16588
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
У Расеі абвясьцілі праваабарончую арганізацыю Amnesty International «непажаданай»
https://smarturl.click/p22B6
У ведамстве сьцьвярджаюць, што лёнданская штаб-кватэра арганізацыі нібыта «зьяўляецца цэнтрам падрыхтоўкі глябальных русафобскіх праектаў, аплачаных памагатымі» Ўкраіны.
У сакавіку Amnesty International апублікавала даклад пра тое, што расейскія ўлады падвяргалі ўкраінскіх ваеннапалонных і затрыманых грамадзянскіх асоб катаваньням, працягламу ўтрыманьню пад вартай бяз сувязі са зьнешнім сьветам, гвалтоўным зьнікненьням і іншым відам бесчалавечнага абыходжаньня.
Грамадзянам Расеі пагражае да пяці гадоў пазбаўленьня волі за супрацоўніцтва з «непажаданымі» арганізацыямі або садзейнічаньне іх фінансаваньню ў Расеі.
Ціхая дэпартацыя. Расейскія рэпрэсіі супраць крымскіх татараў нагадваюць часы сталінізму
https://smarturl.click/DYYDz
Ва Ўкраіне гэтымі днямі адзначаюць 81-ю гадавіну сталінскай дэпартацыі крымскіх татараў.
Тым часам прадстаўнікі татарскай этнічнай меншасьці зазнаюць новыя рэпрэсіі на сваёй зямлі пад расейскай акупацыяй, піша Ўкраінская служба Радыё Свабода.
Польшча канфіскавала шыны для самалётаў Boeing, якія везьлі транзытам празь Беларусь і Расею
https://smarturl.click/QbbJ0
Увоз падобных тавараў у Расею забароены заходнімі санкцыямі, якія накіраваныя на тое, каб Масква спыніла сваю вайну супраць Украіны, якую яна вядзе пры падтрымцы ўладаў Беларусі.
Як піша Reuters, Польская мытня канфіскавала 5 тон шын для грамадзянскіх самалётаў Boeing, якія павінны былі праехаць транзытам празь Беларусь і Расею.
У Польшчы ў другі тур прэзыдэнцкіх выбараў выходзяць мэр Варшавы Тшаскоўскі і кансэрватар Наўроцкі
https://smarturl.click/zddMp
У Польшчы ў другі тур прэзыдэнцкіх выбараў выходзяць лібэральны мэр Варшавы Рафал Тшаскоўскі і прадстаўнік апазыцыйнай кансэрватыўнай партыі «Права і справядлівасьць», кіраўнік Інстытута нацыянальнай памяці Польшчы Караль Наўроцкі. Падлічылі ўжо 99% бюлетэняў.
Тшаскоўскі набраў 31,2% галасоў, Наўроцкі — 29,7%. Гэта вынікі пасьля падліку 99% галасоў.
Другі тур пройдзе 1 чэрвеня.
У Менску адкрылі першы ў Беларусі храм Армянскай апостальскай царквы
https://smarturl.click/lAAVm
Будаўніцтва царквы пачалі ў жніўні 2022 году. На сайце армянскай дыяспары ў Беларусі зьбіралі ахвяраваньні для аплаты будоўлі.
Храм збудаваны з армянскага вульканічнага каменю туфу. Яго адмыслова прывезьлі з Армэніі. Унутраная аздоба таксама з армянскага каменю — травэртыну, — апавёў іярэй Саркіс, настаяцель новазбудбаванага Храму Сьвятога Грыгора Асьветніка.
У Беларусь на асьвячэньне храму прыехаў Вярхоўны патрыярх і каталікос усіх армянаў Гарэгін ІІ, паведаміла БЕЛТА.
Празаходні мэр Бухарэста Дан перамог на выбарах у Румыніі, нацыяналіст Сім’ён прызнаў паразу
https://smarturl.click/3QQjG
Цэнтрысцкі мэр Бухарэста Нікушор Дан перамог у другім туры прэзыдэнцкіх выбараў, апярэдзіўшы нацыяналістычнага кандыдата Джорджэ Сім’ёна, пры высокай яўцы выбаршчыкаў.
Гэта нечаканы вынік, які, верагодна, дапаможа Румыніі заставацца на празаходнім шляху.
Паводле дадзеных выбарчай камісіі Румыніі, пасьля падліку 100% бюлетэняў, Нікушор Дан атрымаў больш за 53,6% галасоў (6,17 мільёна) у другім туры, апярэдзіўшы Джорджэ Сім’ёна з 46,4% (5,34 мільёна).
Сім’ён прызнаў паразу раніцай 19 траўня.
На фота Нікушор Дан выступае пасьля абвяшчэньня перамогі на выбарах у Румыніі
На прэзыдэнцкіх выбарах у Польшчы зьявіліся вынікі экзыт-полаў
https://smarturl.click/mBBRB
Паводле папярэдніх зьвестак экзыт-полу Ipsos вынікі наступныя:
🔸Рафал Тшаскоўскі — 30,8%;
🔸Караль Наўроцкі — 29,1%;
🔸Славомір Мэнцэн — 15,4%.
Канчатковыя вынікі выбараў, у якіх удзельнічаюць 13 кандыдатаў, чакаюцца ў панядзелак.
Рафал Тшаскоўскі, цяперашні мэр Варшавы, зьяўляеца кандыдатам ад кіроўнай партыі «Грамадзянская плятформа».
Караля Наўроцкага, які працуе ў Інстытуце нацыянальнай памяці, падтрымліваюць Ярослаў Качыньскі і ягоная партыя «Права і Справядлівасьць», якія цяпер у апазыцыі.
Чакаецца, што другі тур паміж Тшаскоўскім Наўроцкім і адбудзецца 1 чэрвеня.
Новы сьпікер КР, 30-я гадавіна рэфэрэндуму 1995 году, перамовы ў Стамбуле, «Эўравізія». Самае цікавае за тыдзень
https://smarturl.click/3QQ48
Што здарылася на тыдні, што прыцягвала ўвагу, выклікала пытаньні і давала адказы — у самых цікавых публікацыях Свабоды за апошнія сем дзён — глядзіце і чытайце.
Чорныя і белыя кашулі на акцыі ў Вільні сталі сымбалямі тых, хто цяпер у беларускай турме і хто там памёр
https://smarturl.click/8pp18
У Вільні прайшлі акцыі салідарнасьці зь беларускімі палітвязьнямі.
21 траўня адзначаецца Дзень салідарнасьці зь беларускімі палітвязьнямі.
Ён прымеркаваны да чацьвёртых угодкаў сьмерці ў шклоўскай турме Вітольда Ашурка.
Імпрэзы да гэтай даты пачаліся 18 траўня ў Вільні на Катэдральным пляцы і будуць працягвацца цэлы тыдзень у розных краінах.
У інсталяцыі ў Вільні былі дзясяткі чорных кашуль, якія сымбалізавалі 1200 цяперашніх палітвязьняў, і 7 белых кашуль.
«Белыя кашулі сымбалізуюць душы памерлых у турмах палітвязьняў, нашых анёлаў»,— сказалі Свабодзе арганізатары акцыі.Читать полностью…
🇵🇱 Прэзыдэнцкія выбары ў Польшчы. Хто асноўныя фаварыты і што яны казалі пра Беларусь
https://smarturl.click/7vvbX
18 траўня палякі выбіраюць прэзыдэнта. Разам з прэм’ер-міністрам гэта найважнейшая пасада ў дзяржаве. Свабода паглядзела, хто асноўныя кандыдаты на прэзыдэнта Польшчы і што паказваюць апошнія апытаньні.
Ужо сёньня: 105 гадоў з дня нараджэньня папы Яна Паўла II
Сёньня ў 1920 годзе нарадзіўся Караль Юзэф Вайтыла, які ўвайшоў у гісторыю як папа Ян Павал II. Паляк паводле паходжаньня, ён стаў першым пантыфікам-славянінам і наагул першы папам, які не паходзіў з Італіі за больш як 450 папярэдніх гадоў.
Папам ён быў з 1978 году да сьмерці 2 красавіка 2005 году.
Перамога пад Монтэ-Касіна і разгром рэдакцыі Tut.by. Дзень нараджэньня Аляксандра Кулінковіча і сьмерці Элізы Ажэшкі. Больш падзей гэтага дня — пад спасылкай 🔽
https://smarturl.click/9oobj
Сёньня — Міжнародны дзень барацьбы з гамафобіяй, біфобіяй і трансфобіяй.
35 год таму, 17 траўня 1990 году, Сусьветная арганізацыя аховы здароўя выключыла гомасэксуальнасьць з Міжнароднай клясыфікацыі хвароб і прызначыла гэты дзень для каардынацыі міжнародных мерапрыемстваў, якія падвышаюць дасьведчанасьць аб парушэньнях правоў ЛГБТ+ у сьвеце.
У 2009-м да назвы «Міжнароднага дня барацьбы з гамафобіяй» дадалася трансфобія, а з 2015 — біфобія.
Вось што вы можаце прачытаць пра гэта:
📌«Хірургія — доля мужчын», а чайлдфры і ЛГБТ — «пагроза нацыянальнай бясьпецы». Як чыноўнікі ў Беларусі прасоўваюць сэксізм і дыскрымінацыю.
📌«Рэжым хоча, каб квір-людзей не было», — актывістка пра перасьлед ЛГБТК+ cупольнасьці ў Беларусі і кампанію «Каханьне — мая рэлігія».
📌«Уражаньне, што я па змаўчаньні павінна быць згодная на сэкс». Актывістка Наста Базар тлумачыць, што можна гаварыць, а чаго ня варта.
📌«Гамафобія ў законе». Як жывуць за кратамі вязьні зь «нізкім сацыяльным статусам» і колькі сярод іх палітвязьняў.
«З нашай групы іспыт здалі 10%». Як беларускія лекары пацьвярджаюць свае ўменьні ў Польшчы
https://smarturl.click/MGGba
Мэдыяпраект фонду ByMedSol «Белыя Халаты» апублікаваў падрабязны дапаможнік «Як пацьвердзіць беларускі мэдычны дыплём у Польшчы».
Зь ім прасьцей разабрацца ўва ўсіх бюракратычных нюансах, асаблівасьцях польскіх і знайсьці працу.
Пагаварылі з аўтарамі дапаможніка.
Атака на цывільны аўтобус на Сумшчыне, шмат ахвяр
9 чалавек загінулі і 4 атрымалі раненьні ў выніку атакі расейскага бесьпілётніка па рэйсавым аўтобусе паблізу Белапольля Сумскай вобласьці.
Як паведамляе Сумская абласная ваенная адміністрацыя, удар па аўтобусе, які перавозіў грамадзянскіх асоб, быў нанесены ў 6 раніцы, паводле папярэдніх ацэнак, БПЛА "Ланцэт".
Ужо сёньня: 180 гадоў выбітнаму этнографу Мікалаю Нікіфароўскаму
17 траўня 1845 году нарадзіўся Мiкалай Нiкiфароўскi, этнограф і фальклярыст. Нарадзіўся пад Суражам у сям'і панамара мясцовай царквы. Стварыў сэрыю нарысаў пад агульнай назвай «Нарысы Віцебскай Беларусі». Дасьледаваў прыкметы, павер'і, песенную спадчыну, звычаі, мэдыцынскія і вэтэрынарныя практыкі беларускага народу.
Больш падзей гэтага дня ў гісторыі чытайце пад спасылкай: https://smarturl.click/ReeE9
Суд прызнаў «экстрэмісцкім» інстаграм-акаўнт беларускага выдавецтва ў Лёндане Skaryna Press
https://smarturl.click/GggX4
Суд Маладачанскага раёну Менскай вобласьці прызнаў «экстрэмісцкімі матэрыяламі» Instagram-акаўнт беларускага выдавецтва ў Лёндане @skarynapress (фота з кнігамі выдавецтва акурат адтуль).
Акрамя гэтага ў сьпіс трапіў акаўнт @mara_freedom_belarus, што належыць аб’яднаньню, якое дапамагае ўцекачам зь Беларусі ў Нямеччыне.
Таксама «экстрэмісцкімі матэрыяламі» прызналі TikTok-акаўнт «svetlogorsk_freedom Светлагорск» і ангельскамоўны акаўнт Народнага антыкрызіснага ўпраўленьня ў сацыяльнай сетцы Х.
«Заціснулі апэратараў». Чаму Беларусь і Расея скасоўвалі роўмінг восем гадоў, але так і не змаглі зрабіць гэта цалкам
https://smarturl.click/VRRp7
Размовы пра скасаваньне роўмінгу паміж апэратарамі Расеі і Беларусі краін пачаліся ў 2017 годзе. Але адбылося гэта ў вельмі абмежаваным выглядзе і толькі ў сакавіку 2025 году. Паразмаўлялі з экспэртам аб прычынах.
Нечаканая перамога мэра Бухарэсту Дана на прэзыдэнцкіх выбарах абяцае палёгку для ЭЗ і NATO
https://smarturl.click/aRR0J
Пасьля некалькіх месяцаў палітычнай мітусьні, выкліканай ануляваньнем выбараў і забаронай кандыдаваць фаварыту-нацыяналісту, румыны нарэшце абралі новага прэзыдэнта.
Гэта прынясе ўздых палёгкі Брусэлю, піша карэспандэнт Радыё Свабодная Эўропа / Радыё Свабода Рэй Фурлонг.
Турапэратары зь Беларусі заключылі 26 дамоваў на форуме ў анэксаваным Расеяй Крыме
https://smarturl.click/6WWka
Турапэратары зь Беларусі «заключылі 26 дамоваў з рознымі рэгіёнамі, у тым ліку з Крымам», заявіў міністар турызму і курортаў анэксаванага РФ украінскага паўвострава, піша «Позірк».
Раней пастаянны прадстаўнік прэзыдэнта РФ заяўляў, што праца па прыцягненьні турыстаў зь Беларусі ў Крым зьяўляецца «прыярытэтнай для рэгіёна».
Цяпер, паводле яго слоў, доля беларусаў сярод турыстаў, якія наведваюць Крым, невялікая.
Былому прэзыдэнту ЗША Байдэну паставілі дыягназ «агрэсіўны» рак прастаты
https://smarturl.click/B44Wl
82-гадоваму Джо Байдэну паставілі дыягназ 16 траўня пасьля таго, як у яго зьявіліся сымптомы хваробы.
Трамп, які часта выказваў асабістыя абразы ў адрас Байдэна, 18 траўня заявіў, што ён і першая лэдзі Мэланія «засмучаныя, пачуўшы пра нядаўні мэдыцынскі дыягназ Джо Байдэна».
Паводле AP, раку прастаты прысвойваецца шкала Глісана, якая вымярае, як ракавыя клеткі выглядаюць у параўнаньні з нармальнымі клеткамі, па шкале ад 1 да 10.
9 балаў Байдэна сьведчаць аб тым, што яго рак зьяўляецца адным з самых агрэсіўных.
Ужо сёньня. 900 гадоў таму памёр Уладзімер Манамах
Уладзімер Манамах — вялікі князь кіеўскі, дзяржаўны дзеяч і пісьменьнік.
Ён ня раз квапіўся на тэрыторыі цяперашняй Беларусі. Спаліў Слуцк, «не пакінуў ні чалядзіна, ні скаціны» ў Менску, зьнішчыў Одрск, які так і ня быў адбудаваны.
Але так і ня змог скарыць сталіцы Полацкага княства, якім кіраваў Усяслаў Чарадзей.
Больш гістарычных падзей 19 траўня — у нашым матэрыяле: ⬇️
https://smarturl.click/Y33Q0
У Румыніі экзыт-полы нечакана даюць мэру Бухарэста Дану перавагу ў другім туры прэзыдэнцкіх выбараў
https://smarturl.click/aRRoJ
Паводле двух экзыт-полаў, мэр Бухарэста Нікушор Дан мае шанец перамагчы ў другім туры прэзыдэнцкіх выбараў ультранацыяналістычнага кандыдата Джорджэ Сім’ёна.
Асобныя апытаньні, праведзеныя Avangarde і CURS, даюць Нікушору Дану нечаканую перамогу, ён атрымлівае крыху больш за 54 працэнта апытаных на выхадах з участкаў для галасаваньня ў другім туры выбараў.
Але гэтыя апытаньні ня ўлічваюць вынікі галасаваньня за мяжой, у тым ліку ў Малдове, дзе шмат жыве грамадзян Румыніі.
Пры гэтым Джорджэ Сім’ён, лідэр партыі AUR, адхіліў вынікі экзыт-полаў, заявіўшы, што яго вынікі выбараў паказваюць, што ён нібы выйграў галасаваньне з розьніцай прыкладна ў 400 000 бюлетэняў.
Афіцыйныя вынікі чакаюцца пазьней.
На фота Нікушор Дан з паплечнікамі
Пасьля інтранізацыі ў Ватыкане папа Леў XIV афіцыйна стаў пантыфікам
https://smarturl.click/4OOX1
267-ы папа 18 траўня ўпершыню прыбыў на плошчу Сьвятога Пятра ў Ватыкане на «папамабілі».
Яго сустрэлі захопленыя крыкі натоўпу. Пасьля гэтага ён адслужыў імшу ля грабніцы базылікі Сьвятога Пятра і атрымаў сымбалі папскай улады.
У цырымоніі прынялі ўдзел прадстаўнікі больш як 150 краін.
🇷🇴 «Расея цешыцца». Румыны пасьля выбараў прэзыдэнта могуць прачнуцца ў іншай краіне
https://smarturl.click/6WWdg
Перад другім турам прэзыдэнцкіх выбараў у Румыніі 18 траўня палітычную ўвагу назіральнікаў сканцэнтраваў на сабе адзін кандыдат — Джорджэ Сім’ён.
Ён набраў больш за ўсіх галасоў у першым туры, і ягоная перамога ў другім можа крута памяняць палітыку Румыніі і балюча адгукнуцца ў Эўразьвязе і NATO.
Расказваем, што зьменіцца ў Румыніі, Эўропе і сьвеце, калі выберуць Сім’ёна.
Масква ўзмацняе сьмяротныя ўдары дронаў напярэдадні магчымых размоваў Трампа з Пуціным і Зяленскім
https://smarturl.click/mBB9o
Раніцай 18 траўня кіраўнік Кіеўскай вобласьці заявіў, што 28-гадовая жанчына загінула, а 4-гадовае дзіця — сярод параненых у выніку ўдару расейскага бесьпілётніка ў Абухаўскім раёне.
Напярэдадні Ўкраіна пацярпела ад яшчэ больш сьмяротнага нападу, калі ўдар расейскага бесьпілётніка трапіў у мікрааўтобус з мірнымі жыхарамі ў Сумскай вобласьці недалёка ад расейскай мяжы, забіўшы дзевяць чалавек і параніўшы некалькі іншых, паведамілі ўкраінскія ўлады.
7 траўня Трамп заявіў, што пагаворыць з прэзыдэнтам Расеі Ўладзімірам Пуціным па тэлефоне 19 траўня а 10-й раніцы па ўсходнім часе (17:00 па менскім часе).
На фота пажарныя на месцы ўдару расейскага бесьпілётніка на ўскраіне Сум
Аўстрыя перамагла ў фінале прэстыжнага музычнага конкурсу «Эўравізія 2025».
Аўстрыю на «Эўравізіі-2025» прадстаўляў 23-гадовы сьпявак JJ, у жыцьці Яганэс Пітш. Для выступу на «Эўравізіі» JJ выбраў песьню Wasted Love — эмацыйную баляду на стыку поп-музыкі, опэры і электроннай драмы. Трэк быў напісаны ў сааўтарстве з Тэадорай Шпірыч (прадстаўніцай Аўстрыі ў 2023 годзе).
Як расказаў сам JJ, ідэя песьні нарадзілася з асабістага досьведу: у 2024 годзе ён перажыў складанае расстаньне і доўгі час спрабаваў знайсьці спосаб выказаць гэтыя пачуцьці.
Праўда, у адным з інтэрвію сьпявак JJ адзначыў, што натхненьнем для яго песьні Wasted Love стала расейская опэрная сьпявачка Ганна Нятрэбка, вядомая сваёй актыўнай падтрымкай палітыкі Пуціна.
Ад Лёндану да Нью-Ёрку, ад Вільні да Варшавы — беларускія музэйныя ініцыятывы ствараюць мапу памяці, супраціву і спадчыны.
У гэтым тэксьце — кароткі агляд музэяў, дзе можна адчуць, як гучыць беларуская гісторыя за мяжой. І, магчыма, захацець далучыцца да яе.
https://smarturl.click/ZXX9z
Штогод 18 траўня ўва ўсім сьвеце адзначаецца Міжнародны дзень музэяў — сьвята тых, хто захоўвае і перадае памяць. Ініцыяваны Міжнароднай радай музэяў (ICOM) у 1977 годзе, гэты дзень дае нагоду паразважаць, што такое музэй у XXI стагодзьдзі.
Ці гэта толькі артэфакты і шкляныя вітрыны — ці ўсё ж людзі, сэнс і супольнасьць?
На фота: Музэй Вольнай Беларусі ў Варшаве
Парослыя месцы трагедыі. У Беларускім музэі ў Вільні адкрываецца нечаканая выстава памяці ахвяраў Галакосту
https://smarturl.click/oVVxj
Мастачка Марыя Гвардзейцава наведала 12 месцаў масавых пахаваньняў ахвяраў Галакосту ва Ўсходняй Эўропе і сабрала расьліны зь іх.
«Гэты праект пра зёлкі, лясы і помнікі — пра ўсё, што засталося ад соцень тысяч забітых людзей», — кажа Гвардзейцава.
Мастачка пераасэнсоўвае словы Ганны Арэнт і пытаецца: «Наколькі трэба забыцца, каб памятаць?»
Поп-опэра, вечарына ў саўне і шчыры шансон на францускай. Што варта ведаць пра фаварытаў «Эўравізіі-2025»
https://smarturl.click/WRRAe
Увечары 17 траўня мільёны гледачоў ува ўсім сьвеце ўключаць трансьляцыю з швайцарскага Базэлю, дзе пройдзе фінал 69-га конкурсу песьні «Эўравізія».
Цяпер у гульні засталіся 26 выканаўцаў: гаспадары, «вялікая пяцёрка» і па 10 пераможцаў з двух паўфіналаў.
Расказваем ўсё, што варта ведаць пра сёлетніх фаварытаў. 📹
Вынесьлі прысуд за замах на жыцьцё Салмана Рушдзі
https://smarturl.click/1331w
Акруговы суд штату Нью-Ёрк прыгаварыў да 25 гадоў пазбаўленьня волі 27-гадовага жыхара Нью-Джэрзі Хадзі Матара ў справе аб замаху на забойства пісьменьніка Салмана Рушдзі ў 2022 годзе.