🎥 مصاحبه تورکی عطا زراعتگر والیبالیست اورمیه ای در تهران: میخواهم به زبان مادری ام تورکی حرف بزنم
🔻اویونوندا اوتوزساق دا «اویانیش»ـدا اوتموشوق.
یاشاسین آزربایجانین ایگید اوغلو عطا زراعتگر.
#آنادیلی #میللی_شعور
🆔 @Erdemaz
✳️ روایت برابری جنسیتی در «تاریخ پنهان ملکههای مغول»
📌بخش اول
📝باور عمومی در کشورهای رو به توسعه این است که حضور زنان در عرصههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی یک پدیدهی مدرن است. اما مطالعات نشان میدهد که حضور زنان در عرصههای اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در شرق و منطقهی ما پیشینهیی طولانی دارد. جک ویدرفورد در کتاب «تاریخ پنهان ملکههای مغول» نشان میدهد که چطور چنگیز خان توانست از توانایی رهبری زنان بهرهمند گردد و چطور وی به زنان ارج قایل میشد. کتاب، نقش خاتونها و زنان مغول در توسعهی تجارت در مسیر راه ابریشم و نیز گسترش تعلیم و تربیه در قلمرو مغولها را توضیح میدهد. وی با برداشتها از آثار نویسندههای غربی، چینی و ایرانی به این باور است که زنان در شرق و امپراتوری مغولی نهتنها در امور سیاسی شرکت میکردند بلکه در امور اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نیز تاثیرات وسیعی داشتند.
به باور نویسنده، این مساله در مورد تساهل دینی نیز صدق میکند. برداشت عمومی این است که تساهل دینی نتیجهی جنبش اصلاحگری دینی در اروپای غربی و دورهی روشنگری است، در حالیکه چنگیز خان و سلسلهحکومتهای مغولی پیشقراولان گسترش تساهل دینی بودهاند. در دورهی آنها نهتنها مردم آزاد بودند که هر دینی را برگزینند، بلکه مسوولین حکومتی و مقامات بلندپایه و اعضای خانوادهی سلطنتی بهشمول خاتونها (ملکهها) آزادی انتخاب دین و آیینهای جدید را داشتند. امپراتوری چنگیز خان و سلسلههای مغولی از چین تا آسیای مرکزی، ایران و هند اشاعهدهنده و ترویجکنندهی تساهل دینی بودند. قلمرو فتوحات و امپراتوری بزرگ چنگیز خان شامل میلیونها انسان از ادیان مختلف بود. قلمرو حاکمیت وی شامل مسلمانها، بوداییها، مسیحیها، کنفسیوس، زرتشتیها، هندوها، یهودیها و بسیاری از از ادیان و مذاهب دیگر میشد که همگی بهصورت آزادانه عقایدشان را دنبال میکردند. یکی از دلایلی که امپراتوریها و زمامداران مغولی در تمام مناطق تحت سلطهشان حقوق سیاسی و اقتصادی زنان را به رسمیت شناختند، ممکن است همین تساهل دینی آنها بوده باشد.
چنگیز خان در دورهی زمامداریاش جایگاه زنان بهویژه جایگاه دختران و خانمهایش را ارتقا داد و حتا به دخترش التانی عنوان باتور (قهرمان) را بخشید. دخترانش در میدان نبرد و در دیپلماسی نقشهای اساسی را بازی میکردند. گرچه بعد از مرگ چنگیز خان، جانشینان وی میراث او را فراموش کردند و زنان از بسیاری از مناصب عزل گردیدند ولی خاتونها دوباره قدرت گرفتند و تواناییشان را در حکومتداری و مدیریت تجارت در مسیر راه ابریشم به اثبات رساندند.
خاتونهای مغول در قرن سیزدهم بر بزرگترین امپراتوری تاریخ جهان حکمرانی میکردند. آنها صرف خاتون یا ملکهها نبودند، آنها دولتمندان، سیاستمداران، دیپلوماتها، جنرالهای نظامی و تاجران بودند. این خاتونهای امپراتوری راه ابریشم، تجارت، تعلیم و تمدن را در قلمرو امپراتوریشان از اقیانوس آرام (Pacific Ocean) تا دریای مدیترانه توسعه دادند. زنان از نظر حقوقی نیز حقوق مساوی با مردان داشتند. حق مالکیت و ثروتاندوزی برای زنان در یاسا (قانوننامه) به رسمیت شناخته شده بود و عملی میگردید. خاتونها و سایر زنان در قلمرو حکومت مغولها بهصورت آزادانه و فعال در جلسات قوریلتای یا جرگههای بزرگ شرکت میکرند و در انتخاب خان، فیصلهها و تصمیمگیریهای مهم، سهم برازندهیی داشتند. خاتونها به شوهرانشان مشوره میدادند و عملا در مسایل اداری و کشورداری سهم داشتند. قدرت خاتونها به کسب قدرت سیاسی محدود نمیشد بلکه آنها قدرت وسیع اقتصادی نیز داشتند. هرکدام از خاتونها دارای ملکیتهای وسیع و حتا تجارتهای خویش نیز بودند. خاتونها نقش سازندهیی در مسایل و امور اجتماعی نیز داشتند. آنها نقش برجستهیی در جمعآوری علما و نیز تشویق علما برای انجام امور خیریه نیز بازی میکردند. وجوهات خیریه را جمعآوری و مراکز مذهبی و خیریه بنا میکردند.
🆔 @Erdemaz
⭕️🔳#اینفوگرافی: تجهیزات استفاده شده در عملیات بامداد امروز توسط ائتلاف غرب
📝حکومت شوروی که برای خود ابرقدرت بزرگی بود و هزاران کلاهک هستهای داشت، به خاطر عدم توجه به مسائل اقتصادی در سراشیبی سقوط افتاد. حکومتی که در انبارهای خود هزاران موشک دوربرد داشت، نمیتوانست نیازهای روزمره مردم خودش را تأمین کند!
#اقتصاد #العاقل_الاشارات #کمونیسم #تاریخ #سوسیالیسم
🆔 @Erdemaz
☸️#دوزوبودور
باش قولاغووا یئمیر.❌
باش قولاغووا یاراشمیر. ✅
⚪️ اردم: بو یازینی بَیندینیزسه، باشقا یولداشلارینیزلا دا پایلاشین لوطفا.
#تورکولوژی #آنادیلی #دوزو_بودور #تورکجه
🔺 اردم تورک دونیاسینین مدنیت کانالی:
🆔 @Erdemaz
🔲 تاسیسات توپخانه متعلق به نیروهای مسلح ارمنستان کشف شد + تصاویر
⚪️ اردم - وزارت آذربایجان با صدور بیانیه ای اعلام کرد:
تاسیسات توپخانه متعلق به نیروهای مسلح ارمنستان کشف شد.پس از عملیات ضد تروریستی ارتش آذربایجان، اقدامات لازم برای کشف و تخلیه تجهیزات نظامی، سلاح و مهمات نیروهای مسلح ارمنستان در منطقه قره باغ در حال انجام است.
۸ قبضه ضدهوایی KS-19 در مواضع تیراندازی متروکه متعلق به دشمن در بازرسی از مناطق ونگ منطقه کلبجر و شهرک های ونگلی منطقه آغدره کشف شد.
تجهیزات نظامی با رعایت مقررات ایمنی به محل جمع آوری منتقل شد.
🆔 @Erdemaz
▫️جینسی محرومیت، شور ایله دلیلیک آرتیریر، بو دا چوخ ایستهنیلیر، اونو باشقا فورملارا «ساواشا دوغرولماق» و «باشقانا تاپینماق» کیمی چئویرمک اولدوغونا گؤره.
▪️محرومیت جنسی باعث افزایش شور و جنون میشود که بسیار مطلوب است؛ زیرا میتوان آن را به اشکال دیگری نظیر «علاقه به جنگ» و «پرستش رهبر» تغییر داد.
📘کتاب ۱۹۸۴
👤جورج اورول
⚠️ترجمه اختصاصی "اردم" میباشد.لطفا با ذکر منبع منتشر کنید.
#درین_سؤزلر #جورج_اورول #کتاب
🆔 @Erdemaz
✳️ سیاست پولدار کردن حامیان (درصد اندکی از مردم) و فقیر کردن دشمنان (اکثریت مردم)
📝فرانسیسکو فرانکو که تا همین پنجاه سال پیش دیکتاتور اسپانیا بود سبک خاصی در حکمرانی داشت که حایز اعتناست.
از وقتی به قدرت رسید همه قراردادهای پروژههای عمرانی و ساختمانی را به دوستان و نوچگان و طرفداران و حامیانش داد و دقت زیادی به خرج داد که دشمنان بالقوه و بالفعلش هیچ سهمی از این خوان نعمت نبرند.
او ایده جامعه دو طبقه را با پولدار کردن حامیانش(درصد اندکی از مردم) و فقیر کردن دشمنانش (اکثریت مردم) فعلیت بخشید.
اعتقاد داشت که دشمن اگر فقیر و مفلوک شود همه انرژی اعتراضی اش هم خنثی خواهد شد .به این ترتیب دیری نگذشت که طبقه متوسط اسپانیایی به شهروندان درجه دو تبدیل شدند و آلونک نشینی در حاشیه شهرهای بزرگ رونق یافت.
در این سکونتگاههای غیرانسانی گرسنگی،خودکشی، اعتیاد و انواع خلافکاری ها بیداد میکرد اما دولت کناری ایستاده بود و صرفا تماشا میکرد.
همزمان فرانکو تا توانست به حامیان و نوچگانش امتیازات مالی داد و آن ها را چاق و چله کرد.به آن هایی که در حفظ قدرت کمکش میکردند مناصب نان و آبدار میداد و اگر منصب و شغل به اندازه کافی نبود،پول و خانه و زمین میداد.
همیشه شکمهایشان را سیر نگه میداشت تا مبادا به صف دشمنان بپیوندند.میدانست که با سیر و راضی نگهداشتن آنها میتواند وفاداریشان به رژیم را بخرد.
البته حواسش بود به چه کسی بدهد و به هر کس چقدر.اگر احساس میکرد کسی به اندازه کافی خورده و جیبش را زیادی پر کرده به نرمی او را کنار میزد چون احتمالا نوبت فرد دیگری رسیده بود که از آخور رژیمش سهم خود را بگیرد و بخورد.در واقع یکی از اصلیترین وظایف ژنرال فرانکو تصمیم گیری درباره این موضوع بود که چه کسانی باید پولدار شوند و چه کسانی نباید.
این محور نظام نوچهپروری اش بود.این نظامی بود که در یک کشور فاقد احزاب سیاسی بیشترین کارایی را برای هر دیکتاتوری دارد. البته کارکرد مطلوب این سیستم نیازمند پول و امکانات زیادی است که باید دست دیکتاتور باشد تا با توزیع آن بین کارگزاران و نوچگانش بتواند همواره آن ها را در خدمت خویش داشته باشد.
برقراری نظام نوچهپروری به فرانکو اجازه داد که نظامی از محافل و شبکههای شخصی را جایگزین احزاب سیاسی کند؛شبکهها و محافلی که نهایتا سر آنها به شخص خود دیکتاتور ختم میشد.
او موفق شد مجموعهای از سیاستمداران پوشالی بیاصل و نسب و کارگزاران حقیر فرومایه را پرورش دهد که تنها چیزی که برایشان اهمیت داشت حفظ منصب و باقی ماندن بر سر سفره گسترده رانتها و امتیازات انحصاری بود.این نظام نوچهپروری فواید دیگری هم برای فرانکو داشت که بماند برای بعد.
#تاریخ #العاقل_الاشارات
🔺کانال تحلیلی اردم:
🆔 @Erdemaz
🔲 آمریکا در حال مذاکره با ترکیه برای خرید گلوله ۱۵۵ میلیمتری برای اوکراین
⚪️ اردم - ترکیه در راه تبدیل شدن به کشوری است که در ابتدای سال جاری بیشترین گلوله های توپ را به آمریکا فروخته است.گفته شده که بیش از ۱۰۰ هزار گلوله هم اکنون آماده انتقال است.
انتظار می رود خطوط تولید شرکت دفاعی رپکون ترکیه تا سال ۲۰۲۵ حدود ۳۰ درصد از گلوله های توپخانه ۱۵۵ میلی متری ساخت آمریکا را تولید کند.
همچنین ایالات متحده برای اینکه تولید کنندگان خصوصی مهمات در ترکیه بتوانند ظرفیت خود را تا ۳ برابر افزایش دهند تا بخشی از نیاز اوکراین را برآورده کنند به وزارت خزانهداری خود دستور داده تا دسترسی ترکیه به مواد اولیه برای ساخت مواد انفجاری را، تسریع کند
🆔 @Erdemaz
▫️بو دونیادا هر نهیه اؤزونو توخ توتان آدام بود چیخار.
▪️در این دنیا برنده کسی است که خودش را نسبت به همه چیز بیتفاوت نشان دهد.
👤فردریک بکمن
⚠️ترجمه اختصاصی "اردم" میباشد.لطفا با ذکر منبع منتشر کنید.
#درین_سؤزلر #فردریک_بکمن
🆔 @Erdemaz
🌀#دانیشان_رسیم_لر: نمودار تمایلات همایونی خاندان ایرانساز به علم یا ثروت😁
✍️اثر توکا نیستانی
🔻توضیح درباره سس و پهلوی سوم: "سس تپلی" لقب جدید منتظر السطنه (رضا پهلوی) میباشد که مدتیست در فضای مجازی وایرال شده است.
#پهلوی #چاشباش
🆔 @Erdemaz
🎥ویدیوی سمت راست حمله به کنسولگری ترکیه در هانوفر مربوط به دیشب بعد از وحشگیری در بلژیک و حمله به اماکن شهروندان تورک، ویدیوی سمت چپ تیراندازی هوایی اکراد به بهانه نوروز در اورمیه
🔻وقایع اخیر بلژیک نشان داد آنها اگر چندین چندسال هم در ممالک متمدن زندگی کنند خوی وحشگیری خود را از دست نخواهند داد، در اورمیه هم در آرامش کامل اقدام به تیراندازی هوایی و ایجادناامنی میکنند چون میدانند با آنها برخوردی صورت نخواهد گرفت اما با شهروند آذربایجانی برای مطالبه مدنی احیای دریاچه اورمیه، تدریس به زبان مادری و...برخورد میشود.
#تروریسم_کردی
🆔 @Erdemaz
📸 خیابان شهناز تبریز
🗓 اواخر اسفند ۱۴۰۲
👤 عکس: فصیح چیغدان
👈 تصاویر و ویدیوهای خود از مناطق مختلف آذربایجان و تورک ائلی را میتوانید از طریق پل ارتباطی کانال تلگرام یا صفحه اینستاگرام "اردم" برای ما ارسال نمایید.
#یاشاییش
🆔 @Erdemaz
📬 پل ارتباطی:
@Erdem_admin
✳️ حمیده جوانشیر روشنفکر و فعال حقوق زنان (بخش دوم و پایانی)
📝حمیده در این کار چنان مصمم بود که خود شخصاً کودکان خانواده-های فقیر را با کالسکه به مرکز پزشکی می-برد تا درمان و واکسینه شوند.
هم-زمان با اقدامات آموزشی- فرهنگی، و توسعۀ بهداشت عمومی و پزشکیِ مدرن در آذربایجان، با تاسیس کارخانۀ نساجی، حفر چاه و ایجاد قنات، آموزش اصول علمی کشاورزی و تامین تجهیزات لازمه برای کشاورزان و... به توسعۀ اقتصادی منطقه، ایجاد اشتغال و ثروت-آفرینی برای مردم تلاش نمود. این اقدامات در رفع فقر و بهبود وضع معیشت مردم بسیار موثر بودند. خانم جوانشیر و همسرش طی سال-های ۱۹۲۰-۱۹۲۱ به-خاطر اشغال قفقاز توسط کمونیست-ها به تبریز مهاجرت کردند و همراه با نخبگان و روشنفکران تبریز و آذربایجان به نشر مجله ادامه دادند. مدتی بعد به باکو رفتند و تا زمان فوت جلیل در ۱۹۳۲ به چاپ مجلۀ «ملانصرالدین» ادامه دادند. مجله-ای که به سبب مبارزه با جهل و خرافه، حمایت از حقوق زنان، و افزایش سطح آگاهی اجتماعی و سیاسی مردم مهم-ترین نشریۀ طنز سیاسی اجتماعی تاریخ قفقاز و ایران محسوب می-شود؛ و در توسعۀ فکری مردم ایران، وقوع انقلاب مشروطه و دیگر تحولات مهم اجتماعی سیاسی منطقه نقشی اساسی داشت.
آنان خالق شخصیت ملانصرالدین بودند که تا امروز نیز در حافظه مردم خاورمیانه زنده است. مجموعۀ جملات ، داستان-های طنز و کارتون-های زیبایی که حاصل زحمات نویسندگان فرهیختۀ مجله است، تا امروز نیز جذابیت و ظرافت خود را برای مردم حفظ نموده است. در تمام مدت چاپ مجله، حمیده خانم با حمایت تمام-عیار از مجله موجب تداوم چاپ و انتشار آن در کل منطقه شد. او نه-تنها حامی این نشریه بود، بلکه از دیگر نویسندگان و شعرای بزرگ آذربایجانی نیز حمایت می-کرد، در دوره-ای که شاعر شهیر آذربایجان، میرزا علی-اکبر صابر، گرفتار فقر و بیماری بود، با تأمین هزینۀ زندگی و مراقبت کامل از او، موجب بازگشت سلامتی شاعر و تداوم فعالیت فرهنگی این ادیب و روشنفکر بزرگ شد.
حمیده جوانشیر بعد از مرگ همسرش نیز به فعالیت-های اجتماعی و فرهنگی خود ادامه داد و هم-زمان به ترجمۀ آثار همسرش به زبان-های دیگر، و نشر عقاید آن روزنامه-نگار فرهیخته، همت گماشت. او با نوشتن کتاب «ملانصرالدین در تبریز» به ثبت خاطرات خود از روزهای نشر مجله اقدام کرد. این کتاب که در آذربایجان چاپ شد، تحولات فکری جامعۀ آذربایجان و ایرانِ عصر مشروطه را به-شکلی دقیق و زیبا ترسیم نمود. طی سال-های اخیر، این کتابِ ارزشمند از ترکی آذربایجانی به فارسی ترجمه و منتشر شده است. خانم جوانشیر در سال ۱۹۵۵ در ۸۲ سالگی پس از یک عمر خدمت به مردم در آرامش درگذشت و در کمال احترام در گورستان مفاخر باکو به خاک سپرده شد.یادش گرامی.
✍️رسول معینی راد
🔖طرح: #اختصاصی_اردم
#مفاحر_آذربایجان #قادینلار #تاریخ #زنان #جلیل_محمدقلیزاده
🔺کانال تحلیلی اردم:
🆔 @Erdemaz
▫️بیزی اؤلومدن قورتاران بیر زاد اولماسا دا، ان آزی عشق یاشاماقدان نجات وئرهجک.
▪️اما اگر هیچ چیز نتواند ما را از مرگ برهاند لااقل عشق از زندگی نجاتمان خواهد داد.
👤پابلو نرودا
⚠️ترجمه اختصاصی "اردم" میباشد.لطفا با ذکر منبع منتشر کنید.
#درین_سؤزلر #پابلو_نرودا
🆔 @Erdemaz
🎥 گلدی باهار
🔹اثری زیبا از بانوان هنرمند زنگانی
🎙آواز(سس) : خانم صنم لطف اللهی"
🔸حامی مالی: پیمان چلنگری
🔻از این هنرمندان زنگانی(زنجانی) و حامی مالی این اثر به شخصه سپاسگذارم.
#موسیقی #تورکجه #موسیقی_آذربایجانی
🆔 @Erdemaz
✳️ روایت برابری جنسیتی در «تاریخ پنهان ملکههای مغول»
📌بخش دوم و پایانی
📝هنگامیکه زنان دارای قدرت اقتصادی و سیاسی باشند، میتوانند قدرتمند گردند و صدایشان شنیده شود. با تمام پیشرفتها، زنان هنوز با موانع جدی روبهرو اند. با آنکه مشارکت زنان در نیروی کاری افزایش یافته است ولی معاش آنها بهمراتب کمتر از مردان است. میزان زنان در راس امور اجرایی و رهبری دولتها و شرکتهای بزرگ هنوز کمتر از مردان است. مراجعه به تاریخ و بررسی وضعیت زنان در حوزههای فرهنگی و تاریخی منطقه، برای الهام گرفتن و ریشهیابی مسایل اجتماعی و سیاسی ضروری است و این امر در مورد زنان و برابری جنسیتی نیز صدق میکند. برای بررسی عوامل اجتماعی و تاریخی محدود شدن فعالیتهای اقتصادی و اجتماعی زنان، الزامی است که پژوهشگران، اهل قلم، و فعالان حقوق زن به تاریخ کشور و منطقه مراجعه کنند و علل عقبگردهای تاریخ ما را در این حوزه مورد تحقیق و کنکاش قرار دهند.
✍️محمدیونس زاولی
🔖طرح: اردم
#تاریخ #کتاب #چنگیزخان #قادینلار #تاریخ_جهان #زنان #مغول #برابری_جنسیتی
🔺کانال تحلیلی اردم:
🆔 @Erdemaz
▫️شاشدیریجی و عجیب بیر دویغودور، سنی ترگیدیب گئدهنه داها نه گرهگین اولا، نه دویغون.
▪️حس شگفت انگیز و عجیبی ست حس و به کسی که رهایت کرده،دیگر نه نیازی داشته باشی نه احساسی.
👤ویسواوا شیمبورسکا
⚠️ترجمه اختصاصی "اردم" میباشد.لطفا با ذکر منبع منتشر کنید.
#درین_سؤزلر #ویسواوا_شیمبورسکا
🆔 @Erdemaz
⭕️🔳#اینفوگرافی: تجهیزات استفاده شده در عملیات بامداد امروز توسط ائتلاف غرب
📝حکومت شوروی که برای خود ابرقدرت بزرگی بود و هزاران کلاهک هستهای داشت، به خاطر عدم توجه به مسائل اقتصادی در سراشیبی سقوط افتاد. حکومتی که در انبارهای خود هزاران موشک دوربرد داشت، نمیتوانست نیازهای روزمره مردم خودش را تأمین کند!
#اقتصاد #کمونیسم #تاریخ #سوسیالیسم
🆔 @Erdemaz
📸 تصویری از به آتش کشیده شدن المان تراختور در شهر شوط
⚪️ اردم - این المان هفته گذشته در شهر شوط نصب شده بود دیشب توسط افراد ناشناس به آتش کشیده شده است.
طرفداران تیم تراختور آزربایجان پس از مکاتبات چندین ماهه با مسئولین شهری، موفق شده بودند این ماکت را در یکی از میادین شهر شوط نصب کنند.
آنگونه که از اظهارات هواداران تیم تراختور در شهر شوط بر میآید هواداران گروههای تروریستی کردی فعال در غرب آزربایجان این نماد را آتش زدهاند.
#تراختور #تروریسم_کردی
🆔 @Erdemaz
📸 گنبد سلطانیه، استان زنگان
۱۴۰۳/۰۱/۰۶
👤عکس: ؟
👈 تصاویر و ویدیوهای خود از مناطق مختلف آذربایجان و تورک ائلی را میتوانید از طریق پل ارتباطی کانال تلگرام یا صفحه اینستاگرام "اردم" برای ما ارسال نمایید.
#میراث_فرهنگی #عمارت_تاریخی
🆔 @Erdemaz
📬 پل ارتباطی:
@Erdem_admin
🎞 قولچاق فیلمی
➖قولچاق ( عروسک ) فیلمی آنا دیلیمیزده ایکی ایل ممنوعیت دن سورا ستاره باران سینماسیندا اکران اولدی
🔻یوز یوز بیلت آلیین گدین باخیین، حمایت الیین لوطفا.
#سینما #آنادیلی #مدنیت #هنر_هفتم
🆔 @Erdemaz
🎥 خوی شهری، میللی رقص
📍یئر: شاه عباسی کاروانسراسی، قطور یولو
#آزربایجان_رقصی #رقص #رقص_آذربایجانی
🆔 @Erdemaz
📸این عکس مربوط به سال ۱۲۷۷ شمسی مصادف با ۱۳۱۶ قمری در میدان توپخانه اورمیه، محل کنونی بیمارستان عارفیان است. دختران آذربایجانی در حال رقصیدن هستند.
#تاریخی_شکیل #قاجار #عکس_تاریخی #آزربایجان_رقصی #تاریخ #رقص
🆔 @Erdemaz
✳️☸️ یئنیسئی عابیدهلری حاققیندا نُتلار
📝یئنیسئی عابیدهلری، تورک تاریخی اوچون، اولدوقجا اؤنملیدیر. آدی، اورخون عابیدهلری ایله بیرگه گئدن یئنیسئی عابیدهلری حاقدا، چوخ آز دانیشیلیر، آنجاق قدمتی اورخون یازیلاریندان چوخدور. ۱۵۰ ایل اؤنجهیه قدر، بو عابیدهلرین کیمه عائد اولدوغو بللی دئییلدی، آنجاق ایندیسه چوخ بؤیوک بیلگیلره صاحب اولان عالیملر وار و من اونلاردان گؤتوردویوم نُتلاردان بیر نئچهسین تقدیم ائدیرم:
۱۸۸۹- جو ایله قدر، ن. یادرینتسئو طرفیندن نئچه عابیده آشکار اولونور و اویبات داشلاریندا، تورک خاقانلیغینین تاختیندا اوتورموش بیلگه خاقان و اونون قارداشی کؤل تیگینین آدینا اوجالدیلمیش ایکی بؤیوک عابیده تاپیلانا قدر بو یازیلارین کیمه مخصوص اولماسی و الیفبانین ماهیتی حاققیندا چوخ شئی معلوم دئییلدی. تامسن بو حرفلرین بیر سیراسین اوخویور. سونرالار ایسه، و.و.رادلوف و س.ی. مالوو و ه.ن. اورکون طرفیندن بوتون حرفلرین رمزی آچیلمیشدیر.
یئنیسئی عابیدهلری یازان تورک خالقی، قیرقیزلاردیر. بعضی مورخلر، اویغورلارا عائد بیلیرلر. اصلینده، ساییسی داها چوخ اولان بو جور یازیلار و داشلار تانقانو داغلاریندان باشلایان و مغولستان قوزئییندن توت و بایکال گؤلونه آخان اورخون چاییندان تونا چایینا، تورک یاقوتستاندان قوبی صحراسینا قدر گئنیش بیر بؤلگهیه یاییلیر و تورک مدنیتی و سیویلیزاسیاسینا عائد سندلر وار. بو عابیدهلر، کورگان و قایا داشلاریندان یونولان رونیک حرفلی عابیدهلردیر.
یازیلارین سیراسیندا اورخون آلفابئتی اولاراق دا بیلدیییمیز تورکجه «دامغا»لاردان استفاده اولونوبدور. اولدوقجا ساده بیر دیلدن بهره آپاران یئنیسئی عابیدهلری، تورک تاریخی حاققیندا بیر چوخ بیلگیلره صاحبدیر و چوخ مهم سندلره مالک اولان داش یازیلاریدیر.
بو عابیدهلر، گونئی سیبِریده او گونکو آدلاری ایله خاقاس و تووا جمهوریتلری ایچریسیندهکی یوخاری یئنیسئی وادیسینده و بو وادینین ایچیندهکی یئنیسئی چایی و او چایین قوللارینا تؤکولن «تِس، توبا، اُیبات، آباقان، قِمچیق، چاا کؤل، بایین کؤل، اویو، توران و اِلِگِست آخار سولارینین یاخینلاریندا یئر آلان گؤکتورک حرفلری ایله ایشلنمیش عابیدهلردیر.
یئنیسئی بؤلگهسینده تاپیلان عابیدهلر، گؤکتورک بئنگو داشلاریندان اؤنجهیه عاییددیر و ۶۰۰ الی ۷۰۰ ایل میلاددان سونرا یازیلماقلاری دوشونولور. (حدوداً اسلام دینی ایله بو داشلارین قدمتی بیردیر.)
بیر چوخ تاریخچیلر، یئنیسئی عابیدهلرینی، اورخون عابیدهلری ایله قیاس ائدرکن، لیریزم و شعریّتدن باریندیرمادیغینی گؤسترمکدهدیر. آیریجا یازی دیلی ده اورخون عابیدهلرینه گؤره داها آز گلیشمکدهدیر.
یئنیسئی عابیدهلرینین دیکیلمه تاریخلری دقیق صورتده مشخص دئییل. بو دورومدا هم یازیلارین هانسی دؤلته عائد اولدوغو هم ده هانسی یوز ایللر ایچریسینده دائر اولدوغو شبههلیدیر. بعضی تاریخچیلر، یئنیسئی عابیدهلرینین اورخون عابیدهلریندن داها اسکی اولدوغونو دئییرلر. بعضیلری ایسه بو یازیلارین اورخوندان سونرا یازیلدیغین قید ائدیبلر.
یئنیسئی یازیلاری ایله اورخون عابیدهلری آراسیندا معیّن فرقلر وار. بیرینجیسی، یئنیسئی عابیدهلرینین گؤکتورک عابیدهلریندن اسکی اولماسی دوشونولور و بو عابیدهلردهکی یازیلار عادتاً بیر نئچه سؤزدن عبارتدیر. ۵ الی ۱۰ سطیرلیک یازیلاری احتواء ائدن یئنیسئی یازیلاری مزار داشلاری کیمی اوجالدیلمیشدیر. چوخ ساده دیلدن استفاده اولونوب و هئچ بیر آرتیرمالارا یول وئریلمهییب. بو عابیدهلرده یازیلاری یازان آدامین دونیادان دویونجا، دونیانی ترک ائتمهلی اولدوغو، بیر نئچه داشدا گؤزه دَییر. اورخونلا مقایسه ائتدیکده، یئنیسئی دیلی پریمیتیو قالمیشدیر.
✍️شاهین مرادی
#تورکولوژی #الفبای_اورخون #تاریخ #خط_باستانی_ترکان #تامغا #آنادیلی #میراث_فرهنگی
🔺اردم تورک دونیاسینین مدنیت کانالی:
🆔 @Erdemaz
✳️ هویت زدایی از توپونیمهای اصیل ساغالان با اسامی جعلی و فارسیزه در تابلوها
📝تیرماه سال ۱۳۹۵، در ویژه نامه ساغالان (سهلان) ماهنامه ائل بیلیمی چاپ تبریز به توپونیمهای آن روستا پرداخته شده است. در این مطلب ما، به هویت زدایی از توپونیمهای اصیل ساغالان با اسامی جعلی و فارسیزه در تابلوهایی خواهیم پرداخت که در یکی دو دهه اخیر در آن روستا نصب شده اند. با نصب این تابلوهای رسمی، تلاش گشته است، اسامی جدید جعلی و فارسیزه را کم کم بین مردمان رواج داده، اسامی اصیل و بومی کهن ترکی آنجا را به نسیان بسپارند.
برای نشان موضوع به شکل تصویری، برای نمونه، به عکسی از منطقه راه روستایی ساغالان منشعب گشته از جاده تبریز-صوفیان دقت گردد. این منطقه، نام تاریخی و مشهور سینیق دارد که این نام ترکی از تابلوها غائب است. در ساغالان ولی، به راه روستاییشان راه سینیق (سینیق یولو) میگویند و روستا بیشتر در دو طرف همین مسیر توسعه یافته است و مناسبترین نام برای این محله جدید نیز همان سینیق میباشد نه نام دیگر! نام اصلی خود روستای مورد بحث، ساغالان است که بجای آن در تابلو سهلان مشاهده میگردد. همچنین، اثر ثبت ملی شده تپه دوران پیش از تاریخ و اشکانی پیرموسی نیز به امامزاده میرموسی تحریف و تغییر هویت داده شده است! علاوه بر نام روستا و تپه باستانی، توپونیمهای مهم زیر نیز در جهت هویت زدایی از آنها در تابلوها با اسامی دیگری جایگزین یا غائب گشته اند:
۱) میدان قالاقاپیسی، در خیابان اصلی ساغالان واقع بوده، مرکز روستای فعلی محسوب میگردد. مسجد جامع ساغالان نیز در آن میدان احداث گشته است. قابل ذکر است، زمانی که روستا کوچکتر بوده و حصار (قالا) داشته، دربش در این محل بوده است.
۲) میدان سووزولوق، در خیابان اصلی روستا و کنار خط راه آهن تبریز- جلفا که از داخل روستا میگذرد، قرار دارد. نام قدیمی سووزولوق به نام جعلی میدان پروین اعتصامی تغییر داده شده، فارسیزه گشته است.
۳) میدان آشاغی کوچه، مانند قالاقاپیسی و سووزولوق در خیابان اصلی واقع بوده و جزو میادین مهم روستاست. قبرستان روستا در نزدیکی این میدان است. نام آنجا، در تابلو نام میدان کشاورز یافته است.
۴) کول تپه ساغالان، یک محوطه باستانی به شعاع تقریبی ۵۰ متر در آن روستاست. این تپه، براثر انباشته شدن خاكسترهاي فراوان بوجود آمده است و در موقع حفاریها از آن و نزدیکیهایش وسايل سفالي و اسباب ديگر بدست آمده، خانه های ویران گشته پدیدار گشته است. استخوانهاي انساني نيز از تپه و نيز در مكانهاي نزديك آن پيدا شده است. یافته شدن شئی با قدمت قبل از اسلام نیز، از تپه شنیده شده است. در هر حال، روی این تپه مطالعات باستانشناسی انجام نشده، نام آن مکان مهم نیز از تابلوها غائب است.
۵) دربند دورسون آلی (دورسون علی دربندی)، دورسون آلی= دورسون علی، نام یکی از دو کوچه قدیمی روستای ساغالان و به نظر قدیم ترین کوچه آنروستا میباشد که از اسم جد طایفه ایی به همین نام در روستا اخذ شده است. نام دورسون در ترکیه زیاد دیده میشود. مثلا، دورسون فقیه عالم مشهور زمان عثمانی میباشد. دورسون قیلیچ از عاشق های شهر قارص ترکیه بوده است. دورسون علی ارزینجانلی نیز از شاعران و مدیجه سرایان ترکیه است. همچنین، منطقه دورسون خوجا منطقه ای در اطراف کوه ساوالان آذربایجان میباشد و ... دورسون، از مصدر دورماق گرفته شده، هم معنی یاشاسین در ترکی و جاوید در زبان فارسی میباشد. اسم این قدیم ترین دربند روستا نیز به نام جدیدی تغییر یافته است.
۶) کوچه صفرلی ( صفرلی کوچه سی)، با دربند دورسون آلی قدیمی ترین کوچه های ساغالان هستند. نام این کوچه از نام صفربابا جد طایفه صفرلی گرفته شده است. صفربابا، بانی احداث قدیمی ترین مسجد روستا بنام تپه مچیدی هم بوده است. به این کوچه قدیمی به اسم جدیدی داده شده است.
۷) دربند ماللا ملیک (موللا ملک)، غالبا ماللا دربندی صدا میشود و در تابلوها به نام دیگری تغییر یافته است. در صورتیکه، ماللا ملیک جد طایفه مشهور ماللالی بوده، از افراد سرشناس گذشته ساغالان و جزوی از تاریخچه ساغالان میباشد و اسمش شایسته ماندگاری است.
۸) دربند رحیملی (رحیملی دربندی)، از خیابان اصلی روستا منشعب میگردد و رحیم جد طایفه رحیملی در این دربند زندگی میکرده، ساکنان آنجا نیز اغلب رحیملی ها بوده اند. این نام قدیمی به اسم جدید دیگر تغییر نام داده شده است.
۹) دربند ستارلی (ستارلی دربندی)، از کوچه صفرلی منشعب میگردد و ستار جد طایفه ستارلی در این دربند زندگی میکرده، ساکنان آنجا نیز اغلب ستارلی ها بوده اند. این نام قدیمی به نام جدید دیگر تغییر نام داده شده است.
✍️قدرت ابوالحسنی سهلان
🆔 @Erdemaz
🔲 دولت آذربایجان اعلام کرد که دوباره بیشترین هزینه را برای بخش نظامی خواهد کرد
⚪️ اردم - در گزارش سال گذشته هیئت وزیران، وظایف و چالش های اصلی دولت در سال ۲۰۲۴ میلادی و سال های آتی اعلام شد. در این اطلاعیه آمده است که بیشترین هزینه ها در بودجه دولتی در سال های آینده به بخش نظامی اختصاص خواهد یافت. این بدان معناست که اگرچه مقامات دولتی می گویند که مناقشه قره باغ پشت سر ما مانده است، اما بیشترین هزینه از بودجه آذربایجان در سال های آینده صرف بخش نظامی خواهد شد.
۶.۴ میلیارد منات از بودجه جاری کشور در راستای دفاع و امنیت ملی تخصیص یافته است. برای مقایسه این مبلغ بیشتر از مجموع هزینه های اختصاص یافته از بودجه برای آموزش و پرورش و بهداشت است.
🆔 @Erdemaz
▫️بعضن دییلجَک لاپ جیسارتلی سوز بودور کی :
من داها بو ایشی اوزومه گوره (ائده) بیلمَرَم.
▪️گاهی اوقات حرف شجاعانه ای که باید گفت این است: دیگر نمیتوانم این کار را با خودم بکنم.
👤سوزان دیوید
⚠️ترجمه اختصاصی "اردم" میباشد.لطفا با ذکر منبع منتشر کنید.
#درین_سؤزلر #سوزان_دیوید
🆔 @Erdemaz
✳️ حمیده جوانشیر روشنفکر و فعال حقوق زنان (بخش اول)
📝حمیده جوانشیر به-سال ۱۸۷۳ میلادی در خانواده-ای روشنفکر در شهر آغجابدیع آذربایجان متولد شد. پدرش احمدبیک، که نویسنده و از نسل آخرین خان حاکمان مسلمان قره-باغ بود، به-خاطر روحیات آزادی-خواهانه و شخصیت فرهیخته-ای که داشت، علی-رغم فضای پر از تعصب و زن-ستیز حاکم در جامعۀ سنتی، برای دخترش معلم گرفت؛ و این دختر باهوش و مستعد در همان سال-های اولیۀ زندگی به دو زبان مهم منطقه، یعنی روسی و فرانسوی، مسلط شد. شانزده سال داشت که به عقد یک سرهنگ آذربایجانی درآمد. حاصل ازدواجشان دو فرزند بود. آنان پس از چند سال به قارص سفر کردند؛ در حالی-که حمیده دو زبان دیگرِ خارجی، یعنی آلمانی و لهستانی را نیز به-خوبی آموخته بود و قصد داشت برای تحصیل پزشکی به مسکو سفر کند. اما بر اثر مرگ همسر، مسئولیت زندگی و تربیت فرزندان به دوش او افتاد. دو سال بعد، پدر نیز فوت کرد و سرپرستی خانواده، تربیت فرزندان و ادارۀ املاک پدری بر دوش این زن جوان افتاد. چنین شد که از ادامۀ تحصیل در رشتۀ پزشکی بازماند.
حمیده طبق وصیت پدر نسخۀ خطیِ کتاب وی را، که در مورد آخرین خانات مسلمان قره-باغ بود، با خود به گرجستان برد تا آن اثر را در چاپخانۀ تفلیس چاپ کند. حین این سفر بود که با نویسنده و روزنامه-نگار فرهیختۀ آذربایجان «جلیل محمد قلی-زاده» آشنا شد. عشقی عمیق توأم با تفاهم بین این دو انسانِ تحصیل-کرده و اهل مطالعه ایجاد شد. جلیل روزنامه-نگاری نخبه اما فقیر بود، و حمیده هم یک خان-زادۀ ثروتمند و تحصیل-کرده، که تجارت پنبه و دارایی پدر را به-شکلی شایسته اداره می-کرد. خاندان جوانشیر با وصلت دختر نجیب-زاده و ثروتمند خود با روزنامه-نگاری مبارز و بی-بضاعت موافق نبودند. اما او با وجود این مخالفت-ها با جلیل ازدواج کرد و تدریجاً به-خاطر عشقی که به جلیل و فعالیت-های ادبی و مطبوعاتی-اش داشت، تبدیل به بزرگ-ترین مشوق و حامی مادی-معنوی جلیل و همکارانش شد؛ تا چاپ و نشر مجلۀ تاریخ-ساز «ملانصرالدین» با موفقیت تداوم یابد.
آنان از سال ۱۹۰۶ تا ۱۹۱۷ مجله را به مدت یازده سال در تفلیس، و مدتی نیز در تبریز و باکو (جمعا به مدت ۲۵ سال) به زبان ترکی آذربایجانی منتشر نمودند. نشر این مجله با حضور جلیل و دیگر فرهیختگانی چون «میرزا علی-اکبر صابر» علاوه بر آذربایجان و قفقاز، در ایران و خاورمیانه نیز موجب افزایش آگاهی عمومی و توسعۀ فکری مردم شده، تاثیر بسیاری بر روشنفکران عصر گذاشت. به حدی که نشریۀ «صور اسرافیل» در دورۀ مشروطه در ایران به تقلید از مجلۀ ملانصرالدین منتشر شد. انتشار ملانصرالدین در افزایش روحیۀ آزادی-خواهی و عدالت-طلبی مردم ایران نقشی بارز داشت و یکی از عوامل اصلیِ وقوع انقلاب مشروطه در ایران بود.
خانم جوانشیر علاوه بر حمایت از فعالیت-های فرهنگی و روشنگرانۀ نخبگان آذربایجان، در دیگر امور اجتماعی نیز بسیار فعال بود. او در جریان قحطی بزرگ ۱۹۰۷ منطقۀ قره-باغ، با توزیع گندم و نان و... بین مردم از مرگ حتمی هزاران انسان جلوگیری کرد. در جریان حملۀ بیگانگان به قره-باغ نیز تلاش نمود از کشتار مردم مسلمان قره-باغ به-دست نیروهای ارمنی و روس ممانعت نماید. طی سال-های بعد نیز همواره مردم قره-باغ از دست متجاوزان ارمنی به خانۀ او پناه می-بردند و او با اقتدار و سیاست به محافظت از آنان می-پرداخت. خانم جوانشیر که از بی-سوادی و محرومیت تحصیلی زنان جامعۀ مردسالار و خرافیِ آن عصر بسیار ناخشنود بود، اولین مدرسۀ تحصیلات تکمیلی دخترانه را در سال ۱۹۰۸ ایجاد، و در ردای موسس و معلم مدرسه با کمک دیگر زنان تحصیلکردۀ آذربایجان مسئولیت آموزش و تحصیل دختران را به عهده گرفت. اقدامات او نقشی اساسی در مبارزه با جامعۀ مردسالار و متحجر آن عصر داشت، و به رشد علمی و فرهنگی زنان آذربایجان مساعدت بسیار نمود.
اقدامات خانم جوانشیر و کارزار دائمی جلیل و یارانش در نشریۀ ملانصرالدین، در دفاع از حقوق زنان، نتیجه داد و موجب شد دولت آذربایجان در سال ۱۹۱۹ تقریبا هم-زمان با دولت بریتانیا حق رأی زنان را به رسمیت بشناسد؛ اقدامی مهم که در کل قفقاز و خاورمیانه بی-همتا بود. دو سال بعد از تاسیس مدرسه، حمیده به ایجاد «جمعیت خیریه زنان مسلمان قفقاز» اقدام کرد تا به خانواده-ها و کودکان فقیر و بیمار یاری کند و روش-های مدرن پزشکی را در جامعه ترویج نماید. در دوره شیوع طاعون ، آبله و... با صرف ثروت شخصی خود اقدام به جذب پزشک و خرید واکسن و دارو نمود تا از تسری بیماری، مرگ یا نقص عضو کودکان ممانعت نماید.
🆔 @Erdemaz
❇️ اورخون (تامغا) الفباسی و شکیللنمیش یومورتالار
📝بوگون دونیا اوزره یوزلرجه الفبا اولسادا چوخ قوللانیلان الفبالارین ساییسی ایکی ال بارماغی قدر اولمایاجاق. بو اوزدن هر بیر دیلی هر هانسی بیر الفبایا اویغون اولماسینا دایاناراق او دیلی همن الفبادا یازماق اولار.
بوگون آزربایجان تورکجهسینی بوتایدا عربجهیله لاتین الفباسینا اویغونلاشدیراراق یازیلماقدادیر آنجاق چوخ تاسوفله دیل و خط یا الفبانین فرقینی بیلمهینلر، تورکجهنین اؤز خطی یوخ دییه بیزیم دیلی آششاغلامایا باشلاییرلار، حال بوکی همن شخصلرین یازدیقلاری الفبا عرب الفباسینا نئچه نقطه آرتیراراق اؤز آدلارینا کئچیشدیریب «الفبای فارسی» آدییلا تانیتدیریرلار.
تاریخ بویو چوخلو خطلر یارانیب و آرادان گئدیب و یا گونجلشدیرهرک ایشلنمکدهدیر.
کئچمیشه دایانیرساق میخی خطین یارادیجیلاری سومرلر اولدوغونو بیلهرک پروتورک دئییب بینالنهرین بؤلگهسینه یاشادیقلاریندان دولایی «تاریخ سومرلردن باشلانیر بیر اینگیلزجه کیتاب،History begins at sumer» بونو ایثبات ائتمکدهدیر (رازلیق داشی اورارتویی میخی خطله یازیلیب).
آزربایجان بؤلگهسینین تاریخینی اوخودوغوموزدا چئشیتلی خطلرله راستلاشیریق و اونلارین بیریده تامغا (اورخون) الفباسیدیر. شکیللنمیش الفبانی ائولریمیزده اولان ال فرشلرینده بئله گؤره بیلیریک. داش اوستونده جیزیخلانان همن الفبانی چوخلو یئرلرده تاپیلیب و تاسوفله آرادان گئتمکدهدیر.
بونا دایاناراق سایغیلی هنرمند یولداشلاریمیز فاطمه داداشزاده و معصومه علیزاده همن خطلرین وارلیغینی گؤسترمک آدینا، کئچمیش تاریخیمیز اونودولماسین دییه بایرام گونلرینه گؤره یومورتالاری بزهییب و شهرین چوخ گزیلن شاهگؤلونده یئرلشدیرمیشدیلر، آنجاق ایرنج و فاشیست فارس و ایرانشهری دوشونجهسینه دایانان بیر سیرا آبتال اینسانلار بو گرچهیی گیزلتسینلر دییه نئچه قورخاق و پول قوللوقچوسو اولان اوستانی مسئوللارین الیله بزهنمیش یومورتالاری شهردن گؤتوروب و باشقا بیر یومورتالاری یئرلشدیرمیشلر. دئمک بو ایشله بیزیم وارلیغیمیزی و تاریخیمیزی یوخ ائده بیلیبلر، حال بوکی بیزیم گوجوموز تاریخلرده یازیلیب و بیزی تاریخدن سیلسهلر تاریخ بوشا چیخار و اونا کیمسهنین گوجو چاتماز. سیزین گوجونوز و وارلیغینیز ائله همن یومورتالار قدردیر و اونونلا دارماداغین اولوب جانیزا قورخو دوشوب.
بیزی گؤرمزدن گلنلر ایندی تاریخده ایزلری یوخ
بیزی آششاغلایانلارین یئری توپراق آلتیندادیر
بیزده بیر سؤز وار «نه موتلو تورکوم دییهنه»
✍️ یعقوب رمضانی
#الفبای_اورخون #شوونیسم_فارس #تاریخ #خط_باستانی_ترکان #تامغا #آنادیلی #میراث_فرهنگی
🔺اردم تورک دونیاسینین مدنیت کانالی:
🆔 @Erdemaz
🔰 نگاهی به اسامی جغرافیایی تاریخی و واقعی در آذربایجان و تورک ائلی (قسمت ۱۰۴)
📝 اسم شهر و بخش قارا موساللی (قره موسیلو) در بوکان(بئیکند یا بی کندی) در استان آذربایجان غربی در راستای تغییر اسامی جغرافیایی آذربایجان به نامی جعلی سیمینه تغییر داده شده است.
👈 شما هم میتوانید اسامی جغرافیای تغییر یافته در زادگاه یا مناطق تحت سکونت خود از طریق پل ارتباطی کانال برای ما ارسال نمایید.
#آذربایجان_یئر_آدلاری #استان_جعلی_کردستان #شوونیسم_فارس #تورکجه
#تاریخ #آزربایجان_یئر_آدلاری #استعمار
🆔 @Erdemaz
📬 پل ارتباطی:
@Erdem_admin