📌معمای آنتی‌بادی هسته‌ای هپاتیت ب

🟣دکتر پاول ساکس، متخصص بیماری‌های عفونی و رئیس بخش عفونی بیمارستان بریگهام و زنان دانشکده پزشکی هاروارد
🟠#باشگاه_مجلات

🟡 ترجمه و تلخیص: بابک عزیزافشاری، پاتولوژیست، ۱۲ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️یک مشکل شایع در آزمایشگاه مربوط به بیمارانی است که همه آزمایش‌های هپاتیت ب منفی و تنها آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن هسته (آنتی-اچ‌بی‌سی) در آنان مثبت است.

این وضعیت می‌تواند ناشی از یک «عفونت قدیمی» و بهبودیافته باشد. به مرور زمان آنتی‌بادی ضد آنتی‌ژن سطحی هپاتیت ب (آنتی-اچ‌بی‌اس) ناپدید می‌شود اما سلول‌های خاطره‌ای به دلایل نامشخص همچنان به تولید پادتن هسته‌ای ادامه می‌دهند.

سناریو دوم یک «عفونت مخفی» و بدون علامت است که سیر مزمن پیدا کرده اما آنتی‌ژن سطحی به‌قدری کم است که قابل شناسایی نیست. آزمایش دِنا (اچ‌بی‌وی-دی‌ان‌اِی) یا بار ویروسی در این بیماران و همچنین برخی موارد هپاتیت حاد ب موسوم به «دوره پنجره» (سناریو سوم) که با وجود ناپدید شدن آنتی‌ژن سطحی پادتن حفاظتی آنتی-اچ‌بی‌اس آنان هنوز بالا نرفته، به تشخیص کمک‌ می‌کند.

در نهایت، هیچ آزمایشی بی‌نقص نیست و نتیجه آزمایش پادتن هسته‌ای نیز ممکن است مثبت کاذب باشد (سناریو چهارم). برخی کیت‌ها با پادتن ضد آنتی‌ژن‌های دیگر که با خوردن غذاهایی مانند ترایفل، چغور پغور، یا عصاره مخمر وارد بدن می‌شوند واکنش متقاطع می‌دهند.

اما در عمل این پرسش همچنان باقی است که «در این موارد چه باید کرد؟» احتمالاً شایع‌ترین علت مثبت شدن آنتی-اچ‌بی‌سی در افرادی که سایر آزمایش‌های هپاتیت ب آنان منفی است، عفونت بهبودیافته (سناریو اول) است. مطمئن‌ترین کار در این موارد انجام آزمایش دِنا است که نتیجه آن تقریباً در همه این بیماران منفی است.

اما قضیه به این‌جا ختم نمی‌شود و منفی بودن آزمایش دِنا ردکننده تشخیص عفونت مخفی (سناریو دوم) نیست. این حالت اغلب در افرادی مشاهده می‌شود که ایمنی آنان سرکوب شده، مانند دریافت‌کنندگان پیوند یا مبتلایان به عفونت هم‌زمان اچ‌آی‌وی و هپاتیت سی که در معرض خطر فعالیت مجدد ویروس هپاتیت ب هستند. بیماران تحت درمان کاهش‌دهنده فعالیت سلول ب مانند ریتوکسیماب بیش از همه مستعد فعالیت مجدد ویروس هستند و در این موارد درمان ضدویروسی پیشگیرانه توصیه می‌شود.

در آن دسته از مبتلایان به اچ‌آی‌وی که تحت درمان ضد اچ‌بی‌وی نیستند، بار ویروس هپاتیت ب باید به صورت دوره‌ای و یا دست‌کم در صورت افزایش آنزیم‌های کبد کنترل شود.

آیا تزریق واکسن هپاتیت ب در افرادی که فقط آنتی-اچ‌بی‌سی مثبت دارند توصیه می‌شود؟ دستورالعمل‌ها می‌گویند بله، اما از نظر منطق ویروس‌شناسی، شواهد در این زمینه قانع‌کننده نیست. اگر هدف اصلی واکسیناسیون هپاتیت ب پیشگیری از ابتلا به این بیماری است، پس تزریق واکسن به افرادی که قبلاً به هپاتیت ب مبتلا شده‌اند چه فایده‌ای دارد؟ هیچ مطالعه‌ای نشان نداده واکسیناسیون جلوی فعالیت مجدد ویروس را می‌گیرد.

🔗منبع

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📸 و سه عکس هم از سال‌های قبل

باز برای تغییر روحیه!

Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲ ژوئیه ۱۹۵۱ مرگ زاوربروخ جراح دیوانه

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۱۱ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ارنست فردیناند زاوربروخ متولد ۳ ژوئیه ۱۸۷۵ جراح آلمانی بود که به عنوان پدر جراحی توراکس (قفسه‌سینه) شناخته می‌شود و دستاورد اصلی او استفاده از اتاقک فشار منفی برای جراحی (اتاقک زاوربروخ) بود.

وی در بارمِن (ووپرتال) به دنیا آمد و پدرش را در کودکی به دلیل بیماری سل از دست داد. زاوربروخ پس از تحصیل در دانشگاه ماربورگ، دانشگاه گریفسوالد، دانشگاه جنا، و دانشگاه لایپزیک (نزد اساتیدی چون ویلهلم هیس آناتومیست سوئیسی و پاول لئوپلد فریدریش جراح آلمانی)، در ۱۹۰۳ به برسلاو (وروتسواف، نزد یوهان فون میکولیکز-رادیکی جراح آلمانی) رفت.

او با اختراع اتاقک معروف خود نخستین جراحی توراکس را در ۶ آوریل ۱۹۰۴ به اتفاق استادش میکولیکز انجام داد. این اختراع یک نقطه عطف در درمان بیماری‌های قلب و ریه و مری بود و امکان جراحی باز قفسه‌سینه را که پیش از آن مرگبار تلقی می‌شد فراهم کرد. پس از اختراع فناوری تهویه فشار مثبت مداوم (سی‌پَپ) در دهه ۱۹۸۰، کاربرد اتاقک زاوربروخ نیز به تدریج منسوخ شد.

زاوربروخ طی جنگ جهانی اول موفق به اختراع نوعی اندام مصنوعی (پروتز، بازوی زاوربروخ) شد که جزو اولین نمونه‌های پروتز متحرک بود و به مصدومین امکان استفاده از عضلات باقیمانده در عضو قطع‌شده را می‌داد. وی در ۱۹۱۸ به دانشگاه مونیخ رفت و به تحقیق در زمینه درمان سل به کمک جراحی و رژیم غذایی پرداخت.

او از ۱۹۲۸ ریاست دپارتمان جراحی بیمارستان شاریته برلین را بر عهده داشت و به دلیل شهرت بین‌المللی بسیاری از چهره‌های معروف از جمله جرج پنجم پادشاه بریتانیا و کنستانتین پادشاه یونان را در این بیمارستان جراحی کرد.

خدمات زاوربروخ به نخبگان محدود نبود و تعهدش به درمان همه بیماران بدون توجه به وضعیت مالی یا پیشینه سیاسی، اجتماعی، قومیتی، یا نژادی آنان باعث شد به یک اسطوره بدل شود. او در ۱۹۴۱ با جراحی و ساخت پروتز متحرک برای سربازی به نام هوبرت وِبر که هر دو بازویش در اثر انفجار قطع شده بود، این فرصت را برای وِبر فراهم کرد که بعدها به یک نقاش و مجسمه‌ساز برجسته تبدیل شود.

وی یک روز پیش از ۷۶ سالگی در برلین شرقی درگذشت. از افتخارات او می‌توان به دریافت جایزه ملی علوم و هنر آلمان (۱۹۳۷) اشاره کرد. با وجود ارتباط نزدیک وی با حکومت نازی به عنوان عضو شورای ایالتی پروس و همچنین شورای تحقیقات رایش و رئیس شاخه پزشکی آن، موضع زاوربروخ در مقابل سیاست‌های هیتلر همواره مورد اختلاف بوده است.

او هرگز به عضویت حزب ناسیونال سوسیالیست کارگران آلمان درنیامد و پس از اشغال برلین توسط ارتش سرخ و متهم شدن توسط متفقین به همکاری با نازی‌ها در ۱۹۴۵، به دلیل فقدان شواهد تبرئه شد و به کار خود در بیمارستان شاریته ادامه داد.

وی در سال‌های پایانی عمر به دنبال فروپاشی روانی و ابتلا به زوال عقل و انجام جراحی‌هایی که اغلب با نتایج فاجعه‌بار همراه بودند، از کار اخراج شد. هانس بونگارتز روزنامه‌نگار آلمانی و نویسنده آثار مشهوری چون «قرن جراحان» (۱۹۵۶) و «قرن کارآگاهان» (۱۹۶۴) که پس از شکست نازی‌ها نام خود را به یورگن توروالد تغییر داد، در ۱۹۶۰ کتابی در این زمینه نوشت که در ۱۳۶۴ توسط ذبیح‌الله منصوری تحت عنوان «جراح دیوانه» به فارسی ترجمه و منتشر شد.

از آثار نمایشی درباره زاوربروخ می‌توان به فیلم «زندگی جراح زاوربروخ» (رالف هانسن، ۱۹۵۴) براساس خاطرات وی و با شرکت اِوالد بالزر در نقش زاوربروخ، «سال‌های تاریک» از مجموعه تلویزیونی «پزشکان مشهور شاریته» (تلویزیون آلمان‌شرقی، ۱۹۸۳) با شرکت آلفرد مولر در نقش زاوربروخ، و فصل دوم مجموعه تلویزیونی «شاریته» (نت‌فلیکس، ۲۰۱۹) با شرکت اولریش نوتن در نقش زاوربروخ اشاره کرد.

📌تصویر: جراح دیوانه (اخراج: آخرین روزهای فردیناند زاوربروخ، نوشته یورگن توروالد، ۱۹۶۰)، ترجمه ذبیح‌الله منصوری (چاپ اول، ۱۳۶۴).

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تریلر فصل دوم مجموعه تلویزیونی «شاریته»، ۲۰۱۹.

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 مصرف حشیش و افزایش دو برابری خطر مرگ قلبی‌عروقی

🟠#باشگاه_مجلات
🔵ترجمه و تلخیص: بابک عزیزافشاری، پاتولوژیست، ۱۰ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️یک متاآنالیز در شماره ژوئن ۲۰۲۵ مجله قلب شامل مرور ۲۴ مطالعه بزرگ (۱۷ مطالعه مقطعی، ۶ مطالعه کوهورت، و یک مطالعه مورد-شاهد) منتشرشده در فاصله ۲۰۱۶ و ۲۰۲۳ و در مجموع با شرکت حدود ۲۰۰ میلیون نفر در کشورهای مختلف نشان می‌دهد مصرف حشیش (ماریجوانا) با افزایش قابل توجه و تا ۲ برابری عوارض جدی قلبی‌عروقی (سندرم کرونری حاد، سکته قلبی، و سکته مغزی) و خطر مرگ همراه است.

به نظر محققین دانشگاه تولوز قانونی شدن مصرف حشیش در برخی کشورها و افزایش مصرف آن با اهداف پزشکی باعث تغییر نگرش جوامع نسبت به این ماده مخدر و بی‌توجهی به خطرات قلبی‌عروقی آن شده است.

ارتباط بالقوه حشیش با خطر قلبی‌عروقی در مطالعات پیشین مطرح شده بود، اما میزان این خطر به‌ویژه با توجه به دسترسی فزاینده مصرف‌کنندگان به ترکیبات قوی‌تر حشیش، کنسانتره‌های استنشاقی و خوراکی، و مواد صنعتی شبه‌حشیش روشن نبود.

در این مطالعه تلاش شد میزان خطر فوق تعیین شود. خطر سکته مغزی در مقایسه با افرادی که حشیش مصرف نمی‌کردند ۲۰ درصد، خطر سکته قلبی ۲۹ درصد، و خطر مرگ بیش از ۲۰۰ درصد بیشتر بود! در یک مطالعه در مورد ماریجوانای طبی نیز این ارتباط مثبت مشاهده شد.

محدودیت اصلی مطالعات فوق این است که اغلب ارتباط خطر قلبی‌عروقی در آن‌ها با مقدار مصرف حشیش چندان روشن نیست. همچنین بیشتر این مطالعات مقطعی هستند و علاوه بر احتمال سوگیری، ارتباط علت و معلولی را ثابت نمی‌کنند. با این حال، به نظر می‌رسد تصور رایج مبنی بر کم‌خطر بودن مصرف حشیش درست نیست و علاوه بر نیاز به بازنگری در مقررات مرتبط با مصرف حشیش، در چارچوب پیشگیری از بیماری قلبی‌عروقی نیز باید به این نکته توجه شود.

به‌طور مشخص، محققین باور دارند مصرف حشیش اگر نه جرم‌انگاری اما دست‌کم در مکان‌های عمومی با هدف محافظت از افراد بی‌گناهی که به‌طور ثانویه در معرض این خطر قرار می‌گیرند باید منع شود و نحوه برخورد با آن دست‌کم مانند دخانیات باشد.

🔗منبع: مدسکیپ

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۳۰ ژوئن ۱۹۳۷ آغاز به کار نخستین تلفن اورژانس جهان

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۹ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️شماره تلفن اورژانس (فوریت‌های پزشکی) امکان درخواست کمک فوری را فراهم می‌کند و در کشورهای مختلف، متفاوت است اما معمولاً یک شماره سه رقمی است که می‌توان به سادگی آن را به خاطر سپرد و به سرعت با آن تماس گرفت.

این شماره در ایران (و همچنین پاکستان، ویتنام، و برخی کشورهای آفریقایی) ۱۱۵، در اروپا و بیشتر کشورهای آسیا و آمریکای جنوبی ۱۱۲، و در آمریکای شمالی ۹۱۱ است.

نخستین تلفن اورژانس جهان ۹۹۹ بود که ابتدا در بریتانیا آغاز به کار کرد و امروز همچنان تلفن اورژانس این کشور و برخی کشورهای دیگر مانند امارات، اوگاندا، ایرلند، بحرین، زیمبابوه، سنگاپور، سودان، عربستان، غنا، کنیا، قطر، لهستان، مالزی، و هنگ کنگ است.

در بریتانیا علاوه بر فوریت‌های پزشکی، امکان دسترسی به خدمات پلیس، آتش‌نشانی، و گارد ساحلی نیز با تلفن ۹۹۹ وجود دارد. به دنبال آتش‌سوزی یک منزل مسکونی در خیابان ویمپل لندن در ۱۹۳۵ که به مرگ ۵ زن منجر شد، یکی از همسایه‌ها تلاش کرده بود با آتش‌نشانی تماس بگیرد اما در صف تلفن معطل مانده بود. او نامه‌ای به سردبیر روزنامه تایم نوشت که باعث شد دولت تحقیقاتی در این مورد انجام دهد.

پوشش تلفن اورژانس در ابتدا محدود به ۱۹ کیلومتری اطراف چهارراه آکسفورد بود. به شهروندان اطلاع داده شد که این شماره صرفاً برای موارد اضطراری است: «... مثلاً اگر مردی در آپارتمان مجاور در حال قتل همسرش است یا یک سارق نقاب‌دار از راه دودکش در حال ورود به یک بانک است!»

در دهه ۱۹۳۰ بیشتر خانه‌ها در بریتانیا تلفن نداشتند و تلفن همگانی جزو ضروریات بود. کیوسک‌های قرمز تلفن در این کشور دارای سه شکاف برای سکه‌های مختلف و دو دکمه «آ» و «ب» بودند. پس از گرفتن شماره و شنیدن صدای طرف مقابل باید دکمه «آ» را فشار می‌دادید تا سکه به داخل صندوق بیفتد و صدای شما در آن سو شنیده شود. اگر کسی به تماس شما پاسخ نمی‌داد، با فشار دادن دکمه «ب» سکه خود را پس می‌گرفتید.

شماره‌گیر چرخشی تلفن‌های قدیمی دارای ۱۰ سوراخ انگشت بود که هر کدام مربوط به سه حرف الفبای انگلیسی (برای کد منطقه) و یک رقم از ۱ تا ۹ و صفر بودند. افراد با گرفتن شماره صفر به‌طور رایگان به مرکز اطلاعات تلفن متصل می‌شدند و از نظر فنی، ساده‌ترین راه برای این‌که تماس رایگان با مرکز اورژانس نیز امکان‌پذیر باشد استفاده از شماره کناری آن یعنی شماره ۹ بود.

پیشنهاد‌های دیگر شامل شماره ۷۰۷ (به دلیل شباهت بین این شماره و پیام اضطراری اس‌او‌اس در زبان انگلیسی) و شماره ۳۳۳ بود. بعدها از ترکیب شماره صفر و ۹ برای سایر تماس‌های رایگان استفاده شد. مزیت دیگر ۹۹۹ راحتی استفاده از آن حتی در تاریکی یا دود غلیظ و توسط افراد کم‌بینا و سالمندان بود. همچنین احتمال تماس تصادفی، مثلاً در اثر گرفتن شماره اشتباه یا اتصال سیم‌ها در باد شدید، به این ترتیب به حداقل می‌رسید.

مشکل اصلی تلفن اورژانس، مزاحمت تلفنی و استفاده نادرست از آن است و کارزارهای اطلاع‌رسانی عمومی و فرهنگ‌سازی در این زمینه به رفع آن کمک می‌کند. با ورود شماره‌گیر دکمه‌ای (فشاری) در دهه ۱۹۶۰ و افزایش تماس‌های تصادفی با اورژانس، استفاده از شماره‌های غیرتکراری و قفل صفحه کلید رواج یافت و در ۱۹۹۵ شماره ۱۱۲ به عنوان تلفن اورژانس در بریتانیا و سراسر اروپا معرفی شد.

استاندارد اجباری جی‌اس‌ام (سامانه جهانی ارتباطات سیار) مبنی بر امکان شماره‌گیری ۱۱۲ بدون باز کردن قفل صفحه کلید باعث صرفه‌جویی در وقت می‌شود اما احتمال تماس تصادفی را افزایش می‌دهد. در تماس‌هایی که با سکوت فردی که تماس گرفته همراه است، معمولاً اُپراتور اورژانس از او می‌خواهد با فشار دادن یکی از دکمه‌های صفحه کلید، نیاز خود به کمک فوری را اعلام کند وگرنه تماس قطع خواهد شد. شایع‌ترین دلایل تماس خاموش شامل تماس تصادفی، مشکل فنی، و افسانه شارژ تلفن با گرفتن شماره ۹۹۹ است.

📌تصویر: یک کیوسک تلفن قدیمی در لندن.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌ترومای ناشی از انفجار (۲)

📌دکتر احمدرضا احمدی آبدشتی، متخصص ارتوپدی

📍نکات مهم در درمان
مراقبت از آسیب‌های ناشی از انفجار شامل دو مرحله اصلی است:

۱. مراقبت پیش‌بیمارستانی:
الف) کنترل خونریزی: با تورنیکه، پانسمان فشاری، و پانسمان‌های هموستاتیک مثل CELOX (حاوی کیتوسان).
استفاده درست از تورنیکه باعث کاهش مرگ‌ومیر (از ۷.۸٪ به ۶.۲٪) شده است.
ب) تزریق مایعات: در شرایط اضطراری از روش داخل استخوانی (IO) برای تزریق استفاده می‌شود.
ج) ترانگزامیک اسید (TXA): با دوز ۱ گرم داخل وریدی طی ۱۰ دقیقه، سپس ۱ گرم دیگر در ۸ ساعت.
زمان طلایی: باید طی ۳ ساعت اول پس از آسیب تزریق شود تا مرگ‌ومیر کاهش یابد.
د) تیم MERT: انجام بیهوشی و تزریق خون در صحنه برای بهبود نتایج درمان.

۲. مراقبت بیمارستانی و جراحی:
الف) الگوی ABC (با اولویت C): کنترل خونریزی شدید قبل از رسیدگی به راه هوایی و تنفس.
ب) احیای هموستاتیک: تمرکز بر تزریق زودهنگام خون (نسبت ۱:۱:۱ پلاسما، پلاکت، گلبول قرمز).
ج) پایش لاکتات و آنالیز انعقاد (ROTEM): برای ارزیابی مؤثر گردش خون و وضعیت انعقادی.
د) کنترل دما و سطح کلسیم: جلوگیری از اختلال در انعقاد خون.
ه) جراحی کنترل آسیب (DCS): اهداف جراحی شامل کنترل خونریزی، محدود کردن آلودگی، و بسته‌بندی موقت زخم است. ترمیم اعصاب و تاندون‌ها باید به تعویق بیافتد تا زخم کاملاً پاک شود.

✍️ آنتی‌بیوتیک‌ها:
الف) برای اندام‌ها و بافت نرم: بنزیل پنی‌سیلین، دوز: ۱.۲ گرم هنگام پذیرش.
ب) در آسیب احشایی: سفوروکسیم + مترونیدازول در حین جراحی.
ج) قرص همراه برای رزمندگان: موکسی‌فلوکساسین فوری پس از آسیب.
د) گزینه‌های دیگر (توصیه CoTCCC): Cefotetan یا Ertapenem.
ه) در زخم‌های شدید و مناطق کشاورزی: گاهی نیاز به ضدقارچ‌ها مانند Amphotericin B یا Posaconazole.

✍️ درمان غیرجراحی زخم‌های ترکش کوچک (non-op management):
شرایط لازم زخم: عمق کمتر از ۱ سانتی‌متر، طول ≤ ۲ سانتی‌متر، محدود به بافت نرم، بدون آلودگی واضح، حفره یا هماتوم، بدون آسیب عصب، رگ یا استخوان.
روش درمان: شست‌وشوی کامل و ضدعفونی زخم، باز گذاشتن زخم تا ترمیم طبیعی (healing by secondary intention)
تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی: پنی‌سیلین وی ۵۰۰mg و فلوکلوگزاسیلین ۵۰۰mg، هر کدام روزی ۴ بار، به‌مدت ۷ روز.

تصمیم به قطع عضو در آسیب‌های اندام ناشی از انفجار باید بر اساس شاخص‌های مشخصی مانند آسیب برگشت‌ناپذیر عروق، اعصاب یا استخوان، آلودگی وسیع یا نکروز شدید گرفته شود، و این تصمیم ترجیحاً توسط دو جراح ارشد و باتجربه و با مستندسازی کامل در پرونده انجام شود. برخلاف باورهای قبلی، بی‌حسی کف پا به‌تنهایی نشانه قطعی برای آمپوتاسیون نیست، چون طبق مطالعه LEAP ممکن است حس کف پا به‌مرور بازگردد. به دلیل هزینه روانی بالای قطع عضو، اگر وضعیت عمومی بیمار اجازه دهد، تلاش اولیه برای حفظ اندام (limb salvage) توصیه می‌شود، حتی اگر در ادامه نیاز به آمپوتاسیون باشد.

بازسازی اندام آسیب‌دیده شامل مجموعه‌ای از اهداف اولویت‌دار است: ایجاد زخم تمیز و بدون آلودگی، برداشتن کامل بافت مرده، ثابت‌سازی شکستگی، پوشش به‌موقع تاندون و استخوان بدون پوشش، تأمین پوشش سالم و با خون‌رسانی مناسب برای گرافت‌های عصبی و عضلانی، و در نهایت، ایجاد پوشش نرم و محکم روی محل آمپوتاسیون (stump) برای بازتوانی و استفاده از اندام مصنوعی.

برگرفته از:
Rockwood and Green's Fractures in Adults, 9th ed, Chapter 14.

🔗بخش اول

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

فاطمه صدیقی صابر، دانشجوی ترم دوم پزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، از شهدای حمله تروریستی اسرائیل در آستانه اشرفیه بود... 💔

Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

🎙 نگرشی متفاوت به مسئله تروما

ویژه‌برنامه جنگ ۱۲ روزه

دکتر آذرخش مکری

۴ تیر ۱۴۰۴

#مکری #آذرخش_مکری #تروما

Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

سازمان نظام پزشکی از شهادت پنج پزشک در حملات دو هفته اخیر اسرائیل خبر داد:

🖤 دکتر محمدحسین عزیزی، متخصص گوش و حلق و بینی [و پژوهشگر برجسته تاریخ پزشکی]

🖤 دکتر زهره رسولی، جراح و متخصص زنان و زایمان

🖤 دکتر مرضیه عسکری، فوق‌تخصص نوزادان

🖤 دکتر مریم حجاری دوابسری، دندان‌پزشک

🖤 دکتر سیدداوود شیروانی، پزشک عمومی

یادشان گرامی 💔

Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۴ ژوئن ۱۹۹۵ مرگ گوتری مخترع آزمایش گوتری

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۳ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️رابرت گوتری متولد ۲۸ ژوئن ۱۹۱۶ پزشک و میکروب‌شناس آمریکایی بود که بیشتر با اختراع آزمایش گوتری (سنجش مهار باکتریایی) برای غربالگری هنگام تولد فنیل‌کتونوری در ۱۹۶۱ شناخته می‌شود.

او برای این کار از کاغذ صافی آغشته به نمونه خون کامل نوزاد موسوم به «کارت گوتری» که به سهولت قابل تهیه، انتقال، و آزمایش در مقیاس وسیع و همچنین مقرون به صرفه بود استفاده کرد. فنیل‌کتونوری اولین بیماری مادرزادی بود که امکان غربالگری آن فراهم شد و گوتری بعدها این روش را برای غربالگری سایر اختلالات مادرزادی مانند گالاکتوزمی و بیماری ادرار شربت افرا نیز به کار برد.

فنیل‌کتونوری (پی‌کِی‌یو) یا بیماری فولینگ از شایع‌ترین خطاهای مادرزادی متابولیسم است (یک در ۱۰ هزار تولد در ایالات متحده و یک در ۲۶۰۰ تولد در ترکیه) که نخستین بار در ۱۹۳۴ توسط ایوار آزبورن فولینگ پزشک و بیوشیمی‌دان نروژی توصیف شد و با اختلال اتوزومی مغلوب سوخت‌وساز اسید آمینه فنیل‌آلانین در نوزادان مشخص می‌شود.

این نوزادان در صورت عدم تشخیص و درمان زودرس (شامل پرهیز از مصرف برخی غذاها توسط مادر و کودک) دچار تشنج، آسیب عصبی بازگشت‌ناپذیر، ناتوانی ذهنی، و مشکلات رفتاری می‌شوند که در بسیاری از موارد با وزن پایین حین تولد، بوی ناخوشایند و رنگ روشن‌تر پوست، و کوچکی جمجمه (میکروسفالی) همراه است.

پرل باک نویسنده آمریکایی و برنده جوایز پولیتزر و نوبل ادبیات دختری به نام کارل داشت که مبتلا به فنیل‌کتونوری بود و در کتاب «کودکی که هرگز بزرگ نخواهد شد» (۱۹۵۰) به توصیف پیامدهای این بیماری پرداخت.

هورست بیکل پزشک آلمانی، اِولین هیکمنز بیوشیمی‌دان بریتانیایی، و جان جرارد پزشک کانادایی در ۱۹۵۴ نشان دادند که رژیم غذایی بدون فنیل‌آلانین باعث بهبود علائم این بیماری و پیشگیری از تشدید آن می‌شود. ایرلند اولین کشوری بود که در ۱۹۶۶ برنامه ملی غربالگری فنیل‌کتونوری را به اجرا گذاشت.

گوتری در ماریونویل، میزوری به دنیا آمد و پس از تحصیل در دانشگاه مینسوتا، در بخش میکروب‌شناسی آزمایشگاه بیمارستان استاتن آیلند، نیویورک مشغول به کار شد.

او به دنبال تولد پسرش با معلولیت ذهنی‌ در ۱۹۴۷ به تحقیق در این زمینه پرداخت، هرچند تحقیقات وی کمکی به فرزند خودش نکرد. گوتری در ۱۹۵۸ شاهد درمان موفق خواهرزاده ۱۵ ماهه‌اش بود که از فنیل‌کتونوری رنج می‌برد و به این نتیجه رسید که تشخیص زودرس کلید موفقیت درمان این بیماران است.

در آن زمان روش رایج برای تشخیص فنیل‌کتونوری مخلوط کردن ادرار با کلرید فریک و مشاهده تغییر رنگ آن به سبز روشن بود اما در اغلب موارد دفع کتون در ادرار نوزاد مبتلا به این بیماری در حدی نیست که با آزمایش ادرار قابل تشخیص باشد و به همین دلیل، تشخیص معمولاً به تأخیر می‌افتاد.

گوتری روش ساده‌ای برای سنجش سطح فنیل‌آلانین در خون نوزادان ابداع کرد که براساس مهار باکتریایی استوار بود. او باسیلوس سوبتیلیس را بر روی محیط آگار رشد داد که یک ماده ضد فنیل‌آلانین در آن مانع رشد باکتری می‌شد، اما سطح بالای فنیل‌آلانین در نمونه خون نوزادان مبتلا به فنیل‌کتونوری باعث می‌شد باکتری رشد کند.

استفاده از نمونه خون کامل که از پاشنه نوزاد تهیه می‌شود، بدون نیاز به جدا کردن سرم، باعث تسریع در روند تشخیص و کاهش هزینه آزمایش می‌شود. گوتری امتیاز این اختراع را در ۱۹۶۲ ثبت کرد و مقاله تاریخی او در ۱۹۶۳ در مجله طب اطفال منتشر شد.

وی برای تولید تجاری کیت با شرکت اِیمز (وابسته به شرکت مایلز) وارد گفتگو شد. گوتری براساس این قرارداد از حقوق خود صرف‌نظر می‌کرد و ۵ درصد درآمد حاصل از فروش کیت باید بین صندوق تحقیقات انجمن ملی کودکان معلول ذهنی، انجمن کمک به کودکان معلول، و بنیاد دانشگاه بوفالو تقسیم می‌شد.

هزینه تمام‌شده هر کیت آزمایش گوتری حدود ۶ دلار بود اما شرکت مایلز قیمت هر کیت را ۲۶۲ دلار اعلام کرد و به دنبال شکایت گوتری، حق انحصاری این شرکت لغو شد.

با تصویب قانون بای-دال در ۱۹۸۰ به دانشگاه‌ها اجازه داده شد تا نتایج پژوهش‌های علمی خود را تجاری‌سازی کنند. گوتری ۴ روز پیش از ۷۹ سالگی به دلیل نارسایی قلبی در سیاتل، واشینگتن درگذشت.

انجمن بین‌المللی غربالگری نوزادان از ۱۹۹۶ جایزه گوتری را به یکی از اعضای خود اعطا می‌کند. روز تولد وی و همچنین هورست بیکل (۲۸ ژوئن) در ۲۰۱۶ به عنوان «روز جهانی فنیل‌کتونوری» و در ۲۰۲۱ به عنوان «روز جهانی غربالگری نوزادان» شناخته شد.

📌تصویر: رابرت گوتری در کنار پرستاری که در حال انجام آزمایش گوتری است، دهه ۱۹۶۰.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۱ ژوئن روز جهانی یوگا

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۳۱ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️اول تیر بلندترین روز سال در نیمکره شمالی و مصادف با جشن چله تموز است که در آن ایرانیان باستان به استقبال تیرگان می‌رفتند و در ۲۰۱۴ به پیشنهاد ناندرا مودی نخست‌وزیر هند توسط سازمان ملل متحد روز جهانی یوگا نامیده شد. براساس اساطیر هندو گفته می‌شود شیوا (اولین یوگی) در این روز شروع به یاد دادن یوگا به پیروانش کرد.

بانک مرکزی هند در ۲۰۱۵ یک سکه یادبود ۱۰ روپیه‌ای به مناسبت روز جهانی یوگا منتشر کرد. سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحدد (یونسکو) در ۲۰۱۶ یوگا را به عنوان یک میراث فرهنگی ناملموس به رسمیت شناخت. تمبر یادبود این روز در ۲۰۱۷ توسط اداره پست سازمان ملل منتشر شد.

یوگا از ریشه سانسکریت یوج به معنی یگانگی شامل مجموعه‌ای از تمرین‌های جسمی و ذهنی است که معمولاً با هدف رسیدن به آرامش روحی و روانی انجام می‌شود و قدمت آن به هزاره اول و دوم پیش از میلاد در هند باستان (دوره وِدایی) و آیین‌های هندو، برهمن، جین، و بودا می‌رسد.

یوگا در فرهنگ غربی و سراسر جهان عمدتاً به عنوان نوعی ورزش شناخته می‌شود که شامل وضعیت‌های مختلف موسوم به «آسانا» و حرکات فیزیکی گاهی همراه با تمرینات تنفسی و مراقبه (تمرکز، مدیتیشن) است، درحالی‌که شکل سنتی آن بیشتر بر مراقبه تأکید دارد. وضعیت نیلوفر آبی (پادماسانا، لوتوس) و وضعیت کامل (سیداسانا) نمادهای معروف یوگا هستند.

سال‌های میانی قرن ۱۹، هم‌زمان با اوج گرفتن تعالی‌گرایی و تأسیس انجمن تئوسوفی، شاهد افزایش توجه جوامع غربی به فلسفه هندی و به‌ویژه یوگا بود و یکی از نخستین متون انگلیسی در این زمینه (رساله‌ای پیرامون فلسفه یوگا، ۱۸۵۱) توسط یک پزشک بنگالی به نام ناوین چاندرا پاول منتشر شد. سوامی ویویکاناندا اولین مربی یوگا بود که در دهه ۱۸۹۰ به اروپا و آمریکا سفر کرد و به آموزش یوگا پرداخت.

انتشار کتاب «یوگا، جاودانگی و رهایی» (میرچا الیاده، ۱۹۳۳) عنصر تازه‌ای را به یوگا معرفی کرد و با تأکید بر فلسفه تانترا باعث شد مفاهیم متعالی که با تمرین‌های یوگا به دست می‌آید از ذهن به بدن گرایش یابد، که حاصل نهایی آن تبدیل یوگا به نوعی ورزش بود.

تمرین‌های منظم یوگا براساس برخی شواهد برای کمردرد و استرس مفید هستند. یک مرور کاکرِن در ۲۰۱۷ نشان داد انجام حرکات مخصوص یوگا که برای کمردرد طراحی شده با بهبود نسبی عملکرد و کاهش متوسط میزان احساس درد همراه بوده که از نظر بالینی قابل توجه نیست.

📌تصویر: تمبر یادبود روز جهانی یوگا، سازمان ملل متحد، ۲۰۱۷.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۹ ژوئن ۱۶۲۳ تولد پاسکال مخترع ماشین حساب

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۹ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️بلِز پاسکال دانشمند فرانسوی بود که بیشتر با اختراعاتی مانند ماشین حساب (پاسکالین) و همچنین «برهان پاسکال» (برهان شرط‌بندی، دفع خطر احتمالی، یا معقولیت) شناخته می‌شود.

به نظر او که یک کاتولیک و از پیروان یانسِنیسم بود، باور به وجود خدا بهترین تصمیم است و شرط‌بند عاقل باید همواره بر سر وجود خدا شرط ببندد. پاسکال در «نامه‌های شهرستان» (۱۶۵۶) و «اندیشه‌ها» (گفتاری در باب ماشین، ۱۶۷۰) به دفاع از مسیحیت یانسِنی، مخالفت با مسیحیت یسوعی و نسبیت اخلاقی کازویستی، و استدلال احتمالاتی در فواید ایمان پرداخته است.

وی در کلرمون-فران، اووِرن به دنیا آمد و یک کودک نابغه بود. او در ۱۶ سالگی رساله‌ای درباره هندسه تصویری و مقاطع مخروطی نوشت و بعدها با پیِر دو فرما ریاضی‌دان فرانسوی به نامه‌نگاری در زمینه نظریه احتمالات پرداخت. وی همچنین در ۱۶۴۲ برای کمک به پدرش که مأمور مالیات بود یک ماشین حساب مکانیکی ساخت که در کنار اختراع ویلهلم شیکارد ستاره‌شناس آلمانی (۱۶۲۳) از نخستین نمونه‌های ماشین حساب بود.

پاسکال مانند دکارت و بیشتر دانشمندان معاصر خود در علوم طبیعی و کاربردی نیز تبحر داشت و حامی روش علمی بود. وی در ۱۶۴۷ با تعمیم کارهای گالیله و توریچلی‏ مطالعات ارزشمندی درباره مکانیک سیالات و مفهوم فشار و خلاء انجام داد که حاصل آن رد نظریه دکارت بود که به پیروی از ارسطو اصرار داشت «طبیعت از خلاء بیزار است.»

«بشکه پاسکال» نام یک آزمایش هیدرواستاتیک است که گفته می‌شود در ۱۶۴۶ با اتصال یک لوله عمودی بلند به یک بشکه پر آب توسط وی انجام شد. افزایش فشار هیدرواستاتیک با ریختن آب به داخل لوله عمودی به ترکیدن بشکه انجامید.

یکی از آخرین اختراعات او نخستین وسیله نقلیه عمومی مدرن جهان معروف به «کالسکه پنج سو (واحد پول قدیمی فرانسه معادل یک سِنت)» در ۱۶۶۲ بود که در ساعات معینی حرکت می‌کرد و مسیرهای پررفت‌وآمد پاریس را پوشش می‌داد.

وی در سال‌های پایانی عمر خود به زندگی زاهدانه روی آورد و در ۱۹ آگوست ۱۶۶۲ در ۳۹ سالگی در پاریس درگذشت. واحد فشار و قانون انتقال فشار سیالات به افتخار او نام‌گذاری شده است. پاپ فرانسیس در ۲۰۲۳ به مناسبت چهارصدمین سال تولد وی نامه‌ای تحت عنوان «شرافت و فلاکت بشر» منتشر کرد.

از آثار نمایشی درباره زندگی و نوشته‌های پاسکال می‌توان به درام فرانسوی «شب من نزد مود» (اریک رومر، ۱۹۶۹)، «بلِز پاسکال» (روبرتو روسلینی، ۱۹۷۱) با شرکت پیر آردیتی در نقش پاسکال، و مستند تلویزیونی «دریای ایمان» (بی‌بی‌سی، ۱۹۸۴) با شرکت جان رو در نقش پاسکال اشاره کرد. شخصیت آفتاب‌پرست در انیمیشن «گیسوکمند» (راپونزل، ۲۰۱۰) پاسکال نام دارد.

📌تصویر: بلِز پاسکال با موهای بلند و یک گنو (کل یالدار) با ریش بلند، هر دو متفکرانه به فضا خیره شده‌اند، لوگو گنو (جی‌ان‌یو) پاسکال برای پیاده‌سازی زبان برنامه‌نویسی پاسکال.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تریلر فیلم «شب من نزد مود»، ۱۹۶۹.

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۷ ژوئن ۱۹۹۶ مرگ کوهن مردی که نگرش جهان به علم را تغییر داد

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۷ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️توماس ساموئل کوهن (کون) متولد ۱۸ ژوئیه ۱۹۲۲ فیزیک‌دان، مورخ علم، فیلسوف، و جامعه‌شناس آمریکایی و نویسنده کتاب «ساختار انقلاب‌های علمی» (۱۹۶۲) بود که نقش به‌سزا در معروفیت مفاهیمی مانند «پارادایم» (چارچوب پایه برای فعالیت علمی که دانشمندان با اصل قرار دادن مواردی بنا می‌نهند) و «پارادایم شیفت» (تحول انگاره، پس از مدتی به‌دلیل نقصان الگوی غالب، الگوی دیگری جایگزین می‌شود) داشت.

به نظر او فرآیندهای علمی به صورت دوره‌ای دچار تحول انگاره می‌شوند و فاقد الگوی پیشرفت تدریجی و خطی هستند. این تحولات شیوه نگرش و فهم دانشمندان را طوری تغییر می‌دهند که پیش از آن هرگز معتبر دانسته نمی‌شد و بنابراین مفهوم واقعیت علمی در هر لحظه معین صرفاً با معیارهای عینی قابل اثبات نیست بلکه با اجماع یک جامعه علمی تعریف می‌شود.

پارادایم‌های رقیب اغلب غیرقابل قیاس هستند یعنی هیچ هم‌خوانی یک به یک بین فرضیات و اصطلاحات آن‌ها وجود ندارد. بنابراین، درک ما از علم هرگز نمی‌تواند کاملاً بر «عینیت» تکیه کند. علم باید دیدگاه‌های ذهنی را نیز در نظر بگیرد، زیرا تمام نتیجه‌گیری‌های عینی در نهایت براساس شرطی‌سازی/جهان‌بینی ذهنی محققان و مشارکت‌کنندگان در فرآیندهای علمی بنا شده است.

نمونه‌های معروف پارادایم شیفت در علوم طبیعی شامل نظریه خورشید-مرکزی کوپرنیک، کارهای وسالیوس در تشریح، رد نظریه فلوژیستون توسط لاوازیه، تکتونیک صفحه‌ای و رد نظریه کاتاستروفیسم در زمین‌شناسی، فرگشت، نظریه سلولی، نظریه میکروبی بیماری، نظریه نورون، نظریه نسبیت، مکانیک کوانتوم، نظریه بیگ‌بنگ، پزشکی مبتنی بر شواهد، و هوش مصنوعی است.

کتاب کوهن علاوه بر حلقه‌های دانشگاهی در فرهنگ عمومی نیز تأثیرگذار بود و «پارادایم شیفت» به معنی «تغییر اساسی در رویکرد یا فرضیات رایج» به یک اصطلاح عامیانه در زبان انگلیسی و سایر زبان‌ها تبدیل شد، هرچند «ساختار انقلاب‌های علمی» به باور منتقدین هیاهو برای هیچ بود و به بیان بدیهیاتی می‌پرداخت که اعتبار خود را زیر سؤال می‌بردند.

وی در سینسیناتی، اوهایو در یک خانواده یهودی به دنیا آمد و پس از تحصیل در کالج هاروارد، هم‌زمان با جنگ جهانی در آزمایشگاه سرّی تحقیقات رادیویی هاروارد مشغول به کار شد که شامل مأموریت‌های کوتاه به انگلستان، فرانسه، و آلمان بود.

او در ۱۹۴۸ به عنوان مدرس تاریخ علم و فلسفه به دانشگاه هاروارد و سپس دانشگاه کالیفرنیا، برکلی رفت و در ۱۹۶۴ به استادی دانشگاه پرینستون منصوب شد. وی رئیس انجمن تاریخ علم، رئیس انجمن فلسفه علم، و عضو انستیتو مطالعات پیشرفته دانشگاه پرینستون بود و در ۱۹۷۹ به استادی انستیتو فناوری ماساچوست منصوب شد.

وی به دنبال ابتلا به سرطان گلو در ۷۳ سالگی در کمبریج، ماساچوست درگذشت. از افتخارات دیگر او می‌توان به دریافت جایزه گوگنهایم (۱۹۵۴) و نشان جرج سارتن (۱۹۸۲) و عضویت در آکادمی علوم و هنر (۱۹۶۳)، انجمن فلسفه (۱۹۷۴)، و آکادمی ملی علوم آمریکا (۱۹۷۹) اشاره کرد. انجمن شیمی آمریکا از ۲۰۰۶ جایزه پارادایم شیفت توماس کوهن را به افتخار وی به صاحبان دیدگاه‌های اصیلی که مخالف مفاهیم علمی رایج هستند اعطا می‌کند.

📌تصویر: پارادایم شیفت (اردک-خرگوش ویتگنشتاین فیلسوف اتریشی، آیا اردک است؟ آیا خرگوش است؟)، یک تجربه گشتالت که بارها و بارها تغییر می‌کند در حالی که سوژه ثابت است و با آگاهی از این که هیچ چیز در محیط تغییر نکرده به طور فزاینده‌ای توجه خود را نه به شکل (اردک یا خرگوش) بلکه به خطوط طرح معطوف می‌کند و در نهایت حتی ممکن است یاد بگیرد که آن خطوط را بدون توجه به هیچ یک از آن شکل‌ها ببیند... توماس کوهن، ساختار انقلاب‌های علمی، ۱۹۶۲.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۵ ژوئن ۱۶۶۷ نخستین انتقال خون موفق

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۵ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ژان باتیست دنیس (۱۶۳۵ – ۳ اکتبر ۱۷۰۴) پزشک فرانسوی بود که بیشتر با انجام نخستین انتقال خون موفق از حیوان به انسان (گزنوترانسفوزیون) شناخته می‌شود. او متولد دهه ۱۶۳۰ و دانش‌آموخته دانشگاه مونپلیه و پزشک شخصی لویی چهاردهم پادشاه فرانسه بود و پدرش صنعتگر و سازنده پمپ آب بود.

نوشته‌های به جا مانده از فاتحان اسپانیایی در قرن ۱۶ نشان می‌دهد که انتقال خون احتمالاً در میان اینکاها رایج بوده است. شاید یک دلیل این موضوع شیوع بالای گروه خون «اُ» در کوه‌های آند است که باعث می‌شود واکنش‌های حاصل از ناسازگاری خون نادر باشد.

انتشار کتاب «تمرین تشریحی حرکت قلب و خون در حیوانات» (ویلیام هاروی پزشک و زیست‌شناس بریتانیایی، ۱۶۲۸) یک نقطه عطف در تاریخ فیزیولوژی محسوب می‌شد و براساس شواهد قاطع نشان داد خون در بدن پیوسته در حال گردش است. پیش از آن دانش بشر پیرامون قلب و خون از زمان جالینوس پزشک یونانی به مدت حدود ۱۴۰۰ سال متوقف مانده بود.

یک مشخصه محافل علمی دهه ۱۶۶۰ شور و هیجان فزاینده بر سر امکان انتقال خون بود و رقابت در این زمینه بیش از همه بین فرانسه و بریتانیا جریان داشت. پزشکان در انجمن سلطنتی لندن توانسته بودند مایعات مختلف را در وریدهای حیوانات تزریق کنند و انتقال خون از سگ به سگ را انجام دهند، ولی آکادمی علوم فرانسه هنوز موفق به این کار نشده بود.

یکی از شاگردان توماس ویلیس (پزشک و آناتومیست بریتانیایی و استاد دانشگاه آکسفورد) به نام ریچارد لاور نخستین کسی بود که موفق شد خون یک سگ را با استفاده از رابط شریانی-وریدی و بدون لخته شدن به سگ دیگر منتقل کند:

«در اواخر فوریه ۱۶۶۵ یک سگ متوسط را انتخاب کردم، ورید گردنش را باز کردم و خونش را بیرون کشیدم، تا جایی که تقریباً بیهوش شد. سپس خون را از شریان گردن یک سگ نسبتاً بزرگ به درون ورید گردن سگ اول هدایت کردم و در پایان رگ‌ها را دوختم.»

دنیس آزمایش‌های خود را به کمک یک جراح آرایشگر به نام پُل ایمِری و حمایت هانری دومونتمور دانشمند فرانسوی با انتقال خون سگ به سگ آغاز کرد و برخلاف آزمایش‌هایی که در انجمن سلطنتی انجام شد همه ۱۹ سگ دریافت‌کننده خون زنده ماندند. آنان سپس به انتقال خون بین حیوانات مختلف پرداختند و در نهایت تصمیم گرفتند خون گوسفند را که نماد خون مسیح بود به یک انسان تزریق کنند.

در ۱۵ ژوئن ۱۶۶۷ خون یک گوسفند به یک پسربچه ۱۵ ساله تزریق شد که از دو ماه پیش مبتلا به تب شده و بارها تحت درمان بی‌حاصل حجامت با زالو قرار گرفته بود اما به دنبال دریافت خون گوسفند بهبود یافت.

انتقال خون دوم بر روی یک کارگر میانسال انجام شد که حال او نیز بهتر شد، هرچند موفقیت هر دو مورد احتمالاً ناشی از این واقعیت بود که حجم خون اندکی تزریق شده بود و به همین دلیل واکنش حساسیتی قابل‌توجهی رخ نداد.

بیمار سوم گوستاو بوند نام داشت، یک بارون سوئدی که دو نوبت خون گرفت و پس از نوبت دوم جان سپرد. دنیس همچنین در زمستان ۱۶۶۷ خون گاو را طی سه نوبت به یک مرد ۳۴ ساله به نام آنتوان دوموروا تزریق کرد که او نیز در نهایت درگذشت.

به دنبال شکایت بیوه آنتوان دوموروا، پرونده‌ای در دادگاه شاتله تشکیل شد اما دنیس تبرئه شد. آزمایش‌های مشابه توسط لاور در بریتانیا انجام شد و تا مدت‌ها یک باور رایج این بود که انتقال خون یک گوسفند اصیل می‌تواند برای بیماران سودمند باشد و روح آنان را تطهیر کند.

آکادمی علوم فرانسه و انجمن سلطنتی لندن در ۱۶۶۸ انتقال خون حیوان به انسان را ممنوع اعلام کردند. واتیکان در ۱۶۷۰ انتقال خون را تقبیح کرد و آزمایش‌ها در این زمینه برای حدود ۱۵۰ سال دیگر مجدداً متوقف شد.

جیمز بلوندل پزشک بریتانیایی اولین انتقال خون موفق انسان به انسان را در ۲۶ سپتامبر ۱۸۱۸ در بیمارستان گای لندن انجام داد. کشف گروه‌های خونی توسط کارل لاندشتاینر (پزشک و ایمنی‌شناس اتریشی و پدر طب انتقال خون) در اوایل قرن بیستم آغاز تحول در دانش و فن انتقال خون بود.

دنیس در ۱۶۷۳ معجونی به نام «لیکور هموستاتیک» ساخت که مدعی بود خونریزی را متوقف می‌کند و به «معجون دنیس» معروف شد. در آن زمان شیوه رایج برای درمان خونریزی، سوزاندن بود و احتمالاً دنیس به این منظور از هیدروکسید پتاسیم یا اسید سولفوریک استفاده می‌کرد. او احتمالاً به دلیل سکته قلبی در ۶۹ سالگی در پاریس درگذشت.

📌تصویر: نخستین انتقال خون در انسان، درمان زخم، ماتیاس گاتفرید پورمان جراح آلمانی، ۱۷۰۵.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌دستورالعمل مصرف ید خوراکی (یدید پتاسیم) در موارد آلودگی رادیواکتیو

✍️مصرف ید خوراکی می‌تواند با عوارض جانبی همراه باشد، بنابراین پیش از مصرف حتماً با پزشک خود مشورت کنید.

✍️اولویت مصرف ید در افراد زیر چهل سال، بارداری و شیردهی.

✍️موارد منع مصرف ید خوراکی: حساسیت به ید، درماتیت هرپتیفرم، واسکولیت هیپوکمپلمانتمیک، بیماری ندولار تیروئید همراه با بیماری قلبی، …

🔗منبع: مرکز پیشگیری و کنترل بیماری (CDC)

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۳ ژوئیه ۱۹۵۱ تولد دُوالیه بچه دکتر

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۱۲ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ژان کلود دُوالیه سیاستمدار و دیکتاتور اهل هائیتی، سی و پنجمین رئیس‌جمهور این کشور، و جانشین پدرش فرانسوا دُوالیه (بابا دکتر، پاپا دُک) بود که بیشتر به عنوان بچه دکتر (بیبی دُک) شناخته می‌شد. او براساس گزارش سازمان شفافیت بین‌الملل در ۲۰۰۴، از نظر میزان اختلاس در میان رؤسای دولت‌های روی کار در جهان ششمین رتبه را داشت.

«بابا دکتر» از ۱۹۵۷ تا ۱۹۷۱ رئیس‌جمهور هائیتی بود و مردم هائیتی به دلیل هراس از وی از ابراز هرگونه مخالفت حتی در خلوت خودداری می‌کردند. او یک پزشک و دانش‌آموخته دانشگاه میشیگان با بورسیه دولت ایالات متحده و در چارچوب برنامه‌ای بود که هدف آن تربیت پزشکان سیاه‌پوست کارائیبی برای مراقبت از سربازان سیاه‌پوست در طول جنگ جهانی دوم بود.

«بچه دکتر» در پورتوپرنس به دنیا آمد و دانش‌آموخته رشته حقوق در دانشگاه هائیتی بود. او پس از به قدرت رسیدن در ۱۹۷۱ به عنوان جوان‌ترین رئیس‌جمهور جهان با ایجاد تغییرات ظاهری در رژیم پدرش اختیارات گسترده‌ای را به مشاوران خود واگذار کرد. هزاران نفر از مردم هائیتی شکنجه و کشته شدند و صدها هزار نفر در دوران ریاست جمهوری دُوالیه از کشور گریختند.

وی سبک زندگی بسیار مجللی داشت در حالی که هائیتی را به فقیرترین کشور در نیمکره غربی تبدیل کرد. روابط این کشور با آمریکا در دوران ریاست‌جمهوری بچه دکتر بهبود یافت اما با آمدن جیمی کارتر مجدداً به تیرگی گرایید، هرچند مواضع ضدکمونیستی او باعث شد در نهایت به دنبال پیروزی رونالد ریگان از شدت این تیرگی کاسته شود.

با قدرت گرفتن شورشیان هائیتی و فروپاشی رژیم دُوالیه در ۱۹۸۵، او در ۱۹۸۶ به فرانسه گریخت و پس از بازگشت به کشورش در ۲۰۱۱ بازداشت و به اتهام اختلاس و فساد محکوم شد. وی به دنبال حمله قلبی در ۴ اکتبر ۲۰۱۴ در ۶۳ سالگی در پورتوپرنس درگذشت.

📌تصویر: بابا دکتر بچه دکتر (هائیتی و دُوالیه‌ها)، نوشته جیمز فرگوسن، ۱۹۸۸.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📸 منتخبی از عکس‌های برگزیده حیات وحش ۲۰۲۵

برای تغییر روحیه!

Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌پزشکان ایرانی عمل پیوند قلب می‌کنند

🗞 روزنامه اطلاعات، ۱۱ تیر ۱۳۵۶

کانال دیروزنامه 👇
@baztr

#تاریخ_پزشکی
Tel: t.me/pezeshkangil
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangilbaztr

Читать полностью…

📌 ۱ ژوئیه ۱۹۲۱ تولد ویسلوتسکا پیشگام سکسولوژی

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۱۰ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️میخالینا آنا براون ویسلوتسکا پزشک زنان، سکسولوژیست، و نویسنده لهستانی بود که بیشتر با کتاب «راهنمای عملی خوشبختی زناشویی» (هنر عشق ورزیدن، ۱۹۷۸) شناخته می‌شود. این کتاب اولین راهنمای زندگی جنسی و یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌ها در کشورهای کمونیستی بود و انتشار آن به افول تابوهای جنسی در لهستان کمک شایان کرد.

نوشتن این کتاب در میان تنش‌های مداوم بین کلیسای کاتولیک و ایدئولوژی سوسیالیستی در لهستان دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰ با مشکلات متعدد روبرو بود و زندگی خصوصی، ازدواج، و روابط نامشروع ویسلوتسکا اغلب با نقش‌های جنسیتی مرسوم و حتی شیوه‌های جنسی که کتابش ترویج می‌داد مغایرت داشت، هرچند اکنون این مسائل تا حد زیادی به عنوان «محصول زمان خود» توجیه می‌شوند.

وی در ووچ (لودز)، ووتسکی به دنیا آمد و پس از حمله آلمان در ۱۹۳۹ به همراه خانواده‌اش آواره شد. او پس از پایان جنگ جهانی دوم به اتفاق همسرش که یک زیست‌شناس بود به ورشو بازگشت و به تحصیل در دانشگاه ورشو پرداخت.

او بنیان‌گذار «انجمن مادران آگاه»، از پیشگامان پیشگیری از بارداری و درمان ناباروری، و رئیس نخستین درمانگاه زنان در انستیتو مادر و کودک ورشو بود. وی همچنین در دهه ۱۹۷۰ ریاست آزمایشگاه سیتولوژی انجمن تنظیم خانواده لهستان را بر عهده داشت و به دنبال حمله قلبی در ۵ فوریه ۲۰۰۵ در ۸۳ سالگی در ورشو درگذشت.

از افتخارات او می‌توان به دریافت نشان صلیب شوالیه (پولونیا رستیوتا، ۱۹۹۷) اشاره کرد. پارک عشق در لوبنویتسه و میدان ویسلوتسکا در لودز به افتخار وی نام‌گذاری شده‌اند. اِوا براون برنده جایزه اسکار بهترین طراحی صحنه برای فیلم فهرست شیندلر (استیون اسپیلبرگ، ۱۹۹۳) برادرزاده ویسلوتسکا است.

زندگی و کارهای وی دستمایه چند اثر ادبی و نمایشی بوده که نمونه آن «مجموعه‌ گفتگوهای مجاز» و «ویسلوتسکا به‌طور خلاصه» (مارک روژیتسکی جونیور، ۱۹۹۵ و ۱۹۹۶)، رمان جنایی تخیلی «ویسلوتسکا» (کنراد شوایسکی، ۲۰۱۷)، «زندگینامه میخالینا ویسلوتسکا» (ویولتا اوزمینکوفسکی)، درام زندگی‌نامه‌ای «هنر عشق ورزیدن: داستان میخالینا ویسلوتسکا» (۲۰۱۷) به کارگردانی ماریا سادوفسکا و بازی ماگدالنا بوچارسکا، و نمایش «هنر عشق ورزیدن به لهستانی‌ها» (جوآنا دروزدا، ۲۰۲۱) است.

امروز به اعتقاد برخی منتقدین آثار ویسلوتسکا آن‌طور که زمانی تصور می‌شد ممکن است مترقی به نظر نرسند، اما استقبال گسترده و تحسین منتقدان در لهستان و خارج از این کشور از اکران فیلم «هنر عشق ورزیدن» ثابت کرد که در میان موج فزاینده ارزش‌های فوق‌محافظه‌کارانه و مخالفت‌ها با سقط جنین، میراث او در لهستان معاصر همچنان مطرح است.

📌تصویر: هنر عشق ورزیدن، میخالینا ویسلوتسکا، ۱۹۷۸.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تریلر فیلم «هنر عشق ورزیدن»، ۲۰۱۷.

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

▪️در سوگ دکتر محمدحسین عزیزی، پزشک، روزنامه‌نگار و پژوهشگر تاریخ پزشکی

▪️سایه اقتصادی‌نیا، شاعر و منتقد ادبی

امروز باخبر شدم که دکتر عزیزی، متخصص گوش، حلق و بینی و عضو فرهنگستان علوم پزشکی هم از کشته‌شدگان انفجارهای اسرائیل بوده‌اند. صرفا رهگذری بوده در تجریش که بی‌گناه کشته شده.

دلم خون بود و خون‌تر شد.

دکتر عزیزی پزشک فرهیخته‌ای بود، ایران‌گرا و عاشق زبان و ادببات فارسی. اولبن بار که به مطبش مراجعه کردم و اسمم را دید، گفت: من شما را می‌شناسم و مقالاتتان را در مجله‌ی بخارا می‌خوانم. از همانجا صحبتمان گل انداخت و هربار خودم یا دخترم به مطبش رجوع می‌کردیم، ضمن طبابتش، که در آن هم حاذق بود، مدت‌ها درباره‌ی زبان و ادبیات گپ می‌زدیم. در قفسه‌ی پشت سرش به‌جای مدارک و مجلات پزشکی، نشریات ادبی روز را چیده بود و اگر تنگنای وقت مراجعان دیگر نبود، دل سیری از شعر و تاریخ و زبان صحبت می‌کردیم.

وقتی به آدریا، دخترم، این خبر ناگوار را دادم، با افسوس گفت: چه‌قدر هم مهربان بود، همیشه برای سه چهار روز به من گواهی پزشکی می‌داد که به مدرسه نروم!

روحش شاد، و لعنت ابدی بر باعثان این مصیبت باد.

Tel: t.me/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ترومای ناشی از انفجار (۱)

📌دکتر احمدرضا احمدی آبدشتی، متخصص ارتوپدی

▫️ترومای انفجار (blast injury) نامی است برای اثرات انفجار بر بدن انسان و از زمان جنگ جهانی اول تا جنگ‌های غرب آسیا، مورد بررسی‌های علمی قرار گرفته است.

انفجار از نظر فیزیکی شامل ایجاد یک موج شوک ظرف کمتر از یک میکروثانیه است که باعث تولید گازی داغ و پرفشار با دمایی تا ۶.۰۰۰ درجه سانتی‌گراد و فشاری تا ۲.۵۰۰.۰۰۰ اتمسفر می‌شود. موج انفجار (blast wave) باعث فشرده‌سازی شدید هوا در جلوی این گاز شده و به‌طور ناگهانی تا حد peak overpressure بالا می‌رود. در پس این موج پرفشار یک فاز وکیوم ایجاد می‌شود که باعث کشیده شدن دبری‌ها و قطعات به درون می‌شود.

هرچه فشار حداکثر موج و تکانه (موج در زمان) و مدت زمان فاز مثبت فشار زیادتر باشد، آسیب‌های بافتی بیشتر می‌شود؛ و برعکس، موج فشار با توان سوم شعاع انفجار اثر عکس دارد (برای مثال، اگر فشار در فاصله یک متری ۸۰۰ کیلوپاسکال باشد، در فاصله ۲ متری ۱۰۰ کیلوپاسکال خواهد بود). پس فاصله گرفتن جزیی از انفجار هم اثر واضحی در کاهش آسیب‌ها خواهد داشت.

آسیب‌های نوع اول (primary):
این آسیب‌ها ناشی از موج انفجار است که اغلب باعث آسیب پرده گوش (فشار ۲ psi) و آسیب ریه (۷۰ psi) می‌شود. فشار بالای ۸۰ psi پنجاه درصد مورتالیتی دارد.

البته آسیب اولیه به‌تنهایی هم می‌تواند باعث شکستگی استخوان شود، خصوصا اگر کمتر از ۵۰ سانت با محل انفجار فاصله داشته باشد اما اغلب موارد قبل از آسیب استخوان و قطع اندام، آسیب احشای توخالی من‌جمله ریه و دستگاه گوارش و گوش رخ داده‌است.
اگر موج انفجار از لترال به ساق وارد شود، فشار در یک‌سوم فوقانی استخوان وارد شده و در این ناحیه شکستگی رخ می‌دهد. بعد از آن‌که استخوان دچار شکستگی شد، محصولات انفجار و گازهای داغ باعث خم شدن بیشتر محل و آمپوتاسیون می‌شود.
در استخوان ران و ساق، محل شایع شکستگی، یک‌سوم پروگزیمال است.

آسیب‌های نوع دوم (secondary):
این آسیب‌ها به‌علت ضربه مستقیم ناشی از ترکش‌ها (debris and fragments) است. وقتی یک ترکش مستقیم به استخوان برخورد می‌کند، اغلب شکستگی خردشده (comminuted) پدید می‌آید. پریوست پاره شده و خون‌رسانی استخوان مختل می‌شود. شکستگی آلوده بوده و احتمال عفونت بسیار بالا خواهد داشت.

برای آن‌که ترکش باعث شکستگی مستقیم شود باید وزن بالای ۱.۰۵ گرم و سرعت بالای ۱۸۵ متر بر ثانیه داشته باشد.

وقتی ترکش وارد استخوان شود، بافت کنسلوس، تحت فشار دچار شکستگی در ترابکولاها شده و به سمت کورتکس مقابل پرت شده و در نتیجه سوراخ خروج از کورتکس دوم، بزرگ‌تر از سوراخ ورودی در کورتکس اول است. برخلاف سوراخ بافت نرم که بعد از عبور ترکش بسته می‌شود، سوراخ در استخوان، باز باقی می‌ماند.

اگر سرعت ترکش کمتر از 500 m/s باشد، فقط یک کورتکس سوراخ می‌شود که به آن drillhole fracture گویند.

آسیب‌های نوع سوم (tertiary):
این آسیب‌ها ناشی از جابجایی شدید بدن و برخورد با سطوح سخت است و شبیه آسیب‌های انرژی بالا در تصادفات جاده‌ای است. در مقوله انفجار، یکی از شایع‌ترین سناریوهایی که این مکانیسم در آن دخیل است، انفجار زیر خودرو یا deck-slap است که در آن انرژی جنبشی زیادی از طریق خاک به کف خودرو منتقل می‌شود و باعث تغییر شکل سریع کف و وارد شدن نیروی محوری شدید به اندام تحتانی مانند شکستگی‌های شدید پاشنه و آسیب‌های مفصل مچ پا می‌شود. همچنین، شتاب عمودی شدید به خودرو و سرنشینان وارد می‌شود که می‌تواند باعث آسیب‌های نخاعی و مغزی گردد.

آسیب‌های نوع چهار (Quaternary):
ناشی از اثرات حرارتی انفجار، استنشاق دود و قرار گرفتن در معرض عوامل شیمیایی، بیولوژیکی، رادیولوژیکی و هسته‌ای هستند.

آسیب‌های نوع پنج (Quinary):
شامل آسیب‌هایی هستند که در هیچ‌یک از دسته‌های قبلی قرار نمی‌گیرند.

🔗بخش دوم و آخر

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۷ تیر ۱۳۶۶ (۲۸ ژوئن ۱۹۸۷) بمباران شیمیایی سردشت و روز ملی مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۷ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️حمله شیمیایی عراق به چهار هدف غیرنظامی در شهر سردشت، آذربایجان غربی با بمب‌های حاوی گاز خردل در این روز به کشته شدن ۱۳۰ نفر و مجروح شدن ۸ هزار نفر منجر شد. مردم بعدها به پزشکان گفتند که نمی‌دانستند بمب‌ها شیمیایی هستند و حتی در ابتدا تصور می‌شد که بیشتر بمب‌ها عمل نکرده‌اند. فیلم «درخت گردو» که در ۱۳۹۸ برنده سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی (محمدحسین مهدویان) و بهترین بازیگر نقش اول مرد (پیمان معادی) شد به این ماجرا پرداخته است.

گاز خردل (نیتروژن یا سولفور موستارد) از ترکیبات آلی کلر است که در دمای عادی شکل مایع دارد اما به سادگی به صورت هواپخش و افشانه درمی‌آید و بوی خاصی شبیه به گیاه خردل، سیر، یا ریشه ترب کوهی ایجاد می‌کند که به همین دلیل گاز خردل نامیده می‌شود. این ماده با کشندگی ۳ تا ۵ درصد جزو عوامل ناتوان‌کننده و تاول‌زا است که نخستین بار در ۱۹۱۷ (جنگ جهانی اول) در شهر ایپر بلژیک به عنوان سلاح شیمیایی به کار رفت و به همین دلیل «ایپریت» نیز نامیده می‌شود.

نخستین ترکیب موستارد در ۱۸۲۲ توسط سزار مانسوت دیپره شیمی‌دان فرانسوی توصیف شد و فردریک گوتریه شیمی‌دان بریتانیایی در ۱۸۶۰ به آثار محرک آن اشاره کرد. لامل و استاینکوف در آلمان روشی برای تولید انبوه این ماده ابداع کردند و به همین دلیل در ابتدا به بمب «لاست» معروف شد. علاوه بر آثار زودرس، عامل تاول‌زا تا مدت‌ها در طبیعت باقی می‌مانند و دارای آثار دیررس و ماندگار هستند.

بجز حفاظت فیزیکی در مقابل تماس پوستی یا استنشاق این گاز، هیچ راهی برای پیشگیری یا درمان مسمومیت وجود ندارد و بیشتر قربانیان زنده می‌مانند اما تا پایان عمر با عوارض ریوی آن دست به گریبان هستند. یک مطالعه در ۲۰۰۶ نشان داد دست‌کم یک‌چهارم جمعیت ۲۰ هزار نفری شهر سردشت همچنان از مشکلات تنفسی ناشی از تماس با گاز خردل رنج می‌برند.

با وجود معاهدات متعدد بین‌المللی در زمینه منع تسلیحات شیمیایی، بیش از یک میلیون نفر طی جنگ جهانی اول و دوم توسط این عوامل کشته شدند که دست‌کم یک‌چهارم آنان غیرنظامی بودند. رژیم بعث نیز در جریان جنگ ایران و عراق چندین بار از جنگ‌افزار شیمیایی برعلیه نیروهای نظامی و غیرنظامیان استفاده کرد.

به دنبال بمباران شیمیایی سردشت (۱۹۸۷) و کشتار حلبچه (۱۹۸۸)، کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی در ۱۳ ژانویه ۱۹۹۳ به تصویب نمایندگان ۱۶۵ کشور عضو سازمان ملل متحد رسید و از ۲۹ آوریل ۱۹۹۷ به اجرا درآمد. ایالات متحده در ۲۰۲۳ اعلام کرد تمام تسلیحات شیمیایی خود را معدوم کرده است.

📌تصویر: تمبر به مناسبت روز ملی مبارزه با سلاح‌های شیمیایی و میکروبی و دهمین سالگرد اجرای کنوانسیون بین‌المللی منع جنگ‌افزارهای شیمیایی، ۱۳۸۶.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۷ ژوئن ۱۸۷۶ مرگ اِرِنبرگ بنیان‌گذار ریزدیرینه‌شناسی

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۶ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️کریستین گاتفرید اِرِنبرگ متولد ۱۹ آوریل ۱۷۹۵ پزشک و طبیعت‌شناس آلمانی بود که بیشتر به عنوان بنیان‌گذار ریزدیرینه‌شناسی (مطالعه میکروفسیل‌ها) شناخته می‌شود.

میکروفسیل به فسیل‌هایی گفته می‌شود که اندازه آن‌ها بین ۱ میلیمتر تا ۱ میکرومتر باشد و بنابراین مطالعه آن‌ها نیاز به میکروسکوپ نوری یا الکترونی دارد. به فسیل‌هایی که با چشم غیرمسلح یا ذره‌بین ساده قابل بررسی باشند ماکروفسیل گفته می‌شود.

میکروفسیل‌ها ممکن است بقایای جانداران میکروسکوپی یا قطعات کوچک گیاهان یا جانوران درشت‌تر باشند و در دیرینه‌شناسی به عنوان منبع مهمی برای اطلاعات اقلیمی و همچنین تعیین سن سنگ‌ها اهمیت دارند.

اِرِنبرگ باور داشت که جانداران با هر اندازه‌ای تا ریزترین آن‌ها دارای اندام‌های مشابهی مانند دستگاه عضلانی، دستگاه تولید مثل، و دستگاه گوارش هستند. فیلیکس دوژارده زیست‌شناس فرانسوی در ۱۸۳۵ نشان داد اندام‌های جانداران میکروسکوپی منحصربه‌فرد و با سایر جانداران متفاوت است و نظریه اِرِنبرگ را رد کرد.

وی از نخستین دانشمندانی بود که به شیوه علمی به مطالعه و طبقه‌بندی میکروب‌ها پرداخت. پیش از آن همه جانداران یا فسیل‌های میکروسکوپی تحت عنوان مبهم «اینفوزوریا» (انفوزوئر) طبقه‌بندی می‌شدند.

او در ۱۸۲۸ جنس «باکتریوم» را توصیف کرد که شامل «باکتریوم تریکولاره» بود و بعدها نام آن به «باکتریوم کُلی» تغییر یافت اما به دنبال حذف جنس «باکتریوم» در ۱۹۱۹ اشریشیا کُلی نامیده شد.

اِرِنبرگ در دیلیچ، لایپزیک به دنیا آمد و پس از تحصیل در دانشگاه لایپزیک و دانشگاه برلین و آشنایی با طبیعت‌شناسانی چون الکساندر فون هومبولت و فریدریش ویلهلم همپریچ به سفر خاورمیانه، آفریقا، و بعدها روسیه و خاور دور رفت. عنوان پایان‌نامه او در ۱۸۱۸ «قارچ‌شناسی جنگل‌های برلین» بود.

وی با جمع‌آوری هزاران نمونه گیاهی و جانوری به تألیف مقالاتی پرداخت که مجموعه آن‌ها در دهه ۱۸۲۰ و ۱۸۳۰ تحت عنوان «سیمبولا فیزیکا» (نمادهای فیزیکی، شمایل‌ها و توصیفات موجودات طبیعی جدید یا کمتر شناخته‌شده) منتشر شد. او استاد و رئیس دانشگاه برلین بود و طی حدود ۳۰ سال با آزمایش صدها نمونه آب، خاک، و سنگ موفق به شناسایی و طبقه‌بندی گونه‌های جدید جانداران میکروسکوپی شد.

اِرِنبرگ نخستین کسی بود که نشان داد جانداران منشاء فسفرسانس (تابش فسفری) آب دریا هستند. وی در ۸۱ سالگی در برلین درگذشت.

از افتخارات او می‌توان به عضویت در آکادمی سلطنتی علوم پروس (۱۸۲۷)، آکادمی علوم پاریس (۱۸۳۱)، آکادمی علوم باواریا (۱۸۳۴)، آکادمی سلطنتی علوم سوئد (۱۸۳۶)، انجمن سلطنتی لندن (۱۸۳۷)، آکادمی علوم سن‌پترزبورگ (۱۸۴۰)، و آکادمی علوم و هنر آمریکا (۱۸۴۹) و دریافت نشان وُلاستون (انجمن زمین‌شناسی لندن، ۱۸۳۹) و نشان لیوونهوک (آکادمی سلطنتی علوم و هنر هلند، ۱۸۷۷) اشاره کرد.

مجموعه اِرِنبرگ شامل هزاران نمونه میکروسکوپی و گیاهی و جانوری، نامه، و طراحی هم‌اکنون در موزه تاریخ طبیعی برلین به نمایش گذاشته شده است.

📌تصویر: انواع مختلف تک‌یاخته، انفوزوئرها به عنوان جانداران کامل، کریستین گاتفرید اِرِنبرگ، ۱۸۳۸.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۵ ژوئن ۱۹۹۷ مرگ کوستو مخترع ریه آبی

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۴ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ژاک-ایو کوستو متولد ۱۱ ژوئن ۱۹۱۰ افسر نیروی دریایی، اقیانوس‌شناس، نویسنده، و فیلم‌ساز فرانسوی بود که بیشتر با اختراع «ریه آبی» (آکوا لانگ، دستگاه تنفس مستقل زیر آب، اسکوبا) در ۱۹۴۳ و تولید نخستین مستندهای زیر آب شناخته می‌شود.

او کتاب‌های متعددی درباره اکتشاف زیر دریا نوشت و براساس اولین کتاب خود تحت عنوان «جهان خاموش» (۱۹۵۳) مستندی به همین نام ساخت که برنده جایزه نخل طلایی جشنواره کن (۱۹۵۶) و جایزه اسکار (۱۹۵۷) شد.

وی در سنت آندره د کوبژاک، ژیروند به دنیا آمد و پدربزرگش در این شهر داروخانه داشت. او با وجود تحصیل در دانشکده نیروی دریایی، به دنبال سانحه رانندگی و شکستگی هر دو بازو در ۱۹۳۵ مجبور شد برنامه‌هایش برای خلبانی را کنار بگذارد و تصمیم گرفت شور و شوق خود را به اقیانوس معطوف کند.

کوستو پس از پیوستن به اداره اطلاعات نیروی دریایی فرانسه، در دهه ۱۹۳۰ برای چند مأموریت به شانگهای، ژاپن، و شوروی رفت. او نخستین اکتشاف زیر آبی خود را در ۱۹۳۶ به کمک دوستش فیلیپ تایه در تولون انجام داد.

سال‌های جنگ جهانی دوم برای تاریخ غواصی سرنوشت‌ساز بودند. کوستو پس از آتش‌بس ۱۹۴۰، نخستین فیلم مستند خود تحت عنوان «عمق ۱۸ متری» را بدون تجهیزات غواصی ساخت که به عنوان اولین فیلم زیر آبی فرانسوی در ۱۹۴۳ برنده جایزه کنگره فیلم مستند فرانسه شد.

وی و همکارانش در ۱۹۴۳ با استفاده از نخستین نمونه ریه آبی که توسط کوستو طراحی شده بود فیلم «کشتی غرق‌شده» را ساختند و در ۱۹۴۶ گروه تحقیقات زیر آبی نیروی دریایی فرانسه را تشکیل دادند. کوستو در ۱۹۴۹ نیروی دریایی را ترک گفت و با اجاره کشتی کالیپسو به قیمت نمادین یک فرانک در سال، آن را به یک مرکز تحقیقات و آزمایشگاه دریایی سیار تبدیل کرد.

او نخستین بار در ۱۹۵۳ نشان داد گرازماهی‌ها برای مسیریابی از پژواک امواج صوتی استفاده می‌کنند. شیوه عامیانه طرح یافته‌های علمی توسط کوستو همواره با انتقاد برخی دانشگاهیان روبرو بود اما امروز به یکی از ویژگی‌های مهم برنامه‌های تلویزیونی تبدیل شده است.

کلاه قرمز بافتنی کوستو در مجموعه مستند ۳۶ قسمتی «دنیای زیر آب ژاک کوستو» که حاصل همکاری او با چند شبکه تلویزیونی آمریکا در فاصله ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۶ بود و ادامه آن در ۱۲ قسمت تحت عنوان «اودیسه ژاک کوستو» در فاصله ۱۹۷۷ تا ۱۹۸۲، به نماد معروفی تبدیل شد که نقش به‌سزا در محبوبیت اکتشافات زیر اقیانوس و افزایش آگاهی عمومی از حیات دریایی داشت.

در کنار ساخت بیش از ۱۲۰ مستند، تألیف بیش از ۵۰ کتاب، و تأسیس انجمن و بنیاد کوستو برای حفاظت از محیط زیست، از افتخارات دیگر او می‌توان به دریافت لژیون دونور (۱۹۷۲)، جایزه ۵۰ هزار دلاری پهلوی (جایزه بین‌المللی محیط زیست، ۱۹۷۷)، جایزه اِمی (۱۹۸۵)، و نشان آزادی ریاست‌جمهوری آمریکا (۱۹۸۵) و عضویت در آکادمی فرانسه (۱۹۸۸) اشاره کرد.

نام وی در ۱۹۸۷ در فهرست تالار مشاهیر تلویزیون قرار گرفت. کوستو دو هفته پس از ۸۷ سالگی به دنبال سکته قلبی در پاریس درگذشت و در زادگاه خود به خاک سپرده شد. لوگو گوگل در ۲۰۱۰ به مناسبت صدمین سال تولد او تغییر کرد.

📌تصویر: غواصی—شعر، لذت، و ثروت—ژاک کوستو روی جلد مجله تایم، ۱۹۶۰.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تریلر مستند «جهان خاموش»، ۱۹۵۶.

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۳ ژوئن ۲۰۰۹ مرگ نیلسِن

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲ تیر ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️جری لین نیلسِن متولد ۱ مارس ۱۹۵۲ پزشک آمریکایی بود که تجربه طولانی به عنوان پزشک اورژانس داشت و در زمستان ۱۹۹۸ هنگامی که در ایستگاه آمونسن-اسکات در قطب جنوب به سر می‌برد سرطان پستان خود را جراحی کرد.

او از طریق تماس تلفنی با پزشکان متخصص در ایالات متحده مشورت کرد و به این نتیجه رسید که جراحی و نمونه‌برداری از ضایعه پستان او باید انجام شود. این ایستگاه در یک منطقه دور از دسترس قرار دارد و شش ماه از سال به دلیل تاریکی مطلق و سرمای منفی ۶۰ درجه سانتیگراد امکان رفت و آمد به آن وجود ندارد. تجهیزات لازم برای این کار توسط یک هواپیمای نظامی و چتر نجات به ایستگاه فرستاده شد.

وی در ماه اکتبر موفق شد برای ادامه درمان به کشور خود مراجعت کند و این موضوع به‌طور گسترده مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت. ماجرای فوق شباهت بسیاری به اتفاقی داشت که در ۱۹۶۱ در ایستگاه نوولازاروسکایا در قطب جنوب افتاد و طی آن لئونید ایوانویچ روگوزوف پزشک روسی ناچار به انجام جراحی آپاندکتومی بر روی خود شد.

نیلسِن در ۲۰۰۱ کتاب اتوبیوگرافی خود تحت عنوان «گرفتار یخ، نبرد باورنکردنی یک پزشک برای زنده ماندن در قطب جنوب» را با همکاری ماریان والرز نویسنده سایه‌نویس آمریکایی منتشر کرد که به فهرست آثار پرفروش نیویورک تایمز راه یافت و دستمایه فیلم تلویزیونی به همین نام (سی‌بی‌اس، ۲۰۰۳) با شرکت سوزان ساراندون، اپیزود ۱۱ از فصل چهارم مجموعه تلویزیونی دکتر هاوس تحت عنوان «یخ‌زده» (فاکس، ۲۰۰۸)، و یکی از قسمت‌های مستند تلویزیونی «وقتی آب و هوا تاریخ را تغییر داد» تحت عنوان «نجات از قطب جنوب» (وِدر، ۲۰۰۸) بود.

وی در سِیلم، اوهایو در یک خانواده مهاجر ایرلندی به دنیا آمد و پس از تحصیل در دانشگاه اوهایو و کالج پزشکی اوهایو به عنوان پزشک اورژانس مشغول به کار شد. او در ۱۹۹۸ به استخدام ایستگاه آمونسن-اسکات درآمد و پس از مدتی احساس کرد که توده‌ای در پستانش به وجود آمده است.

بیوپسی اول از توده پستان نیلسِن به دلیل کمبود امکانات به ‌نتیجه نرسید، اما بیوپسی دوم با تجهیزات و داروهای ارسالی توسط چتر نجات نشان داد که این ضایعه بدخیم است و شیمی‌درمانی آغاز شد.

مجله آیریش آمریکا در ۲۰۰۱ وی را به عنوان آمریکایی ایرلندی‌تبار سال برگزید. او پس از بهبودی به عنوان سخنران انگیزشی به کشورهای مختلف سفر کرد اما به دنبال عود و متاستاز سرطان به مغز، کبد، و استخوانش در ۵۷ سالگی (۱۱ سال پس از تشخیص اولیه) در ساوت‌ویک، ماساچوست درگذشت.

📌تصویر: گرفتار یخ، نبرد باورنکردنی یک پزشک برای زنده ماندن در قطب جنوب، دکتر جری نیلسِن، ۲۰۰۱ (ترجمه نوش‌آذر نوریان، ۱۳۸۲).

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تیتراژ فیلم تلویزیونی «گرفتار یخ»، ۲۰۰۳.

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۲۰ ژوئن روز جهانی پناهجویان

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۳۰ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️روز جهانی پناهجویان یا پناهندگان یک مناسبت بین‌المللی است که هر سال در ۲۰ ژوئن توسط ملل متحد برگزار می‌شود و هدف آن تجلیل و بزرگداشت پناهجویان سراسر جهان، به رسمیت شناختن قدرت افرادی که به امید یافتن پناهگاه و زندگی بهتر از خشونت و آزار و اذیت کشور خود گریخته‌اند، درک شرایط دشوار آنان، و ارج نهادن به تاب‌آوری و شجاعت آنان برای بازسازی آینده‌ خود است.

کشورهای عضو این سازمان در ۲۰۰۱ هم‌زمان با پنجاهمین سال تصویب کنوانسیون وضعیت پناهجویان جهان (۱۹۵۱)، ۲۰ ژوئن را روز جهانی پناهجویان نامیدند. اجرای کنوانسیون پناهجویان آفریقا از ۲۰ ژوئن ۱۹۷۴ آغاز شده و این روز در ۱۹۷۵ توسط سازمان وحدت آفریقا (اتحادیه آفریقا) روز پناهجویان آفریقا نام گرفته بود.

تعداد آوارگان اجباری جهان در ۲۰۲۴ به بیش از ۱۲۲ میلیون نفر رسید که شامل بیش از ۴۳ میلیون پناهنده بین‌المللی بود. هم‌اکنون بیشترین تعداد پناهجویان در اروپا، شمال آسیا، و آفریقا سکونت دارند. حدود دو سوم پناهجویان از پنج کشور سوریه، ونزوئلا، افغانستان، سودان جنوبی، و میانمار هستند و ترکیه با حدود ۴ میلیون پناهجو در صدر کشورهای میزبان قرار دارد.

پناهجو براساس تعریف کمیساریای عالی ملل متحد در امور پناهحویان فردی است که مجبور به ترک کشور خود شده و جویای پناه در کشور دیگری است. او از ترس تعقیب به دلیل هویت، نژاد، مذهب، ملیت، عضویت در یک گروه، یا عقیده سیاسی نمی‌تواند به کشور خود بازگردد و تا زمانی که وضعیت وی به عنوان «پناهنده» توسط این کمیسیون یا یکی از کشورهای عضو ملل متحد به تأیید نرسیده باشد، «پناهجو» نامیده می‌شود.

اگر با درخواست پناهندگی مخالفت شود، فرد پناهجو یک مهاجر غیرقانونی تلقی می‌شود. آوارگانی که درون یک کشور مجبور به کوچ اجباری شده‌اند نیز ممکن است پناهجو نامیده شوند اما از این نظر که از مرزهای بین‌المللی عبور نکرده‌اند با پناهجویان متفاوت هستند هرچند علت ترک سرزمین در هر دو گروه می‌تواند یکسان باشد.

براساس اصل عدم اعاده اجباری، هیچ کشوری حق اخراج پناهجو یا بازگرداندن او به کشوری که تهدیدکننده جانش باشد را ندارد. قدمت حق پناهندگی به مصر و یونان باستان بازمی‌گردد که بعدها وارد فرهنگ غرب شد و پناهنده شدن دکارت به هلند، وُلتر به انگلیس، و هابز به فرانسه نمونه‌های معروف آن هستند.

اولین بار از این اصطلاح برای اوگنوها استفاده شد، پروتستان‌هایی که در اواخر قرن ۱۷ و اوایل قرن ۱۸ به دلایل اعتقادی مجبور به ترک فرانسه شدند، اما نخستین تعریف نوین آن به عنوان پناهجوی بین‌المللی در ۱۹۲۱ توسط کمیسیون پناهجویان جامعه ملل ارائه شد. با تصویب اعلامیه جهانی حقوق بشر در ۱۹۴۸، حق پناهندگی افراد در کشورهای دیگر بدون نگرانی از تعقیب توسط کشور مبداء به رسمیت ‌شناخته شد.

به دنبال پایان جنگ جهانی دوم و در واکنش به هجوم گسترده مردم به اروپای شرقی، کنوانسیون وضعیت پناهجویان در ۲۸ ژوئیه ۱۹۵۱ به تصویب رسید که تعریف پناهجو براساس آن محدودیت زمانی و مکانی داشت و افرادی را که در اثر بلایای طبیعی، درگیری مسلحانه، خشونت، فقر، یا ناآرامی اجتماعی جدی آواره می‌شوند شامل نمی‌شد، اما تعاریف جدیدتر در ۱۹۶۹ و ۲۰۱۱ طیف گسترده‌تری از پناهجویان را در برمی‌گیرند.

آوارگی طولانی (بیش از ۳ سال) مشکل اصلی دوسوم پناهجویان جهان است که در بیش از نیمی از موارد (حدود ۱۰ میلیون نفر) به دست‌کم ۱۰ سال می‌رسد. شیوع اختلال استرس پس از سانحه در پناهجویان نسبت به سایر مهاجران و جمعیت عادی بیشتر است و بسیاری از آنان از بیماری‌های عفونی و مزمن رنج می‌برند.

📌تصویر: بگلی (پناهجویان)، داستان تلخ ترک خانه توسط یک خانواده دهقان در جنگ جهانی اول (پیرمرد قد بلند مانند یک صخره نماد قدرت، پیرزن نماد روح ملی، زن جوان با نوزادی در آغوش نماد چرخه بی‌پایان زندگی، و خشم و رنج درونی با امید بازگشت به وطن در چهره همگی که اجازه نمی‌دهد تسلیم ناامیدی شوند)، رنگ روغن روی بوم اثر یکابز کازاکس نقاش اهل لتونی، ۱۹۱۷.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۸ ژوئن ۱۹۴۸ تولد تِرکِل، متصل اما تنها

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۸ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️شِری تِرکِل روان‌شناس، جامعه‌شناس، و نویسنده آمریکایی، دانش‌آموخته دانشگاه هاروارد، و استاد مطالعات اجتماعی علم و فناوری انستیتو فناوری ماساچوست است که بیشتر با تحقیق در زمینه روانکاوی و تعاملات انسان-فناوری به‌ویژه روابط انسان و رایانه شناخته می‌شود و معروف‌ترین اثر او «خاطرات همدلی» (۲۰۲۱) با واکنش‌های ‌مثبت اغلب منتقدین روبرو شد.

از افتخارات دیگر تِرکِل می‌توان به عضویت در آکادمی علوم و هنر آمریکا و دریافت جایزه گوگنهایم (دانشگاه راکفلر) و نشان سده دانشگاه هاروارد اشاره کرد. نشریه فوربس در ۲۰۱۸ نام او را در شمار ۵۰ زن برتر آمریکا در زمینه فناوری قرار داد.

وی در بروکلین به دنیا آمد و پس از تحصیل در کالج رادکلیف و دانشگاه هاروارد، برای تکمیل پایان‌نامه خود تحت عنوان «ارتباط تفکر فرویدی و جنبش‌های انقلابی نوین» که موضوع نخستین کتابش (سیاست روانکاوانه: ژاک لاکان و انقلاب فرویدی، ۱۹۷۸) نیز بود به فرانسه رفت.

او در «خود دوم» (۱۹۸۴) تأکید می‌کند که رایانه‌ها بیشتر از این‌که یک ابزار باشند بخشی از زندگی اجتماعی و روانی ما هستند و «فناوری علاوه بر تغییر رفتارهای ما باعث تغییر در نحوه تفکر ما شده است.»

«زندگی در نمایشگر» (۱۹۹۵) به اثرات فناوری و به‌ویژه رایانه و فضای مجازی بر روی نحوه تفکر و جهان‌بینی انسان‌ها می‌پردازد و نشان می‌دهد که هویت‌های شخصی متفاوت در بازی‌های چندکاربره (ماد) می‌تواند خاصیت درمانی داشته باشد.

تِرکِل در ابتدا به معنای واقعی کلمه از نمادهای بارز انقلاب فناوری بود و حتی تصویرش در آوریل ۱۹۹۶ بر روی جلد مجله وایرد منتشر شد، اما به تدریج جنبه‌های منفی فناوری توجهش را جلب کرد. او رویکرد «غیرخطی» زنان به فناوری را نوعی «تسلط نرم» و «خلاقانه» می‌دانست که با تسلط سخت، تفکر خطی و انتزاعی، و برنامه‌نویسی رایانه‌ای چندان سازگاری نداشت.

وی در «تنها در کنار هم» (۲۰۱۱) در صدد پاسخ به این سوال است که چگونه فناوری روابط انسانی و دریافت ما از خودمان را تغییر می‌دهد و با مصاحبه با کودکان، دانشجویان، مهندسان، دانشمندان هوش مصنوعی، هکرها، و کاربران رایانه‌های شخصی به این پارادوکس می‌پردازد که چگونه دستگاه‌هایی که برای اتصال ما به یکدیگر طراحی شده‌اند، مانند تلفن همراه، منجر به احساس انزوا در ما شده‌اند.

منظور تِرکِل از روبات‌های اجتماعی وسایلی مانند حیوانات خانگی روباتیک هستند که برای شبیه‌سازی ارتباطات ما با دیگران طراحی شده‌اند. او در مورد پیوندهای عاطفی افراد با این ماشین‌ها بحث و سؤالات اخلاقی در مورد پیامدهای این روابط مطرح می‌کند.

وی باور دارد که با پیشرفت فناوری و چشم‌انداز در حال تغییر هویت بشر، مرز بین انسان و رایانه دستخوش رنگ باختن شده است. تا مدت تصور رایج این بود که ماشین نمی‌تواند جای انسان را در روابط اجتماعی و احساسی بگیرد، اما اکنون رایانه‌ها بیشتر و بیشتر بدل به موجودات شبه‌انسان شده‌اند و این مرزها باید دوباره تعریف شوند.

تِرکِل در «احیای گفتگو و قدرت سخن در عصر دیجیتال» (۲۰۱۵) داده‌هایی را از مدارس، شرکت‌ها، و خانواده‌ها جمع‌آوری کرده و به تشریح موانعی می‌پردازد‌ که از نظر آماری و روانکاوانه کاربران را مجبور می‌کنند تا «گفتگو را فدای ارتباط صرف کنند» و «تجربیات رو در رو» را که لازمه برقراری ارتباط اصیل هستند به حداقل برسانند.

او می‌گوید که این کتاب را با الهام از «والدن» (هنری دیوید تورو، ۱۸۵۴) درباره ارتباطات در حال تحول بین‌فردی و درون‌فردی نوشته است:

«در خانه‌ام سه صندلی داشتم: اولی برای تنهایی، دومی برای دوستی، و سومی برای اجتماع.»

این کتاب نیز دارای سه بخش است: یک صندلی برای روابط درون‌فردی، دو صندلی برای روابط دوستانه، عاشقانه، و خانوادگی، و سه صندلی برای روابط بین‌فردی از جمله در مدرسه، محل کار، یا سیاست.

📌تصویر: تنها در کنار هم، چرا ما از فناوری بیشتر و از یکدیگر کمتر انتظار داریم؟ شِری تِرکِل (۲۰۱۱)، ترجمه محمد معماریان (چاپ اول، ۱۳۹۸).

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۶ ژوئن ۱۹۲۰ تولد لومیو کاشف سوکروز

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۶ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ریموند اورژل لومیو شیمی‌دان کانادایی و محقق آزمایشگاه منطقه‌ای پرِیری شورای ملی تحقیقات کانادا در ساسکاتون بود که بیشتر با کشف و سنتز قند سوکروز در ۱۹۵۳ شناخته می‌شود.

از این دستاورد که یک نقطه عطف در شیمی کربوهیدرات بود و کاربردهای بسیاری از جمله در درمان سرطان خون و هموفیلی و همچنین ساخت آنتی‌ژن‌های مصنوعی برای تولید معرف‌های خونی، واکسن، آنتی‌بیوتیک‌های جدید، و داروهای ضد رد پیوند دارد، به عنوان فتح «قله اورست شیمی آلی» یاد شده است.

او از پیشگامان استفاده از فناوری طیف‌سنجی تشدید مغناطیسی هسته در شیمی آلی بود و با کشف «اثر آنومری» و توسعه روش‌های کلی برای سنتز قندها نقش مهمی در ارتقای حوزه شیمی کربوهیدرات‌ها داشت. اثر آنومری (اثر ادوارد-لومیو) یک پدیده استریوالکترونیکی برای توضیح و پیش‌بینی رفتار فضایی مولکول‌های آلی در ارتباط با الکترون‌ها است که نخستین بار در ۱۹۵۵ توصیف شد.

«معرف لومیو» محلول آبی سدیم پریودات و پرمنگنات پتاسیم است که در شیمی آلی اغلب برای تعیین موقعیت پیوندهای دوگانه و تهیه ترکیبات کربونیل به کار می‌رود.

ویلیام میلر شیمی‌دان بریتانیایی نخستین بار در ۱۸۵۷ قند دوتایی (دی‌ساکارید) متشکل از گلوکز و فروکتوز را سوکروز (از ریشه سانسکریت سارکارا به معنی شکر و پسوند عمومی اوز به معنی قند) نامید. ساکاروز اصطلاح کلی‌تری است که مارسلین برتولو شیمی‌دان فرانسوی در ۱۸۶۰ برای قندها و به‌ویژه سوکروز به کار برد.

سوکروز محصول نهایی فتوسنتز است و بیوسنتز آن از گلوکز و فروکتوز توسط آنزیم سوکروز سنتاز انجام می‌شود. پس از تلاش‌های ناموفق متعدد، لومیو و همکارش جورج هوبر در ۱۹۵۳ موفق به سنتز این قند در آزمایشگاه شدند. سوکروز با وجود فرمول شیمیایی ساده، ساختمان سه‌بعدی بسیار پیچیده‌ای دارد که کشف آن سال‌ها طول کشید.

شکر مصرفی انسان معمولاً از نیشکر یا چغندر استخراج و تصفیه می‌شود. شکر هزاران سال پیش در شبه‌قاره هند تولید می‌شد و کشت نیشکر از آن‌جا به چین و ایران و بعدها به مستعمرات اروپایی گسترش یافت. عسل تا مدت‌ها تنها شیرینی رایج در اغلب کشورها بود و در مورد نیشکر نیز افراد معمولاً با جویدن و یا به شکل شربت از شیرینی آن استفاده می‌کردند.

به گواهی کتاب ماتریا مدیکا (دیوسقوریدس، قرن اول میلادی) نخستین بار هندی‌ها با خشک کردن شربت نیشکر موفق شدند دانه‌های بلوری شکر تصفیه‌نشده موسوم به خاندا (کندی) را تولید کنند:

«نوعی عسل غلیظ به نام ساکارون در نی‌های هند و عربستان یافت می‌شود که قوامی شبیه به نمک دارد و آنقدر شکننده است که مانند نمک بین دندان‌ها خرد می‌شود.»

نگهداری و انتقال شکر دانه‌ای راحت‌تر بود، هرچند به دلیل گرانی یک کالای تجملاتی محسوب می‌شد و عمدتاً کاربرد پزشکی (به عنوان گرم‌کننده مزاج و برای درمان زخم و سوءهاضمه) داشت.

قند چغندر یک اختراع آلمانی بود و اولین بار آندریاس زیگسموند مارگراف شیمی‌دان اهل برلین و شاگردش فرانتس کارل آخارد در ۱۷۴۷ با استفاده از الکل موفق به استخراج آن شدند. با شکوفایی صنایع در اوایل قرن ۱۹ و کاهش قیمت شکر، این محصول به سفره‌های مردم عادی راه پیدا کرد. به دنبال جیره‌بندی شکر در جنگ جهانی اول و دوم، استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی رواج یافت.

لومیو در لاک لا بیش، آلبرتا به دنیا آمد و پس از تحصیل در دانشگاه آلبرت و دانشگاه مک‌گیل به آزمایشگاه بریستول، دانشگاه اوهایو رفت. او کار خود را در ابتدا با تحقیق بر روی ساختمان شبه‌قندی استرپتومایسین آغاز کرد و پس از بازگشت به کانادا در ۱۹۴۹ به استادی دانشگاه ساسکاچوان و سپس دانشگاه اوتاوا و دانشگاه آلبرتا منصوب شد.

وی کتاب اتوبیوگرافی خود تحت عنوان «اکتشاف قندها: چه شیرین بود» را در ۱۹۹۰ منتشر کرد و به دنبال پارگی آنوریسم در ۲۲ ژوئیه ۲۰۰۰ در ۸۰ سالگی در اِدمنتون، آلبرتا درگذشت.

یک نقل قول معروف از لومیو این است که «هرگز با صحبت کردن با افرادی که همان کاری را انجام می‌دهند که شما انجام می‌دهید، چیز زیادی یاد نمی‌گیرید.»

از افتخارات او می‌توان به عضویت در انجمن سلطنتی کانادا (۱۹۵۴) و انجمن سلطنتی لندن (۱۹۶۷) و دریافتی جایزه هادسون (انجمن شیمی آمریکا، ۱۹۶۶)، نشان افتخار کانادا (۱۹۶۸ و ۱۹۹۴)، جایزه گاردنر (۱۹۸۵)، جایزه شاه فیصل (۱۹۹۰)، جایزه اینشتین (۱۹۹۲)، و جایزه ولف (۱۹۹۹) اشاره کرد.

📌تصویر: لومیو در حال اشاره به یک مدل شیمیایی بر روی نمایشگر رایانه که احتمالاً مربوط به کار او در شیمی کربوهیدرات‌ها و به ویژه سنتز سوکروز است (توضیح هوش مصنوعی).

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۴ ژوئن ۱۹۲۸ تولد گوارا چریک قهرمان

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۴ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️ارنستو گوارا چریک مارکسیست، پزشک، و نویسنده آرژانتینی-کوبایی بود که به عنوان یکی از چهره‌های اسطوره‌ای انقلاب کوبا به نماد فرهنگ اعتراضی دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ تبدیل شد. او در میان هم‌رزمانش به دلیل تکیه کلام «چه» (حرف ندا به معنی ئه، هان، و هِی) به «چه گوارا» معروف بود.

وی در روساریو، سانتافه به دنیا آمد و زمانی که دانشجوی دانشگاه بوئنوس آیرس بود با موتورسیکلت به سفر در آمریکای جنوبی پرداخت. مشاهده مردمی که از بیماری، گرسنگی، فساد، و فقر گسترده در رنج بودند و این‌که همه مشکلات را حاصل استثمار سرمایه‌داران و سیاست‌های امپریالیستی کشورهای غربی و به‌ویژه آمریکا می‌دانست باعث شد گوارا نیز مانند بیشتر جوان‌ها به سوسیالیسم و مارکسیسم گرایش پیدا کند.

او پس از پایان تحصیل در ۱۹۵۳ ماجراجویی‌های خود را پی گرفت و به دنبال آشنایی با گروهی از تبعیدیان کوبایی و از جمله برادران کاسترو، به جنبش ۲۶ ژوئیه پیوست. آنان در دسامبر ۱۹۵۶ پس از سفری طولانی با یک قایق کوچک به نام گرانما (مادربزرگ)، به قصد سرنگونی رژیم باتیستا پا به خاک کوبا گذاشتند و در کوه‌های سیه‌را مائسترا با ارتش کوبا درگیر شدند. این جنگ پس از دو سال در ژانویه ۱۹۵۹ به پیروزی انقلاب کوبا انجامید.

گوارا نفر دوم در سلسله مراتب فرماندهی انقلابیون کوبا بود و علاوه بر وزارت صنایع و ریاست بانک مرکزی، در بسیاری از اقدامات آنان نقش کلیدی داشت: از اعدام خائنین تا هدایت تشکیلات نظامی و عملیاتی که در آوریل ۱۹۶۱ به شکست آمریکا در خلیج خوک‌ها منجر شد، اجرای اصلاحات ارضی، کارزار موفق سوادآموزی در سراسر کشور، سفر به کشورهای مختلف و حضور در سازمان ملل به عنوان نماینده حکومت سوسیالیستی کوبا، و استقرار موشک‌های بالستیک میان‌برد در خاک کوبا که به تنش ۱۳ روزه میان شوروی و آمریکا در اکتبر ۱۹۶۲ منجر شد و جهان را تا مرز جنگ هسته‌ای پیش برد.

وی در ۱۹۶۵ کوبا را با هدف گسترش انقلاب به آفریقا و سراسر آمریکای جنوبی ترک کرد. او پس از شکست انقلاب کنگو، در ۱۹۶۶ درحالی‌که چهره و هویت خود را تغییر داده بود به بولیوی رفت. وی در ۷ اکتبر ۱۹۶۷ توسط تکاوران ارتش بولیوی در دهکده لا ایگرا بازداشت و دو روز بعد در ۳۹ سالگی اعدام شد. مجله تایم او را در شمار ۱۰۰ فرد تأثیرگذار قرن بیستم قرار داد.

گوارا نویسنده‌ای چیره‌دست بود و در کنار کتاب معروف «جنگ چریکی» (۱۹۶۱) که به تجربیات شخصی او به عنوان یک چریک در طول انقلاب کوبا می‌پردازد و به راهنمایی برای هزاران مبارز چریک در سراسر جهان بدل گشت، پرفروش‌ترین اثر وی «خاطرات موتورسیکلت» درباره سفرش به کشورهای آمریکای لاتین به همراه آلبرتو گرانادو (پزشک آرژانتینی-کوبایی و بنیان‌گذار دانشکده پزشکی دانشگاه سانتیاگو، کوبا) است.

این کتاب که سال‌ها پس از مرگ گوارا و در ۱۹۹۵ منتشر شد، دستمایه چند اثر نمایشی از جمله فیلمی به همین نام (۲۰۰۴) به کارگردانی والتر سالس و بازی گائل گارسیا برنال در نقش گوارا (برنده جایزه هیئت داوران جشنواره کن و جایزه اسکار بهترین ترانه برای خورخه درکسلر) و فیلم دو قسمتی «چه» (۲۰۰۸) به کارگردانی استیون سودربرگ و بازی بنیسیو دل تورو در نقش گوارا (برنده جایزه بهترین بازیگر مرد جشنواره کن) بود.

📌تصویر: چریک ‌قهرمان (گریرو هروئیکو)، عکسی که به یکی از پرتیراژترین آثار تاریخ عکاسی ‌تبدیل شد و نقش به‌سزا در شکل‌گیری اسطوره‌ چه گوارا داشت، مراسم یادبود کشته‌شدگان انفجار کشتی باری فرانسوی لا کوبر، اثر آلبرتو کوردا عکاس کوبایی، هاوانا، مارس ۱۹۶۰.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام
🔗تریلر فیلم «چه» (۲۰۰۸).

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…

📌 ۱۳ ژوئن ۱۸۸۴ تولد کرون کاشف بیماری کرون

🟣#تقویم_تاریخ_پزشکی
🟡 بابک عزیزافشاری، ۲۳ خرداد ۱۴۰۴
🟢 azizafshari@yahoo.com

▫️بریل برنارد کرون پزشک و گاستروانترولوژیست آمریکایی بود که در ۱۹۳۲ طی گزارشی به انجمن پزشکی آمریکا ۱۴ بیمار را تحت عنوان «ایلِئیت ترمینال: یک موجودیت بالینی جدید» معرفی کرد. مقاله او و همکارانش (لئو گینزبورگ و گوردون اوپنهایمر) در اکتبر همان سال با عنوان «ایلئیت ناحیه‌ای: یک موجودیت آسیب‌شناختی و بالینی» در مجله پزشکی مونت ساینای و همچنین مجله انجمن پزشکی آمریکا منتشر شد.

دلیل اصلی معروفیت اصطلاح «بیماری کرون» تقدم الفبایی نام خانوادگی کرون نسبت به همکارانش بود، هرچند خود وی اصطلاحات توصیفی مانند «ایلئیت ناحیه‌ای» یا «آنتریت ناحیه‌ای» را ترجیح می‌داد.

بیماری التهابی روده (آی‌بی‌دی) وضعیت التهابی مزمن کولون، راست‌روده (رکتوم)، و روده کوچک با علت نامشخص است که علائم غالب آن شامل دوره‌های متناوب درد شکم و اسهال خونی و دو نوع اصلی آن بیماری کرون و کولیت زخمی (اولسراتیو، اولسروز) هستند. فدراسیون انجمن‌های کولیت زخمی و کرون اروپا ۱۹ مه را در ۲۰۱۰ روز بین‌المللی بیماری التهابی روده نامید.

این بیماری نخستین بار در قرن ۱۸ توسط جووانی باتیستا مورگانی جراح و آسیب‌شناس ایتالیایی توصیف شد و ساموئل ویلکس پزشک بریتانیایی اولین کسی بود که در ۱۸۵۹ به اصطلاح «کولیت زخمی» اشاره کرد. توماس کِندی دیل جراح و آسیب‌شناس اسکاتلندی در اکتبر ۱۹۱۳ طی مقاله‌ای تحت عنوان «آنتریت مزمن بینابینی» در مجله پزشکی بریتانیا ۹ بیمار مبتلا به آن را معرفی و بعدها نام «آنتریت هیپرپلاستیک» را برای این بیماری پیشنهاد کرد.

آنتونی لشنیوفسکی جراح لهستانی اولین بار در ۱۹۰۴ التهاب قسمت انتهایی روده کوچک (ایلئیت ترمینال) را در این بیماری مورد توجه قرار داد و بیماری کرون در لهستان تحت عنوان «بیماری لشنیوفسکی-کرون» شناخته می‌شود، هرچند افتراق قطعی آن از سل روده تا مدت‌ها در هاله ابهام بود.

بیماری کرون در اروپا و آمریکای شمالی، نژاد یهودی اشکنازی، و افراد سیگاری شایع‌تر است. از چهره‌های سرشناس مبتلا به این بیماری می‌توان به آلفرد کبیر پادشاه انگلوساکسون، لویی سیزدهم پادشاه فرانسه، و چارلز داروین اشاره کرد.

کرون در هارلم، نیویورک از والدین مهاجر یهودی به دنیا آمد و پس از تحصیل در سیتی کالج نیویورک و کالج پزشکان و جراحان دانشگاه کلمبیا به بیمارستان مونت ساینای رفت. وی در ۱۹۲۰ به ریاست بخش گوارش این بیمارستان و استادی دانشگاه کلمبیا منصوب شد.

تحقیقات او بر روی صدها بیمار نشان داد که بیماری کرون برخلاف تصور رایج و نادرست پیشین هیچ ارتباطی به سل و به‌ویژه مایکوباکتریوم پاراتوبرکولوزیس (عامل بیماری مشابه در احشام، معروف به بیماری جان، هاینریش آلبرت جان آسیب‌شناس آلمانی، ۱۸۹۵) ندارد.

وی در ۲۹ ژوئیه ۱۹۸۳ در ۹۹ سالگی در نیومیلفورد، کنتیکت درگذشت. از افتخارات او می‌توان به ریاست انجمن گوارش آمریکا (۱۹۳۲) اشاره کرد. وی به نقاشی و تاریخ جنگ داخلی آمریکا علاقه داشت و آثار او در گالری‌های مختلف هنری به نمایش گذاشته می‌شود. همسرش بنیاد تحقیقات کرون را در ۱۹۸۳ تأسیس کرد.

📌تصویر: کرون با اوپنهایمر (چپ) و گینزبورگ (راست) دوستانه گپ می‌زند.

🔗تصاویر بیشتر در اینستاگرام

کانال تلگرامی پزشکان گیل
Site: pezeshkangil.com
Insta: instagram.com/pezeshkangil

Читать полностью…