1259
📚📚📚 کاناڵێک بۆ فێرکاریی زمانی کوردی و هەروەها بۆ ناساندنی شاعیران و نووسەران.☟ @f_zimanikurdi دەستپێکی کاناڵ: https://t.me/f_zimanikurdi/200
دانانی = التزامی
داخوازی= امری
ڕابوردوو ماضی
ڕانەبردوو مضارع
مۆرفۆلۆژی، دیاکۆ هاشمی
***
مۆرفۆلۆژی بەشێکی گرنگە لە زمانەوانی، ئەوانەی کە حەزیان لێیە زیاتر لە زمان ڕۆ بچن و لە یاسا گشتییەکانی زمان بۆ وشەسازی و ڕستەسازی تێ بگەن، زۆر باشە لە مۆرفۆلۆژی زیاتر تێ بگەن، لەو بەرنامەیەدا ئاوڕێکی زۆر کورت و خێرا لە مۆرفۆلۆژی دەدەینەوە.
@diyakohashemi
١٤. ناوێک و فۆنێمی (ی)، وەکوو:
زمانەوانی، ئاژەڵەوانی، ئاسمانەوانی.
١٢. دووبارەکردنەوەی ناوێک بە یارمەتیی ئامرازی (ە)،
وەکوو:
لرفەلرف، گڤەگڤ، خشەخش.
١٠. ئاوەڵکردارێک و ناوێکی سادە، وەکوو:
بەربانگ، بەرماڵ، پێشنیار.
8. ئاوەڵناو و ڕەگی کردار بە یارمەتیی ئامرازی (ە)، وەکوو:
دێرینەناس، کۆنەفرۆش، شوێنەوارناس
٦. ناوێکی سادە و ڕەگی کردار، وەکوو:
گیرفانبڕ، پیاوکوژ، وێبگەڕ
٤. ئاوەڵناو و ناوێک،
وەکوو:
ڕەوانبێژ، شەوکوێر، ڕەشمار
٢. دوو ناوی سادە، بە یارمەتیی یەکێک لەم ئامرازانە:
ئامرازی (ە):
مانگەشەو، گوڵەگەنم، ئاگرەدیوار
ئامرازی (و):
هێلکەوڕۆن، دەموچاو، دەوروبەر
ئامرازی (بە):
دەربەدەر، نیشتمانبەدەر، جێبەجێ.
٢. بە یارمەتیی پاشگر دروست بێت،
وەکوو: خوێندنگە، ئاسنگەر.
کردەی نەتەوەیی و مرۆڤ پەسەند سەدان ساڵیشی بەسەردا بچێت وەکوو قەرزەو گۆم نابێت، نمونەی هەڵوێستە نەتەوەیەکەی مەحموود خانی دزڵێ، کە سێ ڕۆژ پێش ئێستا یەکەم کۆنگرەی بەڕێوە بردڕا.
مەحموودی خانی دزڵێ ئەو سەردارە هەورامیە بوو کە بە سەدان سوارەوە چوو بە هانای شێخ مەحمودی حەفیدەوە و شاری سلێمانی لە چنگی ئینگلزیەکان ڕزگار کرد.
ئەمڕۆ یادی دەکینەوە و ڕێز لە هەڵوێستی دەگرین.
یۆوەمین کۆنگرەو شێخ مەحموو دزڵێ لوا ڕاوە
شێخ مەحموو دزڵێ ئا سەردارە هەورامیەن کە بە سەدان سوارێشوە یاوا بە هاناو شێخ مەحموو حەفیدیرە و سلێمانش جە چنگەو ئینگلیسیەکا بەر ئاورد.
بۆ بینینی بەشک لە کۆنگرە، لینکی خوارەوە:
https://fb.watch/lrFA0sL5Un/
🆔 /channel/edrispiri2021
تەشبیهی:
وشەی ئەوەڵ تشبیە ئەکرێ بە وشەی دوومەوە یا بەعەکس.
برۆی کەوان.
چەمی فرمێسک.
@f_zimanikurdi
تەوزێحی:
وشەی دووم ناوی وشەی ئەوەڵە.
وەک:ڕۆژی شەمە/شەممە.
شاری مەریوان.
فەرهەنگوو ,, گەشاوەزی ,, ی
#کەلیمێ 10
گلێرەو کەردەی و ئەرەنیەر:
🔺کوورش ئەمینی
🎙دەنگ و ڕێک وستەی:
🔺سارینا موزەفەری
🔺خاتوو گۆنا
🔹اجتماع مردم: کۆماو خەڵکی، حەشیمەت، جەماوەر
🔹اجتماع نقیضین: کۆماو دژەکا، کۆماو دوێ دژبەرا
🔹اجتماعی: پێوەرین، جەمی، کۆمایی، کۆمەڵی، بەکۆمەڵژیوای
🔹اجتناب: پارێزکەردەی، دووری، دووریکەردٚەی، ملنەدٚای
🔹اجتناب‌پذیر: پارێزهۆرگیر، شیاڤوو پارێزی، دوورگونجیای
🔹اجتناب ناپذیر: حەتمی، بێ ئیلاوئەولا، سەدٚدەرسەدٚ، قەدەر
🔹اجزاء: پارچەکێ، بەشێ، کوتەکێ، لتەکێ
🔹اجیر: مزەوەر، بەکرێگیریا
🔹احتضار: وێوەپێتەی، ئامادەبیەی، گیانکەنشت، گیانداری
🔹احتکار: قایمە، ئەوەشاردەی، هۆرگێرتەی تا گرانەوەبیەی
🔹احتیاج: ئەوەجە، پنەواز، ئیحتیاج
🔹احتیاط: پارێز، هێقمی کەردٚەی، دوورەپەرێزی
@GASHAVAZ🦋
لە زمانی کوردیدا چەند دانە ڕێژەی کار هەیە:
🟥ڕابردوو
🟩ڕانەبردوو
🟨داخوازی
🟦دانانی
ڕێژەی ڕابردوو چوار بەشە:
ڕابردووی سادەی ڕاگەیاندن
ڕابردووی تەواوی ڕاگەیاندن
ڕابردووی دووری ڕاگەیاندن
ڕابردووی بەردەوامیی ڕاگەیاندن
ڕێژەی دانانی چوار بەشە:
ڕابردووی نزیکی دانانی
ڕابردووی تەواوی دانانی
ڕابردووی دووری دانانی
ڕابردووی بەردەوامیی دانانی
ئێستا با چاوگێک وەکوو (نووسین) لە هەموو دەمەکاندا گەردان بکەین.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟥ڕابردوو:
🔴ڕابردووی سادەی ڕاگەیاندن:
نووسیم/نەمنووسی، نووسیت/نەتنووسی، نەینووسی/نووسیی، نووسیمان/نەماننووسی، نووسیتان/نەتاننووسی، نووسییان/نەیاننووسی.
🔴ڕابردووی تەواوی ڕاگەیاندن:
نووسیومە/نەمنووسیوە، نووسیوتە/نەتنووسیوە، نووسیویە/نەینووسیوە، نووسیومانە/نەماننووسیوە، نووسیوتانە/نەتاننووسیوە، نووسیویان/نەیاننووسیوە.
🔴ڕابردووی دووری ڕاگەیاندن:
نووسیبووم/نەمنووسیبوو، نووسیبووت/نەتنووسیبوو، نووسیبووی/نەینووسیبوو، نووسیبوومان/نەماننووسیبوو، نووسیبووتان/نەتاننووسیبوو، نووسیبوویان/نەیاننووسیبوو.
🔴ڕابردووی بەردەوامیی ڕاگەیاندن:
دەمنووسی/نەمدەنووسی، دەتنووسی/نەتدەنووسی، دەینووسی/نەیدەنووسی، دەماننووسی/نەماندەنووسی، دەتاننووسی/نەتاندەنووسی، دەیاننووسی/نەیاندەنووسی.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟩ڕانەبردووی ڕاگەیاندن:
دەنووسم/نانووسم، دەنووسیت/نانووسیت، دەنووسێت/نانووسێت، دەنووسین/نانووسین، دەنووسن/نانووسن، دەنووسن/نانووسن.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟨داخوازی:
بنووسە/مەنووسە، بنووسن/مەنووسن.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟦ڕابردووی دانانی:
🔵ڕابردووی نزیکی دانانی:
نووسیبام/نەمنووسیبا، نووسیبات/نەتنووسیبا، نووسیبای/نەینووسیبا، نووسیبامان/نەماننووسیبا، نووسیباباتان/نەتاننووسیبا، نووسیبایان/نەیاننووسیبا.
🔵ڕابردووی تەواوی دانانی:
نووسیبێتم/نەمنووسیبێت، نووسیبێتت/نەتنووسیبێت، نووسیبێتی/نەینووسیبێت، نووسیبێتمان/نەماننووسیبێت، نووسیبێتتان/نەتاننووسیبێت، نووسیبێتیان/نەیاننووسیبێت.
🔵ڕابردووی دووری دانانی:
نووسیبووبام/نەمنووسیبووبا، نووسیبووبات/نەتنووسیبووبا، نووسیبووبا/نەینووسیبووبا، نووسیبووباین/نەماننووسیبووبا، نووسیبووبان/نەتاننووسیبووبا، نووسیبووبان/نەیاننووسیبووبا.
🔵ڕابردووی بەردەوامیی دانانی:
بمنووسیبا/نەمنووسیبا، بتنووسیبا/نەتنووسیبا، بینووسیبا/نەینووسیبا، بماننووسیبا/نەماننووسیبا، بتاننووسیبا/نەتاننووسیبا، بیاننووسیبا/نەیاننووسیبا.
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
🟩ڕانەبردووی دانانی:
بنووسم/نەنووسم، بنووسیت/نەنووسیت، بنووسێت/نەنووسێت، بنووسین/نەنووسین، بنووسن/نەنووسن، بنووسن/نەنووسن.
#سیناڕەحیمپوور
١٥. دوو ناوی ساده و فۆنێمی (ی)، وەکوو:
گەچکاری، هاوکاری، گەلکاری.
****
نموونەی تر:
سەهۆڵفرۆش، ڕۆژنامەنووس، وانەبێژ، بەردەنووس.
١٣. دووپاتکردنەوەی ناوێک بێ یارمەتیی ئامراز، وەکوو:
کونکون، پڵپڵ، گرنجگرنج
١١. ناوێکی سادە، یان ئاوەڵناوێک و وشەیەکی بێواتا، بە یارمەتیی ئامرازی (و)،
وەکوو:
گورجوگوڵ، گژوگیا، پڕوپووچ
٩. دوو ڕەگی کردار بە یارمەتیی ئامرازی (و)،
وەکوو:
مشتومڕ، مڵچوهووڕ، گفتوگۆ
٧. ناوێکی سادە و ڕەگی کردار بە یارمەتیی ئامرازی (و)، وەکوو:
دەستوبرد، دەستومۆچ
٥. ئاوەڵناو و ناوێکی سادە، بە یارمەتیی یەکێک لەم ئامرازانە:
ئامرازی (ە):
ڕەشەوڵاخ، سوورەچنار، وشکەشیرینی
ئامرازی (و):
ڕەشوڕووت، مڕومۆچ، ئاڵوگۆڕ
ناوێکی سادە و ئاوەڵناوێک، بە یارمەتیی ئامرازی پەیوەندیی (ە)، وەک:
سەگەناز، کەرەدێز، ورچەسپی
ئەگەر (لێکدراو = مرکب) بێت و بە یەکێک لەم جۆرانە لێک درابێت:
١. دوو ناوی سادە وەکوو:
پێدەشت، تەختەکلیل.
بێ ئەوەی ڕاوەستانێک بکەین، خێرا هەمووی پێکەوە دەردەبڕین:
* ئەگەر (داڕێژراو = مشتق) بێت:
١. بە یارمەتیی پێشگر دروست بێت،
وەکوو: بەزات، بەهێز، بێکەس
ئەمەوێ باسی ئەوە بکەم کە چۆن بزانیـن وشـەیەک بەسەریەکەوە دەنووسـرێت یان جـودا؟
Читать полностью…
بۆ وشەی "بەتوانا" هەڵەیە؟
چونکە وشەی "توانا" بەتەنیا خۆی ئەرکی هاوەڵناوێکی کارا دەگێڕێت و پێویست بە پێشگری "بە" ناکات.
توانا وەک زانا لە (ڕەگ + پاشگری "ا") پێک هاتووە.
کەس ناڵێت ئەو کەسێکی بەزانایە. بەڵکوو دەوترێت ئەو کەسێکی زانایە.
کەوا بێت ئەو کەسێکی بەتوانایە هەڵەیە. دەبێت بوترێت:
ئەو کەسێکی توانایە.
یان:
ئەو کەسێکی بەتوانە.
فەرزەنی:
وشەی ئەوەڵ ناوی کوڕ یان کچی وشەی دوومه.
وەک: عیسای مەریەم.
حەمەی ڕەشید.
ئامینەی ڕەشید.
تایبەتی:
وشەی ئەوەڵ تایبەتی وشەی دوومە.
وەک: گیانی مرۆڤ، دیواری حەوش.
قەرزی:
وشەی ئەوەڵ ناوی بەشێ لە جەستە یا بەرگی مرۆڤ یا غەیرە مرۆڤە و قەرزکراوە و دراوە بە وشەی دووم.
وەک: دەستی ئەجەل.
ڕووی ڕۆژگار ڕەش بێت.
بەیانی:
وشەی دووم جنسی وشەی ئەوەڵ بەیان ئەکات.
وەک: پێڵاوی چەرم.
گۆروای(گۆرەوی)بەن.