-
گرداننده درگاه : سیروس حامی @Cyrus_Hami
#جشن_سده
ای آتش سرخ تیرگی سوز
ای روشن آشیان بر افروز
ای بر شده آتش نیایش
ای خرمن گرم سوز سرکش...
چامه و چامه‌خوان: بانو #هما_ارژنگی
آلبوم : نوروز تا نوروز
arzhangihoma.ir
/channel/ShahnamehToosi
گزارش رویداد تاریخی #سه‌بخش_کردن_جهان_میان_پسران_فریدون
ارائه: #سیروس_حامی
هنگام : شنبه - ششم بهمن ۱۴۰۳
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد
«موسسه فرهنگی شاهنامه فردوسی یزد»
«موسسه فرهنگی چکامه مهر یزد»
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
🎈به فرهنگ باشد روان تندرست
🎈ایران سرزمینی کهن با فرهنگ باستانی است. سرزمین نیکی‌ها و مردمان نجیبی که ستایشگر داد و راستی و دوستی و نکوهشگر ظلم و دروغ و دشمنی‌اند. باید تا می توان از ایران گفت و نوشت. چرا که ظرف و محتوای توسعه کشور است. باید زبان فارسی را دوست داشت و در جهت ترویج آن از هیچ اقدامی دریغ نکرد. باید تا حد ممکن فرزندان کشور را با حافظ و سعدی، با فردوسی و مولوی و نظامی آشنا کرد. اگر ایده ایران از جمع معدودی نخبگان خارج شود و در میان مردم و سیاستگذاران شکل خودآگاهانه بگیرد معنای امنیت، مصلحت و منافع ملی شکل خواهد گرفت. حقیقت این است که امروزه ایران مورد غفلت قرار گرفته است و بدون وطن، کشور و ایراندوستی هیچ تحول مهمی رقم نمی‌خورد.
🎈فهرست زیر از کوشاترین و معتبرترین رسانه ها و نهادهای فرهنگیِ مستقل تشکیل شده است که جملگی در گستره‌یِ گسترده‌یِ تاریخ و ادبیات و فرهنگِ زرینِ ایران زمین می‌کوشند.
با پیوستن به این رسانه ها و نهادها به توسعه فرهنگی در جامعه یاری رسانیم.
🎈پـــــــایــنده ایــــــــــران🎈
🎀کتاب گویا (لذت مطالعه با چشمان بسته).
🎀زین قند پارسی
(درست بنویسیم، درست بگوییم).
🎀دکتر محمّد‌علی اسلامی‌نُدوشن
🎀مولانا و عاشقانه شمس(زهرا غریبیان لواسانی)
🎀رسانه رسمی استاد فریدون فرح اندوز
(گوینده و مجری رادیو و تلویزیون ملی ایران).
🎀رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه
🎀بهترین داستانهای کوتاه جهان
🎀انجمن شاهنامه‌خوانی هما
(خوانش و شرح بیتهای شاهنامه).
🎀رمانهای صوتی بهار
🎀حافظ // خیام ( صوتی )
🎀خردسرای فردوسی
(آینه‌ای برای پژواک جلوه‌های دانش و فرهنگ ایران زمین).
🎀بنیاد فردوسی خراسان
(كانون شاهنامه فردوسی توس).
🎀سرو سایـه‌فکن
(رسانه ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی).
🎀شرح غزلیات سعدی با امیر اثنی عشری
🎀چراغداران (دایرةالمعارف بزرگ صوتی ایران، صداهای نایاب فرهنگ و ادب و هنر)
🎀حافظ‌خوانی با محمدرضاکاکائی
🎀کتابخانه متون و مطالعات زردشتی
🎀بوستان سعدی با امیر اثنی عشری
🎀شاهنامه کودک هما
🎀مأدبه‌ی ادبی، شرح کلیله و دمنه و آثار ادبی فارسی (رسانه دکتر محمّدامین احمدپور).
🎀ستیغ، خوانش اشعار حافظ و سعدی و...(رسانه سهیل قاسمی)
🎀تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات ایران زمین
🎀شاهنامه برای کودکان
(قصه های شاهنامه و خواندن اشعار برای کودکان و نوجوانان).
🎀دژنپشت(کتابخانهٔ کهن سرزمین پارس به روزگار پارت‌ها)
🎀گاهگفـت
(دُرُست‌خوانیِ شعرِ کُهَن).
🎀کتاب گویای ژیگ
🎀سفر به ادبیات
(مرزبان‌نامه و گلستان، تک‌بیت‌های کاربردی )
🎀ملی‌گرایی ایرانی/شاهنامه پژوهی
🎀تاریخ نگار (روایتی متفاوت از تاریخ ایران)
🎀کانون پژوهش‌های شاهنامه
(معرفی کتاب‌ها و مقالات و یادداشت‌ها پیرامون شاهنامه).
🎀انجمن دوستداران شاهنامه البرز (اشا)
🎀فرهنگ یاریگری، توسعه پایدار و زیست بوم‌داری
🎀رهسپر کوچه رندان
(بررسی اندیشه حافظ).
🎀آرخش، کلبه پژوهش حماسه‌های ایرانی
(رسانه دکتر آرش اکبری مفاخر).
🎀تاریخ روایی ایران
🎀سخن و سخنوران
(سخنرانی و گفتگوهای نایاب نام آوران وطن فارسی).
🎀کتاب و حکمت
🎀تاریخ میانه
🎀زبان شناسی و فراتر از آن (درگاهی برای آموختن درباره زبان‌ها و فرهنگ‌ها).
🎀خواندن و شرح تاریخ عالم‌آرای عبّاسی (میلاد نورمحمدزاده).
🎀شرح کلیات سعدی
(تصحیح و طبع شادروان محمدعلی فروغی).
🎀کانال میهمان:
🎀دکتر مهدی نوریان(نویسنده، ادیب و استاد بازنشستهٔ دانشگاه اصفهان).
🎈فـــرِّ ایــــران را می سـتایـیـم.🎈
🎈هماهنگی جهت شرکت در تبادل
🎈@Arash_Kamangiiir
نگاه فردوسی به زندگی
🗣 استاد #علیرضا_قیامتی
برگرفته از 👇
dr_ghiyamati" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
با بهترین آرزوها ،درودی بی‌آلایش از ژرفای جان دارم برای همه دوستداران ایران و ایرانی. بازهم آغاز هفته نو را با پیشکش فرازی از خردنامه بی‌همال فرزانه توس گرامی می‌داریم!
نیکخواهتان - سیروس حامی
#آیین_کشورداری_در_شاهنامه_۹۸
/channel/ShahnamehToosi
خردسرای فردوسی یزد
جلوه‌گاه اندیشه و مهر ایران
/channel/XeradsarayeFerdosiYazd
آزاداندیشی در شاهنامه
🗣 استاد #علیرضا_قیامتی
برگرفته از 👇
dr_ghiyamati" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
«شهنامه» و «چکامه مهر» و «خردسرا»
دارند شنبـه‌ها ز شعف مجمعـی به پا
خوش بهره بردن از در ناب حکیم توس
تاریخ و شعر و شور و نواها و یادها!
به یاری یزدان،
نشست این هفته خردسرای فردوسی یزد
سر ساعت ۱۸:۰۰ شنبه ۲۲ دی
آغاز خواهد شد.
جایگاه :دانشگاه امام‌جواد(ع) یزد
میدان اطلسی؛ بلوار شهیدان اشرف، بلوارجوادالائمه
گامهای پرمهر ایران‌یاران گرامی‌ست.
با هم به #ایران می‌اندیشیم.
«موسسه فرهنگی شاهنامه فردوسی یزد»
«موسسه فرهنگی چکامه مهر یزد»
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
🔮به فرهنگ باشد روان تندرست🔮
🔮ایران سرزمینی کهن با فرهنگ باستانی است. سرزمین نیکی‌ها و مردمان نجیبی که ستایشگر داد و راستی و دوستی و نکوهشگر ظلم و دروغ و دشمنی‌اند. باید تا می توان از ایران گفت و نوشت. چرا که ظرف و محتوای توسعه کشور است. باید زبان فارسی را دوست داشت و در جهت ترویج آن از هیچ اقدامی دریغ نکرد. باید تا حد ممکن فرزندان کشور را با حافظ و سعدی، با فردوسی و مولوی و نظامی آشنا کرد. اگر ایده ایران از جمع معدودی نخبگان خارج شود و در میان مردم و سیاستگذاران شکل خودآگاهانه بگیرد معنای امنیت، مصلحت و منافع ملی شکل خواهد گرفت. حقیقت این است که امروزه ایران مورد غفلت قرار گرفته است و بدون وطن، کشور و ایراندوستی هیچ تحول مهمی رقم نمی‌خورد.
🔮فهرست زیر از کوشاترین و معتبرترین رسانه ها و نهادهای فرهنگیِ مستقل تشکیل شده است که جملگی در گستره‌یِ گسترده‌یِ تاریخ و ادبیات و فرهنگِ زرینِ ایران زمین می‌کوشند.
با پیوستن به این رسانه ها و نهادها به توسعه فرهنگی در جامعه یاری رسانیم.
🔮پـــــــایــنده ایــــــــــران🔮
🆔کتاب گویا (لذت مطالعه با چشمان بسته).
🆔زین قند پارسی
(درست بنویسیم، درست بگوییم).
🆔دکتر محمّد‌علی اسلامی‌نُدوشن
🆔مولانا و عاشقانه شمس(زهرا غریبیان لواسانی)
🆔رسانه رسمی استاد فریدون فرح اندوز
(گوینده و مجری رادیو و تلویزیون ملی ایران).
🆔رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه
🆔بهترین داستانهای کوتاه جهان
🆔انجمن شاهنامه‌خوانی هما
(خوانش و شرح بیتهای شاهنامه).
🆔رمانهای صوتی بهار
🆔حافظ // خیام ( صوتی )
🆔خردسرای فردوسی
(آینه‌ای برای پژواک جلوه‌های دانش و فرهنگ ایران زمین).
🆔بنیاد فردوسی خراسان
(كانون شاهنامه فردوسی توس).
🆔سرو سایـه‌فکن
(رسانه ای برای پاسداشت زبان و ادبیات فارسی).
🆔شرح غزلیات سعدی با امیر اثنی عشری
🆔چراغداران (دایرةالمعارف بزرگ صوتی ایران، صداهای نایاب فرهنگ و ادب و هنر)
🆔حافظ‌خوانی با محمدرضاکاکائی
🆔کتابخانه متون و مطالعات زردشتی
🆔بوستان سعدی با امیر اثنی عشری
🆔شاهنامه کودک هما
🆔مأدبه‌ی ادبی، شرح کلیله و دمنه و آثار ادبی فارسی (رسانه دکتر محمّدامین احمدپور).
🆔ستیغ، خوانش اشعار حافظ و سعدی و...(رسانه سهیل قاسمی)
🆔تاریخ، فرهنگ، هنر و ادبیات ایران زمین
🆔شاهنامه برای کودکان
(قصه های شاهنامه و خواندن اشعار برای کودکان و نوجوانان).
🆔دژنپشت(کتابخانهٔ کهن سرزمین پارس به روزگار پارت‌ها)
🆔گاهگفـت
(دُرُست‌خوانیِ شعرِ کُهَن).
🆔کتاب گویای ژیگ
🆔سفر به ادبیات
(مرزبان‌نامه و گلستان، تک‌بیت‌های کاربردی )
🆔ملی‌گرایی ایرانی/شاهنامه پژوهی
🆔تاریخ نگار، روایتی متفاوت از تاریخ ایران
🆔کانون پژوهش‌های شاهنامه
(معرفی کتاب‌ها و مقالات و یادداشت‌ها پیرامون شاهنامه).
🆔انجمن دوستداران شاهنامه البرز (اشا)
🆔فرهنگ یاریگری، توسعه پایدار و زیست بوم‌داری
🆔رهسپر کوچه رندان
(بررسی اندیشه حافظ).
🆔آرخش، کلبه پژوهش حماسه‌های ایرانی
(رسانه دکتر آرش اکبری مفاخر).
🆔تاریخ روایی ایران
🆔سخن و سخنوران
(سخنرانی و گفتگوهای نایاب نام آوران وطن فارسی).
🆔کتاب و حکمت
🆔تاریخ میانه
🆔زبان شناسی و فراتر از آن (درگاهی برای آموختن درباره زبان‌ها و فرهنگ‌ها).
🆔خواندن و شرح تاریخ عالم‌آرای عبّاسی (میلاد نورمحمدزاده).
🆔شرح کلیات سعدی
(تصحیح و طبع شادروان محمدعلی فروغی).
🔮کانال میهمان:
🆔موسسه مطالعاتی بشیریه (BSI)
🔮فـــرِّ ایــــران را می سـتایـیـم.🔮
🔮هماهنگی جهت شرکت در تبادل
🔮@Arash_Kamangiiir
🛫 /channel/bonyad_neyshaboor
کانال رسمی بنیاد نیشابور
جایگاه کورش و داریوش در شاهنامه
این یادداشت برگرفته از کتاب «زندگی و مهاجرت نژاد آریا بر اساس روایات ایرانی» نوشته استاد #فریدون_جنیدی است که در سال ۱۳۵۸ برای نخستین بار چاپ شد.
سخن نخست آن است که: بند شاهنامه با آنچه که امروزیان با خواندن تاریخ‌های اروپایی «تاریخ»اش می‌خوانند، همانا هنگام پادشاهی داراب، و دارای دارایان است...
پادشاهی هخامنشیان دو هنگام را در بر می‌گیرد: نخست، هنگام کورش و کمبوجیه، دو دیگر، هنگام داریوش و فرزندانش. و بدینسان می‌توان آنرا با دو نام کورشیان و داریوشیان خواند.
هنگام داریوشیان در شاهنامه به دارای دارایان (دارا پسر دارا) نامزد گردیده است و بسی از رویدادهای زمان داریوشیان در این هنگام بازگو شده است، چونان ساختن دارابگرد (تخت جمشید امروزین)، و کاخ شوش در خوزستان:
یکی شارسان کرد، زرنوش نام
به اهواز گشتند از او شادکام
کندن کانال از دریای سرخ به رود نیل و دریای مدیترانه و دیگر کانال ها که در یونان کنده شد:
ز پستی برآمد به کوهی رسید
یکی بیکران ژرف دریا بدید
بفرمود کز هند، وز رومیان
بیارند کارآزموده ردان
گشایند از این آب دریا دری
رسانند رودی به هر کشوری
چو بگشاد از آن آب، داننده بند
یکی شهر فرمود، پس سودمند
چو دیوار شهر اندر آورد گرد
ورا نام کردند دارابگرد
آتشی که در دو آتشدان سنگی کوه رحمت، کنار تخت جمشید (کاخ نوروزی دارا: دارابگرد) فروزان بوده است:
یکی آتش افروخت از تیغ کوه
پرستیدن آذر آمد گروه
زهر پیشه‌ای کارگر خواستند
همه شهر از ایشان بیاراستند
و برای آگاه شدن از کار کارگران همه کشورهای زیر فرمان هخامنشیان نیک است که به سنگ‌نوشته‌های داریوش در تخت جمشید و شوش بنگریم، و نیز اکنون بجا است که نگاره‌های دیوارهای تخت جمشید را که داستان آوردن پیشکشی‌ها از سرتاسر آن مرز بزرگ، باز می‌گوید در شاهنامه ببینیم:
فرستاده آمد ز هر کشوری
ز هر نامداری و هر مهتری
ز هند و ز فغفور و خاقان چین
ز روم و ز هر کشوری همچنین
همه پاک، با هدیه و باژ و ساو
نه پی بود با او کسی را، نه تاو!
در شاهنامه داراب پسر همای آمده است و همای گونه‌ای دیگر از هومای (هوماد) یا کشور نیک ماد است و چنانکه می‌دانیم کورش از سوی مادر، پیوسته مادیکان بود، و چرا از مای (ماد) در شاهنامه به گونه زن یاد کرده شده؟ زیرا که در زبانهای ایرانی باستان سرزمین و شهر و کشور در سخن به گونه زن بکار می‌رفته است چنانکه این ویژگی هنوز در زبانهای آریایی اروپا، و نیز در زبان تازی دیده می‌شود.
/channel/ShahnamehToosi
همسرگزینی #پسران_فریدون
(فروایش از کرانه کاسپین به سومر)
ارائه: #سیروس_حامی
هنگام : شنبه - پانزدهم دی ۱۴۰۳
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد
«موسسه فرهنگی شاهنامه فردوسی یزد»
«موسسه فرهنگی چکامه مهر یزد»
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
پاک همان پاک است
✍️ #وحید_عیدگاه_طرقبه‌ای
اینکه برخی از بیتهای فردوسی پس از پژوهشها و ارزیابی‌ها و منبع‌شناسی‌های فراوان همچنان با غلط‌های فاحش منتشر می‌شود و مسائل ابتدایی و بدیهی ادبی در تصحیح آنها رعایت نمی‌شود، نشان می‌دهد که با همهٔ گامهای استواری که برداشته شده است، هنوز یکی از شرایط لازم برای تصحیح این اثر برجسته به خوبی فراهم نشده است و آن چیزی نیست جز تسلط بر قواعد فنی شعر کهن فارسی، به ویژه اصول وزن و قافیه.
در بیت زیر از شاهنامه، در هر دو پیرایش دکتر خالقی مطلق (چاپ دبا، ج ۶، ص ۵۹۹؛ چاپ سخن، بخش دوم، ص ۵۷۷)، کلمهٔ «پاک» با خودش قافیه شده است و این اشکال از فرط بدیهی بودن مایه‌ی شگفتی است:
بشستش به دینِ به و آبِ پاک
وزو دور شد گردِ زنگار، پاک
(شاهنامه، داستان بهرام گور)
این که برخی از واژه‌ها کاربردهای ثانوی و مجازی می‌گیرند و در معناهای فرعی به کار می‌روند در قانون قافیه اثر ندارد. «نام» با «نام» به معنای «آبرو» قافیه نمی‌شود. «جای» با «جای» به معنای «رتبه و مقام» قافیه نمی‌شود. «گرفتن» با «گرفتن» به معنای «فرض کردن» قافیه نمی‌شود. «کار» با «کار» به معنای «جنگ» قافیه نمی‌شود. «خوب» با «خوب» به معنای «زیبا» قافیه نمی‌شود. پس «پاک» در کاربرد قیدی باز همان «پاک» است و نمی‌تواند با «پاک» در کاربرد صفتی قافیه شود.
عیب تکرار قافیه در مصراع دوم بیت مورد بحث جز خلاف قاعده بودن و ناسازگاری با سبک فردوسی و عرف شعر فارسی، اشکال دیگری هم دارد و آن این که با روش درست تصحیح علمی هم مطابق نیست. در تصحیح علمی مجاز نیستیم بر خلاف سندهای کهن عمل کنیم. هنگامی که همه‌ی نسخه‌های معتبر و نیمه‌معتبر (بیش از پانزده دست‌نویس قدیمی و متأخر) در قافیه‌ی مصراع دوم کلمه‌ی «خاک» را ضبط کرده‌اند، هیچ منطق علمی‌ای به مصحح اجازه نمی‌دهد که ضبط یکی از نسخه‌های فرعی و متأخر خود را وارد متن کند و همه‌ی سندهای معتبر را نادیده بگیرد. در بقیهٔ نسخه‌ها از جمله نسخه‌ی بیروت که در پیرایش دوم مورد استفاده بوده است، قافیهٔ مصراع دوم «خاک» است، با نویسش زیر یا نویسشی نزدیک بدان که باید وارد متن می‌شد:
بشستش به دینِ به و آب پاک
وزو دور شد گرد و زنگار و خاک
🛫@vahididgah
/channel/ShahnamehToosi
درودها از جان،
فرازی دیگر از نامه خرد نیاکان پیشکش پیشگاه خردورزان میهن، همراه با بهترین آرزوها برای هفته و ماه و فصل نو!
زمستان زیبا!
مهرورزتان - سیروس حامی
#آیین_کشورداری_در_شاهنامه_۹۵
/channel/ShahnamehToosi
گرامی‌باد یاد همیشه‌جاوید آموزگار بزرگ خرد، پیشوای فرزانه نامدار ایرانی ، زرتشت سپنتمان.
/channel/ShahnamehToosi
اگرچند باشد شبی دیریاز،
بر او تیرگی هم نماند دراز!
«زال و رودابه»
شب چله برای ایرانیان نویدبخش پایان تیرگیهاست!
خجسته باد این نوید!
مهرورزتان - سیروس حامی
/channel/ShahnamehToosi
#جشن_سده و اتهام زدودن آن از شاهنامه!
⏪ در کنار نوروز و مهرگان، جشن سده نیز از ارزمندترین و دیرپای‌ترین جشنهای آیینی ایرانیان است!
در بارۀ ریشه و چگونگی پیدایی جشن سده، سخن‌ها گوناگون است و بررسی همه آنها از گنجایی این کوتاه بیرون! نگاهی گذرا به پاره‌ای از ریشه‌هایی که برای جشن سده یا #جشن_آتش گفته شده:
۱- به سد تن رسیدن زادگان #کیومرث
۲- به جهان آمدن جهنام(جهنم)
۳- آتش افروختن به فراخور گرفتاری #ضحاک به دست #فریدون.
۴- پنجاه شب و پنجاه روز به نوروز(۱۰۰=۵۰+۵۰)
۵- سد روز از آغاز زمستان(ماه آبان) گذشته
۶- شناخت آتش از سوی #هوشنگ پیشدادی
۷- سد روز تا گردآوری غله در جنوب ایران
زنده‌یاد استاد #مهرداد_بهار پیوند میان «سده» و شماره «سد ۱۰۰» را درست نمی‌داند و «سده» را از ریشه «سَدَک sadak» پارسی باستان به مانای «پیدایی و آشکار شدن» و در پیوند با طلوع و زایش دانسته است!
یکی از نازش‌انگیزترین ریشه‌ها یا فرزانش(فلسفه)های گفته شده برای جشن سده که از سوی ایرانشناس نامی، پروفسور #مری_بویس در میان نهاده شده، پیوستگی آن با بازگشت #رپیثوین(سرور و نگاهبان گرمای نیم‌روز) به روی زمین، سد روز پس از رفتن به زیرِزمین است!
در باورهای کهن ایرانی که سال به دو موسم تابستان(هفت ماه) و زمستان(پنج ماه) بخش می‌شد، ایزد #رپیثوین نگاهبان گرمای نیم‌روز تابستان و یار و یاور تیشتر است.
در آغاز موسم زمستان و آنگاه که دیو سرما به زمین می‌تازد، رپیثوین به زیرِ زمین می‌رود و ریشه گیاهان و آبها را گرم نگاه می‌دارد و از آنان نگاهبانی می‌کند تا تباه نشوند! بازگشت او به روی زمین با نوروز و مایه گرم شدن دوباره زمین است!
در این باور، مردم با افروختن آتش، سد روز پس از رفتن رپيثوين و پنجاه روز پيش از بازگشتش، برای گرم كردن گياهان و چيرگي بر سرمای سخت به او ياری می‌رساندند. از این دیدگاه این جشن یادگاری از روزگار کشاورزی نخستین بوده است که در اوج سرما با افروختن آتش در گوشه و کنار کشتزارها و باغ‌ها به جلوگیری از سرمازدگی درختان و گیاهان کمک می‌کرده‌اند!
این رویکرد به #سده، نگرش دانشیگ و نازش‌انگیز نیاکان و شناخت ایشان از گردش سال و ماه و دوره‌های گرما و سرما و زندگی دوباره گیاهان است!✔️
⏪ گاه گفته می‌شود که گویا پاره‌ای مصححان «جشن سده را از شاهنامه زدوده اند!!»! این داوش، بی‌بنیاد، کین‌ورزانه و نابخردانه است.
آنچه که نه سخن فردوسی، که سروده افزایندگان به شاهنامه دانسته شده، و نیاوردنشان در متن را نمی‌توان «زدودن سده از شاهنامه» دانست، بیتهایی است که در متن کهنترین و معتبرترین دستنویسهای شاهنامه (فلورانس۶۱۴، لندن۶۷۵، سن‌‌ژوزف، قاهره۷۴۲، استانبول۸۰۳، استانبول۹۰۳) دیده نمی‌شوند! و در دیگر نسخه‌ها نیز جابجا، درهم و گاه با کاستی آورده شده‌اند!
زمان پیدایش جشن سده نیز در آبشخورهای گوناگون (آثارالباقیه و التفهیم ابوریحان، نهایه‌الاری نویزی، زین‌الاخبار گردیزی، البلدان ابن فقیه، و... نه روزگار هوشنگ، که زمان مشی و مشیانه، کیومرث، فریدون، زوتهماسب، و هتا اردشیر پاپکان نیز گفته شده است!
تبری و بلعمی و ثعالبی روایتی نزدیک روایت افزوده به شاهنامه را در خود دارند و مجمل‌التواریخ –که از مهمترین آبشخورهایش شاهنامه فردوسی است!- این داستان را نیاورده است!
این نشانه‌ها گواه آن است که روایت آتش و بنیادنهادن جشن سده در روزگار هوشنگ، روایتی جداگانه و نانوشته و گفتاری بوده که کسی خوشش آمده و در بحر متقارب سروده و در حاشیه دستنویسی از شاهنامه نوشته (در شاهنامه لندن ۶۷۵، بیتها در حاشیه آورده شده‌اند!) و در بازنویسیهای پسین به متن کشانده شده‌اند!
بویژه؛ سخن کودکانه «چیز دراز» نامیدن مار:
پدید آمد از دور چیزی دراز!!!!
یا نارسایی قافیه در بیت:
برآمـد به سنگ گـران سنگِ خُرد؛
هم آن و هم این سنگ بشکست خُرد!
یا آوردن «طبع سنگ» که نمی‌توان آن را سخن فردوسی دانست، نشانه‌های آنند که بیتها و روایت نژاده و سروده فردوسی نیستند! این سخن، به هیچ روی به معنی «زدودن جشن سده از شاهنامه» نیست! افزون بر این که روایت منسوب به شاهنامه، کودکانه ترین روایتهاست و از بُن، این بیتها و این روایت سروده فردوسی و بخشی از شاهنامه نبوده‌اند، فردوسی فرزانه خود بارها و بارها از جشن سده سخن گفته و نبودن بیتهای افزوده در متن، #جشن_سده را از شاهنامه نمی‌زداید!
۱- آغاز پادشاهی گشتاسپ:
به هر برزنی جشنگاهی سده
همه گرد بر گردش آتشکده
۲- اندرز دارا به اسکندر:
نگه دارد این جشنگاه سده،
همین فرِّ نوروز و آتشکده!
۳-جنگ اردشیر و اردوان:
برآورد از آن چشمـه آتشکـده
بدو تازه شد مهر و جشن سده
۴-زادن نوشین‌روان از مادر:
نِهاد اندر آن مرز آتشکده،
بزرگیّ نوروز و جشن سده
و...
ناگفته نماند که پاره‌ای استادان گرانمایه همداستان نبودند یا نیستند!
بازنوشت: سیروس حامی
بهمن ۱۴۰۳ - یزد
http://t.me/ShahnamehToosi
با پیشکش فرازی دیگر از سخن گهربار استاد فرزانه توس، هفته نو را برای همگان خجسته و سرشار از شادی و تندرستی آرزو دارم.
روزگار بکام!
مهرورزتان - سیروس حامی
#آیین_کشورداری_در_شاهنامه_۹۹
/channel/ShahnamehToosi
بترس از جهانداریزدانِ پاک!
خرد را مکن با دل اندر مغاک!
تو با من به بیداد کوشی همی!
دو چشمِ خرد را بپوشی همی!
«فردوسی فرزانه»
/channel/ShahnamehToosi
نام‌گذاری #پسران_فریدون (دنباله)
(ریشه شناسی سلم و تور و ایرج)
ارائه: #سیروس_حامی
هنگام : شنبه - ۲۹ دی ۱۴۰۳
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد
«موسسه فرهنگی شاهنامه فردوسی یزد»
«موسسه فرهنگی چکامه مهر یزد»
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
فرهنگ شکوهمند ایرانی
🗣 استاد #علیرضا_قیامتی
برگرفته از 👇
dr_ghiyamati" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
نام‌گذاری #پسران_فریدون
(ریشه شناسی سلم و تور و ایرج)
ارائه: #سیروس_حامی
هنگام : شنبه - ۲۲ دی ۱۴۰۳
جایگاه : دانشگاه امام جواد یزد
«موسسه فرهنگی شاهنامه فردوسی یزد»
«موسسه فرهنگی چکامه مهر یزد»
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
بازهم درود از ژرفای دل،
هفته‌ای دیگر را آغاز می‌کنیم به یاری یزدان و به امید کامروایی و شادی. بازهم فرازی از نامه خرد نیاکان پیشکش پیشگاه خردپیشه یاران و هم‌میهنان.
دوستدارتان - سیروس حامی
#آیین_کشورداری_در_شاهنامه_۹۷
/channel/ShahnamehToosi
با درود❤️
یادآوری: این تالار بازتاب دهنده برآیند پژوهشها و دیدگاههای گرداننده تالار در پیوند با شاهنامه و «استوره»های ایرانی و در برگیرنده جستارهایی ویژه با رویکرد زندآگاهانه(هرمنوتیک) و با الگوواره(پارادایم) نو و دیگرگون است، پس:
الف - نوشتن و فرستادن هر فرسته تازه نیازمند رسیدن هر بخش از پژوهش و بررسی به انجامی است که قابل ارایه باشد! این مهم هفته‌ها و گاه ماهها زمان می‌برد!
ب- آشنایی همراهان گرامی با الگوواره نگارنده و چگونگی دریافت و رسیدن به هسته راستین و تاریخی داستانهای شاهنامه نیازمند آگاهی از جستارهای پیشین -از آغاز گشایش تالار- است!
فهرست فراهم شده، که اینک بخش چهارم آن پیشکش می‌شود، یاریگر همراهان است! بخشهای پیشین فهرست هم نشانی داده شده! 👇
4️⃣ فهرست ۴
بخش چهارم فهرست جستارهای تالار «رازها و نمادها و آموزه‌های شاهنامه»
بساویدن هر هشتگ یا تارپیوند (سرنام آبی‌رنگ) به جستار و یا زنجیره‌ها راه می‌برد.
⏪⏪ گشایش تالار
👈 بخش نخست فهرست
👈 بخش دویُم فهرست
👈 بخش سه‌یُم فهرست
👈 #نامهای_مردانه (شاهان و پهلوانان)- نماد تیره‌های ایرانی و بخشی از سرگذشت راستین نیاکان
۱ - کاوس؛ فریبرز ؛ زنگه ؛ فرامرز ؛ توس
۲ - نوذر
۳ - منوچهر
۴- افراسیاب
۵ - اغریزث
۶- کی‌قباد
۷ - کاوس
۸- رستم
۹- سهراب
۱۰- زَو/زاو/زاب تهماسپ
👈 سنجش بیتهایی منتسب به فردوسی فرزانه در «گفتار اندر ستایش پیغمبر»
👈 بررسی چند واژه: شهر /شهریار / شاه / پادشاه / شاهنشاه
👈 گفتاری پیرامون نمادینگی شاهان بخش آغازین شاهنامه
👈 نکته‌هایی از جنگ افراسیاب با نوذر
۱- میدان جنگ
۲- افرسیاب
۳- درگذشت سام
۴- شکست ایرانیان از افراسیاب
👈 چند جستار به فراخور روز کورش بزرگ.
👈 ریشه‌شناسی و تلفظ واژه‌های «آفرین» و «نفرین»
👈 گویش نرم(مجهول) واکه‌های«ای» و «او» در شاهنامه
👈 «زبان برگشادن» در برابر «سخن برگشادن»
👈 دیرپایی آیین رایورزی در کارهای کشور
👈 جایگاه «البرز کوه» !!
👈 سویه‌های زمین‌پیمایی در ایران باستان
👈 کاربرد «برگشتن» در معنی «شدن» در شاهنامه
👈 «مازندران شاهنامه» کجاست!؟
👈 آز و تعصب (زنده‌نام دکتر اسلامی ندوشن)
👈 «برگشتن» در معنی «شدن» در شاهنامه
👈 دشنام در شاهنامه
👈 به‌زه کردن کمان - بایسته‌ای پیش از کارزار
👈 #هزار_سال_دروغ برای دریوزه‌گر نشان دادن فردوسی فرزانه
👈 گفتار نخست: دولتشاه سمرقندی
👈 گفتار دویم – تاریخ گزیده
👈 گفتار سه‌یُم - تاریخ سیستان
👈 گفتار چهارم تا نهم : نظامی عروضی
👈 گفتار دهم تا سیزدهم - شاهنامه فلورانس
👈 گفتار چهاردهم - لباب الالباب عوفی
👈 گفتار پانزدهم تا هفدهم : مجمل فصیحی
👈 سه عامل سقوط حکومت‌ها در نگاه فردوسی
👈 بهرام گور و رفاه عمومی شهروندان
👈 واژه موبد در سخن فردوسی
👈 شاهنامه یک اثر نژادپرستانه نیست
👈 «گشادن» برابر «انداختن ، گسستن، رهاکردن*»
👈 ریشه‌شناسی نام گرامی«ایران» و گویش درست آن
👈 اوستیا / ایرستان سرزمینی در قفقاز با میراث فرهنگ ایرانی
✍️ پیرامون نخستین بیت شاهنامه
👈 نخستین اعلامیه حقوق بشر
👈 فردوسی از منابع شفاهی بیزار بوده است
👈 چرا شاهنامه به وجود آمد، چرا شاهنامه نوشته شد؟
👈 جاندارانگاری - اساس زبان
👈 جایگاه کورش و داریوش در شاهنامه
پیشنهاد می‌شود ایران دوستان گرامی آشنایی با پارادایم نو و واکاوی شاهنامه از نگاه «تاریخ» را از زنجیره
#شاهنامه_تاریخ_استوره‌ای
و گزارش شاهنامه از آغاز را از
✍️ پیرامون نخستین بیت شاهنامه
بیاغازند!
❇️
منظومه‌ی "بابك خرّمدین"
به بهانه سالگرد جان‌باختن بابک در راه ایران
(هفدهم دی ۲۱۶ خورشیدی)
🔱 ⚜️ 🔱 ⚜️ 🔱 ⚜️ 🔱
دست هایش
بسته بود از پشت
اما مشت،
جامه‌اش از جنس خون و
جامش از خمخانه‌ی زرتشت؛
خسته‌تن؛ جان در خطر؛ آزرده‌دل خاموش؛
مهر را در سینه می‌پرورد،
کینه را در خویشتن می‌کشت؛
ارغوان دیدگانش
با شفقها و شقایق‌های میهن
گفتگو می‌کرد:
تیرباران نگاهش بارگاه معتصم را
زیر و رو می‌کرد؛
دل
به فرمان دلیری داشت،
ترس را بی‌آبرو می‌کرد؛
اهرمن
از خشم می‌لرزید
دژدل و دژخو و دژآهنگ؛
بانگ زد، با واژه‌هایی زشت و بی‌فرهنگ..
ای سگ، ای زندیق،
کامت چیست؟
ای موالی، ای عجم،
سودای خامت چیست؟
پس چرا از ما نمی‌ترسی؟
پس چرا بر خود نمی‌لرزی؟
بابک اما
رای دیگر داشت،
کشتی اندیشه در دریای دیگر داشت،
در نگاهش مرگ آسان می‌نمود اما
زندگی در ذهنِ او معنای دیگر داشت،
زیر لب
نجوای دیگر داشت؛
زنده باید بود و شادی کرد،
مام بوم خویش را باید نگهبان بود،
با پیام راستی
با مردمان بایست رادی کرد،
اهرمن فریاد زد افشین،
چه می‌گوید؟
و افشین، آه افشین، وای افشین؛
آن گنهکار پریشان روزگار شرمسار از برگ برگِ خونی تاریخ،
آن همان آکنده از هر گند،
آن همان بی‌ریشه بی‌پیوند،
شرمسار از کرده‌ی خود...
سر به زیر افکند؛
اهرمن با تیزخندی گفت:
البابک هراسانا؟!
و بابک، آن گو نستوه،
آن نستوه سبلان کوه،
آن اسطوره بیگانه با اندوه،
آن همان آئینه‌دار مزدک و مانی،
خسته‌جان و مانده از نیرنگ و تزویر مسلمانی،
چشم در چشم ستم فریاد زد:
بسیار آسانا!!
بار دیگر نعره زد تندیس استبداد؛
و پژواک خروشش رفت تا ژرفای عالم؛
که دستش را بزن، گرما!
و دژخیم سیه بنیاد،
همان مزدور ظلمت‌کامه بیداد،
با یک ضربه از پهلو،
چنان زد تا که خون فواره زد از پاره‌ی بازو
تهم‌دل درهم کشید ابرو،
سهم‌دل خرخنده زد بر او،
اختران کی می‌برند از یاد
آن شبی که شیون شمشیر
پیچید در بغداد؛
و بابک، آه بابک، باز هم بابک؛
تا نبیند اهرمن سرخی او را زرد،
تا نخواند از نگاهش درد،
تا نه پندارد که پایان یافت این آورد؛
چهره را
با خون ناب و تابناکش
ارغوانی کرد؛
و آنگاه...
تا نیفتد پیش پای اهرمن،
خود را به پشت انداخت؛
چشم‌ها را بست،
شهپر اندیشه را وا کرد،
بال در بال همای عشق
گشت و گشت و گشت تا جان را
بر فراز قله سیمرغ پیدا کرد؛
هر طرف هر سو نگه افکند؛
یک طرف کورش، سیاوش، کاوه چون خورشید،
سوی دیگر رستم و گردآفرید و آرش و جمشید،
و با نورافکن امید،
پیر توس و خیزش يعقوب را هم دید،
و دیگر گاه...
بر لبانش خنجر لبخند،
چشم در چشم هزاران بابک آزاد یا دربند،
بآسودگی جان باخت!
بابک اما خون‌بها پرداخت،
و با این کارِ کارستان پرچم آزادگی را
بر بلند آسمان افراخت!
او روانش را ز ننگ بندگی پرداخت،
تا ز خشت جان پاک خویش،
ایران ساخت؛
ایران ساخت؛
ایران ساخت!
سراینده : زنده‌یاد سیاوش کسرایی
چامه خوان : سیروس حامی
/channel/ShahnamehToosi
🌲🌲🌲🌲🌲🌲🌲🌲
ستیزگی با فرهنگ ایرانی و شاهنامه (۲)
گفتاری از استاد #علیرضا_قیامتی
برگرفته از 👇
dr_ghiyamati" rel="nofollow">https://www.youtube.com/@dr_ghiyamati
🆔 @XeradsarayeFerdosiYazd
بازهم درود از ژرفای دل،
هفته‌ای دیگر را آغاز می‌کنیم به یاری یزدان و به امید کامروایی و شادی. بازهم فرازی از نامه خرد نیاکان پیشکش پیشگاه خردپیشه یاران و هم‌میهنان.
دوستدارتان - سیروس حامی
#آیین_کشورداری_در_شاهنامه_۹۶
/channel/ShahnamehToosi
.
🎥 نعمت ییلدریم:
«من واژه به واژه شاهنامه را خوانده و [به ترکی استانبولی] ترجمه کردم... من در هیچ‌جای شاهنامه، توهینی یا تحقیری به تُرکان ندیدم.»
سخنران ویژۀ نشستِ یک‌صد و دوازدهم کارگاه شاهنامه‌خوانی تبریز (چهارشنبه ۲۸ آذر ۱۴۰۳ خورشیدی)، نعمت ییلدریم - استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آتاتُرک شهرِ ارض‌روم تُرکیه و مترجم شاهنامۀ فردوسی به زبانِ تُرکی استانبولی - بودند.
ایشان در این نشست ضمن شرحِ روندِ ترجمۀ شاهنامه فردوسی به زبانِ ترکی استانبولی و استقبال گستردۀ شهروندان ترکیه‌ای از این کتاب، در پاسخ به پرسشی، تأکید کردند در هیچ‌جای شاهنامه، توهینی به تُرکان نشده است.
ایشان همچنین خاطرۀ تلخی از دیدار خود با یک رئیس دانشگاه تبریزی یا اردبیلی تعریف کردند که به ایشان گفته بودند که چرا شاهنامه را به تُرکی استانبولی ترجمه کرده‌اند؛ زیرا از ظنِّ آن مقام ایرانی، در شاهنامه به تُرکان، توهین شده است! و این جمله در حالی بوده که اصلاً آن رئیس دانشگاه تبریزی یا اردبیلی، اصلاً شاهنامه را نخوانده بوده است!/ مجله آذربایجان
@tahlilvarasad
/channel/ShahnamehToosi
📝 «بیارا»
(پیشنهاد تصحیح بیتی از شاهنامه!)
✍️ #وحید_عیدگاه_طرقبه‌ای
در داستان رستم و اسفندیار از شاهنامه‌ی فردوسی (پیرایش نخست دکتر خالقی مطلق، ج ۵، ص ۳۴۳) بیتی است که دچار چند تحریف شده است:
تهمتن بفرمود کز دست راست
نشستن بیارا چنان کت هواست
در پیرایش نهایی دکتر خالقی مطلق (ج۲، ص ۱۵۹) نیز همین نویسش با حرکت‌گذاری «کِت» (که‌ت) به صورت «کَت» دیده می‌شود که نمونه‌ای است از حرکت‌گذاری‌های غیر علمی و نامستندی که صورت‌های بی‌اساسی چون «کَم» (که‌م) و «وُرا» را به جای صورت‌های مستند و علمیِ «کِم» (که‌م) و «وَرا» در میان شاهنامه‌خوانان و شاهنامه‌پژوهان رواج داده است.
جدا از مصراع نخست که ممکن است به صورت «بفرمود بهمن که بر دست راست» قابل تصحیح باشد و پرداختن به آن نیاز به بحث دیگری دارد، در مصراع دوم که موضوع بحث ماست، باید یک تصحیح ضروری صورت بگیرد و «بیارا» به نویسش دیگری دگرگون شود، زیرا حرف «ی» در زبان فردوسی از پایان صورت‌هایی چون «آرای»، «گرای»، «گشای» و «نمای» حذف نمی‌شده است. بنابراین، در مرحله‌ی نخست باید نویسش «بیارا چنان کت هواست» را چشم‌بسته کنار گذاشت و نویسش‌هایی چون «بیارای از آن کم سزاست»، یا «بیاراست چونان که خواست» یا «بیاراست زان سان که خواست» یا «بسازید از آن سان که خواست» را وارد دایره‌ی احتمالات کرد.
اکنون با توجه به اینکه اغلب نسخه‌ها فاقد فعل امر هستند، ضبط کم‌پشتوانه‌ی چاپ مسکو یعنی «بیارای از آن کم سزاست» هم خودبه‌خود کنار می‌رود. پیداست که برخی از کاتبان انتظار داشته‌اند که بعد از «بفرمود» فعل مضارع التزامی یا امری ببینند نه ماضی ساده، غافل از آن که این در شاهنامه سابقه دارد:
به لشکر بفرمود پس شهریار
کـه برداشتنـد آلت کارزار
(پیرایش نخست دکتر خالقی، ج ۶، ص ۸۱).
پس، ازین نظر، نویسش باپشتوانه‌ی «نشستن بیاراست زان سان که خواست» را باید درست یا نزدیک به درست شمرد. نویسش‌های «بیاراست چونان که خواست» یا «بسازید ازان سان که خواست» نیز از این نظر فاقد اشکال‌اند، اما از تأیید نسخه‌های پرشماری برخوردار نیستند و نباید وارد متن شوند.
اگر با تاریخ وزن شعر فارسی آشنا باشیم، می‌توانیم با سنجش نسخه‌بدل‌های آسان‌شده و دگرگونی‌یافته، صورت دشوار اما اصیل مصراع دوم را بیابیم که عبارت است از:
نشستن بیاراست از آن سان که خواست
خوانشِ «بیاراست از آن» بر وزن فعولن فعو در این صورتِ پیشنهادی مطابق است با آنچه در شاهنامه و دیگر متن‌های منظوم کهن فراوان دیده‌ایم، یعنی کوتاه خواندن مصوت بلند پیش از دو صامت (بنگرید به کتاب تلفظ در شعر کهن فارسی، صص ۶۸۱ تا ۶۸۷).
اغلب کاتبانی که وزن «بیاراست از آن سان» را سنگین یافته‌اند، آن را به «بیاراست زان سان» یا «بیاراست چونان» دگرگون کرده‌اند و عروض بیت را با موازین پذیرفته‌ی شعر سده‌های هفتم و هشتم تطبیق داده‌اند. کاتب نسخهٔ بیروت کمی متفاوت رفتار کرده و «از آن» را نگه داشته و بجای تصرّف در آن، فعل را تغییر داده و بدین سان وزن را ساده کرده و صورت اصیل را از میان برده:
«نشستن بسازید از آن سان که خواست».
🛫 @vahididgah
/channel/ShahnamehToosi
درودها از جان،
در شب دیریاز چله با دلی پرامید آمدن بهار را از مسافتی نه چندان دور می‌بینیم که به ما خنده می‌زند!
شب چله ایرانیان پرشور و دلها گرم که به زودی بهار می‌آید!
نیکخواهتان - حامی
/channel/ShahnamehToosi
سخنرانی پروفسور #ژاله_آموزگار
شب یلدا
۲۹ آذر ۱۳۹۸
خانه اندیشمندان
http://t.me/ShahnamehToosi