Telegram-канал iranban_kord - ایرانبان کُرد: Unsorted

ایرانبان کُرد

24 July 2025 15:05

📝‌انسان قبیله‌ای ،ستایشگر دژخیم خودی
سخنان خالد عزیزی که آرزو می‌کند کردها مرزهای خود را بسازند، حتی اگر ديکتاتوری برقرار شود و این دیکتاتور، کردها را اعدام کند حقیقت تلخ ذهنیت بخش قابل اعتنایی از جامعه کرد است که نه تنها یک تناقض منطقی، بلکه یک بازگشت تمام‌عیار به ذهنیت بربر قبیله‌ای است.

این سخن، دقیقاً همان چیزی است که کارل پوپر آن را «اشتیاق واپس‌گرایانه به جامعه بسته پیشاعقلانی» ( ۰long for the lost security of the tribal world") می‌نامد: میل کودکانه به امنیت در حصار خون و خاک، ولو به بهای اعدام و استبداد.

این سخنان که به فروانی میان کردها تکرار می‌شود نمونه‌ای از زوال اخلاق سیاسی در جامعه‌ای قبیله‌ای است که هنوز مفهوم «حقوق فرد» را درک نکرده است. زوالی که در نمونه اقلیم کردستان با حمله و تبعیض علیه آشوریان، ایزدی‌ها ،کاکه‌ای‌ها ،گویشوران گورانی و کردی جنوبی و کردهای شیعه خود را نشان می‌دهد.
از دیدگاه ارنست گلنر، ملت‌سازی با دیکتاتوری قومی هم‌راستا نیست. ملت، محصول مدرنیته است؛ نظامی آموزشی، زبانی رسمی، دستگاه حقوقی، و اقتصاد صنعتی لازم دارد حال آنکه قبیله‌ای شبه‌دولت ،در دستگاه ناسیونالیسم سورانی بر پایه سنی شافعی از این وظایف تنها تحقیر و تضعیف زبان‌های غیر سورانی و پروپاگاندای رقص زنان را آموخته‌اند و همچنان در افق فکری چوپان‌سالارانه‌ی قبیله می‌اندیشند؛ آرزوی آنان برای دیکتاتوری کردی چیزی نیست مگر بازتولید «بندگی مقدس» (sacred servitude) که جامعه‌ی قبیله‌ای قرن‌ها در آن زیسته است.
عجیب هم نیست چرا که دستگاه قبیله‌ای و زبان آنان در طول تاریخ نه خاطره‌ای از دولت بودن داشته ،نه ملت بودن و نه ادبیاتی از جنس حماسه و فلسفه و دانش و اسطوره _ اینگونه است که منتهای کنش آنان به دفاع از پوشش و رقصی است که از آشوری‌ها گرفته‌اند و زبان‌هایی که یکدیگر را نمی‌فهمند .
این نوع سخن، بیانی عریان از ذهنیت قبیله‌ای است که هنوز نتوانسته از افق «اقتدار پدرسالار» فراتر رود افقی که بالاترین آمار زن‌کشی و چند زنه بودن را رقم زده است. برای چنین ذهنیتی، مسئله نه آزادی، نه کرامت، نه نهادسازی، بلکه صرفاً «این‌که خودی باشیم، ولو قاتل خود» است. این طرز فکر، حاصل ساختاری است که در آن قدرت بر پایه‌ی نسب و طایفه مشروعیت می‌یابد، نه بر مبنای قانون.
نهایت، باید گفت: اگر سیاست به جای عقلانیت، بدل به ادامه‌ی مناسک قبیله شود، آنچه حاصل می‌شود نه دولت است، نه آزادی، بلکه قفسی با درِ بسته و کلیدی در دستان همان «خودی»ای که از او می‌هراسیم اما به او افتخار می‌کنیم. و این، نهایت فاجعه است.
آنچه امروز در ایران با عنوان قبیله‌گرایی و نوستالژی برای کوچ عشایر می‌بینیم مقامت در برابر مدرنیسم است اما انسان قبیله‌ای اگر رفاه ،امنیت و تمدن را می‌خواهد باید رنج این زایش را بپذیرد .
گذار از جامعه‌ی قبیله‌ای یا ‘بسته’ به جامعه‌ی ‘باز’ یکی از ژرف‌ترین انقلاب‌هایی است که بشر تجربه کرده است. این گذار از نظم اجتماعی جادویی و قبیله‌ای به نظمی عقلانی و انتقادی، گذاری است ، همراه با فشار و درد و رنج... بسیاری از مردم بر ضد تمدن شورش می‌کنند و در آرزوی امنیت ازدست‌رفته‌ی جهان قبیله‌ای هستند چرا که از دنیای مدرن می‌ترسند اما باید پذیرفت که مدرنیسم سرنوشت محتوم بشر است .
@iranban_kord