Telegram-канал iran2020 - كالج موفقيت: Unsorted

كالج موفقيت

25 July 2021 09:21

چه کسی نخستین سنگ بنای اقتصاد دولتی را گذاشت؟

✍️ شادی معرفتی/تحلیلگر تاریخ اقتصاد

🔹 ما دموکراسی را مشق نکرده بودیم، یاد نگرفته بودیم به صدای مخالف خود گوش کنیم، نیاموخته بودیم در کنار یکدیگر، وحدت در عین کثرت را تجربه کنیم و برای ساختن ایران، هم‌صدا شویم. 115 سال از مشروطه ایرانی می‌گذرد و ما هنوز نیاموخته‌ایم شنیدن صدای مخالف را، که هرکجا حق انتخاب داریم، صدایمان را نه برای آزادی که برای تخریب مخالفمان بلند می‌کنیم.

🔹 از تشتت و آشفتگی سال‌های پس از مشروطه، نسلی از روشنفکران متولد شدند که انقلاب مشروطه، آزادی، مساوات و استقلال را «حرف مفت» می‌دانستند و عامل عقب‌ماندگیِ ایران. علی‌اکبر داور نماینده نسلی از منورالفکران بود که در لوزان حقوق خواند و خسته از آشفتگی سال‌های پس از مشروطه، چشم دوخت به فردایی که چشم‌اندازش نه دموکراسی بود و نه آزادی که این «ملت نجیب» نه لیاقت مشروطه را داشتند و نه آزادی را، که آزادی «یونجه نبود که به هر زبان‌بسته‌ای بشود داد». آنها اعتقاد داشتند از آنجا که یک حکومت مرکزی مقتدر می‌تواند امنیت و آرامش را برای کشور به ارمغان بیاورد، سایر مشکلات، از جمله عقب‌ماندگی اقتصادی قابل علاج می‌شوند: «اول باید فکر نان بود... دنبال نان بروید، آزادی خودش عقب شما می‌آید.»

🔹 اگرچه داور حقوق خوانده بود و او را به عنوان «اصلاحات در نظام قضائیه» می‌شناسند، اما سال‌ها پیش از حضورش به عنوان وزیر مالیه، در «مرد آزاد» درباره اقتصاد می‌نوشت و علت عقب‌ماندگی ایران را در بی‌توجهی به اصول اقتصادی جست‌وجو می‌کرد. «ایرانی اگر هنوز روزگار آدم پیدا نکرده برای این است که اصلاحات اقتصادی را شرط اول و قطعیِ اصلاحات اداری و سیاسی ندانسته، گمان می‌کند که با وجود فقر، می‌شود آدم شد!» او معتقد بود تا زمانی که اساس زندگانی اقتصادی تغییر نکند، نمی‌توان از آرمان‌های سیاسی صحبت کرد و مهم‌ترین اشتباه مشروطه‌خواهان را اولویت دادن به مسائل سیاسی می‌دانست؛ در حالی که مساله اصلی جامعه ایران، «بحران اقتصادی» بود.

🔹 آنچه داور با شتاب فراوان انجام داد موجب شد حجم فعالیت‌های اقتصادی دولت و بودجه دولتی در مدت کوتاهی به‌شدت افزایش یابد. در فاصله سال‌های 1312 تا 1315 که داور عهده‌دار وزارت مالیه بود، بودجه دولت تقریباً دو برابر شد و به مبلغ بیش از یک میلیارد ریال رسید. تعهدات سنگینی که وزارت مالیه در قبال شرکت‌های دولتی عریض و طویلی که وارد همه‌گونه فعالیت‌های اقتصادی از کشاورزی و صنعت گرفته تا ساختمان‌سازی و تجارت شده بودند، بر عهده گرفته بود. اتخاذ این سیاست‌ها، کشور را در آستانه ورشکستگی قرار داده بود.

🔹 شاید اگر منورالفکرانی همچون داور، فروغی و تیمورتاش، اندکی صبوری کرده بودند و شاید اگر ما کمی مشق دموکراسی کرده بودیم، استبداد رضاخانی از دل مشروطه زاییده نشده بود و ما امروز بعد از 115 سال، دموکراسی را آموخته بودیم و تاریخ، طور دیگری برای ما ورق خورده بود و شاید، هرگز دیکتاتورها و کودتاهای سال‌های بعد را نزیسته بودیم. به بهانه سالروز مرگ علی‌اکبر داور، مروری کوتاه کرده‌ایم بر اندیشه‌های اقتصادی مردی که اقتصاد دولتی را بنا نهاد.

@iran2020