2845
آسمانه: در تاریخ و تئوری معماری و هنر ــــــــــــــــــــــ با این نشانی با ما تماس بگیرید: asmanehchannel@gmail.com ــــــــــــــــــــــ نقل مطالب آسمانه در صورت ذکر نام این کانال و درج پیوند (لینک) آن مجاز است.
🎤گفتوگوهای آسمانه(۲): گفت‌وگوی صفا محمودیان با آتیلیو پتروچولی
«گفتوگوهای آسمانه» پروژه‌ای است که در آن با اندیشمندان برجسته‌‌ی حوزه‌ی نقد، نظریه و تاریخ معماری جهان به گفت‌وگو می‌نشینیم و از اهداف و برنامه‌های فکری و آثار و اندیشه‌هایشان می‌پرسیم.
در این قسمت از سلسله گفتوگوهای آسمانه، با پروفسور آتیلیو پتروچولی، از تأثیرگذارترین پژوهشگران در حوزه‌های معماری جهان اسلام، شهرسازی، و طراحی منظر مصاحبه کردهایم.
آتیلیو پتروچولی معماری را در دانشگاه لاساپی‌ینتسای رم و همچنین دوره‌ی مطالعات شرق‌شناسی را در دانشگاه ونیز گذراند. در طول حرفه‌‌اش، در همکاری با بنیاد آقاخان، به تدریس معماری اسلامی در دانشگاه ام‌آی‌تی و هاروارد مشغول بوده است. در پی این دوره، به ایتالیا بازگشت تا در جایگاه استاد تمام، در دانشگاه پلی‌تکنیک باری معماری منظر درس دهد. در آنجا تا سال ۲۰۱۲ ریاست دانشکده و مدیریت گروه را بر عهده داشت. همچنین طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۷، کرسی استادی طراحی شهری را در دانشگاه قطر در اختیار داشت. او هم‌اکنون استاد ممتاز در دانشگاه لاساپی‌ینتساست.
پتروچولی در سال‌های اخیر کتابخانهای تخصصی با عنوان «بیبلیُتکا اُرینتالیس/Bibliotheca Orientalis» در شهر فُلینیو بنیان نهاده که به معماری جهان اسلام، شهرسازی، و منابعی از آرشیو شخصی او اختصاص دارد.
نقش وی در دانشوری بسیار گسترده است و بیش از ۳۴ کتاب و ۲۱۰ مقاله‌ی پژوهشی دارد.
او مجله‌ی Environmental Design، متعلق به مرکز تحقیقات طراحی محیطی اسلامی را در ۱۹۸۴ بنا نهاد که از نخستین مجله‌های متمرکز بر معماری جهان اسلام و مطالعات محیطی بود. این مجله، در کنار آثار شاخصی همچون باغ‌ها در زمانه‌ی امپراتوری‌های بزرگ اسلامی، نقش مهمی در مطالعه‌ی باغ‌ها و منظرهای اسلامی داشته است.
🔸این گفت‌وگو به همت صفا محمودیان، در دوم آذر ۱۴۰۳، انجام شده است. بخش اول این گفت‌وگو دهم اسفند ۱۴۰۳ در کانال تلگرام آسمانه منتشر خواهد شد.
#گفتوگوهای_آسمانه #آتیلیو_پتروچولی #صفا_محمودیان
@asmaaneh
📢چهاردهمین برنامه از سلسله نشست‌های قزوین‌نامه: شب تاریخ مهندسی در قزوین (عمران و آبادانی)
🔸برگزارکنندگان: انجمن ایرانی تاریخ شعبه‌ی قزوین با همکاری پایگاه شهر تاریخی قزوین و جامعه‌ی مهندسین استان قزوین
🔸زمان: چهارشنبه، ۸ اسفندماه ۱۴۰۳، ساعت ۱۷
🔸مکان: قزوین، خیابان رسالت، عمارت تاریخی داعی، سالن مهندس بهشتی، جنب بنیاد نخبگان
#خبر
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: بازار
ستاره صابری‌نژاد
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📢اجرای زنده‌ی منظومه‌ی شاه‌صنم و غریب
براتعلی یگانه: آواز و دوتار ابریشم
🔸مکان: تهران، موزه‌ی موسیقی
🔸زمان: ۸ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۸
براتعلی یگانه بخشی خیرآبادی فرزند نوازنده‌ی فقید اولیاقلی یگانه است. پدر او از بخشی‌های صاحب سبک دره‌گز در شمال خراسان بود. ساز رایج در اجرای بخشی‌گری و مراسمات منطقه‌ی دره‌گز دوتار ابریشم است.
برنامه‌ی زنده‌ی هشتم اسفند در موزه‌ی موسیقی تهران یک اجرای کوتاه از منظومه‌ی شاه‌صنم و غریب است. برای اطلاعات بیشتر و خرید بلیط به نشانی زیر سر بزنید یا با شماره‌ی زیر به صورت تلفنی یا در تلگرام در ارتباط باشید.
nevajesh.com
+۹۸۹۳۵۳۳۷۳۸۹۷ (@mehbang)
/channel/nevajesh_ir/38
برای خرید بلیت با تخفیف ۱۰ درصد می‌توانید از کد تخفیف زیر استفاده کنید:
asmaaneh
#خبر
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «ژیمناستیک در حیاط زندان؛ چند نوشتار در باب معماری و سیاست»
گردآوری و برگردان: فربد حمیدیان
کتابکده‌ی کسری، ۱۴۰۳
🔹اطلاعات بیشتر درباره‌ی کتاب:
https://kasrapublishing.ir/product/%DA%98%DB%8C%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B7-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%9B-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1
#کتاب_تازه
@asmaaneh
📝واژه‌ی هفته: overhang
🔸برگرفته از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی نوروزگان
▪️overhang 1
▫️ بیرون‌نشستگی/ بیرون‌نشسته
ـ تعریف: قسمتی از بنا که از بدنه‌ی آن بیرون زده باشد؛ مانند طبقه‌ی بالا که از دیوار طبقه‌ی پایین بیرون زده باشد، ایوانک، و پنجره‌ی بیرون‌نشسته (oriel window)، و انواع طرّه
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: طرّه نوعی از بیرون‌نشستگی است که در معماری قدیم و جدید ایران مطلوب بوده و به صورت‌های گوناگونی ظاهر شده است؛ از طره‌ی نعلبکی مناره‌ها و شَرَفه‌ی بام‌ها گرفته تا سقف طره‌ی پیشگاه هتل‌های بزرگ.
▪️overhang 2
▫️کُنده‌ی طرّه
- تعریف: در بنای کُنده‌ساخت، قسمتی از کنده‌ها که طره است؛ یعنی از نبش بنا بیرون می‌زند
- مثال کاربرد واژه در جمله: در کُنده‌ساخت، برای اینکه کنده‌های دو دیوار متقاطع با هم چفت‌وبست شوند، سر کنده‌ها را یک‌درمیان از نبش بیرون می‌گذارند. به آن قسمت از هر کنده کنده‌ی طرّه می‌گویند.
🔸برای اطلاعات بیشتر و مشاهده‌ی روابط زبانی این واژه به پیوند زیر در واژگار مراجعه کنید:
https://vazhgar.com/lexicon/word/13930
#واژه_هفته #واژگار #نوروزگان
@asmaaneh
✏️اوراق سلولوید؛ در نسبت سینما با نظریه و تاریخ معماری [ص ۳ از ۴]
🔺اعوجاج فرم و خطوط مبهم شباهت بارز آثار معماری و سینمای اکسپرسیونیستی آلمان است، اگرچه اکسپرسیونیسم سیاه سینما در معماری بیشتر وجهی شاعرانه یافته است. همدستی معمارانی چون هانس پولزیک [۲۷] و برونو تاوت [۲۸] و فریدریش کیسلر [۲۹] با سینماگران هم‌عصر خود نیز به‌خوبی این تعامل را آشکار می‌کند.
همپای سینمای آلمان در دهه‌ی ۱۹۲۰، آثار فیلم‌سازان شوروی، به‌خصوص فیلم‌های سرگئی آیزنشتین است. ریشه‌های هنر شوروی در این سال‌ها به‌وضوح از اندیشه‌های انقلاب اکتبر آب می‌خورد و سینما هم از این قاعده مستثنا نبود. کارهای آیزنشتین سراسر در خدمت آرمان‌های لنینیستی و استالینیستی و روایت افسانه‌ی بولشویسم بود: اعتصاب (۱۹۲۵) درباره‌ی نبردهای پیش از انقلاب؛ رزمناو پوتمکین (۱۹۲۵) درباره‌ی انقلاب ۱۹۰۵؛ اکتبر، ده روزی که دنیا را تکان داد (۱۹۲۷) در باب کودتای بولشویکی؛ قدیم و جدید (۱۹۲۹) در سیاست‌های کشاورزی شوروی و ایوان مخوف (۱۹۴۴ و۱۹۴۶) در وصف اوضاع عصر استالین. او در مقام یکی از بنیانگذاران انجمن سینمای مستقل و شاخص‌ترین عضو این گروه، به‌خوبی از اهمیت نسبت سینما با معماری آگاه بود، چنانکه در جایی نوشت: «نقاشی در بازنمایی غایی یک پدیده به صورت چندبُعدی آن درمانده است، تنها دوربین فیلمبرداری توانایی حل مشکل ثبت بر سطح مستوی را دارد، حال آنکه سَلَف بی‌چون‌وچرای سینما در این قابلیت، همانا معماری است.» [۳۰] آفرینش هنری شورویِ دهه‌ی ۱۹۲۰ زیر سایه‌ی ساختارگری [۳۱] بود و فیلم‌های تبلیغاتی آیزنشتین و هم‌فکران او کاملاً در خدمت اهداف این شیوه‌ی هنری قرار داشت. سینماگران ساختارگرای روس، برخلاف اکسپرسیونیسم آلمانی، هنر را در خدمت جهان صنعتی مدرن می‌دانستند. ایده‌های ساخت‌گرایانه نزد پیشگامان سینمای شوروی، همچون ژیگا ورتوف [۳۲]، سرگئی آیزنشتین و لف کولشوف [۳۳]، پیش از هرچیز در فرم فیلم و تدوین و دیگر فنون ساخت تعیّن می‌یافت. مردی با دوربین فیلمبرداری (۱۹۲۹) از ورتوف نمونه‌ی پیشگام فیلمی است که در آن برای نخستین‌بار بسیاری از فنون ساخت فیلم‌های امروزی به‌خوبی ابداع و آزموده شده است. این فیلم زندگی شهری طبقات اجتماعی در مسکو، اودسا و کی‌یف در میان بناها و فضاهای مدرن را به تصویر کشیده است.
در میان ساخت‌گراهای روس کازیمیر ماله‌ویچ [۳۴] مقامی یگانه دارد. او همواره درصدد بود هنر انتزاعی خود را در گونههای مختلف به یکدیگر پیوند دهد. دلبستگی او به معماری و سینما هم از ورای فعالیت‌هایش پیداست؛ او با پروژه‌ای که به آرکیتکتون [۳۵] معروف بود ایده‌های کوبیستی‌اش را به معماری کشاند، و در تجربه‌ای دیگر در ۱۹۲۷ فیلم‌نامه‌ای مصور زیر عنوان «طراحی و مشکلات معماری» نوشت که موضوعش کاربست کوبیسم در شکل دادن به نوعی از معماری برتر بود ـ فیلمی که قرار بود هانس ریشتر آن را کارگردانی کند، که نشد.اما سینما همواره هم روی خوش خود را به معماری نشان نداد. از قضا کم نیست فیلم‌هایی که با رهیافتی انتقادی به جریان رایج معماری، به‌خصوص در فاصله‌ی بین سال‌های دو جنگ جهانی، نظر می‌کرد. فیلم‌های شهری که معصلات شهرنشینی و تبعات زندگیِ نو را به تصویر می‌کشیدند، از همین دسته است و شاخص‌ترین مصداق آن را متروپولیس (۱۹۲۵) فریتس لانگ باید به شمار آورد. اما اکنون که با گذشت زمان هیاهوی سینماگران و معماران در نیمه‌ی نخست سدهی بیستم فرو نشسته است، شاید بهتر بتوان وجوه کمتر دیده‌شده از رابطه‌ی این دو را تبیین کرد. با نگاهی به تاریخ این دو هنر شاید درست است اگر بگوییم هیچ چیز این‌چنین از ابتدا سرنوشت محتومِ معماری مدرن را پیش چشم نگذاشت که سینما؛ و شگفت آنکه سینما همان ابزاری را برای بیان دیدگاهش به کار گرفت که معماری در اختیارش گذاشته بود. گویا سینماگران بسیار پیشتر به قدرت روایت‌گری معماری و فضا و مکان سینمایی آن دست یافته بودند. در زمانه‌ای که معماران، سرخوش از موفقیت‌هایشان در تحول شکل شهرها، بر کشتی تفریحی‌شان از مناظر شورانگیز مسیر دریایی مارسِی به آتن لذت می‌بردند [۳۶] و برای طرز زندگی خانگی و سکونت مردمان، از شبه‌قاره‌ی هند و اندونزی تا ساکنان جلگه‌های آمازون، تصمیم می‌گرفتند و درست در همان زمان که معماران سینماگران را وامی‌داشتند تا با سینمای به اصطلاح روشنفکرانه این پیروزی‌ها را ثبت کنند و یا خانه‌هایی که ساخته‌اند را برای مشتریان و سفارش‌دهندگان خود ـ از طبقه‌ی فرادست ـ مستند کنند، گروهی از هنرمندان با تکیه بر قابلیت‌های سینما، آنچه معماری مدرن بر سر جامعه و فرهنگ زیست مردم می‌آورد، پیشِ رویِ مردم می‌آوردند.🔻
#یادداشت #مهدی_حسینی
@asmaaneh
✏️اوراق سلولوید؛ در نسبت سینما با نظریه و تاریخ معماری
مهدی حسینی
یکم: سکانس پایانی
بحث از نسبت میان گونههای هنر، دست‌کم به اعتبار جوهره‌ی زیبایی‌شناسانه‌ی آن، به‌خودی‌خود موضوع غریبی نیست. اما گاهی هنرها با یکدیگر قرابتی بنیادی‌تر دارند، گاهی به پیشرفت نظری، فنی و معنایی یکدیگر کمک می‌کنند و گاه حتی تاریخ هم را می‌سازند. آیزنشتَین [۱] معتقد بود اگرچه موسیقی در انتزاع ذاتی خود، از منظر تاریخی به‌مثابه‌ی شکل هنریِ نزدیک به معماری فرض شده است، سینما حتی به معماری نزدیکتر است؛ نه صرفاً به دلیل ساختار فضایی و مکانی آنها، بلکه به این دلیل که هم سینما و هم معماری زندگی انسانی را تجسم می‌بخشد. همچنان که بناها و شهرها تصویری از فرهنگ و شیوه‌ی زندگی گذشته را می‌آفرینند، سینما هم به جنبه‌های فرهنگی در برهه‌هایی از زمان نور می‌تاباند ـ یکی زمان ساخته شدن فیلم و دیگری زمانی که داستان فیلم آن را روایت می‌کند[۲]. به‌عبارت دیگر، سینما و معماری برای ایضاح و تبیین تاریخ فرهنگی و تاریخ اجتماعی شواهدی با خود دارند که دشوار بتوان آن را در هنرهای دیگر هم یافت.
سینما و معماری مدرن را باید هم‌زاد هم دانست؛ وقتی برادران لومیر[۳] در واپسین سال‌های سدهی نوزدهم نخستین تصاویر متحرک از ورود قطار به ایستگاه لاسیوتا (۱۸۹۶) را ثبت می‌کردند، معماران و هنرمندان فرانسوی بر آراء نظرورزانی چون دورَن، بوله، لودو [۴] تکیه زده بودند و بنیادهای معماری سدهی بیستم را شکل می‌دادند. معماری و مهندسی، هریک به‌مثابه‌ی حرفه‌ای مستقل، کم‌کم مرتبه‌ی خود را می‌یافتند و گفت‌وگو از نسبت میان هنر و صنعت سکّه‌ی رایج بازار بود. سینما نیز چون هنرـ صنعتی نوپا وجه مشخصه‌ای داشت که به‌خوبی به کار معماری می‌آمد؛ سرشت سینما متکی بر فناوری است، چیزی که معماری مدرن آن را می‌ستود و لازمه‌ی زندگی در عصر جدید می‌دانست. همچنان که هانس مه‌یر، مدیر باوهاوس، در مقاله‌‌ای با عنوان «دنیای نو» در نشریه‌ی داس‌ورک، شگفت‌زده از تحولات معاصرش نوشت: «[...] اکنون آشیانه‌های هواپیما و سالن‌های سینما روح زمانه‌ی ما هستند» [۵].
توصیف مه‌یر حکایت از رشته‌هایی محکمتر از این هم‌زمانیِ نمادین در پیوند میان معماری و سینما داشت و آن انگاره‌ی فضا ـ زمان و مفهوم حرکت بود. واژه‌ی یونانی «کینِما» [۶] تعریفی توام از احساس و حرکت است [۷] و واژگان مرتبط با آن نظیر «سینماتوگراف» [۸] نیز جز اشاره‌ی مستقیم به حرکت و ابزار ثبت حرکت نیست. در اوایل سدهی بیستم، هنرمندان کوبیست آثارشان را با تکیه بر رابطه‌ی حرکت و زمان و درک این مفاهیم خلق کردند، همچنان که واژگان کلیدی در مرام‌نامه‌ی آینده‌گراهای [۹] ایتالیایی سرعت، پویایی، خشونت، هواپیما، ماشین، شهر صنعتی و فناوری بود. از منظر ایشان آنچه در هنر آینده اهمیت داشت رابطه‌ی چشم با شی‌ء هنری بود: «[...] در هنر آینده‌گرا چشم ثابت و شی‌ء در حرکت است» [۱۰]. چنین اصلی آنها را وامی‌داشت که تصاویر ثابت دوربین عکاسی را کنار بگذارند و در مقابل به تصاویر متحرک سینما رو کنند. یکی از معدود فیلم‌های به‌جامانده از سینمای آینده‌گرای ایتالیا تایس (۱۹۱۷) است، که بسیاری آن را سرآغاز سینمای پیشروی اروپا، به‌خصوص سینمای اکسپرسیونیستی، آلمان دانسته‌اند [۱۱]. خطوط مورب و درهم در نماهای این فیلم بارزترین وجه فیلم است که بر وجه فوتوریستی آن تأکید می‌کند ـ خصیصه‌ای که در طرح‌های سانت‌الیا هم هست.
نسبت میان معماری و سینما رفته‌رفته به نهادهای این دو حوزه از هنر راه یافت. در ۱۹۲۹ با کوشش‌های ایلِن دوموندرو [۱۲] نخستین گردهمایی بین‌المللی سینمای مستقل [۱۳] در اقامتگاه خانوادگی او، قلعه‌ی لاسارا در کانتون دِووِ سوییس، شکل گرفت. یک سال پیش از آن نیز او میزبان همایش بین‌المللی معماری مدرن [۱۴] بود که بعدتر در تاریخ معماری به «کنگره سیام» شهرت یافت. این قرابت تا آنجا پیش رفت که هر دو گروه همایش سالانه‌شان را در نوامبر ۱۹۳۰ به‌طور مشترک در بروکسل بلژیک برپا کردند. پیامد آن هم مجموعه‌ای از آثار هنری پیشرو بود که نخستین آراء و نظریه‌ها در نسبت این دو مقوله ـ سینما و معماری ـ را با خود داشت. اگر پیشگامان معماری مدرن، همچون آدولف لوس [۱۵] و ایده‌ی راومپلنِ [۱۶] او، در جست‌وجوی فهم تازه‌ای از فضا و کارکرد در شکل دادن به معماری جدید بودند، سینماگران متقدم دریافتند که آینده‌ی سینما در گرو تجربه‌ای نو از مفهوم زمان است. آثار آیزنشتین با نوآوری‌هایش در تدوین فیلم، به‌خصوص در شاهکار او، رزمناو پوتمکین (۱۹۲۵)، سرآمد این نظریه‌ی جدید بود.🔻
#یادداشت #مهدی_حسینی
@asmaaneh
📢نخستین همایش بین‌المللی «علوم انسانی دیجیتال و تاریخ هنر: قابلیت‌ها، راهبردها، چشم‌اندازها»
🔹برگزارکننده: نوروزگان با همکاری مؤسسه‌ی حامی علوم انسانی
🔹هیئت علمی همایش:
مهرداد قیومی بیدهندی
کشور رضوی
نگار حبیبی
🔸زمان: ۱ و ۲ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۹:۳۰- ۱۹:۰۰
🔸مکان: تهران، کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک
🔸ثبت نام برای حضور در تالار سخنرانی موزه‌ی ملک:
nowruzgan.com/school/register
🔸فضای مجازی همایش:
nowruzgan.com/dhconf2025
🔸اطلاعات بیشتر:
http://nowruzgan.com/dhconf2025
#خبر
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «کتیبه‌های دوران اسلامی»
شیلا بلر
ترجمه‌ی ولی‌الله کاووسی
کتاب آبان، ۱۴۰۳
🔹فهرست مطالب
فهرست تصاویر
سخن مترجم
سپاسگزاری
کوته‌نوشت‌ها و نشانه‌ها
اختصارات منابع
بخش نخست | مقدمه
فصل ۱| چرا کتیبه‌ها را بخوانیم؟
بخش دوم | کتیبه‌های معماری
فصل ۲| زبان‌های رایج در کتیبه‌های معماری
فصل ۳| کتیبه‌های پایه‌گذاری
فصل ۴| دیگر انواع کتیبه‌های معماری
فصل ۵| مطالعات منطقه‌ای
فصل ۶| کتیبه‌هایی بر انواع بناها
فصل ۷| تحولات سبکی
بخش سوم | کتیبه‌های اشیا
فصل ۸| مقدمه
فصل ۹| فلزکاری
فصل ۱۰| صناعات چوبی
فصل ۱۱| سفالگری
فصل ۱۲| منسوجات
فصل ۱۳| دیگر صناعات
فصل ۱۴| انواع اشیا
بخش چهارم | خواندن و ضبط کتیبه‌ها
فصل ۱۵| منابع، روش‌ها، و قواعد
یادداشت‌های مترجم
عناوین ذکرشده در متن
کتابنامه
واژه‌نامه‌ی فارسی به انگلیسی
واژه‌نامه‌ی انگلیسی به فارسی
نمایه‌ی نام‌ها
نمایه‌ی عام
🔹مشخصات کتاب:
https://abanbooks.com/product/%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D9%87-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C/
#کتاب_تازه #ولی‌الله_کاووسی
@asmaaneh
📢مطالعاتی درباره‌ی کاغذ ایرانی در مجموعه نسخه‌های خطی کتابخانهی ملی ملک
🔹سخنران: نوشاد رکنی
🔸زمان: ۲ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۲۰:۳۰ تا ۲۲:۰۰
🔸برای حضور در این سخنرانی مجازی، به پیوند زیر مراجعه و ثبت نام کنید:
https://us06web.zoom.us/meeting/register/TDEkx2AeTKqDGWItcVjyAQ
#خبر
@asmaaneh
🖋مقاله‌ی تازه: «فرهنگ مادی معماری و نگریستن به ماده چون منبع تاریخ معماری»
مهرداد قیومی بیدهندی
فرهنگ مادی معماری یعنی مطالعه‌ی مظاهر مادی فرهنگ معماری از منظری کل‌نگرانه و با عنایت به امور خرد. در چنین مطالعه‌ای، می‌توان مواد و ابزارها و اثاث معماری را به منزله‌ی شواهد و منابع تاریخ معماری ایران به سخن درآورد و زوایای تاریک و نادیده‌ای از معماری را در نسبت با فرهنگ و زندگی انسان روشن کرد.
ما عادت کردهایم که به موضوعات از بالا نگاه کنیم و پژوهشی را که از مراتب هستی، یا ساختارهای کلان جامعه، و هر چیزی که بالا و بلند است آغاز نشود و به اینها نینجامد کم‌ارزش می‌انگاریم. می‌پرسیم مردم ایران در دوره‌ی قاجاریان چگونه زندگی می‌کردند؛ اما کم پیش می‌آید که از جزئیات زندگی بپرسیم، بپرسیم نوشیدنی‌های غالب مردم کاشان در دوره‌ی ناصرالدین‌شاه چه بود و آن نوشیدنی‌ها را چگونه تهیه می‌کردند و آنها را در چه ظروفی می‌ریختند و چنین عادتی از کی در آنجا پیدا شد و چگونه. نمی‌پرسیم بطری شیشه‌ای برای نوشیدنی از کی باب شد و استفاده از آن در چه زمانی و کجا و تا چه حد رایج بود و معمولاً چه شکل و حجم و رنگی داشت؛ درِ آن از چه جنس بود و آیا برای گشودنش از ابزاری استفاده می‌کردند؛ طرز تولید و مکان‌های تولید و داد و ستد آن کجا و چطور بود. در معماری و شهر نیز همین‌طور است. تا به حال، هزاران‌هزار صفحه سیاه کردهایم در این باره که خانه‌ی ایرانی اندرونی و بیرونی داشته است؛ اما نپرسیده‌ایم که جای نوکر، که نامحرم است، در کجای خانه بوده؛ یا در شهر یا روستایی خاص و در زمانی معیّن، آیا خانه عرصه‌های گوناگون داشته است و اگر داشته، مطبخ و مستراح در کجا و چگونه جایی بوده است و نوکرها و کلفت‌ها، در صورت وجود، در کجای خانه زندگی می‌کرده‌اند؛ چرا گاهی در بخش معروف به تابستان‌نشین بخاری دیواری هست؛ نوزادان و سال‌خوردگان در زمستان چگونه قضای حاجت می‌کرده‌اند و آفتابه چه انواع و چه فرم و جنسی داشته است. سال‌ها درباره‌ی فضاهای پر و خالی و فضاهای عبور و مکث و تقارن و طاق و جنبه‌های کلان اقلیمی در معماری سنتی ایران قلم‌فرسایی کردهایم؛ اما درباره‌ی انواع آجر و طرز تهیه‌ی آنها در هر محل، اقسام ساروج و سیم‌گل در هرجا، قالب خشت و فرم آن، ابزارهای معماری و جنس و طرز ساخت و مراکز تولید آنها کمتر پرسشی داریم.
فهرست مطالب:
۱. خُردها از منظر کل‌نگرانه
۲. فرق کل‌نگری با کلی‌نگری و جامع‌نگری
۳. خُردهای کوچک و بزرگ
۴. فرهنگی بودن معماری
۵. فرهنگ مادی و فرهنگ غیرمادی در مقام اقسام مظاهر فرهنگ
۶. فرهنگ مادی و فرهنگ غیرمادی در مقام حوزه‌های مطالعه
۷. ماده چون شاهد و منبع
◽️مشخصات مقاله:
قیومی بیدهندی، مهرداد. «فرهنگ مادی معماری و نگریستن به ماده چون منبع تاریخ معماری»، در کوچه، ش۲۴ (دی ۱۴۰۳)، ص۹۵- ۱۰۰.
◽️اطلاعات بیشتر درباره‌ی مقاله:
https://koochemag.ir/2025/01/30/kooche-24-architectural-profession-news/
#مقاله‌ی_تازه #مهرداد_قیومی
@asmaaneh
📝واژه‌ی هفته: blockwork
🔸برگرفته از مصوبات کارگروه واژه‌گزینی نوروزگان
▪️blockwork 1
▫️ دیوار بُلُکی
ـ تعریف: دیوار ساخته از بُلُک‌های بتنی
ـ مثال کاربرد واژه در جمله: در توسعه‌ی بسیاری از روستاها، دیوار بلکی جای پرچین و دیوار چینه‌ای و خشتی باغ‌ها را گرفته و منظره‌ی کوچه‌باغ‌های روستا را ضایع کرده است.
▪️blockwork 2
▫️ دیوارسازی بُلُکی
- تعریف: مسیر و عمل ساختن دیوار بلکی
- مثال کاربرد واژه در جمله: دیوارسازی بلکی از ساده‌ترین کارهای بنّایی است.
▪️blockwork 3
▫️ کُنده‌ساخت
ـ تعریف: دیوارسازی با چیدن تنه‌های درخت به‌صورت افقی
- مثال کاربرد واژه در جمله: در کُنده‌ساخت، دیوار را از تنه‌های استوانه‌ای درخت، بدون تبدیل آنها به الوار، می‌سازند.
🔸برای اطلاعات بیشتر و مشاهده‌ی روابط زبانی این واژه به پیوند زیر در واژگار مراجعه کنید:
https://vazhgar.com/lexicon/word/14058
#واژه_هفته #واژگار #نوروزگان
@asmaaneh
🎧معرفی پادکست: «برجسته‌ترین شهرهای تاریخ»
🔸میزبان: پل بلومفیلد
▫️History’s greatest cities
در این مجموعه پادکست، گزارشگر سفر، پل بلومفیلد، با همراهی گروهی از متخصصان و مورخان، به‌صورت مجازی در خیابان‌ها و محوطه‌های شهرهای اروپا سیر می‌کند.
میزبان و مهمانان هر قسمت در طی گفت‌وگوهایشان، به صحبت درباره‌ی افسانه‌های هر شهر می‌نشینند و داستان‌های تحول جمعیت، کشمکش‌ها، فرهنگ، تلاطم‌ها و پیروزی‌ها را بازگو می‌کنند.
▫️اطلاعات بیشتر درباره‌ی این پادکست و شنیدن قسمت‌های آن:
https://www.historyextra.com/podcast-series/historys-greatest-cities-podcast-series/
#خبر #معرفی_پادکست
@asmaaneh
📔گروه تاریخ و باستان‌شناسی خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی برگزار می‌کند: حیات دوباره‌ی باستان‌شناسی در ری
🔹سخنرانان:
دکتر حمیده چوبک
دکتر حمیدرضا ولی‌پور
دکتر قدیر افروند
دکتر نگین میری
🔹دبیر نشست:
مجتبی باقرشاهی
🔸زمان: شنبه ۲۷ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۱۷
🔸مکان: خیابان نجات‌اللهی، نبش ورشو، خانه‌ی اندیشمندان علوم انسانی، سالن حافظ
#خبر
@asmaaneh
🎤گفتوگوهای آسمانه(۲): گفت‌وگوی صفا محمودیان با آتیلیو پتروچولی
🔸زمان انتشار بخش اول گفت‌وگو: ۱۰ اسفند ۱۴۰۳
#گفتوگوهای_آسمانه #آتیلیو_پتروچولی #صفا_محمودیان
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: بازار
ستاره صابری‌نژاد
بازار از جمله مکان‌هایی است که در گذشته اهمیت ویژه‌ای داشت و نقش مهمی در حیات یک شهر ایفا می‌کرد. بازار مکانی برای دادوستد، فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، تعامل و اجتماع مردم بود. بازار سنتی ایران اندام‌های مختلفی مانند راسته یا دالان، رسته، تیم یا تیمچه، چهارسوق، قیصریه و دکان داشت. راسته یا دالان معبر اصلی بازار بود که رسته‌های زیادی از آن منشعب و معمولاً از یکی از دروازه‌های اصلی شهر آغاز می‌شد و به دروازه‌ای دیگر در سمت مقابل شهر می‌رسید. در نظام تجاری ایران، در گذشته، رسته‌ها معابری بودند که به یک صنف خاص اختصاص داشتند و در دکان‌هایشان فقط یک نوع کالا به مردم عرضه می‌شد. عرض معبر رسته‌ها معمولاً از راسته‌های اصلی بازار کوچک‌تر بود. بازارها معمولاً یک یا چند راسته داشتند. محل تقاطع راسته‌ها فضایی میدان‌مانند بوده که به آن چهارسوق می‌گفتند. این فضا معمولاً به صورت هشت و نیم‌هشت و سرپوشیده بود. در گوشه‌های چهارسوق دکان‌های کوچکی قرار داشت که به صرافی و خرید و فروش وسایل کوچک اختصاص می‌دادندشان. از دیگر اندام‌های بازار تیم و تیمچه‌ها بودند. تیم کاروان‌سرای سرپوشیده‌ی تجاری بود که در اطراف فضای باز میانی‌اش، دکان‌هایی قرار داشت. تیم بزرگ قم و تیمچه‌ی امینی و بخشی در کاشان از نمونه‌های بسیار خوب تیم‌ها هستند که در دوره‌ی انحطاط معماری ایران ساخته شدند. در پشت کاروان‌سراهای تجاری بازار کاروان‌سراهای دیگری قرار داشت که محل انبار کردن کالاهای قسمت‌های مختلف بازار مانند رسته‌ها و کاروان‌سراها بود. به این کاروان‌سراها کال‌انبار می‌گفتند. اجناس گران‌قیمت مانند طلا و جواهر و پارچه‌های نفیس در بازاری به نام قیصریه عرضه می‌شد که به بازار اصلی متصل و به صورت سرپوشیده بود. قیصریه به دلیل حفظ امنیت کالاهای گران‌قیمت دری مجزا داشت و ورود و خروج افراد در آن کنترل می‌شد. در بازار مشاغلی که سروصدای زیادی داشتند، معمولاً در انتهای بازار و دورتر از دیگر رسته‌ها قرار می‌گرفتند مانند رسته‌ی مسگرها.
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh
📢نشست نمایش و نقد فیلم‌های میراث فرهنگی: مستند «میدان بی‌حصار»
کارگردان: مهرداد زاهدیان
تهیه‌کننده: ارد عطارپور
🔸با حضور:
ناصر نوروززاده چگینی
پژمان مظاهری‌پور
🔸زمان: سه‌شنبه، ۷ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۵ ـ ۱۷
🔸مکان: خیابان امیرکبیر، خیابان جاویدی، شماره‌ی ۱۰۷، دفتر مؤسسه‌ی فرهنگی ایکوموس ایران
#خبر
@asmaaneh
📘کتاب تازه: «ژیمناستیک در حیاط زندان؛ چند نوشتار در باب معماری و سیاست»
گردآوری و برگردان: فربد حمیدیان
کتابکده‌ی کسری، ۱۴۰۳
معماری یک امر سیاسی است. نه سیاسی در معنای حزبی‌اش، بلکه به معنای واقعیِ کلمه؛ از حیث تأثیرش بر زندگیِ انسان‌ها؛ چه زندگی کاربران و چه پیش از آن، همه‌ی دست‌اندرکاران طراحی و ساخت. معماری را باید در بافت سیاسی آن درک کنیم. پیامدهای سیاسیِ فعّالیت‌های معماران را نمی‌توان با عقب‌نشینی به جایگاه برترِ «بی‌طرفی» انکار کرد. فقدان انگیزه‌ی سیاسی لزوماً به معنای فقدان اثربخشیِ سیاسی نیست.
در جهانی که تافوری آن را «زندان» می‌خواند و کلیدها را دور می‌اندازد و سدّی رخنه‌ناپذیر در برابر توقعات معمار می‌کشد، باید فرصت‌ها را از کوچک‌ترین روزنه‌های امید بیرون کشید. امید جایی است میان واقع‌گراییِ اصلاح‌طلبانه و تخیل آرمان‌شهری. چنین امیدی باید ابتدا در پیکربندی مجدد امر اجتماعی ایجاد شود، نه در خیال‌های واهیِ فرم و تکنیک. اینکه معماران در ترجمه‌ی قلمروهای تجربی‌شان (مواد، تکنیک‌ها و کار انسانی) به قلمروهای فرهنگی و اجتماعی ناکام‌‌اند، غلو می‌کنند، به بیراهه می‌روند، یا به دنبال توجیهات پساعقلانی‌شده یا بارکردنِ سمبلیسم‌های گزاف می‌گردند، موضوع عمده‌ای است که در نوشتارهای این کتاب به ریشه‌های آن می‌پردازیم و این به ما کمک می‌کند تا معماری را در بافت سیاسی و اجتماعی آن بهتر درک کنیم.
🔸فهرست کتاب:
در توضیح عنوان کتاب
پیش‌گفتار گردآورنده
نقشه‌ی کتاب
نوشتارها
از اسطوره‌ی «شارت» تا کارگران اقتصاد جهانی
نقدی بر رابطه‌ی معماران با نیروی کار (از کارآموزان تا کارگران)
تئودور آدورنو و معماری شمایلی
نقدی بر «اثر بیلبائو»
از نیویورک هذیانی تا کمونیسم
نقدی بر آثار و اندیشه‌ی کولهاس
کمتر کافی است
در باب معماری و زهد
هرگز باور نکنید که یک معماری «سیّال» برای نجات ما کافی‌ست!
درآمدی بر معماری و نئولیبرالیسم
خانه‌های «کوه یخی» و برج‌های «مدادی»
اشکال جدید انباشت سرمایه
تکنولوژی جواب است؛ اما سوال چه بود؟!
نقدی بر شهرهای هوشمند
پس‌گفتار
🔹اطلاعات بیشتر درباره‌ی کتاب:
https://kasrapublishing.ir/product/%DA%98%DB%8C%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9-%D8%AF%D8%B1-%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%B7-%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%9B-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1-%D8%AF%D8%B1/
#کتاب_تازه
@asmaaneh
📢مدرسه‌‌ی مطالعات فضا (معماری و شهر) باشگاه اندیشه با همکاری رسانه‌ی کوبه برگزار می‌کند:
برای زندگی یا بقا؛
تجربه‌ی زیسته‌ی زنان دستفروش
گفت‌وگو با
مرجان میرغفاری
پژوهشگر جامعه‌شناسی
🔹زمان: یکشنبه، ۵ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۱۷
🔹مکان: خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه‌ی نایبی، پلاک ۲۳، شبستان اندیشه
🔹پخش از صفحه‌ی اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه
#خبر
@asmaaneh
✏️اوراق سلولوید؛ در نسبت سینما با نظریه و تاریخ معماری [ص ۴ از ۴]
🔺سیاهه‌ی آثار سینمایی که در این نوشتار آمد بدون فیلم‌های مرتبط با تاریخ معماری، کامل نیست. وقتی آندرس جَنزِر در ۱۹۹۵ مقاله‌اش را برای همایش معماری و سینما در دانشگاه کمبریج می‌نوشت، تقریباً هیچ ارتباطی میان تاریخِ معماری و سینما قائل نبود. از نظرگاه او و هم‌قطارانش رابطه‌ی میان این دو مقوله ـ سینما و معماری ـ بیشتر مبتنی بر فنّ و ابزار بود. امروزه، با گذشت ۱۳۰سال از زایش هنر هفتم، می‌توان به عقب بازگشت و در نسبت آن با معماری بازاندیشی کرد. سینما در مقام هنر، احوال و اوضاع زمانه‌اش را بازتاب می‌دهد و از این حیث می‌تواند به کار مورخان معماری بیاید. سینما نه‌تنها شهر و بناهای آن را، چنانکه بوده است، ثبت‌وضبط می‌کند که سیر تحول و تطور معماری در طول سال‌ها را نشان می‌دهد. اما آنچه به نظر می‌رسد از چشم مورخان معماری مغفول مانده، کاربست سینما و قدرت روایت‌گری آن به‌مثابه‌ی شواهد معماریانه در تحلیل و تفسیر تاریخی است. سینما، با قابلیت‌هایی که دارد، آگاهانه یا ناآگاهانه، مقوله‌هایی از تاریخ‌نویسی معماری را پیش می‌کشد که کمتر می‌توان از هنرهای دیگر انتظار داشت ـ تاریخ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی معماری و شهر، عاملان معماری، قوانین ساخت‌وساز و نقش نهادهای متکفل یا بانی در شکل دادن به معماری از این جمله است. رهیافت به موضوعاتی از این دست در سینما، به‌خصوص از اواخر سدهی بیستم که سرشت میان‌رشته‌ای علوم به رسمیت شناخته شده است، برای مورخان معماری قابل چشم‌پوشی نیست.
این رشته از جستارها زیر عنوان «اوراق سلولوید؛ در نسبت سینما با نظریه و تاریخِ معماری» درصدد گشودن بابی در پاسخ به این پرسش‌های بنیادی است که چگونه خصوصیت روایی سینما می‌تواند به پیشبرد پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در تاریخ و نظریه‌ی معماری کمک کند؟ چگونه می‌توان از فیلم و آثار سینمایی به‌جامانده چونان سندی در ایضاح تاریخ معماری سدهی بیستم و پس از آن بهره گرفت؟ مصداق‌ها و معیارهای مهم این فیلم‌ها کدام‌اند؟ آیا اصلاً سینما چنین منفعتی برای معماری دارد؟ ازاین‌رو، خواهم کوشید تا حد امکان از مفاهیم مرتبط با نقد و نظر فنی فیلم برکنار بمانم، مگر آنجا که بحث از فن سینما به فهم وجوه معماریانه‌ی آن کمک کند. علاوه‌بر این، ارجاع به فیلم‌ها در سراسر این متون باید به‌گونه‌ای انتظام یابد که از ضرورت. البته این تأکید ضروری است که نباید از نتیجه‌ی این نوشتارها انتظار دست‌یافت به پاسخی جامع برای این پرسش‌ها را داشت؛ که این مهم مستلزم پژوهشی مفصل‌تر است.
🔸برای مشاهده‌ی پی‌نوشت‌ها و تصاویر یادداشت به پیوند زیر مراجعه کنید:
telegra.ph
#یادداشت #مهدی_حسینی
@asmaaneh
✏️اوراق سلولوید؛ در نسبت سینما با نظریه و تاریخ معماری [ص ۲ از ۴]
🔺مادام دوموندرو، طراح مبلمان و حامی هنر سوییسی بود که بخشی از میراث خانوادگی‌اش را صرف هنر و هنرپروری کرد. به گمانم نقش او و فعالیت‌هایش در ترویج هنر مدرن، چنانکه باید محل توجه نبوده است [۱۷]. دوموندرو در شمار آن گروه از نخبگان طبقه‌ی فرادست بود که با تأکید بر عاملیت زنان در صدد بودند نقشی درخور برای زنان در زندگی مدرن سدهی بیستم دست‌وپا کنند. حق رأی و کار بیرون از خانه برای زنان، روابط آزاد جنسی، بهداشت و سلامت جسم و روان، فعالیت‌های فرهنگی و هنری و رهیافت‌های زن‌باورانه در زمر‌ه‌ی دغدغه‌های ایشان بود. نقش او در پیوند دادن جماعت معماران مدرن با دسته‌ای از سینماگران پیشرو در دهه‌ی ۱۹۲۰ غیرقابل‌انکار است.معماران مدرن به‌درستی دریافته بودند که قابلیت‌های فنی سینما ابزاری مناسب برای تبیین رسالت و آرمان‌های ایشان در شکل دادن به زندگی انسان سدهی بیستمی است. زیگفریت گیدئون در جایی گفت: «عکس گویای همه‌ی جنبه‌های معماری مدرن نیست. این کار مستلزم حرکت چشم است. فقط سینماست که می‌تواند معماری مدرن را قابل درک کند.» [۱۸] فیلم رازهای آن قلعه (۱۹۲۹) اثر مَن رِی [۱۹] به‌مثابه‌ی شاعرانه‌ای در وصف ویلا نوئل، آثار هانس ریشتر [۲۰] در دهه‌های ۱۹۲۰ و ۱۹۳۰، به‌خصوص فیلم کمتر شناخته‌شده‌ی او، خانه‌ی نو (۱۹۳۰)، سه‌گانه‌ی پی‌یر شِنَل [۲۱] ـ ساختن، سه کارگاه، معماری امروز (۱۹۳۰)ـ از همین آثار است؛ حتی گروهی از معماران پا را از این هم فراتر نهادند و دست‌به‌کارِ ساخت فیلم شدند؛ شهرنشینی (۱۹۱۵) از برونو تاوت، شعر الکترونیکی (۱۹۵۸) از لوکوربوزیه، خاطراتِ کنگره‌ی معماران (۱۹۳۲) و پویایی شهر بزرگ (۱۹۲۳) از موهولی ناگی در شمار این قبیل تجربه‌هاست.
سینماگرانِ انجمن سینمای مستقل، برخلاف معماران سیام، آنچنان که باید پای‌شان بر زمین استوار نبود. ایشان در مخالفت با هالیوودِ نوپا و فیلم‌های تجاری، بر وجه هنری سینما تأکید داشتند و صنعتی‌سازی سینما را با روح روشنفکری هنر در تضاد می‌دیدند؛ چیزی که نقطه‌ی تعارض ایشان با اعضای سیام بود [۲۲]. از دغدغه‌های ایشان اسلوب مقابله با محدودیت‌های اقتصادی در ساخت فیلم، حذف سانسور، طرز جذب مخاطبان به فیلم‌هایی غیرتجاری و مواردی ازاین‌دست بود. از نخستین همایش آنها در لاسارا نیز اسناد چندانی به‌جا نمانده است تا فهم درستی از آراء و افکارشان در نسبت با فکر مدرن به دست دهد. حتی به‌درستی نمی‌دانیم نظرورزان و سینماگران شرکت‌کننده در این برنامه که بودند! از آن جمع سی نفره صرفاً از حضور تعدادی از آنها آگاهیم ـ کسانی چون گئورگه اِشمیت، والتر روتمَن، هانس ریشترِ آلمانی، آلبرتو کاوالکانتیِ برزیلی، سرگئی آیزنشتینِ روس، لئون موسیناکِ فرانسوی، بِلا بالاژِ مجارستانی، مانوس فرانکنِ هلندی و موچیو سوچیا ژاپنی. از فیلمی به نام طوفان بر فراز لاسارا (۱۹۲۹) که گفته می‌شود آیزنشتین از این گردهمایی ساخت (و ریشتر فیلم‌نامه‌اش را نوشت) هیچ نسخه‌ای در دست نیست؛ هرچند عکس‌های پی‌یر زِنوبِل از این همایش سه‌روزه، محفوظ در بایگانی ملی فیلم سوییس، ساخته شدن این فیلم را تأیید می‌کند. این فیلم تمثیلی کنایه‌آمیز از جدال سینمای مستقل و تجاری، و کنایه‌ای از موضوعات رایج گفت‌وگو در محافل اجتماعی بود.
شاید بتوان گفت آرمان‌های سینماگران مستقل به‌طور مشخص در سینمای اکسپرسیونیستی دهه‌ی ۱۹۲۰ آلمان، معروف به کامرشپیل [۲۳]، تعیّن یافت؛ هنری که به‌وضوح ریشه در اوضاع سیاسی و اجتماعی و فرهنگی آلمانِ شکست‌خورده از جنگ بین‌المللِ یکم داشت و نماینده‌ی تمام‌عیار آن در سینما خلوتِ دکتر کالیگاری (۱۹۱۹) ساخته‌ی روبرت وینه [۲۴] بود. این فیلم نه‌تنها نظر آرمانگراهای سینمای آوانگارد را جلب کرد که نزد عوام نیز محبوبیت یافت. زیگفریت کراکور [۲۵] در کتاب مهم خود، از کالیگاری تا هیتلر: تاریخ روانشناسانه‌ی سینمای آلمان، مدعی است این فیلم با تکیه بر احوال جامعه‌ی آلمانِ آن روزها و اقبال به آن پس از نخستین نمایش عمومی‌اش، ظهور دیکتاتور بزرگ را پیش‌بینی کرده است [۲۶]. بی‌شک، آنچه موفقیت هنری و تجاری فیلمِ وینه را تضمین می‌کرد کاربست خلاقانه‌ی عناصر معماریانه، همچون فرم، فضا و نور در آفرینش دنیای تیره، وهم‌آلود، مجرمانه و آکنده از وحشتِ آن سال‌هاست؛ درون‌مایه‌ای که پس از آن در نوسفراتو؛ سمفونی وحشت (۱۹۲۱)، دکتر مابوزه‌ی قمارباز (۱۹۲۲) و ام؛ شهری به دنبال قاتل می‌گردد (۱۹۳۱) و فیلم‌هایی ازاین‌دست تکرار شد. در این میان پلکان پشتی (۱۹۲۱) نمونه‌ای جداگانه است که درباره‌ی آن خواهم نوشت.🔻
#یادداشت #مهدی_حسینی
@asmaaneh
📢رونمایی از کتاب کتیبه‌های دوران اسلامی
🔸با حضور:
مهرداد قیومی بیدهندی
مهدی گلچین عارفی
مهدی صحراگرد
ولی‌الله کاووسی
🔹زمان: جمعه، سوم اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۴ الی ۶ عصر
🔹مکان: خیابان کارگر شمالی، تقاطع بزرگراه شهید گمنام، کوچه‌ی چهارم، شماره‌ی ۲
#خبر
@asmaaneh
📘معرفی کتاب: «کتیبه‌های دوران اسلامی»
شیلا بلر
ترجمه‌ی ولی‌الله کاووسی
کتاب آبان، ۱۴۰۳
کتیبه‌های دوران اسلامی ترجمه‌ی کتاب Islamic Inscriptions اثر بانو پروفسور شیلا بلر، استاد بازنشسته‌ی کالج نورماجین کالدروود در دانشگاه بوستون، است که در سال ۱۹۹۸ توسط انتشارات دانشگاه ادینبرا در ۲۶۵ صفحه با ۸۹ تصویر چاپ و منتشر شده است. کتاب در چهار بخش حاوی پانزده فصل انواع کتیبه‌ها را بر بناهای معماری و اشیاء فلزی، چوبی، سفالین، منسوجات، شیشه‌ای، عاجی، یشمی و ... سبک‌شناسی و بررسی می‌کند. در فصل پایانی نیز منابع و روش‌های کتیبه‌شناسی را شرح می‌دهد. همچنین کتاب برخوردار از ۱۳۸ یادداشت توضیحی مترجم در شرح برخی نکات مبهم، ارجاع به منابع تکمیلی، و ارائه‌ی متن و ترجمه‌ی عربی ـ فارسی بسیاری از کتیبه‌هاست که در متن اصلی کتاب به آنها پرداخته نشده است.
در دوران اسلامی کتیبه صدها سال مهم‌ترین و مکررترین جلوه‌ی بصری فرهنگ مادی مردمان خاورزمین بوده است، چندان که گذشتگانِ این مردم از کلان‌ترین عمارات آیینی و اعیانی تا خردترین اشیاء دمِ‌دست را به کتیبه آراسته‌اند و بخشی از اخبار روزگارشان را، که در هیچ منبع دیگری نیاورده‌اند، در دل همین کتیبه‌ها روایت کرده‌اند. از لابه‌لای متن کتیبه‌ها نه‌فقط احوال اهل دولت و دستگاه، که رسم و روزگار مردم میانه‌حال و حتی خرده‌پا را می‌توان پی گرفت. طرفه آنکه نویسنده‌ی این کتاب به ما یادآوری می‌کند که از قابلیت کتیبه‌ها در ردیابی گذشته‌ی ادبی و زبانی و دینی و دیگر لایه‌های فاخر و نازل فرهنگ پیشین جهان اسلام نباید غافل شد. از محتوای تاریخی ـ فرهنگی ـ ادبی کتیبه‌ها که بگذریم، به کیفیت‌های ظاهری و بصری آنها می‌رسیم. اگر محتوای کتیبه به کار مورخ و زبان‌شناس و فرهنگ‌شناس می‌آید، جلوه‌ی ظاهری کتیبه خط‌شناس و زیبایی‌شناس و جوینده‌ی تحولات فنی ـ بصری خطوط خوشنویسی را به راه تحقیق می‌کشاند. در اینجا نیز نویسنده‌ی این کتاب ما را به تأمل در جزئیات ترکیب‌ها و تزیینات حروف و کلمات فرامی‌خواند.
آشنایان با کتیبه، کتیبه را غالباً در ساز و کار معماری می‌شناسند: درشت و چشم‌گیر بر بلندای پیکر مساجد، مناره‌ها، مقابر، کاخ‌ها، کاروان‌سراها، بازارها؛ هر جا که کتیبه بر افراشته‌ترین سطوح بناها به خطی جلی و پرجلوه از نام بانی و بنّا و صفات پرطمطراق و تاریخ ساخت خبر می‌دهد. نویسنده‌ی این کتاب هم از همین‌جا شروع کرده، اما در اینجا متوقف نمانده است. پس از یک‌سوم آغازین کتاب که مختص کتیبه‌های معماری است، باقی صفحات را به بحثی گسترده درباره‌ی کتیبه‌های انواع اشیا و دست‌ساخته‌های صناعتگران جهان اسلام گام نهاده است. او به ما می‌آموزد که خوانش کتیبه‌ها را از کجا آغاز کنیم و در کجا به پایان بریم. حرف به حرف، واژه به واژه، نکته به نکته، به چه‌ها توجه کنیم. چه نکاتی را بپذیریم و در چه نکاتی به دیده‌ی تردید بنگریم. این قبول و تردیدها را با چه عیار و محکی بسنجیم و با چه شگردی سره را از ناسره تمییز دهیم. ناحق نیست اگر بگوییم تدقیق و تمرکز بر خودآموزهای این کتاب ما را در بهره‌گیری از داده‌های شکلی ـ محتوایی کتیبه‌ها بسی ورزیده می‌سازد.
نویسنده در کنار ردگیری تحولات ساختاری ـ متنی کتیبه‌ها، روایتی درخشان نیز از سیر مطالعات کتیبه‌شناسان یک سدهی اخیر جهان به دست می‌دهد: ده‌ها چهره‌ی صاحب‌نام و گمنام که عمر گران‌قدرشان را در راه شناسایی کتیبه‌های جهان اسلام پرثمر کرده‌اند؛ در رأس همه ماکس فان برخم و پیش و پس از او دیگرانِ دیگر. شیلا بلر در این کتاب مهم‌ترین پژوهش‌های روندگان این راه را به نقد و تفسیر کشیده است؛ هم از خواص و خوبی‌ها گفته و هم از سهوها و لغزش‌ها. در صفحات پایانی کتاب هم آداب استفاده از منابع سترگ کتیبه‌شناسی را، که غالباً به همت همین پژوهشگران پیشگام گرد آمده‌اند، شرح داده است؛ انواع دسته‌بندی‌ها و چندوچون پرداختن به ریزه‌کاری‌ها؛ نحوه‌ی مواجهه‌ی هریک از پژوهشگران با کتیبه‌ها؛ نقاط تأمل و تفصیل و نکات نادیده و ازقلم‌افتاده؛ انواع نشانه‌گذاری‌ها و مختصرنویسی‌ها؛ درست و نادرست خوانش‌ها و کیفیت ترجمه‌ی متن کتیبه‌ها؛ و نکته‌هایی بس بیشتر، به همراه انبوهی تصویر روشنگر.
#معرفی_کتاب #کتاب_تازه #ولی‌الله_کاووسی
@asmaaneh
📢نشست مجازی آبانگاه درباره‌ی چیستی «طراحی شهری حساس به آب»؛
معماری | معماری منظر | طراحی شهری | برنامه‌ریزی شهری
🔹برگزارکننده: امید شمس (@Omidshams15)
🔸زمان: پنجشنبه، ۹ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۲۱
🔸شرکت در نشست آزاد و رایگان است. برای حضور در نشست به پیوند زیر مراجعه کنید:
https://meet.google.com/qyy-mydp-zcy
🔹پرسش‌هایتان را با آبانگاه در میان بگذارید.
/channel/abangahstudio/278
#خبر
@asmaaneh
📢یک عمارت، هزار روایت
روايت اول:
روش تعيين عملكردهای عمارت مسعوديه در قالب «مرکز رويدادهای فرهنگی، هنری، آموزشی»
🔸زمان: سه‌شنبه، ۳۰ بهمن ماه ۱۴۰۳، ساعت ۹ الی ۱۲
🔸مکان: خیابان امام‌خمینی، پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سالن خلیج فارس
ورود برای عموم آزاد و رایگان است.
🔹 دسترس مجازی:
https://www.skyroom.online/ch/richt/rihbs
#خبر
@asmaaneh
📢نخستین همایش بین‌المللی «علوم انسانی دیجیتال و تاریخ هنر: قابلیت‌ها، راهبردها، چشم‌اندازها»
🔸شیوه‌ی برگزاری: رایگان، حضوری و مجازی، به زبان فارسی و انگلیسی
🔹زمان: ۱ و ۲ اسفند ۱۴۰۳، ساعت ۹:۳۰- ۱۹:۰۰
🔹مکان: تهران، کتابخانه و موزه‌ی ملی ملک (خیابان سی تیر، خیابان یارجانی، خیابان ملل متحد)
🔸ثبت نام برای حضور در تالار سخنرانی موزه‌ی ملک:
nowruzgan.com/school/register
🔸فضای مجازی همایش:
nowruzgan.com/dhconf2025
🔸برنامه‌ی تفصیلی همایش:
nowruzgan.com/dhconf2025
🔸برای کسب اطلاعات بیشتر به صفحه‌ی اینستاگرام نوروزگان بپیوندید:
https://www.instagram.com/nowruzgan/
#خبر
@asmaaneh
📢فراخوان ارسال مقاله برای ویژه‌نامه‌ی نشریه‌ی معماری اسلامی (IJIA):
محیط زیست در تاریخ معماری و معماری در تاریخ محیط زیست
🔸زمان انتشار: ۲۰۲۷
🔸مهلت ارسال چکیده: ۱ ژوئن ۲۰۲۵ | ۱۱ خرداد ۱۴۰۴
Environment in Architecture’s History and Architecture in Environment’s History
One may misleadingly infer from the data on the built environment’s responsibility in causing climate change that architects have not paid attention to climate. To the contrary, however, there is hardly any other criterion as ordinary and as omnipresent as climate in architectural design. A forthcoming special issue of the International Journal of Islamic Architecture will address the intersection of geopolitical and ecological concerns in architecture and explore the multidirectional and multilateral relations between the three words in its title—architecture, history, environment. Articles will evaluate architecture’s role in climate change by writing not only the history of architecture with respect to climate but also the history of climate due to architecture.
Contributors are encouraged to submit rigorously researched articles that acknowledge the unity of the earth’s ecosystem while engaging the unique challenges of places traditionally associated with the ‘Islamic world’. Authors might submit or analyze architectural projects that come to the realization that the division of the global ecosystem into nation-states produces environmental damages, and those that envision ways of multispecies co-living. The special issue hopes that place-based – but not place-bound – historical analyses will contribute to the writing of global and planetary histories of modern architecture in a way that responds to call for understanding geopolitical and ecological issues together.
🔹برای ارسال چکیده با نشانی زیر مکاتبه کنید:
IJIAclimate@gmail.com
🔹برای کسب اطلاعات بیشتر با قواعد نوشتاری و موضوعات پیشنهادی نشریه برای این ویژه‌نامه به پیوندهای زیر مراجعه کنید:
https://arthist.net/archive/43857
https://www.intellectbooks.com/international-journal-of-islamic-architecture
#خبر
@asmaaneh
📢همایش ملی جهان ایرانی: سلوکی و اشکانی
🔹سخنرانان ویژه:
سیروس نصراله‌زاده
محمدابراهیم زارعی
شاهین آریامنش
روزبه زرین‌کوب
حکمت‌اله ملاصالحی
کورش محمدخانی
🔸زمان: یکشنبه، ۲۸ بهمن ۱۴۰۳، ساعت ۹-۱۸.
🔸مکان: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سالن تمدن
#خبر
@asmaaneh
🎙 پای درس استاد پیرنیا: مکتب‌خانه و کتابخانه
ستاره صابری‌نژاد
در معماری گذشته‌ی ایران، علاوه بر مدارس، مکتب‌خانه‌ها و کتاب‌خانه‌ها از جمله فضاهای آموزشی بودند. در مکتب‌خانه معمولاً کودکان یا بزرگسالان خواندن و نوشتن قرآن می‌آموختند و از این طریق با زبان عربی آشنا می‌شدند. برخلاف مدارس، مکتب‌خانه معماری منحصربه‌فردی نداشت. معمولاً بالاخانه‌ی سردر یکی از مدارس یا اتاق اضافی نزدیک مسجد را به آن اختصاص می‌دادند. برخی کتاب‌خانه‌ها، برخلاف مکتب‌خانه‌ها، فضایی مجزا از دیگر بناها داشتند. معمولاً در کنار بیشتر ارسن‌های شهری یک کتابخانه می‌ساختند و افراد بسیاری در آن مشغول به کار بودند؛ مثلاً افرادی کتاب‌ها را جهت تکثیر، رونویسی می‌کردند یا عده‌ای دیگر برای تهیه‌ی کتاب‌های جانورشناسی و گیاه‌شناسی، تصویر گیاهان و جانوران را نقاشی می‌کردند. متأسفانه بسیاری از کتاب‌خانه‌ها از بین رفته‌اند. از جمله کتاب‌خانه‌هایی که در تاریخ به آنها اشاره شده، کتابخانهای است که صاحب بن عباد، از دانشمندان بزرگ و وزیران آل بویه، در شهر ری ساخت. همچنین عضدالدوله دیلمی در شیراز کتابخانهی بزرگی با راهروها و قفسه‌های متعدد بنا کرد که عده‌ای معتقدند این کتابخانه در زیر یک محله قرار داشت.
#پیرنیا #ستاره_صابری‌نژاد #صداهای_آسمانه
@asmaaneh