جابجا شده است. این چیزی است که تیم تلسکوپ افق رویداد انتظار آن را داشت. جابجایی روشنایی حلقه نشان میدهد که آشفتگی مواد اطراف سیاه چاله مقدار یکنواختی ندارد.
اخترشناسان پیشتر هنگام انتشار نتایج اولین تصویر این موضوع را پیشبینی کرده بودند. دیدیم که نسبیت عام میگوید اندازه حلقه اطراف سیاه چاله نباید تغییر کند. اما انتشار مواد از دیسک ادغام آشفته اطراف سیاه چاله باعث میشود تا نقطه پیک روشنایی دور یک مرکز ثابت بچرخد.
دانشمندان میتوانند از سرعت چرخش این دیسک برای ارزیابی نظریههای میدان مغناطیسی و محیط پلاسمایی اطراف یک سیاه چاله استفاده کنند.
🔗لینک منبع
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
🌑ماه چطور ساخته شد؟
در سال 2001، فرضیه ی برخورد عظیم که در دهه 1970 مطرح شده بود، محتملترین توضیح برای شکلگیری ماه دانسته شد. این فرضیه میگوید کرهای نوزاد به نام «تیا»، به اندازه مریخ، در مدار پیش زمین (زمین در حالت پیش سیاره) شکل گرفت؛ اما به خاطر اندازه و جرمش سرانجام حدود 4.5 میلیارد سال پیش با زاویهای اریب به سیاره ما برخورد کرد. این برخورد نه تنها تیا را به کل نابود کرد، بلکه بخشی از جُبه سیلیسی زمین را هم جدا میکند. هنگاهی که تکههای جداشده از زمین راهی فضا شدند، گرانش بر آنها حاکم شد و آنها را در مداری دور زمین جمع کرد و بعد توده تودهشان کرد. سرانجام از این تودهها جسمی به اندازه ماه شکل گرفت. در سال 2014 و در پشتیبانی از همین نظریه، «دنیل هروارتس» از دانشگاه گوتینگن آلمان به همراه گروهش، سنگهای ماه که فضانوردان آپولو به زمین آورده بودند را بررسی کرد و دریافت که اختلافها در ترکیبات ایزوتوپی زمین و ماه نشان میدهد که 40 درصد ماه از تیا ساخته شده است.
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭 @sharifastronomy
اولین جلسه :شنبه ۱۹آبان ماه ۱۲:۳۰ در انجمن علمی دانشکده فیزیک 🪐
Читать полностью…ساعت9:29بامداد به وقت EST،اسپیس ایکس دراگون با بیش از شش هزار پوند فراورده و آذوقه ،از مرکز فضایی Kennedyناسا در فلوریدا،زمین را ترک کرده و به سمت ایستگاه فضایی بین المللی حرکت کرده و پیش بینی میشود حدود 10:15بامداد به وقت EST به بندر هارمونی ایستگاه فضایی برسد.
ناسا از طریق لینک زیر توانایی تماشای پهلو گرفتن دراگون را برای عموم فراهم کرده.https://plus.nasa.gov/
این ماموریت برای تامین مجدد ده ها آزمایش تحقیقاتی،غذا وتجهیزات برای خدمه انجام شده.
دراگون چندین ازمایش جدید مانند Coronal Diagnostic برای بررسی بادهای خورشیدی و چگونگی تشکیل آن ترتیب داده؛همچنین خزه های قطب جنوب را با خود حمل میکند برای بررسی اثرات ترکیبی تشعشعات کیهانی و میکرو گرانش بر سیارات.دراگون حاوی دستگاهی برای ازمایش جوش سردفلزات در ریز گرانش وبررسی اینکه چگونه فضا بر این مواد مختلف تاثیرمیگذارد،هست.
این فضاپیما قرار براین است تا ماه دسامبر در ایستگاه فضایی بین المللی بماند و سپس با تحقیقات و محموله به سواحل فلوریدا برمیگردد.
لینک زیر حاوی اطلاعات بیشتری راجع به تجهیزات منتقل شده هست:
https://www.nasa.gov/mission/nasas-spacex-crs-31/
© ESA/Euclid/Euclid Consortium/NASA, image processing by J.-C. Cuillandre (CEA Paris-Saclay), G. Anselmi; CC BY-SA 3.0 IGO or ESA Standard Licence.
Читать полностью…📎نسخهی الکترونیکی سی و سومین شمارهی نشریهی تکانه تقدیم میشود.
#تکانه نشریهی علمی-آموزشی دانشجویان فیزیک دانشگاه صنعتی شریف
@takaneh_physics_sharif
بررسی همرفت خورشید بهوسیلهی امواج صوتی
تیمی از فیزیکدانان خورشیدی در مرکز اخترفیزیک و علوم فضایی دانشگاه نیویورک ابوظبی (CASS)، به سرپرستی دکتر کریس اس. هانسون، ساختار درونی ابرگرانولهای خورشید، یک ساختار جریانی که حرارت را از درون پنهان خورشید به سطح آن منتقل میکند، را فاش کردهاند. تحلیل محققان از ابرگرانولها چالشی برای فهم کنونی از همرفت خورشیدی ایجاد میکند.
خورشید در هسته خود از طریق همجوشی هستهای انرژی تولید میکند؛ این انرژی سپس به سطح منتقل میشود و به صورت نور خورشید از آنجا خارج میگردد. در یک مطالعه با عنوان "همرفت خورشیدی در مقیاس ابرگرانول که توسط نظریه طول اختلاط توضیح داده نمیشود"، که در مجلهی Nature Astronomy منتشر شده، محققان توضیح میدهند که چگونه با استفاده از تصاویر داپلر، شدت و مغناطیسی از تصویربردار هلیوسیزمیک و مغناطیسی (HMI) روی ماهواره رصدخانه دینامیک خورشیدی ناسا (SDO)، حدود ۲۳,۰۰۰ ابرگرانول را شناسایی و مشخص کردهاند.
چون سطح خورشید برای نور مات است، دانشمندان NYUAD از امواج صوتی برای بررسی ساختار درونی ابرگرانولها استفاده کردند. با تحلیل چنین مجموعه داده بزرگی از ابرگرانولها، که تخمین زده میشد تا ۲۰,۰۰۰ کیلومتر (~۳% به درون) زیر سطح خورشید گسترش یابند، دانشمندان توانستند جریانهای صعودی و نزولی مرتبط با انتقال حرارت ابرگرانولها را با دقت بیسابقهای تعیین کنند. علاوه بر استنباط اینکه ابرگرانولها تا چه عمقی گسترش مییابند، دانشمندان همچنین دریافتند که جریانهای نزولی حدود ۴۰% ضعیفتر از جریانهای صعودی هستند، که نشان میدهد یک جزء ناشناخته از جریانهای نزولی وجود دارد.
از طریق آزمایشهای گسترده و استدلالهای نظری، نویسندگان نظریه پردازی میکنند که جزء "ناپیدا" یا نامشهود میتواند شامل ستونهای کوچک (حدود ۱۰۰ کیلومتر) باشد که پلاسما سردتر را به درون خورشید منتقل میکنند. امواج صوتی در خورشید برای حس کردن این ستونها بسیار بزرگ هستند و این باعث میشود جریانهای نزولی ضعیفتر به نظر برسند. این یافتهها توسط توصیف طول اختلاطی از همرفت خورشیدی قابل توضیح نیست.
🔗 منبع
🔭 @sharifastronomy
پنجشنبه 23 اردیبهشت
■ ماه کامل، آنتارس(درخشانترین ستارهی صورت فلکی کژدم) را پنهان می کند. امشب ماه گرد درخشان، درست از جلوی آنتارس عبور میکند و در جنوب شرقی ایالات متحده آمریکای مرکزی، شمال شرقی آمریکای جنوبی، دریای کارائیب و بخش هایی از غرب و مرکز آفریقا میتوان آن را مشاهده کرد.
در جاهای دیگر، قابل مشاهده نمیباشد.
هر جا که غیبت اتفاق بیفتد، ستاره در لبهی درخشان ماه ناپدید می شود، سپس از پشت "هلال تاریک" بسیار نازک شب در لبهی دیگر دوباره ظاهر می شود. بنابراین در هر دو مورد شما قطعا برای دیدن این پدیده به تلسکوپ نیاز خواهید داشت.
یک طوفان ژئومغناطیسی "شدید" G5 در آخر هفته گذشته زمین را درنوردید و بینندگان را تا جنوب فلوریدا با پرده های سبز و قرمز نور مسرور نمود.
این نورهای درخشان و رنگین کمانی با چشم غیرمسلح قابل رویت نبودند. در عرض های جغرافیایی میانی و جنوبی، حتی شفق های شدید نیز کم نور هستند و آسمانی که بیشتر مردم در آن زندگی می کنند روشن است. بیشتر بینندگان پرده های سفید را فقط با اشاراتی از رنگ توانستند مشاهده نمایند. با این حال، عکسها به لطف نوردهیهای چند ثانیهای، میزان واقعی این رنگها را نشان دادند: «سرعت شاتر» چشم 1/50 ثانیه است و مخروطهای چشم ما به حداقل مقدار نور برای درک رنگ نیاز دارند.
در ابتدا پیش بینی می شد که این رویداد یک طوفان ژئومغناطیسی G4 (شدید) باشد، اما سازمان ملی اقیانوسی و جوی (NOAA) در نهایت آن را به عنوان G5 (شدید) تعیین کرد. چنین رویدادی از اکتبر 2003 از مسیر زمین عبور نکرده است.
طوفان ژئومغناطیسی آخر هفته گذشته پس از ظهور یکی از بزرگترین گروههای لکههای خورشیدی که در دو دهه گذشته بر روی خورشید ظاهر شدهاند، شش پرتاب جرم تاجی (گابهای گاز خورشیدی یونیزهشده) را در جهت ما ایجاد کرد. آن گودها با بادهای خورشیدی که دائماً از خورشید و در سراسر منظومه شمسی به بیرون میچرخد، حرکت میکردند (و حتی از آن پیشی میگرفتند). برخی از CMEهای بعدی به موارد قبلی رسیدند و هنگامی که سرانجام به زمین رسیدند، رویداد قدرتمندتری را ایجاد کردند.
میدانهای مغناطیسی که با ذرات باردار و بسیار سریع حرکت میکنند، دوباره با میدان مغناطیسی خود زمین مرتبط میشوند و به ذرات خورشیدی اجازه ورود به اتمسفر بالای ما را میدهند، جایی که با اتمهای اکسیژن برخورد میکنند و رنگهای سبز و قرمز تولید میشود. سبز رنگ معمولیتری برای شفقهای قطبی است که توسط اکسیژن در ارتفاعات متوسط تولید میشود. اما شفق های قرمز زمانی که یک طوفان ژئومغناطیسی مانند این وجود دارد که ذرات پرانرژی را به اتمسفر می ریزد بیشتر محتمل است. قرمز از اکسیژن کمیاب در بالاترین نقطه می آید، به این معنی که می توان آن را از دورتر دید و باعث می شود قرمز به راحتی در عرض های جغرافیایی پایین دیده شود.
تماشاگران در سراسر ایالات متحده از این منظره لذت بردند، از مناطق روستایی شمال غربی اقیانوس آرام تا حومه بوستون و تا فلوریدا و پورتوریکو. خواننده لری بلک از سدار رپیدز، آیووا نوشت: "این شدیدترین نمایش شفقی است که من از اوت 1972 مشاهده کرده ام!" شان واکر از S&T موافق است: «شاید بهترین نمایش شفق قطبی بود که در بیش از یک دهه دیدهام، و مطمئناً بهترین نمایشی بود که از حیاط خودم دیدهام».
در زیر تعدادی از تصاویر ثبت شده در این رخداد را مشاهده می کنید.
✳️ بیستمین شمارهی نشریهی #شباهنگ (شمارهی ۲۰ - بهار ۱۴۰۳) منتشر شد!
🔹 این شماره به فورانهای سریع رادیویی پرداخته است و همچنین مصاحبهای با دکتر دانکن لوریمر حول این موضوع، در این شماره انجام شده است.
🆔 @shabahang_sut
🆔 @anjoman_elmi_phys_sut
🆔 @sharifastronomy
ما از این پس قصد داریم هر هفته به معرفی کتابها و پادکستهای مرتبط با نجوم بپردازیم تا علاقهمندان بهتر بتوانند با دنیای سحرآمیز و ناشناختهی ستارهها و کهکشانها آشنا شوند.
شما میتوانید این دسته از محتواهای کانال تلگرامی گروه نجوم را با هشتگ #معرفی جستوجو و دنبال کنید.
https://youtu.be/xdJWHXJCxpE?si=xSHyrOxYaWrIpT8x
ویدیوی شبیهسازیشدهی EDR که شامل 700000 جسم است که یک درصد از پیمایش DESI را شامل میشود. این داده کاوی بین دسامبر 2020 تا ژوئن 2021 به طول انجامیده است.
سیاهچالهی آهنربا!
گروهی از ستارهشناسان به کمک آرایه تلسکوپ EHT تصویری از سیاهچاله مرکزی کهکشان راهشیری منتشر کردهاند که از میدان معناطیسی اطراف قوس A* پرده برداشته است. با تحلیل دادههای مربوط به تصویربرداری از این هیولا پنهان در سال 2017 با روشهای مختلف تاثیر میدان مغناطیسی سیاهچاله آشکار شده است. خطوط در تصویر جهت میدان را نشان را میدهند که باعث قطبش مولکولهای دوقطبی مواد حلقه تابش میشود. نکتهای که قابل توجه است، مشابهت ساختار میدان مغناطیسی قوس A* با میدان M87، علیرغم تفاوت قابل توجه جرم دو سیاهچاله است. میدان مغناطیسی، فرایند بلع ماده و فوران جتهای انرژی را کنترل میکند و مشابهت این ساختار مغناطیسی میتواند به دلیل یک ویژگی عمومی در بین سیاهچالهها باشد. نتایج این پژوهش در Astrophysical Journal Letters به تازگی منتشر شده است.
برای اطلاعات بیشتر:
DOI: 10.3847/2041-8213/ad2df0
DOI: 10.3847/2041-8213/ad2df1
تهیهی مطلب: پرهام مهرآرا
🔭@sharifastronomy
دانشمندان سه قمر جدید در منظومه شمسی، از جمله دو قمر در اطراف نپتون و کوچکترین قمر اورانوس کشف شده در بیش از 20 سال گذشته، کشف کرده اند.
اسکات اس. شپرد از مؤسسه علوم کارنگی که از تلسکوپ های ماژلان در رصدخانه لاس کامپاناس کارنگی در شیلی استفاده کرد، گفت: «سه قمر تازه کشف شده کم نورترین قمرهایی هستند که تاکنون در اطراف این دو سیاره غول پیکر یخی با استفاده از تلسکوپ های زمینی پیدا شده اند. برای آشکار کردن چنین اجسام کم نوری نیاز به پردازش تصویر خاصی بود. این اکتشافات مستلزم گرفتن ده ها نوردهی پنج دقیقه ای در طول چند ساعت بود."
وی سه جرم با مشخصات زیر پیدا کرد:
۱.جرمی به نام S/2023 U1 با قطر ۸ کیلومتر که ۶۸۰ روز طول میکشد تا به دور اورانوس بچرخد.
۲.جرمی به نام S/2002 N5 به قطر تقریبا ۲۳ کیلومتر که تقریبا ۹ سال طول میکشد تا به دور نپتون بچرخد.
۳.جرمی به نام S/2021 N1 به قطر تقریبا ۱۴ کیلومتر که تقریبا ۲۷ سال طول میکشد تا به دور نپتون بچرخد.
شپرد برای اولین بار در 4 نوامبر، این اجرام را مشاهده کرد، همچنین قمر کوچک S/2023 U1 را در تصاویری که در سال 2021 با استفاده از تلسکوپ ماژلان و تلسکوپ سوبارو در هاوایی گرفته بود، پیدا کرد. با کشف آن، تعداد کل قمر این سیاره غول یخی به 28 می رسد.
شش قمر بزرگ در اطراف سیاره هفتم از خورشید عبارتند از: آریل، آمبریل، تیتانیا، اوبرون، پوک و میراندا که چهار قمر اول گمان میرود میزبان اقیانوسهای زیرزمینی باشند. مدارگرد پیشنهادی اورانوس در ماموریت ناسا احتمالاً بر روی یافتن اینکه آیا آن قمرها ممکن است جهان های اقیانوسی باشند تمرکز خواهد کرد.
جرم S/2023 U1 همانند قمرهای موجود خود، سرانجام به نام شخصیتهایی از آثار ویلیام شکسپیر و الکساندر پوپ نامگذاری خواهد شد. با این حال، اورانوس تنها سیاره منظومه شمسی است که به نام خدای یونانی آسمان (پدر زحل و پدربزرگ مشتری) نامگذاری شده است.
نپتون - که اخیراً مشخص شد به اندازه تصور اول آبی نیست - اکنون ۱۶ قمر دارد که مشهورترین آنها تریتون است. تصور میشود که این یک دنیای اقیانوسی است و یکی از امیدوارکنندهترین مکانها در کل منظومه شمسی برای جستجوی نشانههای حیات است.
مانند قمرهای موجود نپتون - که شامل نایاد، تالاسا، دسپینا، گالاتیا و پروتئوس نیز می شود - دو قمر تازه کشف شده آن در اساطیر یونان به نام اساطیر دریایی Nereid نامگذاری خواهند شد.
برای ستاره شناسان، سیاره ای بسیار سخت تر از سیارات نزدیک به زمین است که فهرستی از قمرهای سیارات بیرونی نپتون و اورانوس را تکمیل کنند. همه قمرهای با اندازه حدود 2 کیلومتر در مشتری پیدا شده اند، در حالی که در زحل 3 کیلومتر است. با این حال، برای اورانوس و نپتون، به ترتیب بین 8 تا 14 کیلومتر است. این تا حدی به این دلیل است که مشتری و زحل چندین بار توسط فضاپیماها بازدید شده اند، در حالی که اورانوس و نپتون تنها یک بار توسط کاوشگر وویجر 2 ناسا در سال های 1986 و 1989 بازدید شده اند.
با این حال، یک هم ترازی سیاره ای نادر در دهه 2030 ممکن است دریچه ای برای بازدید از اورانوس و نپتون پس از تیراندازی در اطراف مشتری ایجاد کند - اگرچه هر فضاپیما باید تا اوایل دهه 2030 زمین را ترک کند تا تا دهه 2040 به اورانوس برسد.
🔗لینک منبع
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
دستهای از تصاویر تازه منتشرشده توسط تلسکوپ فضایی جیمز وب با جزئیات قابلتوجه 19 کهکشان مارپیچی را نشان میدهد که نسبتاً نزدیک کهکشان راه شیری ما زندگی میکنند و سرنخهای جدیدی در مورد شکلگیری ستارهها و همچنین ساختار و تکامل کهکشانی ارائه میدهند. این تصاویر روز دوشنبه توسط تیمی از دانشمندانِ درگیر در پروژهای به نام فیزیک با وضوح زاویهای بالا در کهکشانهای نزدیک (PHANGS) که در چندین رصدخانهی بزرگ نجومی کار میکند، منتشر شد. نزدیکترین کهکشان از میان 19 کهکشان NGC5068 نام دارد که حدود 15 میلیون سالنوری از زمین فاصله دارد و دورترین آنها NGC1365 است که حدود 60 میلیون سالنوری از زمین فاصله دارد.
تلسکوپ فضایی جیمز وب (JWST) در سال 2021 به فضا پرتاب شد و در سال 2022 شروع به جمعآوری دادهها کرد و درک جهان اولیه را تغییر داد و در عین حال عکسهای شگفتانگیزی از کیهان گرفت. جیمز وب بهطور عمده در طولموج مادون قرمز رصد میکند.
توماس ویلیامز، اخترشناس دانشگاه آکسفورد، که پردازش دادههای این تیم را بر روی تصاویر هدایت میکند، میگوید: «این دادهها مهم هستند زیرا دیدگاه جدیدی در مورد اولین مرحلهی شکلگیری ستارهها به ما میدهند. ستارهها در اعماق ابرهای غبارآلود متولد میشوند که بهطور کامل نور را در طولموجهای مرئی مسدود میکنند - چیزی که تلسکوپ فضایی هابل به آن حساس است - اما این ابرها در طولموجهای JWST روشن میشوند. ما اطلاعات زیادی در مورد این فاز نداریم، حتی نمیدانیم این دوره واقعاً چقدر طول میکشد، و بنابراین این دادهها برای درک چگونگی شروع زندگی ستارگان در کهکشانها حیاتی خواهد بود.»
🔗لینک منبع
🔭@sharifastronomy
این سیاره کشفشده را که «الاچاس۴۷۵بی» نام نهادهاند، تقریباً به اندازه کره زمین است و ۴۱ سال نوری از سیاره ما فاصله دارد.
قطر سیاره «الاچاس۴۷۵بی» که در صورت فلکی هشتک قرار دارد، ۹۹ درصد از قطر زمین بزرگتر و چند صد درجه گرمتر از آن است.
پیشتر اطلاعات به دست آمده از ماهواره نقشهبردار فراخورشیدی گذران موسوم به «تس» (TESS) از وجود چنین سیارهای حکایت داشت اما تلسکوپ فضایی جیمز وبتوانست آن را به سرعت ببیند و تأیید کند.
دیدن چنین سیارات کوچک و سنگلاخی به ابزارهای قوی نیاز دارد.
کوین استیونسون از دانشگاه جانز هاپکینز که در هدایت این ماموریت مشارکت دارد، گفت که تأیید سیاره سنگلاخی، دقت ابزار مأموریت را برجسته میکند.
تا به حال چندین سیاره کشف شدهاند که شرایطی مشابه زمین داشتهاند اما سیاره «الاچاس۴۷۵بی» شبیهترین سیاره کشفشده به زمین است. فاصله این سیارات کشفشده از خورشیدشان به حدی بوده که حیات روی سطح آنها ممکن بوده است.
محققان امیدوارند که با گذشت زمان بتوانند جو سیاره «الاچاس۴۷۵بی» را بهتر توصیف کنند.
تهیهی مطلب: فاطمه برزویی
🔭@sharifastronomy
⭕️سمینار هفتگی گروه فیزیک دانشگاه⭕
شهید چمران اهواز برگزار می کند
💡موضوع ارائه:
تلسکوپ اقلیدس (کاوش در جهان تاریک)
🗣 سخنران: دکتر شانت باغرام
عضو هیئت علمی دانشکده فیزیک دانشگاه صنعتی شریف
📅 زمان ارائه: چهارشنبه ۲۴ آبان ۱۴۰۲
ساعت (۱۹ الی ۲۰:۳۰)
🖥️ محل برگزاری (گوگل میت)
To join the meeting on Google Meet, click this link:
https://meet.google.com/mqh-ckxv-kcr
Or open Meet and enter this code:
mqh-ckxv-kcr
🔴 لطفاً به ساعت سمینار توجه کنید.