Telegram-канал anjoman_elmi_eqtesad - انجمن علمی اقتصادپژوهان: Unsorted

انجمن علمی اقتصادپژوهان

31 January 2025 14:35

⚜️ کتاب خوانی در انجمن علمی اقتصاد

دولت در تاریخ اندیشه غرب

فصل سوم؛ منتسكيو

قوانین مربوط به ماهیت نظام اشراف سالاری

در نظام اشراف سالاری قدرت حاکم به دست اشخاص معدودی است؛ آنها هستند که قانون وضع می‌کنند و به اجرا می‌گذارند. بقیه مردم در برابر آنها، دست بالا مانند نظام پادشاهی، رعایایی در برابر پادشاه‌اند.
بهترین نظام اشراف سالاری، نظامی است که آن بخش از مردم که هیچ سهمی از قدرت ندارند آنقدر حقیر و فقیراند که بخش حاکم هیچ نفعی از سرکوب کردن آنها نمی‌برد. بدینسان هنگامی که آنتی پاتر دستور داد هر کس دو هزار در هم نداشته باشد حق رأی دادن نخواهد داشت بهترین نظام اشراف سالاری ممکن را به وجود آورد؛ زیرا این سهم مالیاتی برای داشتن حق رأی به اندازه‌ای ناچیز بود که شمار اندکی از اشخاص را محروم از حق رأی می‌کرد و هیچ یک از کسانی که حیثیتی در شهر داشتند مشمول آن نمی‌شدند.

خانواده‌های اشرافی باید تا آنجا که امکان دارد مردمی باشند. هر چه یک نظام اشراف سالار به دموکراسی (مردم سالاری) نزدیکتر شود کاملتر خواهد بود و هر چه به پادشاهی نزدیکتر شود ناقص‌تر.
ناقص‌ترین نظامها آن است که مردم فرمانبردار، در بردگی مدنی آنانی باشند که فرمان می‌دهند، مانند نظام اشراف سالار لهستان که روستائیان در آن نظام، بردگان نجیب زادگان‌اند.

فصل چهارم: قوانین در رابطه با ماهیت حکومت پادشاهی

قدرتهای تابع و وابسته واسط، ماهیت حکومت پادشاهی یعنی حکومتی را تشکیل می‌دهند که در آن یک نفر به تنهایی طبق قوانین اساسی حکومت می‌کند. گفتم قدرتهای واسط تابع و وابسته: در واقع درنظام پادشاهی، شهریار منشاء همه قدرتهای سیاسی و مدنی است. این قوانین اساسی مستلزم وجود راه‌های ارتباطی واسط‌اند که قدرت در آنها جریان یابد؛ زیرا اگر جز اراده بی‌واسطه و هوسناک یک نفر به تنهایی در دولت وجود نداشته باشد هیچ چیز نمی‌تواند پایدار بماند و در نتیجه هیچ قانون اساسی‌ای وجود نخواهد داشت.
طبیعی ترین قدرت واسط تابع، قدرت نجیب زادگان است. این قدرت به شکلی جزء ماهیت نظام پادشاهی است که شعار اساسی‌اش این است اگر پادشاهی نباشد نجیب زاده‌ای نیست؛ اگر نجیب زاده‌ای نباشد پادشاهی نیست بلکه مستبدی خواهد بود.
در نظام پادشاهی وجود رده‌های واسط کافی نیست وجود گنجینه قوانین نیز ضرورت دارد. این گنجینه جز نزد هیئتی سیاسی نمی‌تواند باشد که قوانین را پس از تدوین و تصویب اعلام می‌کنند و هرگاه قوانین به فراموشی سپرده شدند یادآور آنها می‌شوند. بی‌خبری طبیعی نجیب زادگان، بی‌توجهی آنان خوار شمردن حکومت مدنی از جانب آنها، وجود هیئتی را ایجاب می‌کند که پیوسته قوانین را از زیر خاک بیرون آورند. شورای پادشاهی گنجینه مناسبی نیست، به اقتضای ماهیتش گنجینه اراده شخص شهریار است که اجرا می‌شود نه گنجینه قوانین اساسی افزون بر این شورای پادشاه پیوسته تغییر می‌کند، هرگز همیشگی نیست، نمی‌تواند متعدد باشد مردم چندان اعتمادی به آن ندارند؛ بنابراین در وضعی نیست که به هنگام دشواریها آنان را روشن کند و به فرمانبرداری و ادارد.
در دولتهای استبدادی که هیچ قانون اساسی‌ای وجود نداردگنجینه قوانینی هم وجود نخواهد داشت. از این رو در این کشورها وجود معمولاً مذهب، قدرت بسیار دارد و بدین سبب همان است که و گنجینه و تداوم در کار را موجب می‌شود؛ و اگر مذهب چنین نکند عادات و رسوم به جای قوانین در آنجا ارج نهاده خواهند شد.

فصل پنجم: قوانین مربوط به ماهیت دولت استبدادی
از ماهیت قدرت استبدادی چنین بر می‌آید که انسان منفردی مجری قدرت است و به تنهایی این کار را انجام می‌دهد. انسانی که حواس پنجگانه‌اش پیوسته به او می‌گویند که همه چیز اوست و دیگران هیچ‌اند، طبعا تن پرور و بی‌خبر و شهوت پرست خواهد شد. بدین سبب به کارها نخواهد پرداخت، لیکن آنها را به بسیاری کسان خواهد سپرد که بین آنان ستیزه در خواهد گرفت؛ آنها برای این که نخستین برده باشند. دسیسه خواهند چید؛ شهریار ناگزیر خواهد شد که خود اداره امور را به دست گیرد. بنابراین آسانتر خواهد بود که آن را به وزیری واگذارد، که در نگاه نخست قدرتی همتراز شاه خواهد داشت به کار گماردن وزیر در چنین دولتی، یک قانون اساسی است.

#جمعه‌ها_با_کتاب‌خوانی
#انجمن_علمی_اقتصاد

🆔 Telegram
🆔 Instagram