Telegram-канал ktyab - کتابخانهٔ خرد و اندیشه: Unsorted

کتابخانهٔ خرد و اندیشه

15 April 2025 21:10

چالش‌های خداناباوری

گراهام آپی

📚 @ktyab

کتابخانهٔ خرد و اندیشه

15 April 2025 11:22

🔷 ملیت: داستانی که باورش کردیم
📌 ملیت چیست؟ یک برچسب روی پاسپورت؟ یک پرچم؟ یا چیزی عمیق‌تر، شبیه به یک افسون جمعی؟

✳️ تصور کن ملیت، نه یک واقعیت، بلکه یک «آیین» باشد؛ نمایشی تکرارشونده که توسط حافظه، افسانه و بدن اجرا می‌شود. چیزی که طبیعی و ذاتی به نظر می‌رسد، اما در واقع مهندسی‌شده و ساختگی است. ملیت، پاسخ دولت‌ها به دو سوال بنیادین است:
«مردم من چه کسانی‌اند؟»
و شاید مهم‌تر: «چه کسانی نیستند؟»

🧩 از قبیله تا ملت: ریشه‌های باستانی حس تعلق
پیش از اختراع ملت‌ها، انسان‌ها با قبیله، رودخانه و آسمان خود شناخته می‌شدند. اما بذرهای نخستین «ملیت» خیلی زود کاشته شدند:

▪️ خدایان شهری در بین‌النهرین، وفاداری را به قلمرو خاصی محدود کردند.
▪️ در مصر باستان، فرعون هم خدا بود و هم پادشاه – پیوندی مقدس بین سرزمین و هویت.
▪️ در روم، مفهوم civitas شهروند را از «بربر» جدا می‌کرد.

این‌ها ملت نبودند، اما نشانه‌هایی از آنچه بعدها «ملیت» نام گرفت، در خود داشتند: هویت‌هایی متکی به اسطوره، سرزمین و قدرت.

📜 ملیت چگونه ساخته شد؟
📌 ملیت، برخلاف تصور رایج، پدیده‌ای مدرن است. تا پیش از قرن هفدهم، چنین مفهومی وجود نداشت.

🗓 نقاط عطف تاریخی:
▪️ 1648 - پیمان وستفالی: قدرت الهی پادشاهان جای خود را به دولت-ملت‌های مستقل داد.

▪️ قرن ۱۸ و ۱۹: ملی‌گرایی به کوره‌ای برای ریخته‌گری هویت جمعی تبدیل شد:
- مطبوعات، زبان‌ها را استاندارد کردند.
- مدارس، تاریخ ملی را به منزله متون مقدس آموختند.
- خدمت سربازی، مرگ برای پرچم را به اوج وفاداری بدل کرد.

▪️ پس از جنگ جهانی دوم: ملیت به یک سپر قانونی تبدیل شد؛ تابعیت یک حق انسانی شد و در عین حال، بی‌تابعیتی به نوعی تبعید از شناسایی بدل گشت.

📌 ملیت از یک احساس، به یک وضعیت حقوقی، یک کلید، و گاهی یک قفس تبدیل شد.

👁 پشت‌پرده‌ی قدرت: ملیت چگونه کنترل می‌کند؟
ملیت فقط در مورد تعلق نیست، بلکه درباره‌ی «کنترل» است.

🔹 گذرنامه‌ها از اسناد تجاری به ابزارهای بیومتریک نظارت و کنترل بدل شدند.
🔹 امپراتوری‌های استعماری، ملیت را برای «تفرقه بینداز و حکومت کن» به کار بردند (مثلاً هند تحت استعمار بریتانیا).
🔹 بی‌تابعیتی، فقدان هویت نیست؛ بلکه طرد شدن از سامانه‌ی شناسایی است.

ملیت داستانی است درباره‌ی «ما» که تنها با گفتن «آن‌ها ما نیستند» معنا پیدا می‌کند.

🧠 ملیت و مغز ما: چرا آن را «احساس» می‌کنیم؟

انسان‌ها برای قبیله و نماد طراحی شده‌اند. ملیت از همین مدارهای عصبی سوءاستفاده می‌کند:
▪️ مراسم ملی، هورمون اکسی‌توسین را جاری می‌کنند.
▪️ پرچم‌ها، میان‌برهای عصبی برای عشق به گروه خودی و ترس از دیگری هستند.
▪️در جوامعی که هویت‌های فردی نابود می‌شوند، خانواده و فرد به نابودی کشیده می‌شوند. هویت ملی به کمک می‌آید و به افراد حس کرامت و تعلق می‌دهد.

🌀 مثال: در کره شمالی با وجود فقر شدید، سیستم حاکم به شدت بر «افتخار ملی» و «برتری ملت» تأکید می‌کنه، تا مردم احساس کنند به چیزی بزرگ‌تر از مشکلات روزمره‌شون تعلق دارن.

💢 یعنی این معنا و مفهوم می‌تواند به ابزاری برای پوپولیسم، فاشیسم برای حکومت‌ها بدل شود.

🌐 عصر پساملّی؟

ما در عصر شکسته‌شدن مرزها زندگی می‌کنیم:
▪️ مهاجران دیجیتال با «پاسپورت ابری» زندگی می‌کنند. (زندگی مجازی)
▪️ پناهندگان اقلیمی، بین خشکی و بی‌تابعیتی گرفتار شده‌اند. (مهاجرت گسترده)
▪️ شهروندی مبتنی بر بلاک‌چین و جوامع DAO در حال ظهورند.

💢 آیا ملیت خواهد مرد؟ یا به چیزی نوظهور تبدیل خواهد شد؟ یک کد؟ یک قرارداد؟ یا شاید یک آیین دیجیتال؟
> «ملیت، یک افسانه است که مثل واقعیت می‌کشد.»
> «لباسی دوخته‌شده از اسطوره، خون و کاغذبازی.»
> «داستانی که اگر از آن بیدار شوی، مجازاتت می‌کنند.»

🔰 ملیت، نه یک حقیقت کشف‌شده، بلکه هویتی ساختگی است؛
نه یک پاسخ فردی، بلکه پاسخی تحمیل‌شده توسط سیستم‌ها، تکرارها و نمادها.

📚 #ملیت #هویت #سیاست #تاریخ_اندیشه #نظام_اجتماعی
📚 @ktyab