💢بی جا و بی موقع کودکان را کنترل می کنیم و بی جا و بی موقع آزادی میدهیم.
در حالی که باید بین این دو رفتار تعادل برقرار باشد.
والدین باید بدانند که چقدر کنترل کنند و چه قدر آزادی بدهند. هردوی این رفتار باید با هم باشند.
وقتی که ما تعریف درستی از کنترل و آزادی نداریم، از تعادل خارج می شویم و وارد منطقه ی خشونت می شویم.
پاولف درحال آزمایش معروف خودش، شرطی سازی کلاسیک یا (شرطی سازی پاولفی).
Читать полностью…*یکی از راههای استقلال کودکان تصمیمگیری است*
به کودک خود اجازه تصمیمگيرى بدهید.
مسلما والدین بايد محدوديتهايی را برای فرزند خود قائل شوند، اما بعضی وقتها بهتر است اجازه دهيد كه زمام كار در دست كودک باشد و تصمیماتی را هر چند مضحک و کوچک بگیرند، حتی اگر او تصميمهای عجيب و غريب بگيرد.
مثلا اگر میخواهد كه در وسط تابستان، پالتو یا کلاه زمستانی بپوشد، به او اجازه دهيد كه اين كار را بكند، پس از مدتی گرمش میشود و میفهمد كه پوشيدن یک لباس نازک در اين فصل، مناسبتر است.
*اگر شما اجازه دهيد كه او خودش به اين نتيجه برسد، به او امكان يادگيری و رشد دادهايد*.
* اجازه بدهید حسّ کنجکاوی کودکانِ با خراب کردن اسباببازی ها یشان، پاسخ داده شود تا آرام آرام، جذّابیت این کار برای آنها از بین برود.
برخی معتقدند باید مراقبت از وسایل شخصی را از همان ابتدا به فرزند یاد داد؛ امّا این دسته از دو نکته غافلاند که
اوّلاً کودک، بویژه در سنین دو یا سه سالگی و پایینتر از آن، مراقبت از اشیای شخصی را در سالم نگهداشتن آنها نمیداند. او دوست دارد از وسایلش استفاده کند و خراب کردن اسباببازی را هم نوعی استفاده از آن میداند
ثانیاً کودکان هر اندازه به هفت سالگی نزدیکتر میشوند، حسّ مراقبت از وسایل در درونشان قویتر میشود.
▫️والدين گرامى :
واكنش هاى شما نسبت به رفتارهاى كودكتان ممكن است موجب آموزش هاى خطا در او شود.
به اين مثال توجه كنيد :
كودكى از مادرش مى خواهد تا وسيله اى را به او بدهد. مادر به دلايل متفاوت، از دادن وسيله امتناع مى كند.
كودك اصرار مى كند و مادر مقاومت مى كند.
اما كودك از اصرار خود دست بر نمى دارد. مادر مى پذيرد و وسيله را در اختيار كودك قرار مى دهد.
كودك مى آموزد از طريق درخواست عادى به نتيجه نمى رسد و اگر به نتيجه نرسيد، مى تواند با نق زدن، اصرار كردن، غر زدن، گريه كردن، قهر كردن و ... به نتيجه برسد.
اگر پس از رد كردن درخواست كودك، به هر واكنش منفى پاسخ مثبت نشان دهيد، واكنش منفى را تقويت مى كنيد.
مادر عصبانے: «مرا دیوانه ڪردے! چندبار به تو گفتم این ڪار را نڪن؟!»
آنچه در ذهن ڪودک میگذرد: «لطفاً بس ڪن! حرفهایت مرا ناراحت میڪند و میترساند. چرا این قدر فریاد میزنی!؟ من ڪه هنوز شمردن بلد نیستم. پس از ڪجا بدانم ڪه چندبار به من گفتے ڪه آن ڪار را نڪنم؟ حتماً بچهے بدے هستم. هنوز هم دوستم داری؟
نمیخواهم تو را عصبانے ڪنم. بعضے روزها دوسالهبودن واقعاً سخت است. ڪلے نقشه دارم ڪه میخواهم امتحانشان ڪنم... وقتیڪه لیوان را یڪورے ڪردم، فڪر نمیڪردم شیر میریزد. وقتے ڪه در وان حمام بازے میڪردم، نمیدیدم ڪه آب دارد روے ڪف زمین میریزد. امیدوارم وقتے سهساله شدم بهتر بتوانم بفهمم چه چیزهایے تو را عصبانے میڪند.
امّا، حالا فریادِ تو مرا گیج میڪند و میترساند. نمیدانم باید چه ڪنم، حتے نمیدانم چه ڪردهام!»
💢وظیفه بزرگتر ها در دعوای کودکان
اگر دعوا یا بحث میان کودکان، کلامی بود، بهتر است دخالت نکنید و به هیچ وجه نقش قاضی را در این میان بازی نکنید.
مثلا عده ای همیشه به فرزند کوچک تر می گویند که: «تو باید به برادر یا خواهر بزرگ تر خود احترام بگذاری.» یا به فرزند بزرگ تر می گویند که: «تو باید رعایت کنی، هر چه باشد تو بزرگ تر هستی.» با این کار، کودک نسبت به والدین خود احساس منفی ای پیدا می کند.
اگر جنگ و دعوای کودکان، به زدو خورد کشیده شد، قبل از آسیب رساندن به خودشان یا وسایل، آنها را از هم جدا کنید. بهتر است هر کدام از آنها نیم ساعت در محیطی جدا از هم بمانند و اجازه هیچ ارتباطی با هم نداشته باشند.
بعد از نیم ساعت، هم به آنها بگویید اگر دوباره دعوا کنند، دیگر اجازه بازی ندارند.
🔰فراهم آوردن فعاليتهاي سرگرم كننده و جالب براي كودكان آنان را به مستقل بازي كردن تشويق و رشد هوشي و ذهني آنان را تحريك ميكند.
با شناختن استعدادها و توانمنديهاي كودكان ميتوان فعاليتهاي متناسب با سن و عالقه آنها را برايشان فراهم كرد و احساس ايمني، آرامش، مسئوليت پذيري، رهبري و اعتماد به نفس را در آنان ايجاد كرد.
ايجاد فرصت هايي براي بازي و تجربه كردن، كنجكاوي كودك، رشد زبان و قواي هوشي او را تحريك كرده و ميتواند كودك را سرگرم و فعال نگه داشته و احتمال بدرفتاري او را كاهش دهد.
✅مزایای پازل برای کودکان
🔹تقویت توانایی حل مسئله
حل پازل باعث میشود کودک با چالشهای ذهنی مواجه شده و یاد بگیرد چگونه آنها را تحلیل و برایشان راهحل پیدا کند. این فرآیند، مهارت تفکر منطقی و حل مسئله را در او تقویت میکند.
🔹بهبود حافظه و یادگیری تصویری
در حین تلاش برای پیدا کردن جای مناسب هر قطعه، حافظهی بصری کودک فعال میشود. او با تمرین مداوم، جزئیات را بهتر به خاطر میسپارد و حافظهی کوتاهمدتش تقویت میگردد.
🔹افزایش تمرکز و توجه به جزئیات
برای تکمیل یک پازل، کودک نیاز دارد که دقت و تمرکز بالایی داشته باشد. این فعالیت به او کمک میکند تا توانایی توجه به جزئیات را در خود تقویت کند.
✅ به طور کلی، پازلها ابزاری مؤثر برای رشد ذهنی کودکان هستند. با انتخاب پازلهایی مناسب سن و تواناییهای کودک، میتوانید زمینهی یادگیری و سرگرمی او را فراهم کنید.
| باورهای خود را به چالش بکشید |
برای واقعی و قوی شدن، به دشمن نیاز دارید! دشمنی که قادر است آنچه را که بالقوه در شما نادرست است، به چالش بکشد.
🤔❓🤔❓🤔❓
#جمعه_و_یادگیری_بیشتر
💢مادرچسبنده نباشید
✍🏻همیشه کودک نیست که به مادر میچسبد؛ مادرانی هم هستند که حاضر نیستند برای لحظهای از فرزندشان جدا شوند!
یعنی اگر حتی کودک بخواهد جدا شود، آنها مانع میشوند و در واقع یک الگوی رفتاری غلط را به او منتقل می کنند!
دلبستگی نیاز کودک برای رشد سالم است؛ اما وابستگی و چسبندگی، مانع رشد و عزت نفس فرزند شماست.
مادر چسبنده همیشه نگران است که اگر فرزندش کنارش نباشد، خطری او را تهدید می کند.
مادر چسبنده به فرزندش اجازه رشد و پختگی نمی دهد چون همیشه حضور مستقیم دارد و به جای فرزندش مشکلات را حل می کند.
🔹چسبندگی یک اختلال ارتباطی ست و نه مهربانی!!!
https://www.instagram.com/kkoodaki?igsh=NWVwOHNmZDU5dHF1&utm_source=qr
Читать полностью…چگونه فرزندی مقاوم و قوی از نظر ذهنی داشته باشم ؟
https://www.instagram.com/p/DFQceRBI1RA/?igsh=MTZ2d3FnbW41NW9kdA==
❌باور غلط اول: من «باید» عشق و تأیید تمام افرادی را که برایم مهم هستند داشته باشم.
❔نتیجه: اضطراب اجتماعی ، رفتار وابسته
☑️ اصلاح باور غلط : خوب است که تایید بشوم و مرا دوست داشته باشند، اما برای بقا و ادامه حیات من الزامی نیست.
--------------------------------------
❌باور غلط دوم: من «باید» کاملاً با کفایت، توامند و موفق باشم.
❔نتیجه:ترس از شکست ، اهمال کاری ،اضطراب های کارکردی، کمال گرایی
☑️ اصلاح باور غلط: بهتر است خودم را موجودی دارای کاستی ها و غیر کامل ببینم، اینکه کاری را انجام دهم معمولا بهتر از آن است که حتما آن کار را بهترین انجام دهم.
🔰زمانی که برای فرزندمان تعیین می کنیم چه احساسی باید یا نباید داشته باشد، مثلا " ناراحت نباش، نترس، خجالت نداره، اینکه ناراحتی نداره " به هوش او آسیب می زنیم.
شخصیت فرزندتان را زیر سوال نبرید.
احساس او را نفي نكنيد. او باید بداند خوب است، احساسات او تایید شده است، اما رفتار او بر اساس آن احساسات درست نیست.
" میدونم ناراحتی، منم بودم ناراحت میشدم، اما اجازه نداری فریاد بزنی."
🟣یک تکنیک عالی برای برخورد با رفتار نامطلوب کودک
از روش های عالی برخورد با رفتار نامطلوب کودکان این است که در زمان انجام دادن کارهای نامطلوب و ناپسند، توجهی نشان ندهیم و بعد به ذکر کارهای خوب و مطلوب گذشته کودک بپردازیم.
به طور مثال بگوییم: یادته هفته پیش توی کارهای خونه به من کمک کردی؟ چقدر اون کارت رو دوست داشتم.
وقتی کودک متوجه بشه که رفتارهای ناپسندش مورد توجه قرار نمی گیرد و رفتارهای مثبت گذشته، هنوز در ذهن مادرش است، پس سعی می کند تا آن رفتارها را بیشتر انجام دهد.
▫️بعضی از بچه ها از به هم ریختگی و آشفتگی لذت می برند. و عمدا لباس هایشان را کف اتاق می ریزند
در این مواقع بسیاری از مادران از دور فرزندان خود را نگاه می کنند و غصه می خورند که چرا فرزندشان به جای اینکه چیزها را سر جایش بگذارد، آنها را کف زمین می ریزد.
سعی کنید به جای غرزدن در بازی های آنها مشارکت کنید. ما مادران نیاز داریم شکیبایی خود را افزایش دهیم و خودمان را کنترل کنیم. آموزش نظم و ترتیب، مرحله ای است که ما باید آن را طی کنیم، اما اینطور هم نیست که تنها با یکبار آموزش، بچه ها همه حرف ما را گوش دهند و اتاقشان را تمیز و مرتب نگه دارند.
باید بدانید که تغییر و تحول در اتاق فرزندتان، نشان دهنده این است که آنها در خود احساس مستقل بودن می کنند و نحوه قراردادن چیزها در اتاقشان در واقع به نوعی نشان دهنده شخصیت آنهاست.
در ارتباطات والدین و فرزندان، چهار سبک اصلی ارتباطی وجود دارد که هر یک تأثیرات مختلفی بر روابط خانوادگی دارد. درک این سبکها به والدین کمک میکند تا ارتباطات خود را بهبود بخشند و از ایجاد مشکلات ناشی از سوءتعبیرها جلوگیری کنند.
1. ارتباط قاطعانه
تعریف:
ارتباط قاطعانه یک سبک ارتباطی است که بر مبنای احترام و تفاهم متقابل استوار است. در این روش، افراد به وضوح و با اعتماد به نفس افکار، احساسات و نیازهای خود را بیان میکنند، بدون اینکه حقوق یا احساسات دیگران را نادیده بگیرند.
مثال:
والدی هنگامی که فرزندش دیر وقت به خانه میآید، ممکن است بگوید: "من نگران زمانی میشوم که دیروقت به خانه نمیرسی. لطفاً دفعه بعد زودتر برگرد یا با من تماس بگیر تا خیال من راحت باشد."
راهکار درست:
والدین میتوانند همزمان با احترام به احساسات و نظرات فرزندان خود، خواستههایشان را به طور شفاف بیان کنند. در این سبک، مهم است که والدین مرزهای خود را مشخص کنند و از تکنیکهای گوش دادن فعال برای فهم نیازهای فرزندان استفاده کنند.
2. ارتباط منفعل
تعریف:
در ارتباط منفعل، افراد به طور معمول از حق خود برای بیان احساسات و خواستهها صرفنظر میکنند. این روش ممکن است منجر به ناکامی و کینهتوزی شود، زیرا نیازها بیان نمیشوند و در نتیجه این ارتباط به طور کلی نادیده گرفته میشود.
مثال:
فرض کنید فرزندی به والد خود میگوید که میخواهد به یک مهمانی برود و والد پاسخ میدهد: "هر چی خودت میخوای. من اهمیتی نمیدم."
راهکار درست:
برای والدینی که تمایل به برقراری ارتباط منفعل دارند، بهتر است خودآگاهی را افزایش دهند و یاد بگیرند که نیازها و احساسات خود را به طور سازنده بیان کنند. تمرین جملهبندیهای قاطعانه و شرکت در جلسات آموزش ارتباط مؤثر میتواند کمککننده باشد.
3. ارتباط پرخاشگرانه
تعریف:
ارتباط پرخاشگرانه به حالتی اطلاق میشود که فرد نظرات و خواستههای خود را به شکل تهاجمی و غالباً نامحترمانه بیان میکند. این سبک میتواند به روابط آسیب بزند و باعث ایجاد رنجش و خسارتهای عاطفی شود.
مثال:
والدی که کودک خود را به دلیل انجام ندادن یک کار سرزنش میکند، ممکن است بگوید: "تو هرگز نمیتونی کاری رو درست انجام بدی. همیشه ناامیدم میکنی."
راهکار درست:
افرادی که تمایل به ارتباط پرخاشگرانه دارند، باید روی مهارتهای کنترل خشم و تکنیکهای مدیریت استرس کار کنند. یادگیری شیوههای ارتباط قاطعانه میتواند به آنها کمک کند تا احساسات و نیازهای خود را بدون ایجاد تنش و درگیری به دیگران منتقل کنند.
4. ارتباط منفعل-پرخاشگر
تعریف:
این سبک ارتباطی زمانی است که افراد به ظاهر منفعلانه رفتار میکنند اما به شکلهای تحقیرآمیز یا کنایهآمیز علیه دیگران عمل میکنند. این روش اغلب به خاطر ناامیدی و عدم توانایی در بیان مستقیم احساسات رخ میدهد.
مثال:
والدی که به کودک خود اجازه میدهد کار نادرستی انجام دهد و بعداً به شکل طعنهآمیز میگوید: "خوبه، فقط همیشه همون کاری رو انجام بده که خودت میخوای."
راهکار درست:
والدین باید تلاش کنند تا احساسات و نیازهای خود را به طور مستقیم و بدون کنایه بیان کنند. آموزش خودآگاهی و بیان سازنده احساسات میتواند به کاهش رفتارهای منفعل-پرخاشگر کمک کند.
در مجموع، والدین با شناخت سبکهای مختلف ارتباطی و تمرین مهارتهای ارتباط قاطعانه میتوانند رابطه مؤثرتری با فرزندانشان برقرار کرده و از ایجاد سوءتفاهم و تنشهای غیرضروری جلوگیری کنند.
💢اصرار بر كنترل کودک براي اينكه دقیقاً
“همانی بشود كه ما می خواهيم”
دو نتيجه در پی خواهد داشت:
يا يك رُبات حرف گوش کن و همیشه تسلیم خواهیم داشت
و یا یک آشوبگر و یاغی که هر مرزی را در می شکند.
نتیجه وسواسها و اصرارهای بی مورد والدین بر آنچه الگوی از پیش ساخته تربیتی خود ساخته اند، این دو مورد است و حد وسطی هم ندارد!
پس اولاً هیچگاه لباس از پیش بریده ای را برای تربیت کودکمان قواره نکنیم...
و ثانیاً روی نسخه های تربیتی خود و دیگران اصرار بیش از اندازه نداشته باشیم...شاید این نسخه متناسب با کودک ما نباشد!
در دید و بازدید عید 🤩♥️
این کارها را انجام بدهید / ندهید
▫️کارهایی که باید انجام دهیم تا کودکمان دچار اضطراب نشوند
مچ كودك رو وقت دروغ نگيريد چون حس بد بيشتري به خودش مي كنه. بيشتر اوقات دروغ كودكان از ترسه، ميتونيد نشون بديد واقعيت رو ميدونيد و اشكال نداره كه فهميديد دروغ گفته
اگر کودکتان خجالتی هست:
بچه هاي هم سن كودكتون رو پيدا كنيد و پول و وقت خرج كنيد تا با اونها بازي كنه تا كودكتون كه الان فكر ميكنه دنيا جاي وحشتناكيه به اين نتيجه برسه دنيا جاي بازيه و جاي خوبيه نه اين كه من بد هستم همه بد هستند پس من بچسبم به مادرم.
♨️حسادت وجه ديگر خشم است
كه بر اثر كمبود عشق از طرف والدين بوجود آمده است.
وقتي به كودك اجازه داده نمی شود خشمش را نسبت به والدين ابراز كند
او خشمش را متوجه خواهر و برادرش می كند.
حسادت اشاره به اين موضوع دارد
كه كودك احساس می كند سهمش را دريافت نكرده است و در خانواده هايی بوجود می آيد
كه پدر و مادر عشق بدون قيد و شرط به فرزندشان نمی دهند
و دادن محبت مشروط است و لذا كودك برای بدست آوردن محبت بايد بجنگد.
در بازی رقابتی با کودکان برای بار اول اجازه دهید کودکبرنده شود
برای بار دوم شما ببرید
برای بار سوم باز هم کودکبرنده شود
بار اول برای اشتیاق کودک به ادامه بازی اجازه میدهیم او ببرد
بار دوم والد یا حریف مقابل بازی را میبرد تا به کودک ۲ موضوع را به طور غیرمستقیم آموزش دهیم
یکی هنر کامل نبودن و اینکه قرار نیست همیشه در بازی ها برنده باشد
یکی دیگر اینکه برای بردن در بازی باید تلاش بیشتری کند
بار سوم مجدد میزاریم کودک برنده بازی باشد تا با تلاش بیشتری که برای بردن کرده نتیجه اش را ببیند و متوجه ارتباط تلاشش با نتیجه کارش بشود
▫️لمس اندام تناسلی در کودکان نگران کننده است
کودک اندام جنسی خود را لمس می کند ولی این كار او به هیچ وجه جنسی نیست.
در واقع کودک به منظور کشف بدن خود همان گونه که برای کشف دست و پاهای خود تلاش کرده این بار برای ارگان های جنسی و شناخت آن ها تلاش می کند.
والدین توجه داشته باشند که منع و یا تنبیه کودک از این کار،صحیح نمی باشد بلکه باید این رفتار را نادیده بگیرید .
در مکان های عمومی می توانید حواس او را به انجام فعالیت های دیگر مثل بازی کردن پرت کنید. اگر باز هم به لمس بدن خود مشغول شد مانع او نشوید.
کودکی کن!
گاهی کودکان مجبور هستند فشارهایی مانند مسئولیت خانه و مراقبت از کودکان کوچک تر را به عهده بگیرند و یا غمخوار و حمایت کننده والدین باشند.
به عبارت دیگر هنگامی که والدین، وظیفه و نقش پدر و مادری خود را انجام ندهند، کودکان از داشتن دوره کودکی محروم می شوند و همواره سعی دارند نیازهای افراد خانواده را برطرف کنند.
کودکانی که سریع به دنیای بزرگسالی وارد می شوند و این نقش را زود شروع می کنند، در بزرگسالی ضربه های روانی آن را تجربه خواهند کرد.
@kkoodaki
نحوه صحیح انتقاد کردن ♥️
انتقاد ملایم،صحیح و تاثیرگذار
https://www.instagram.com/reel/DFk4pJqICGI/?igsh=MWFtdGVyajRlczdiZg==
✅ راهکارهای تقویت حس مسئولیتپذیری در کودکان:
👶 ایجاد فرصتهای مشارکت:
از سنین پایین به کودک وظایف کوچکی بسپارید، مانند جمع کردن اسباببازیها، چیدن میز یا آبیاری گیاهان. این کار باعث میشود او احساس کند نقشی مفید و مؤثر در خانه دارد.
👨👩👧👦 الگوی مناسبی باشید:
کودکان رفتار والدین را تقلید میکنند. اگر والدین وظایف خود را با تعهد انجام دهند، کودک نیز یاد میگیرد که مسئولیتهایش را جدی بگیرد.
💬 توضیح اهمیت مسئولیتها:
به کودک توضیح دهید که چرا انجام کارها مهم است و چگونه اقدامات او میتواند بر دیگران تأثیر بگذارد. مثلاً بگویید: «وقتی تختت رو مرتب میکنی، اتاقت مرتب میمونه و حس بهتری داری.»
📋 استفاده از جدول وظایف:
لیستی از کارهای روزمره کودک تهیه کنید و کنار هر وظیفه، جای تیک یا استیکر قرار دهید. این روش باعث ایجاد انگیزه برای انجام کارها میشود.
👏 تشویق و تحسین تلاشها:
کودکان به تشویق نیاز دارند. پس حتی اگر کارشان کامل و بینقص نبود، تلاش آنها را تحسین کنید تا برای تکرار رفتار مثبت انگیزه داشته باشند.
❌ فرصت اشتباه کردن بدهید:
اجازه دهید کودک اشتباه کند و پیامدهای طبیعی اشتباه خود را ببیند. این تجربه به او یاد میدهد که مسئولیت انتخابها و تصمیمهایش را بپذیرد.
🧒 تصمیمگیری را تمرین کنید:
به کودک اجازه دهید در برخی مسائل کوچک مانند انتخاب لباس یا میانوعدهاش تصمیمگیری کند. این کار باعث افزایش اعتمادبهنفس و توانایی مدیریت مسئولیتها میشود.
📅 آموزش مدیریت زمان و برنامهریزی:
با کمک کودک برنامه روزانه یا هفتگی تنظیم کنید. این روش به او کمک میکند تا یاد بگیرد وظایفش را سازماندهی کند.
⚖️ تعیین پیامدهای منطقی:
اگر کودک وظایفش را انجام نداد، پیامدهای منطقی برای او در نظر بگیرید. مثلاً اگر اسباببازیهایش را جمع نکرد، برای مدتی کوتاه به آنها دسترسی نداشته باشد.
🤝 تقویت همکاری و کار گروهی:
با مشارکت در کارهای گروهی، مانند بازیهای تیمی یا پروژههای خانگی، به کودک یاد بدهید که مسئولیتهای مشترک را بهخوبی انجام دهد.
۲ راه برای صبور شدن فرزندمان
1️⃣ تهیه قلک : برای فرزندمان قلک بخریم
آخر هرماه آنرا باز کنیم و با پول آن ، وسایل مورد علاقه کودک را تهیه کنیم.
2️⃣ کاشت گل و گیاه : با کودکمان گل و گیاه بکاریم،در این صورت می آموزد با رسیدگی و مراقبت،نتیجه مورد نظر را میگیرد!
@kkoodaki
به شخصيت خود
بيشتر از آبرويتان اهميت دهيد ..
زيرا شخصيت شما
جوهر وجود شما .. و آبرويتان ..
تصورات ديگران نسبت به شماست ..
👤 جان وودن
💢هر کم حواسی یا شیطنت یا کم تمرکزی ، بیش فعالی نیست
گاهی کودک مشکلات جسمانی مانند تیروئید یا کم خونی دارد که باعث می شود تمركز نداشته باشد، گاهی هم محیط زندگی کودک مناسب نیست!!
برای مثال خانواده های متشنج و با درگیری زیاد، کودکانی کم حواس پرورش می دهند.