256
Пішу цікавосткі пра рознае. Адзіны аўтар @sabaczka
Вірус птушынага грыпу забіў першага чалавека
У сераду мэксыканскія ўлады сумесна з Сусьветнай арганізацыяй здароўя апавялі пра інфікаванага птушыным грыпам (H5N2) 59-гадовага мужчыну, які сканаў у выніку ўскладненьняў. Гэта першы пацьверджаны выпадак сьмерці ад згаданага вірусу, аднак прадстаўнікі САЗ сьцьвярджаюць, што рызыка распаўсюду такога штаму малая.
Паводле справаздачы, першыя сымптомы хваробы ў мужчыны пачалі праяўляцца яшчэ 17 красавіка, і ўключалі ліхаманку, задышку, ляксы й моташнасьць. 24 красавіка пацыента шпіталізавалі, але было ўжо позна.
Мужчына жыў у рэгіёне, дзе ў сакавіку фіксаваліся ўспышкі штаму H5N2 на птушкафабрыках, аднак ці сталі яны прычынай інфікаваньня – пакуль сказаць складана, бо ён не паведамляў пра кантакты са свойскай птушкай і іншымі жывёламі.
Птушыны грып выклікае занепакоенасьць, бо людзі маюць нізкі імунітэт да падобных штамаў у параўнаньні з сэзонным грыпам. Таксама існуе пагроза таго, што некаторыя штамы птушынага грыпу могуць эвалюцыянаваць такім чынам, што набудуць мутацыі, якія дазволяць вірусу распаўсюджвацца сярод людзей (пакуль такога няма; лекары, якія спрабавалі выратаваць мужчыну, здалі адмоўныя тэсты).
Падсалоджвальнік ксыліт зьвязаны з павышанай рызыкай інфарктаў і інсультаў
Летась зьявіліся першыя зьвесткі, што падсалоджвальнік эрытрыт падвышае рызыку сэрцава-судзінных захворваньняў. Таму навукоўцы зьвярнулі ўвагу й на іншыя падобныя злучэньні, у прыватнасьці на ксыліт.
Ксыліт зьяўляецца цукровым сьпіртам, які можна знайсьці ў садавіне й гародніне, а таксама ў камэрцыйных прадуктах, такіх як зубная паста, гумка й дыетычныя напоі. Аднак у апошнім выпадку канцэнтрацыі будуць значна перавышаць «прыродныя».
Цяпер дасьледчая каманда вывучыла ўзоры крыві 3 306 чалавек з Эўропы й ЗША на ўзровень ксыліту, і зладзіла 3-гадовае назіраньне за станам здароўя. У выніку траціна людзей з самым высокім узроўнем ксыліту ў крыві сутыкнулася з сэрцава-судзіннымі праблемамі.
Потым тэндэнцыю спраўдзілі ў лябараторыі на чалавечых трамбацытах і мышах. Аказалася, што пад уплывам ксыліту трамбацыты пачыналі хутка зьліпацца, а ў венах грызуноў часьцей утвараліся тромбы.
Кураняты зьвязалі формы з гукамі «буба» і «кікі»
Людзям часта падаецца, што некаторыя словы больш пасуюць пэўнымі формам. Напрыклад, раней было паказана, што слова «буба» часьцей асацыюецца з круглявымі формамі, а «кікі» – з вострымі. Прытым гэта не залежала ад культурных асаблівасьцей. Цяпер дасьледнікі выявілі эфэкт гукавога сымбалізму й у куранят.
Для досьледаў бралі звычайных 3-дзённых куранят, якіх выводзілі на адмысловую пляцоўку, дзе было дзьве панэлі: адна чыстая, а на другой былі круглявая й шылаватая формы. Тут яшчэ хваліся лічынкі мучных хрушчакоў (мучныя чарвякі), якія кураняты мусілі самастойна адшукаць, каб прызвычаіцца да пляцоўкі.
Потым навукоўцы пачыналі мяняць формы месцамі, толькі ўжо без схаваных ласункаў, а таксама ўключалі куранятам аўдыёзапісы, на якіх хтосьці казаў «буба» ці «кікі». У выніку птушаняты часьцей падыходзілі да круглявай формы, калі чулі «буба», і да шылаватай, калі з дынамікаў гучала «кікі»
Маленькая папараць з рэкордна вялікім ґеномам знайшлася на ціхаакіянскіх астравах
Калі надрукаваць увесь чалавечы ґеном, то атрымаецца прыблізна 109 кніг, а калі тое самае паўтарыць з ґеномам невялікай папараці, якая сустракаецца на некаторых аставах у Ціхім акіяне, то атрымаюцца ўжо рэкордныя 11 000 кніг.
Кагадзе высьветлілася, што расьліна Tmesipteris oblanceolata мае самы вялікі ґеном з усіх вядомых арґанізмаў. Так, кожная вуза сьціплай папараці можа пахваліцца наяўнасьцю 321 млрд пар азоцістых асноваў ДНК – гэта ланцужок, даўжынёй каля 105 мэтраў.
Адмыслоўцы тлумачаць, што ёсьць дзьве прычыны, якія абумоўліваюць такі вялікі ґеном у расьлін. Па-першае, шматлікія расьліны ў норме маюць больш за два наборы храмасом. Тая ж папараць T. oblanceolata мае ажно 8 набораў.
Што праўда, бальшыня расьлін з пашыраным наборам храмасом ня могуць пахваліцца вялікім ґеномам. Таму другая прычына – няздольнасьць стрымліваць рост ґенома за кошт транспазонаў.
Транспазоны – гэта кавалачкі ДНК, якія могуць капіяваць і ўстаўляць самі сябе, што вядзе да хуткага пашырэньня ґеному, калі арґанізм ня знойдзе спосаб гэтаму супрацьстаяць. Тое самае назіраецца й у чалавечым ґеному, які ўтрымлівае шмат аднолькавых пасьлядоўнасьцей, створаных акурат транспазонамі.
Аднак наяўнасьць вялікага ґеному зьяўляецца істотным недахопам, які запавольвае дзяленьне вузаў, бо штораз даводзіцца рэплікаваць усе пасьлядоўнасьці ДНК. Таксама вялікі ґеном (ДНК) патрабуе больш месца, таму й вузы мусяць быць адпаведных памераў, а гэта запаволіць «расьлінную» рэакцыю на зьмены ў навакольлі.
У выніку падобныя расьліны выміраюць, але T. oblanceolata, імаверна, будзе існаваць, бо жыве на невялікіх астравах, дзе канкурэнцыя не амаль адсутнічае.
Далей навукоўцы хочуць сэквэнаваць невялікую частку ґеному папараць, каб больш зразумець ґенэтыку віду. А за ґеном цалкам пакуль брацца ня будуць, бо дорага й трэба багата вылічальных магутнасьцей.
Аўстралійскія заолягі ўпершыню запісалі вакалізацыю маленькай пустэльнай жабкі
Памер жабкі Uperoleia micromeles не перавышае 4 см, жыве яна ў пустэльні на поўначы Аўстраліі. Хаця від апісалі яшчэ ў 1981 годзе, пра яго дагэтуль вядома вельмі мала, у тым ліку не было й запісаў голасу.
Аднак навукоўцам сёлета ўдалося ня толькі пабачыць жабку пасьля сэзону дажджоў, але й запісаць ейнае кваканьне.
Экалягічныя чайныя пакецікі не расклаліся ў глебе
Некаторыя чайныя пакецікі, вырабленыя з выкарыстаньнем плястыкавых альтэрнатыў, не раскладаюцца ў глебе й могуць нанесьці шкоду жывым істотам.
У дасьледаваньні разглядаліся створаныя з полімалочнай кіслатою (PLA) «экалягічныя пакецікі». Меркавалася, што дадаваньне такога рэчыва з кукурузнага крухмалу дазволіць вырабу хутка раскласьціся ў глебе. Аднак на практыцы ўсё было крыху іначай.
Аўтары закапалі розныя ўзоры пакецікаў на 7 месяцаў, каб выявіць ступень распаду. Аказалася, што пакецікі, вырабленыя выключна з PLA аніяк не зьмяніліся за час назіраньня. А вось узоры дадаткам цэлюлёзы (+PLA) пасьпелі раскласьціся на маленькія кавалачкі, праўда полімалочная кіслата засталася безь зьменаў.
Адзначаецца яшчэ й тое, што наяўнасьць полімалочнай кіслаты ў глебе нэгатыўна адбівалася на размнажэньні дажджавых чарвякоў, а таксама на 15% павялічвала ім сьмяротнасьць.
Татуіроўкі могуць павысіць рызыку разьвіцьця лімфомы
Людзі вельмі даўно пачалі мадыфікаваць сваё цела шляхам нанясеньня татуіровак, але дагэтуль нам мала вядома пра доўгатэрміновыя наступствы для здароўя ад такога занятку. Выправіць недарэчнасьць паспрабавала група навукоўцаў, якая знайшла імаверную сувязь паміж наяўнасьці татуіровак і ракам лімфатычнай сыстэмы.
Аўтары параўналі зьвесткі пацыентаў зь лімфомай і здаровых людзей, і высьветлілі, што рызыка разьвіцьця рака лімфатычнай сыстэмы ў людзей з татуіроўкамі была на 21% вышэйшай. Прытым аніякай залежнасьці ад памераў малюнку на скуры не было.
Мяркуецца, што такі эфэкт абумоўліваецца абаронным мэханізмам лімфатычнай сыстэмы чалавека: часьцінкі пігмэнту ўспрымаюцца арганізмам варожа, таму лімфацыты іх хутка паглынаюць і транспартуюць у лімфатычныя вузлы, дзе пігмэнты часткова асядаюць. У выніку ў арганізьме зьяўляецца невялікае запаленьне, якое, на думку аўтараў, можа стаць фактарам рызыкі разьвіцьця рака.
Доза кафэіну зрабіла мурашак больш кемлівымі
Мурашкі, якія пілі рошчын з кафэінам, знаходзілі салодкія ўзнагароды хутчэй за суродзічаў, якім не давалі кафэін. Гэта можа паказваць на тое, што рэчыва паляпшае працэс навучаньня.
Каб спраўдзіць, якім чынам аргентынскія мурашкі Lіnepіthema humіle рэагуюць на кафэін, дасьледчая каманда зрабіла невялікую арэну, на якой пакідалі кроплю салодкай вады з кафэінам і безь яго. У кожнай з 142 мурашак было па 4 спробы пошуку ласункаў.
У выніку каманда заўважыла, што мурашкі, якія пілі рошчын зь нізкімі й сярэднімі дозамі кафэіну, у наступных спробах абіралі боль аптымальны маршрут да салодкай вады. А вось вусякі з «безкафэінавай» групы, карысталіся больш віхлявымі шляхамі.
Адзначаецца, што кафэін аніяк не ўплываў на хуткасьць мурашак, толькі памяшаў колькасьць выгібаў і паваротаў. Так нізкая доза рэчыва скараціла час пошуку салодкай вады на 28%, а сярэдняя, аналягічная энэргетычным напоям, – на 38. Пры больш высокіх канцэнтрацыях кафэіну марашкі гінулі.
Эль-Ніньнё сьціхае пасьля году экстрэмальных умоваў надворʼя
Цёплы характар Эль-Ніньнё ў Ціхім акіяне разам з глябальнымі зьменамі клімату зрабілі мінулыя 11 месяцаў самымі гарачымі за гісторыю назіраньняў. Імаверна, у хуткім часе стане прахалодней, але ня сёлета.
Умовы Эль-Ніньнё характарызуюцца падвышэньнем сярэдняй тэмпэратуры паверхні вады ў трапічнай частцы Ціхага акіну. Аднак у гэтым рэгіёне падобныя кліматычныя зьявы адбываюцца раз на 2-7 гадоў: на зьмену цёплым умовам прыходзяць нэўтральныя, а потым і прахалодныя (Ля-Ніньня).
Цяперашні цёплы Эль-Ніньнё ўпершыню праявіўся ў чэрвені 2023 году, адразу пасьля рэкорднай трохгадовай Ля-Ніньня. Цяпер адмыслоўцы мяркуюць, што тэмпэратура ў Ціхім акіяне мусіць вярнуцца да нэўтральных паказьнікаў цягам наступнага месяца, а вось прахалодныя ўмовы Ля-Ніньня мусяць праявіцца ў пэрыяд з чэрвеня па верасень.
Мазґавы імплянт разам зь вялікай моўнай мадэльлю дазволіў чалавеку гаварыць
Каманда нэўрахірургаў і адмыслоўцаў у штучным інтэлекце з Каліфарнійскага ўнівэрсытэту ў Сан-Францыска дабілася пэўных посьпехаў у аднаўленьні мовы ў пацыента пасьля інсульту.
Аўтары імплянтавалі інтэрфэйс мазґі-кампутар для счытваньня мазґавых хваляў і прымянілі да атрыманых зьвестак мэтады штучнага інтэлекту, каб дапамагчы пацыенту зноўку загаварыць. Падобнае ўжо рабілася ў папярэдніх дасьледаваньнях, аднак у гэтым выпадку пацыент быў білінгвам, што крыху ўскладніла задачу.
Адразу пасьля апэрацыі мужчына распачаў працэс навучаньня, які зацягнуўся на тры гады. Навукоўцы паказвалі пацыенту словы на гішпанскай і анґельскай мове й прасілі «паўтарыць» іх у розуме. Потым вялікая моўная мадэль дапамагала расшыфроўваць і пераўтвараць зьвесткі ў словы.
Агулам такая сыстэма мела 88% дакладнасьці у вызначэньні мовы й 75% пры расшыфроўцы слоў. Паводле аўтараў, гэтага было дастаткова, каб пацыент мог весьці гутаркі на досьледах.
Кэта-дыета можа прысьпешыць старэньне вантробаў
Кэтагенная дыета, якая характарызуецца вялікай колькасьцю тлушчоў і нізкім узроўнем спажываньня вугляводаў, можа прысьпешыць старэньне вантробаў і павысіць рызыку разьвіцьця сэрцава-судзінных захворваньняў.
Дасьледаваньне на мышах паказала, што жывёлы, якіх трымалі на кэта-дыеце, мелі значна больш пашкоджаных і старых вузаў у органах у параўнаньні з кантрольнай групай. Найбольш такіх маркераў заўчаснага старэньня выявілася ў сэрцы й нырках. Што праўда, калі грызуноў зноўку перавялі на стандартную дыету, іхны стан палепшыўся.
Хаця дыета зь нізкім утрыманьне вугляводаў застаецца спрэчнай, рабіць нейкія высновы пакуль зарана, бо трэба дачакацца вынікаў выпрабаваньняў на людзях. Да таго ж, у досьледзе з мышамі аўтары выкарыстоўвалі вельмі экстрэмальны варыянт дыеты: грызуны з вугляводаў атрымлівалі толькі 1% калёрый, чаго складана дасягнуць у звычайным жыцьці.
Спальваньне сьлізьніцы страўніка прывяло да зьніжэньня вагі
Атлусьценьне зьяўляецца адной з галоўных праблем сучаснасьці, бо яно зьвязанае ня толькі з рызыкамі для псыхічнага й фізычнага здароўя, але й зь вялікімі выдаткамі для лячэньня. Таму навуковая супольнасьць актыўна шукае спосабы разьвязаньня такой праблемы. Часам яны даволі спэцыфічныя.
Напрыклад, у невялікім дасьледаваньні з удзелам 10 жанчын, навукоўцы спраўдзілі экспэрымэнтальную працэдуру, якая дазваляе зьнізіць інтэнсыўнасьць сынтэзу грэліну (гармону голаду). Пацыенткам з дапамогай эндаскопу літаральна спальвалі вузы сьлізьніцы ў верхняй частцы страўніка, дзе й адбываецца асноўны сынтэз грэліну. Паводле аўтараў, гэта мусіла зьнізіць агульны ўзровень гармону голаду, што прывяло б да скарачэньня залішняй вагі ў пэрспэктыве.
У выніку за 6 месяцаў назіраньня, жанчыны ў сярэднім страцілі каля 8% вагі, што значна меней у параўнаньні з хірургічным памяншэньнем страўніка ці з прэпаратамі ад атлусьценьня. Аднак гэтая працэдура не патрабуе працяглай рэабілітацыі й агулам такой страты вагі дастаткова для таго, каб зьмяніць жыцьцё людзей у лепшы бок.
На відэа трапіў рэдкі кальмар з сьвятлівымі шчупальцамі
Каманда аўстралійскіх і брытанскіх навукоўцаў выпадкова набрыла на кальмара Tanіngіa danae падчас вывучэньня фаўны марскога дна ў паўднёвай частцы Ціхага акіяну.
Здарэньне адбылося на глыбіні 1026 мэтраў. 75-сантымэтровы кальмар паспрабаваў напасьці на апарат з камэрамі, але хутка ўцяміў, што зьесьці яго не атрымаецца.
T. danae вельмі рэдка трапляюць на відэа, таму пра іх вядома няшмат. Напрыклад, яны маюць самыя вялікія ў прыродзе фотафоры на лоўчых шчупальцах. Гэтыя сьвятлівыя органы зьверху прыкрытыя рухавымі мэмбранамі, таму кальмары могуць рабіць цэлае сьветлавое шоў, каб ачмурыць здабычу. Фотафоры таксама выкарыстоўваюцца й для камунікацыі з суродзічамі.
Прычынай сьмерці падлетка сапраўды сталі надзвычай вострыя чыпсы
Летась стала вядома пра сьмерць падлетка, які зьеў незвычайна востры чыпс. Хутка пасьля гэтага чыпсы зьніклі з продажу, хаця сьцьвярджаць, што менавіта яны сталі прычынай сьмерці было нельга.
Зараз зьявіліся вынікі анатамаваньня, дзе паведамляецца, што падлетак сканаў праз спыненьне сэрцава-лёгачнай дзейнасьці на фоне нядаўняга прыёму высокай дозы капсаіцыну. Менавіта гэта рэчыва й надае прадуктам «востры» смак.
Імаверна, у трагічным выпадку адыграў ролю яшчэ й той факт, што ў хлопца было павялічанае сэрца з прыроджанай хібай. Што праўда, невядома, ці ведалі бацькі пра гэта.
На фоне новых успышак птушынага грыпу сярод быдла, продаж сырога малака ў ЗША павялічыўся на 21%
Першыя выпадкі інфэкцыі ў кароў выявіліся ў канцы сакавіка, цяпер каля 46 статкаў кароў з 9 штатаў маюць пазытыўны вынік тэсту. Сырое малако ад інфікаваных кароў можа несьці небясьпеку для чалавека, бо ўтрымлівае шмат часьцінак вірусу H5N1, аднак пастэрызацыя дае рады з гэтым.
Адмыслоўцы тлумачаць рост попыту на сырое малако тым, што людзі пабачылі ў Твітэры й ТыкТоку антынавуковыя відэа, і спрабуюць, спажываючы небясьпечны прадукт, зарабіць сабе імунітэт ад птушынага грыпу.
Імунітэт такім чынам здабыць немагчыма, а вось новую пандэмію распачаць можна.
Super Heavy здзейсніў паспяховую пасадку ў Мексіканскім заліве, а Starship прывадніўся ў Індыйскім акіяне.
Задачы IFT-4 былі выкананы ў прамым эфіры.
1. Liftoff of Starship!
2. Гарачы падзел прыступак, манеўр перавароту і паскарэнне Super Heavy.
3. Скід секцыі гарачага падзелу.
4. Прывадненне Super Heavy.
5. Пікавы нагрэў Starship.
6. Плаўнік губляе цеплаахову.
7. Прывадненне Starship.
Гэта было сапраўднае відовішча 🔥
#навіны
Тэлескоп Hubble больш ня бачыць бліжэй за Марс
NASA паведаміла, што знакаміты тэлескоп перавялі ў рэжым працы з адным рухавіком сыстэмы арыентацыі. Мяркуецца, што гэта падоўжыць тэрмін службы касьмічнай абсэрваторыі, але разам з тым значна павялічыць час навядзеньня на абʼекты. Таму цяпер тэлескоп не ў стане назіраць за рухлівымі абʼектамі бліжэй за Марс.
Такім чынам, працаздольнасьць тэлескопу застаецца на ўзроўні 70%.
Ранічная фізычная актыўнасьць станоўча адбілася на стане касьцей
Вядома, што фізычныя практыкаваньні дапамагаюць захаваць здароўе касьцей, асабліва ў сярэднім веку, калі яны натуральным чынам губляюць трываласьць. Аднак пакуль невядома, ці зьвязаны станоўчы эфэкт ад фізычнай актыўнасьць з часам, калі тая адбываецца.
Вось кітайскія навукоўцы спрабавалі высьветліць гэта на мышах. Маладых грызуноў разьмеркавалі на 6 досьледных і 1 кантрольную групу. Жывёлы ў досьледных групах бегалі па 30 хвілінаў на дзень у розны час, а кантрольная група цягам усіх 4 тыдняў назіраньня заставалася без фізычнай актыўнасьці.
Потым каманда вывучыла мышыныя сьцягніцы й выявіла, што ў жывёлаў, фізычная актыўнасьць каторых прыпадала на раніцу, косьці былі больш доўгімі й тоўстымі, на 3 і 25 адсоткаў адпаведна. У групах зь вечаровай актыўнасьцю такога эфэкту не назіралася.
Зрэшты рабіць высновы аўтары не наважыліся, бо трэба яшчэ спраўдзіць на людзях вынікі, але карысьць фізычнай актыўнасьці вечарам ці раніцай ніхто не адмаўляе.
🧅Тэлескоп Hubble другі раз за апошнія месяцы перайшоў у бясьпечны рэжым праз праблемы з рухавікамі. Ад 24 траўня ўсе навуковыя назіраньні прыпыніліся.
🧅Францускія навукоўцы выявілі сувязь паміж спажываньнем ультраапрацаваных прадуктаў (паўфабрыкаты) і хранічнай бессаньню. Агулам рызыка праблемаў са сном павялічвалася на 6% ў людзей зь вялікай колькасьцю паўфабрыкатаў у рацыёне.
🧅Бальшыня зязюль зьяўляецца гнездавымі паразытамі: яны адкладаюць яйцы ў гнёзды іншых птушак, птушаня-паразыт хутка вылупляецца й пазбаўляецца ад яец птушак-гаспадароў.
Аднак такая стратэгія не заўсёды эфэктыўная, бо некаторыя віды птушак навучыліся заўважаць дзіўнаватае патомства й пазбаўляцца ад яго. Зрэшты, зязюлі Chrysococcyx basalіs з адказам не марудзілі, таму іхныя птушаняты паступова пачалі станавіцца больш падобнымі на птушак-гаспадароў.
Цяперака дасьледнікі высьветлілі, што такая каэвалюцыя спрыяе зьяўленьню новых відаў зязюль і агулам біяразнастайнасьці.
🧅Дзесьці з 1950-х гадоў у выбарку для навуковых дасьледаваньняў траплялі пераважна мужчыны, бо меркавалася, што вынікі будуць актуальнымі й для жанчын. Прытым гендэрны перакос усё яшчэ застаецца й у сучасных публікацыях, хаця доказаў памылковасьці такога падыходу становіцца ўсё больш.
Напрыклад, раней уплыў рэцэптараў астрацытаў на кагнітыўныя функцыі вывучаўся толькі на мужчынскіх мазґах, аднак цяпер выявілася, што гэтыя нэрвовыя вузы ўдзельнічаюць у спэцыфічных для кожнага полу мэханізмах. І эфэкт на жаночых мазґах можа быць супрацьлеглым.
Так, навуковая каманда засяродзілася на вывучэньні mGluR3 – рэцэптараў глютамату ў астрацытах і гене, які найчасьцей мяняецца пры дэменцыі. Досьледы на лябараторных жывёлах паказалі, што павышэньне ўзроўню mGluR3 вяло да паляпшэньня памяці ў пажылых самак, а ў старых самцоў такі эфэкт назіраўся толькі пры паніжэньні mGluR3.
Сямʼя зьела мядзьведзя й падчапіла паразытычных чарвякоў
У нядаўнім артыкуле адмыслоўцы падзяліліся незвычайным выпадкам трыхінэлёзу ў 6 чалавек.
На сямейным сьвяце гатавалі шашлыкі зь мяса дзікага чорнага мядзьведзя, а ўжо празь месяц у 29-гадовага мужчыны праявіліся сымптомы нейкай хваробы. Пацыент скардзіўся на ліхаманку, моцны боль у цягліцах і азызласьць вакол вачэй. На другім візыце высьветлілася, што мужчына частаваўся мясам дзікага мядзьведзя, якога злавілі ў Канадзе. У выніку лекары выявілі ў мужчыны паразытычных чарвякоў Trichinella.
Раней такія паразыты часьцяком сустракаліся ў сьвіным мясе, асабліва ў кепска пасмажаным. Аднак сучасныя мэтады забесьпячэньня бясьпечнасьці харчовых прадуктаў зрабілі такія выпадкі інфікаваньня надзвычай рэдкімі. Таму асноўнай крыніцай трыхінэлы засталося мяса дзікіх жывёл.
Пасьля пастаноўкі дыягназу, адмыслоўцы зрабілі тэсты й сваякам пацыента. У выніку паразыт выявіўся ў 6 чалавек, праўда сымптомаў у іх не было. Прапісаны курс прэпаратаў даў плён, і ўсе хворыя ачунялі.
Цікавай асаблівасьцю стала й тое, што ў мясе мядзьведзя знайшлі, так бы мовіць, марозаўстойлівы від трыхінэл T. nativa, які не сустракаўся ў сьвініне. Такія чарвякі выжываюць пасьля 45-50 дзён замарозкі, і ўяўляюць небясьпеку для чалавека, калі мяса недастаткова прасмажыць.
Старажытныя вірусы ў нашай ДНК могуць выклікаць псыхічныя разлады
Паводле новай публікацыі ў Nature Communications, каля 8% чалавечага ґеному складаюць «старажытныя» вірусныя фрагмэнты ад разнастайных рэтравірусаў чалавека (HERVs). Хаця раней адмыслоўцы лічылі гэтыя фрагмэнты звычайнай «сьмецьцевай ДНК», цяпер тэхналёгіі дазволілі высьветліць, што спэцыфічныя HERVs могуць уплываць на схільнасьць да псыхічных разладаў.
Такую сувязь каманда навукоўцаў выявіла пры параўнаньні дзясяткаў тысяч ґенэтычных дадзеных людзей, як з псыхічнымі разладамі, так і бязь іх.
Бальшыня ґенэтычных варыяцый рызыкі разьвіцьця псыхічнага захворваньня зьвязаныя з добра вядомымі ґенамі, якія выконваюць пэўную біялягічную функцыю. Аднак дасьледнікі выявілі, што некаторыя варыяцыі наўпрост уплываюць на экспрэсыю старажытнай віруснай ДНК у мазґах. Агулам знайшлося 5 маркёраў экспрэсыі HERVs зьвязаных з разьвіцьцём шызафрэніі, біпалярнага разладу й дэпрэсыі.
🧅Каманда Voyager-1 упершыню за 5 месяцаў атрымала ад апарату навуковыя зьвесткі. Для збору былі задзейнічаныя магнітомэтар і інструмэнт дасьледаваньня плязьменнага асяродзьдзя. Цягам бліжэйшых тыдняў яшчэ два інструмэнты будуць адкалібраваныя для перадачы зьвестак на Зямлю. Летась у апарата здарыўся найбуйнейшы за 46 гадоў збой. У выніку Voyager-1 пачаў дасылаць бязглузьдзіцу, аднак інжынэры далі рады з праблемай.
🧅Міколягам удалося паўторна адкрыць рэдкі грыб Austroomphaliaster nahuelbutensis. Від упершыню знайшлі яшчэ ў 1982 годзе, але пасьля таго яго ніхто ня бачыў. Летась навукоўцы знайшлі некалькі пладовых цел, якія супадалі з апісаньнямі, а цяпер ґенэтычны аналіз сьцьвердзіў відавую прыналежнасьць.
🧅50-гадовага мужчыну пакаралі за напад на касатку. Выпадак здарыўся яшчэ ў лютым, калі ў інтэрнэце зьявілася відэа, як нецьвярозы мужчына спрабуе адагнаць касатку ад яхты. Для гэтага быў абраны вельмі дзіўны спосаб: мужчына наўпрост скокнуў на кіта. Празь некаторы час галоўнага гэроя відэа знайшлі й выпісалі яму штраф у $365, бо паводле законаў Новай Зэляндыі плаваць з кітамі й турбаваць іх іншым чынам забаронена.
Міжнародная каманда дасьледнікаў выправілася ў Аўстралію, каб паглядзець, як торбачнікі рэагуюць на страшэнных драпежнікаў у прыродзе. Для гэтага навукоўцы ўключалі кенгуру й валабі запісы браханьня сабак, рыку тасманскага дʼяблу й спакойнай размовы людзей, а потым сачылі за рэакцыяй.
У Аўстраліі няма буйных драпежнікаў, таму мясцовыя торбачнікі звычайна спакойна рэагуюць на гукі сабак, ваўкоў і г.д. Аднак яшчэ ніхто не ўлічваў чалавечыя гукі ў падобных досьледах.
Вынікі можна бачыць на відэа. Кенгуру даволі спакойна рэагавалі на браханьне й рыканьне, аднак імгненна кідаліся прэч, як толькі пачулі чалавека.
Дарэчы, гэта не першы падобны досьлед. Летась высьветлілася, што й афрыканскія віды жывёл чалавека баяцца больш, чым драпежнікаў.
Жаласьлівыя вочкі ўласьцівыя ня толькі свойскім сабакам
У 2019 годзе зьявілася дасьледаваньне, у якім аўтары паведамілі, што знайшлі ў свойскіх сабак больш разьвітыя цягліцы вакол вачэй. Такая асаблівасьць надавала сабак больш шырокі дыяпазон мімікі ў параўнаньні з ваўкамі. Тады меркавалася, што адаптацыя ўзьнікла ў выніку штучнага адбору: людзям проста падабаліся сабакі з жаласьлівымі вочкамі й такія асобіны разводзіліся.
Але цяпер такую выснову паставілі пад сумнеў, бо выкрылася наяўнасьць аналягічных «мімічных» цягліц і ў дзікага афрыканскага сабакі Lycaon pictus. Дасьледчая каманда кажа, што вочныя цягліцы ў афрыканскіх жывёл разьвіліся для ціхай каардынацыі падчас паляваньня на адкрытых прасторах.
Што праўда, абедзьве публікацыі могуць паказваць на эфэкт канвэрґентнай эвалюцыі, калі дзьве прыкметы зьяўляюцца ў блізкіх відаў незалежна. То бок, цалкам імаверна, што ў свойскіх сабак міміка стала вынікам штучнага адбору.
Дзяўчынка заразілася рэдкай інфэкцыяй ад кацяняці
Паводле справаздачы партугальскіх лекараў, дзяўчына зьвярнулася па дапамогу з болем у жываце й высокай тэмпэратурай. Яна паведаміла лекарам, што апошнім часам не была ў падарожжах і не кантактавала з жывёламі. Першапачатковы агляд не выявіў прычыну сымптомаў, таму пацыентку скіравалі на кампутэрную тамаграфію, якая выявіла два абсцэсы ў тканках вакол сьпінных мазґоў, а таксама эрозыю касьцей. Наступнае вывучэньне ўзораў з абсцэсу паказала наяўнасьць бактэрыі роду Bartonella.
Акурат тады бацькі й прыгадалі, што ў іх дома было кацянё, зь якім кантактавала дзяўчынка. Мэдыкі ў выніку паставілі дыягназ «незвычайны выпадак хваробы каціных драпінаў».
Хваробу каціных драпінаў выклікаюць палачкападобныя бактэрыі Bartonella henselae, якія размнажаюцца ўнутры вузаў падобна вірусам. Найчасьцей такія бактэрыі распаўсюджваюць каты, аднак перадавацца мікробы могуць і ад сабак, кляшчоў і іншых паразытаў.
Інфэкцыя звычайна не выклікае моцных сымптомаў у здаровых людзей: часта ўсё абмяжоўваецца высокай тэмпэратурай і павелічэньнем лімфатычных вузлоў. А вось остэаміэліт, як у выпадку партугальскай пацыенткі, сустракаецца толькі ў 0.17-0.27% выпадкаў.
Праз тое, што B. henselae жывуць унутры вузаў, іх бывае складана выявіць і лекаваць антыбіётыкамі. Аднак у апісаным выпадку інфэкцыю ўдалося спыніць камбінацыяй двух антыбіётыкаў, і дзяўчына хутка ачуняла.
Мікраплястык знайшлі ў яечках сабак і чалавека
У нядаўнім дасьледаваньні навукоўцы прааналізавалі ўзоры тканак тэстыкулаў сабак (47) і людзей (23), і знайшлі там ажно 12 тыпаў мікраплястыку. Прытым у людзей канцэнтрацыя часьцінак была значнай вышэй, чым у сабак.
Пакуль невядома, якім чынам яны туды трапілі, аднак аўтары мяркуюць, што менавіта мікраплястык можа быць прычынай зьніжэньня колькасьці спэрматазоідаў у мужчын. Хаця для такіх высноў пакуль мала зьвестак.
🧅Дасьледнікі паведамілі, што мінулае лета стала самам гарачым з часоў росквіту Рымскай імпэрыі. Гэта высьветлілася ў выніку параўнаньня кліматычных зьвестак за пэрыяд 1850-1900 гадоў з наборам дадзеных аб гадавых кольцах дрэў за 2 000 гадоў, якія ўтрымліваюць шмат інфармацыі пра тэмпэратуру за пэўны час.
🧅Аналіз глябальнага цяжару хваробаў паказаў, што чаканая працягласьць жыцьця людзей павялічыцца на 5 гадоў да канца 2050 году. Геапалітычная сытуацыі й зьмены клімату, паводле публікацыі, не адабʼюцца на агульнай працягласьці жыцьця, аднак прырост будзе адбывацца за кошт рэгіёнаў, дзе цяпер людзі жывуць меней (краіны Афрыкі). Падобныя аналізы выкарыстоўваюць для карэктаваньня палітыкі аховы здароўя.
🧅Аўтары новага дасьледаваньня прыйшлі да высновы, што зьмены ў складзе мікрабіёты кішэчніку могуць уплываць на пачуцьцё справядлівасьці й адносіны да другіх людзей. Высьветлілася гэта ў досьледах з удзелам людзей: адны прымалі прабіётыкі й прэбіётыкі, а другія – пацэба. Потым усе гулялі ва ўльтыматыўную гульню. Людзі зь першай групы больш востра рэагавалі на няроўныя сцэнары. Для групы плацэба рэакцыі былі прыблізна аднолькавымі.
Генэтыкі выкрылі таямніцу лякрычнай афарбоўкі катоў
Катоў і котак зь незвычайнай афарбоўкай людзі пачалі заўважаць яшчэ ў 2007 годзе. Усе тры (на той момант) асобіны былі ў Фінляндыі.
Мех на сьпінах жывёл каляровы толькі бліжэй да скуры, а зьверху белы, што робіць такіх котак падобнымі на салёную лякрыцу. Так, афарбоўку назвалі ў гонар спэцыфічнага ласунка salmiakki.
Што праўда, генэтычныя прычыны такой асаблівасьці высьветліліся толькі цяпер. Для гэтага навукоўцам давялося сэквэнаваць геном двух катоў, а потым параўнаць яго з геномамі 181 жывёліны. Дарэчы, іх даволі доўга шукалі па ўсёй краіне.
Аказалася, што мутацыя знаходзіцца на ўчастку храмасомы, вельмі блізкім да гену KIT, які зьвязаны з рознымі варыянтамі белай поўсьці ў свойскіх котак. Менавіта тут адсутнічаў вялікі фрагмэнт пасьлядоўнасьці, што й абумовіла незвычайную афарбоўку жывёл.
Потым высьветлілася, што мутацыя рэцэсыўная, то бок, перадаецца ад абодвух бацькоў з адным варыянтам.
Задаволены мядзьведзь
Каліфарнійская фатографка Ёганна Тэрнэр хоча паказаць людзям, што нават каля мэгаполісаў існуе дзікая прырода, якая патрабуе абароны. Звычайна жанчына фатаграфуе кагуараў (пумы), але ў абʼектыў трапляюць ня толькі яны. Гэтым здымкам мядзьведзя аўтарка падзялілася ў сваёй групе, і ён моцна спадабаўся падпісьнікам.
Усе падобныя здымкі Ёганна робіць на працяглых вытрымках з падключаным да датчыкаў руху бліцам, таму ўсё мусіць спрацаваць зь першай спробы, бо потым жывёла зьбяжыць.
Касаткі распачалі новы сэзон нападаў на лодкі
Група касатак з Гібральтарскай пратокі патапіла 15-мэтровую парусную яхту. Гэта пятае патопленае судна за тры гады.
Выпадак адбыўся 12 траўня а 9 раніцы паводле мясцовага часу. Судна пачала атакаваць невядомая колькасьць касатак, пасьля чаго экіпаж зьвярнуўся па дапамогу, і быў падабраны бліжэйшым нафтавым танкерам.
Касаткі тым часам працягвалі тараніць корпус яхты, той у выніку атрымаў пашкоджаньні й судна пачало набіраць ваду.
Адмыслоўцы кажуць, што пік актыўнасьці ібэрыйскай субпапуляцыі касатак пачынаецца акурат у траўні й канчаецца ў жніўні, таму напады будуць працягвацца.