16588
Сувязь з рэдакцыяй — @SvabodaBelarus Даслаць навіну ў Signal можна па нумары +37068643669
Галоўнае за 15 траўня
📌«Усё вельмі дрэнна». Настаўнікі расказваюць, чаму беларускія дзеці ня вучацца на роднай мове
📌Чаго чакаць ад прапанаваных перамоваў у Стамбуле аб вайне Расеі супраць Украіны. Аналіз Свабоды
📌Расея перад магчымымі перамовамі ў Стамбуле атакавала Ўкраіну 110 бесьпілётнікамі
📌Прадстаўніца адміністрацыі Лукашэнкі Пяткевіч патлумачыла, чаму ў Беларусі бракуе лекараў
📌Памёр вядомы гомельскі філёзаф і грамадзкі дзеяч Віктар Адзіночанка
📌Ніну Багінскую пачнуць судзіць 30 траўня па крымінальнай справе, ёй пагражае да 3 гадоў турмы
📌Літоўскі апэляцыйны суд адхіліў апэляцыю Мантаса Данелюса, асуджанага за шпіянаж на карысьць Беларусі
Памёр вядомы філёзаф і грамадзкі дзеяч Віктар Адзіночанка
https://smarturl.click/Ree3W
Вядомы навуковец з Рэчыцы, супрацоўнік Гомельскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту імя Скарыны, дацэнт катэдры філязофіі, кандыдат філязофскіх навук Віктар Адзіночанка памёр у шпіталі 15 траўня. У сваім рэгіёне навуковец вядомы таксама актыўнай грамадзкай дзейнасьцю.
У Беларусі выпусьцяць маркі з жывёламі, якіх больш няма ў лясох краіны
https://smarturl.click/zddvZ
Маркі выйдуць 19 траўня. Іх выпускае Міністэрства сувязі і інфарматызацыі Рэспублікі Беларусь. Агулам з друку выходзяць чатыры віды марак.
Літоўскі апэляцыйны суд адхіліў апэляцыю Мантаса Данелюса, асуджанага за шпіянаж на карысьць Беларусі
https://smarturl.click/oVVdM
Калегія судзьдзяў абвясьціла скаргу асуджанага беспадстаўнай, і пакінула яму прысуд у выглядзе дзевяці гадоў пазбаўленьня волі. Вызначана, што суд першай інстанцыі абгрунтавана абапіраўся на паказаньні пацярпелых, сьведак і Дэпартамэнту дзяржаўнай бясьпекі Літвы. Таксама прысуд базаваўся на матэрыялах ліставаньня Мантаса Данелюса з іншымі асобамі.
Суд пагадзіўся з бокам абвінавачаньня, які прыйшоў да высновы, што беларуская прапагандыстка Ксенія Лебедзева інструктавала Данелюса, якую інфармацыю зьбіраць: яе найбольш цікавілі беларускія арганізацыі ў Літве, людзі, якія ўцякалі зь Беларусі ад перасьледу і якія дапамагалі ім уцякаць, шляхі іх эвакуацыі, вучэньні добраахвотнікаў палка імя Каліноўскага, іх узбраеньне і ланцугі паставак.
Данелюс увайшоў у давер да беларускіх арганізацыяў і прапаноўваў ім юрыдычную дапамогу. Аднойчы ягоныя пытаньні пачалі выклікаць падазрэньні.
Прадстаўнікі Ўкраіны і Расеі прыбылі ў Турэччыну для перамоваў аб міры
https://smarturl.click/VRROg
Пуцін застаўся ў Расеі.
Зяленскі (на фота) у Турэччыне сустракаецца з Эрдаганам у Анкары, але, выглядае, ён не паедзе ў Стамбул на перамовы з Расеяй.
Тым часам Трамп ня выключыў, што далучыцца да перамоваў у пятніцу ў выпадку, калі Расея і Ўкраіна дасягнуць прагрэсу. Гэтую заяву ён зрабіў у сталіцы Катару, ад якой да Стамбулу чатыры гадзіны палёту.
Раней Зяленскі сказаў, што адсутнасьць Пуціна на перамовах будзе выразным сыгналам таго, што ён насамрэч не зацікаўлены ў міры.
Прадстаўніца адміністрацыі Лукашэнкі Пяткевіч патлумачыла, чаму ў Беларусі бракуе лекараў
https://smarturl.click/WRRd6
Маўляў, расьце попыт на мэдычныя паслугі, бо расьце працягласьць жыцьця з натуральным старэньнем.
«Абсалютна відавочна, што ў краіны унікальна пазытыўны ўзор у сьвеце», — сказала яна на сустрэчы з працаўнікамі цукровага заводу ў Жабінцы, перадае БЕЛТА.
Паводле базы вакансій на 15 траўня, шукаюць:
• больш за 3600 лекараў-спэцыялістаў,
• больш за 3200 мэдычных сёстраў,
• больш за 900 фэльчараў,
• больш за 300 памочнікаў лекара.
ФСБ, МУС, Сьледчы камітэт і «Расгвардыя» зладзілі рэйды у 81 рэгіёне Расеі
https://smarturl.click/p22kW
Як піша Расейская служба Радыё Свабода, яны затрымалі 57 адміністратараў тэлеграм-каналаў і шасьцярых падазраваных у падрыхтоўцы нападаў на школы.
З гэтай нагоды расейская контрвыведка 15 траўня напісала, што каналы затрыманых мадэратараў нібыта распаўсюджвалі неанацысцкую і тэрарыстычную ідэалёгію і вялі перапіску з «украінскімі куратарамі».
ФСБ Расеі сьцьвярджае, што ў затрыманых знайшлі кампанэнты для вырабу самаробных выбуховых прыстасаваньняў і зброю.
Расея перад магчымымі перамовамі ў Стамбуле атакавала Ўкраіну 110 бесьпілётнікамі
https://smarturl.click/nVVw4
У ноч на 15 траўня расейская армія атакавала Ўкраіну з выкарыстаньнем 110 ударных БПЛА тыпу «Шахед» і бесьпілётнікаў-сымулятараў розных тыпаў.
Удары па Ўкраіне нанесьлі боку расейскіх гарадоў Бранск, Курск, Арол і Мілерава, паведамілі ў Паветраных сілах Узброеных сіл Украіны.
Ад нападу пацярпелі Сумская, Днепрапятроўская, Палтаўская, Кіеўская і Івана-Франкоўская вобласьці.
Чаго чакаць ад прапанаваных перамоваў у Стамбуле аб вайне Расеі супраць Украіны
https://smarturl.click/zddeb
Чакаецца, што 15 траўня Ўкраіна і Расея правядуць свае першыя прамыя мірныя перамовы пасьля спыненых у 2022 годзе сустрэч, калі пачалося поўнамаштабнае ўварваньне Масквы.
Але пакуль мала што вядома, акрамя даты і месца: 15 траўня ў Стамбуле.
У Маскве назвалі кіраўніком дэлегацыі памочніка Пуціна, хоць у Кіеве чакалі яго самога, а ў Кіеве склад дэлегацыі не назвалі.
Аналіз Свабоды, як могуць разьвівацца перамовы і якім можа быць вынік.
Сёньня споўнілася б 180 гадоў выбітнаму навукоўцу Яну Чэрскаму
15 траўня 1845 году нарадзіўся Ян Чэрскі, удзельнік паўстаньня 1863–1864 гадоў, геоляг і географ, дасьледнік Сыбіру. Сярод іншага дасьледаваў возера Байкал. Паходзіў з фальварку Свольна Дрысенскага павету, сёньня гэта Верхнядзьвінскі раён. Зрабіў значны ўнёсак адразу ў некалькі галінаў навукі, у прыватнасьці геалёгію, геаграфію, заалёгію, анатомію, археалёгію, мэтэаралёгію.
Імя Яна (Івана) Чэрскага носіць Іркуцкае таварыства беларускай культуры. Ягоным імем названыя горныя храбты, горныя сыстэмы, адзін з вульканаў і шэраг вуліц у розных гарадах Расеі і Беларусі.
Больш падзей гэтага дня ў гісторыі чытайце пад спасылкай: https://smarturl.click/j77eZ
Галоўнае за 14 траўня
📌10 фактаў пра рэфэрэндум, які 30 гадоў таму зьмяніў лёс Беларусі
📌Усяго 8 адсоткаў. За 10 гадоў школьнікаў, якія вучацца па-беларуску, паменела на траціну
📌«Дзесяцімільённая краіна апынулася ў закладніках аднаго чалавека». Карбалевіч пра наступствы рэфэрэндуму 1995 году
📌Грошы для падтрымкі хворай на рак пісьменьніцы Сьвятланы Курс сабралі за адзін дзень
📌У маёй кватэры жыве расейскі вайсковец. Як Расея адбірае маёмасьць украінцаў у Крыме
📌214 прысудаў, адзін сьмяротны. Колькі чалавек у Беларусі асудзілі за дзеяньні на карысьць Украіны і чаму пра гэтыя справы вядома так мала
📌«Эканамічная газэта» спыняе выхад, яна была апошняй зь недзяржаўных грамадзка-палітычных выданьняў
📌Беларуская галіна ІТ адначасна ставіць рэкорды найму і звальненьняў
📌У Беларусі пашырылі кола асоб, у якіх будзе доступ да дзяржаўнай таямніцы
Беларуская галіна ІТ адначасна ставіць рэкорды найму і звальненьняў
https://smarturl.click/3QQwX
Белстат больш за два гады не фіксаваў настолькі высокіх лічбаў найму ў галіне ІТ і сувязі за адзін месяц. Аднак расьце і колькасьць звальненьняў з галіны. Чаму?
У Беларусі пашырылі кола асоб, у якіх будзе доступ да дзяржаўнай таямніцы
https://smarturl.click/nVVeb
Дакумэнт прадугледжвае прадастаўленьне доступу да дзяржаўных сакрэтаў старшыні, сябром Прэзыдыюму Ўсебеларускага народнага сходу (УНС) старшыні Цэнтральнай выбарчай камісіі з моманту іх абраньня, а таксама начальніку Сакратарыяту УНС — з дня назначэньня на пасаду.
У Расеі арганізатара назіраньня на выбарах асудзілі на 5 год турмы
https://smarturl.click/aRRn5
Басманны суд Масквы асудзіў сустаршыню групы па назіраньні за выбарамі «Голас» Грыгорыя Мельканянца на пяць гадоў пазбаўленьня волі.
Абарона ў спрэчках на судзе заявіла пра невінаватасьць Мельканянца, зноў падкрэсьліўшы, што ліквідаваная асацыяцыя і рух «Голас» — гэта дзьве розныя арганізацыі. Пра гэта Мельканьянц заявіў у сваім апошнім слове, адзначыўшы, што яго судзяць па сутнасьці за тое, што ён працаваў экспэртам у Цэнтральнай выбарчай камісіі Расеі (сьледзтва прызнала гэта ўмяшаньнем «непажаданай» арганізацыі ў палітыку).
У Вільні адрэагавалі на візыт у Менск прарасейскага літоўскага палітыка Вайткуса
https://smarturl.click/b55Xn
Генэральны пракурор Літвы Ніда Грунскене даручыла паліцыі пачаць высьвятленьне фактычных абставін заяваў былога кандыдата ў прэзыдэнты Літвы Эдуардаса Вайткуса, зробленых у Менску.
У Менску пачаўся міжнародны форум дасьледчыкаў беларускай казкі і міталёгіі
https://smarturl.click/zddvw
Форум праходзіць у Нацыянальнай акадэміі навук. У праграме — Міжнародная навуковая канфэрэнцыя «Народная казачная проза ў эўрапейскай культуры: архаічная традыцыя і сучасная інтэрпрэтацыя», круглыя сталы, прысьвечаныя пытаньням беларускай міталёгіі, а таксама праблемам сучаснай літаратурнай казкі і яе ўзаемадзеяньню з фальклёрам, навуковыя даклады і іншыя мерапрыемствы.
Беларусь і Расея пяройдуць на электронны дакумэнтаабарот пры ўзаемным гандлі
https://smarturl.click/QbbDw
Міждзяржаўны электронны дакумэнтаабарот запусьцяць у прамысловую эксплюатацыю пасьля вырашэньня пытаньня аб прызнаньні беларускага электроннага лічбавага подпісу Расеяй.
Ніну Багінскую пачнуць судзіць 30 траўня па крымінальнай справе, ёй пагражае да 3 гадоў турмы
https://smarturl.click/4OORX
Паводле канцылярыі суду, Багінскую абвінавачваюць па артыкуле 342-2 Крымінальнага кодэксу Беларусі (аб неаднаразовым парушэньні парадку правядзеньня масавых мерапрыемстваў) з-за адзіночных пікетаў.
Пасьля менскіх заяваў экс-кандыдата ў прэзыдэнты Літвы Эдуардаса Вайткуса паліцыя пачала крымінальнае расьсьледаваньне
https://smarturl.click/ZXXOO
Яму пагражае ад 2 да 7 гадоў за дапамогу іншай краіне ў дзеяньнях супраць Літоўскай Рэспублікі.
12 траўня ў Менску Вайткус заявіў, што ў Літвы няма легітымнага прэзыдэнта, бо падчас прэзыдэнцкіх выбараў было шмат парушэньняў.
Ён таксама раскрытыкаваў улады Літвы, якія, на ягоную думку, вядуць краіну «шляхам зьнішчэньня і літоўцаў, і дзяржаўнасьці».
Швайцарыя далучылася да апошніх пакетаў санкцыяў ЭЗ супраць Беларусі і Расеі
https://smarturl.click/E11Og
Швайцарыя з 15 траўня далучылася да 16-га пакету санкцыяў Эўрапейскага Зьвязу супраць Беларусі і Расеі за вайну ва Ўкраіне.
Гэтыя захады ўключаюць узмацненьне жорсткасьці экспартных абмежаваньняў і забарону на імпарт неапрацаванага беларускага алюмінію.
Эўразьвяз тым часам рыхтуе 17-ы санкцыйны пакет.
Пасьля сьмерцяў былых палітвязьняў праваабаронца заявіў пра сыстэмныя праблемы з мэдыцынай у турмах
https://smarturl.click/oVV1M
Заява Паўла Сапелкі прагучала пасьля інфармацыі пра сьмерць дзьвюх былых палітзьняволеных, якія памерлі ўжо на волі: 39-гадовай Ганны Кандраценкі і 45-гадовай Тамары Каравай.
Сапелка перакананы, што «кожная сьмерць палітзьняволенага дадае новую старонку ў абвінавачаньне тых, хто адказны за іх перасьлед, адвольны прысуд, утрыманьне ў калёніях і турмах, за здароўе заняволеных».
На 12 сакавіка 2025 года за кратамі ў становішчы асаблівай рызыкі знаходзяцца ня менш за 219 палітвязьняў.
«Усё вельмі дрэнна». Настаўнікі расказваюць, чаму беларускія дзеці ня вучацца на роднай мове
https://smarturl.click/GggoD
«У гімназіі зьявіўся новы намесьнік дырэктара, які займаецца кадрамі, і ён дакладна не пэдагог.
Таксама прызначаны адмысловы „кіраўнік у ваенна-патрыятычным выхаваньні“.
Ідэалёгіі і ваенна-патрыятычнага выхаваньня, якія ў прыярытэце, цяпер больш, чым беларускамоўнай адукацыі», — апавядае былая настаўніца беларускамоўнай гімназіі.
🇻🇦 Дэлегацыя беларускіх сьвятароў удзельнічала ў сустрэчы папы Рымскага з дзеячамі ўсходніх каталіцкіх цэркваў
https://smarturl.click/E11og
Папа Леў XIV сустрэўся з прадстаўнікамі ўсходніх каталіцкіх цэркваў, паведамляе прэс-служба Ватыкана. У сустрэчы ўзяла ўдзел дэлегацыя беларускіх сьвятароў.
Аўдыенцыю ў папы атрымалі грэка-каталіцкі архімандрыт Сяргей Гаек, апостальскі адміністратар для вернікаў візантыйскага абраду ў Беларусі, а таксама тры сьвятары — Андрэй Абламейка зь Менску, Андрэй Крот з Горадні і канцлер курыі апостальскай адміністрацыі Яўген Усошын.
Пуцін на перамовы з Украінай у Стамбул накіраваў свайго памочніка
https://smarturl.click/xVVeO
Расейскую дэлегацыю ў Стамбуле на перамовах з Украінай 15 траўня ўзначаліць памочнік Уладзіміра Пуціна Ўладзімір Мядзінскі. Ён ужо ўзначальваў расейскую перамоўную групу ў 2022 годзе.
Раней прэзыдэнт Украіны Ўладзімір Зяленскі патрабаваў на перамовах самога Ўладзіміра Пуціна.
Сваім рашэньнем Пуцін фактычна адхіліў прапанову прэзыдэнта Ўкраіны.
Раней прэзыдэнт ЗША Дональд Трамп, які знаходзіцца на Блізкім Усходзе, казаў, што можа сам прыехаць у Стамбул.
На фота Ўладзімір Мядзінскі
Арцёма Брухана выбралі новым сьпікерам Каардынацыйнай рады
https://smarturl.click/5ZZ60
Прадстаўнік франкцыі «Каманда Латушкі і Рух „За Свабоду“» стаў наступным кіраўніком Каардынацыйнай рады пасьля зьнікненьня Анжалікі Мельнікавай. Галасы за яго значна пераважылі колькасьць галасоў за Аляксандра Кныровіча.
У Буркіна-Фасо ісламісты атакавалі ўрадавых вайскоўцаў. Забітыя 60 жаўнераў
https://smarturl.click/Ggg95
Групоўка «Джамаат Наср аль-іслам валь Мусьлімін» (JNIM), якая зьяўляецца заходнеафрыканскай філіяй тэрарыстычнай сеткі «Аль-Каіда», узяла на сябе адказнасьць за напад на вайсковы пост у паўночнай правінцыі Лорум у Буркіна-Фасо. Улады Буркіна-Фасо не пракамэнтавалі апошнія напады.
Некаторыя відэа паказваюць, як паўстанцы зрываюць урадавыя сьцягі, а таксама сьцягі Расеі, якая даўно прыйшла ў рэгіён і дапамагае мясцовым вайсковым хунтам. У рэгіёне Сахель даўно дзейнічаюць «вагнэраўцы», Расея пастаўляе туды зброю.
На архіўным здымку праўладная дэманстрацыя ў Буркіна-Фасо, на якой быў і расейскі сьцяг.
Рада БНР заявіла, што рэфэрэндум 1995 году спыніў нацыянальнае Адраджэньне
https://smarturl.click/kZZeR
У заяве Рады БНР гаворыцца, што 30 гадоў таму ў Беларусі з ініцыятывы Аляксандра Лукашэнкі, якога яна называе стаўленьнікам Масквы, у Беларусі правялі «рэфэрэндум», які меў разбуральныя наступствы для нацыі.
30 гадоў таму адбыўся рэфэрэндум, які зьмяніў лёс Беларусі
Неабмежаваныя паўнамоцтвы Лукашэнкі, савецкія сымбалі замест нацыянальных, паўсюдная русыфікацыя і саўдзел Беларусі ў расейскай вайне супраць Украіны — вось наступствы, да якіх прывяло тое галасаваньне.
Дарэчы, рэфэрэндум і пытаньні, вынесеныя на яго, супярэчылі Канстытуцыі краіны. Падрабязнасьці ў відэа Свабоды.
«Дзесяцімільённая краіна апынулася ў закладніках аднаго чалавека». Карбалевіч пра наступствы рэфэрэндуму 1995 году
https://smarturl.click/Y336l
30 гадоў таму прайшоў першы ў гісторыі незалежнай Беларусі рэфэрэндум, які шмат у чым перадвызначыў грамадзка-палітычнае жыцьцё краіны на дзесяцігодзьдзі наперад. Паспрабуем узгадаць, як гэта было.
«Эканамічная газэта» спыняе выхад, яна была апошняй зь недзяржаўных грамадзка-палітычных выданьняў
https://smarturl.click/Jnn3v
Выданьне выходзіла 32 гады. Наклад дасягаў 40 тысяч экзэмпляраў. «Папяровым выданьням з іх цыкламі друку і дастаўкі даводзіцца саступаць месца электронным сродкам масавай інфармацыі», — заявілі ў рэдакцыі.