296
This channel has been founded with the purpose of conducting a scholarly examination of the Ottoman Empire's history, grounded in authoritative sources and academic scholarship.
🎶 آهنگ زیبای نغمۀ گوندول از سلطان عبدالعزیز اول عثمانی
🎻 شماری از پادشاهان عثمانی علاوه‌بر سیاست، در حوزۀ موسیقی نیز تبحر داشتند؛ علاقه‌ای که با آهنگ‌سازی بروز یافته است. از میان این پادشاهان، مشهورترین آن‌ها سلطان عبدالعزیز اول بوده است که اینک یکی از آثار معروف او را می‌شنوید. نغمۀ گوندول یکی از مشهورترین آثار سلطان عبدالعزیز است.
📜 @HunkarName | تاریخ عثمانی
● روابط ایران و عثمانی در قبل از ظهور صفویه
• عبدالحسین نوایی
روابط ایران با عثمانی در روزگار پیش از صفویه، مبتنی بر احترام متقابل بود، زیرا هر دو دولت مسائل مشترک فراوان داشتند. مردم این دو کشور به یک خدا و یک پیامبر و یک کتاب آسمانی معتقد بودند و سالیان دراز در مجاورت یکدیگر در آرامش به سر برده بودند و بازرگانان هر دو کشور، به سرزمین همسایۀ خود رفت‌وآمد داشتند و برای تجارت با سرزمین‌های دور نیز از خاک یکدیگر می‌گذشتند. از آن گذشته فرهنگ و ادب و شعر و هنر ایران در سراسر آناتولی و دیگر متصرفات دولت عثمانی ساری و جاری بود. ترکان عثمانی زبان فارسی را گرامی می‌داشتند و دانشمندان ایرانی را حرمت می‌نهادند و به ادب و فرهنگ ایران به چشم عزت و حشمت می‌نگریستند. به همین جهات، حتی وقتی اوزون‌حسن آق‌قویونلو با هدف تصرف ترابوزان با سلطان عثمانی درافتاد و بالمآل شکست خورد، باز هم سلطان محمد دوم (فاتح قسطنطنیه) به تعقیب دشمن شکست‌خورده نرفت و به مرزهای ایران پای نگذاشت و شیرازۀ دولت آق‌قویونلو را نگسست. پس از درگذشت اوزون‌حسن، باز روابط طرفین به همان صورت حُسن همجواری برگشت.
● همچنین بخوانید:
• تأثیر ظهور دولت صفویان بر قدرت عثمانیان
• ماهیت تهاجمی رسمیت تشیع توسط صفویان
• خشنودی اروپاییان از دشمنی صفویان با عثمانیان
• عدم ضرورت تلازم تشیع صفویان با استقلال ایران
● نقش ابراهیم شیخ شاه شروانی در مناسبات شاه اسماعیل صفوی و سلطان سلیم عثمانی (با تکیه بر مجموعۀ منشآت‌السلاطین)
• مقالۀ مشترک علی سالاری شادی و محسن مؤمنی و سینا حسین‌پور اصل
پس از جنگ چالدران، اسماعیل و قزلباشان که از یورش دوبارۀ عثمانیان در هراس بودند، به مکاتبۀ ناموفق برای صلح با سلیم پرداختند. در همین مقطع برخی حکام محلی از روابط نزدیک خود با سلطان عثمانی استفاده کردند. حاکم سنی‌مذهب و مستقل شروان یعنی ابراهیم شیخ شاه نیز برای حفظ منافع خویش و ایجاد تعادل در منطقه نقش واسطه را بین طرفین ایفا کرد. در حقیقت، ملاطفت ناگهانی صفویان با حکام محلی را باید ناشی از همین وضعیت و ترس از حملۀ مجدد سلیم دانست. آنچه منابع صفوی دربارۀ ارسال افرادی برای رفع شبهات شیخ‌شاه در باب تشیع نوشته‌اند، در واقع پیگیری راهی تازه برای جلوگیری از خطر قریب‌الوقوع حملۀ مجدد سلطان عثمانی بوده است. شروان‌شاه توانست در موقعیتی مناسب سلیم را برای مدتی از حمله منصرف سازد؛ امری که منجر به استقبال صفویان از شروان‌شاه و حتی عقد دو ازدواج سیاسی شد، ولی منابع صفوی دربارۀ زمینۀ گرمی این مناسبات ساکت هستند.
🔰 @SafavidStudies | مطالعات صفویه
🚩 دولت عثمانی و خلافت اسلامی
👤 خلیل اینالچیک
این مفهوم خلافت بی‌تردید جدای از مفهوم رایج آن در عهد عباسیان است، چراکه سلطان عثمانی از قبیلهٔ قریش نبود. در زمان سلطنت سلیمان بزرگ این سؤال مطرح شد که آیا استفادۀ سلاطین عثمانی از القابی همچون امام و خلیفه، آن هم در حالی که از تبار قریش نیستند، قانونی است؟ بر اساس نظر لطفی‌پاشا، «سلیمان به‌عنوان حاکم واقعی سرزمین‌های اسلامی از مرزهای هابسبورگ گرفته تا یمن، امام عصر است که خود صیانت از دین و سرزمین‌های مسلمین را بر عهده دارد... او بی‌تردید امام عصر و زمان است و مدافع حقیقی شریعت، اطاعت از او واجب است.» خلافت بزرگ و امامت عظمی همچنان که عثمانی‌ها مطرح می‌کردند، مفهومی جدید و برآمده از اوضاع تاریخی بود. سلاطین عثمانی موقعیت بالفعل خود را به‌عنوان مقتدرترین حکام و مدافع اسلام تلقی می‌کردند و آن را نتیجۀ مشیت الهی می‌دانستند. این تصور در واقع گسترش تفکر خلافت بود که در جهان اسلام قرن هشتم هجری / چهاردهم میلادی رواج داشت؛ پدیده‌ای که زاییدۀ تحولات جدید تاریخی بود. بدین‌ترتیب هر حاکم مسلمانی که حکومت بالفعل را در اختیار داشت و به اجرای شریعت می‌پرداخت، خودْ خلیفه به حساب می‌آمد.
📌 نسخۀ مطابق اصل مثنوی مولانا در قونیه آماده شد. / خبرگزاری آناتولی
مدیر فرهنگ و گردشگری استان قونیه اعلام کرد که در هفتصد و پنجاهمین سالگرد درگذشت مولانا، نسخۀ مشابه اصل مثنوی را آماده کرده‌اند. این مثنوی که پنج سال پس از مرگ مولانا تهیه شده و اصل آن در موزۀ مولانا محفوظ است، به مرور زمان فرسوده شده و به همین دلیل یک نسخۀ مشابه اصل آن را آماده کردیم. وی با بیان اینکه فعالیت‌های تهیۀ نسخۀ مشابه اصل را دو سال و نیم پیش آغاز کردند، اظهار داشت: مثنوی موجود در موزۀ مولانا، قدیمی‌ترین نسخه در جهان است. ما در تهیۀ نسخۀ جدید در وزن، جنس کاغذ و جلد تمام موارد را رعایت کردیم.
📚 @ShahdeParsi
📕 دیوان اشعار سلطان سلیم شاه عثمانی
✍🏻 تصحیح عبدالحسین اسماعیل‌نسب
🔶 درّ شهوار/ تصحیح فوق کامل‌ترین و بهترین طبع موجود از سروده‌های خداوندگار پارسی‌سرای عثمانیْ سلطان سلیم شاه است (تهران، دانشگاه آزاد اسلامی، ۱۳۸۶). چاپی که بِنِدِک پِری در سال ۲۰۲۱ میلادی از این دیوان ارائه کرد، فاقد اعتبار علمی و ادبی است و هیچ‌گونه فایدۀ تحقیقی ندارد (دراین‌باره بخوانید).
مَه و خورشید نشاید که بوَد افسرِ ما
تاجِ فتح است ز سلطانِ ظفر بر سرِ ما
گر یکی برق زنَد جمله جهان می‌گیرد
هست چون شعلۀ خورشید سرِ خنجرِ ما
سایۀ عدل و حمایت فکنیمش بر سر
هرکه چون مِهر نهَد روی به خاکِ دَرِ ما
نیست غم روی زمین لشکر خصم ار گیرد
همّت عالی عشقست چو سرلشکرِ ما
ما به‌خود پا ننهادیم در این ره هرگز
همه‌جا مرشدِ توفیق بود رهبر ما
غیرت عشق سلیمی که ز خود ما را برد
کس چه داند که چه سوداست از او در سر ما
🔶 t.me/DorreShahvar
امثال حکیم نظامی گنجوی
به زبان‌های فارسی و ترکی با کیفیت بالا (چاپ باکو).
/channel/ShahdeParsi
💢تحولات شرق آناتولی در دو سال پس از نبرد چالدران
نخستین دغدغهٔ سلطان سلیم شاه اول (۱۵۲۰-۱۵۱۲م)، پس از تثبیت حکومتش، شکست و نابودی صفویان و پیروان آنان در قلمرو عثمانی بود. کارزار او با بررسی و بازرسی مناطقی آغاز شد که شاه‌قلی و سایر شورشیان قزلباش در آن‌ها پیروانی گرد خود جمع کرده بودند و سپس با اعدام سرکردگان و برکناری مالکان زمین‌هایی که دست به خیانت زده بودند، ادامه یافت. سلیم برای حمله به شاه اسماعیل آماده شد. دلایل فوری این اقدام، حملهٔ صفویان به توقات در سال ۱۵۱۲، حمایت شاه اسماعیل از شاهزاده احمد در جنگ داخلی عثمانیان، و پناه دادن به پسر او، شاهزاده مراد، پس از شکست احمد بود.
سلیم همچنین، در حرکتی که آشکارا ادعای جدید عثمانیان به‌عنوان مدافعان اسلام (اهل سنت و جماعت) را نشان می‌داد، فتوایی دریافت کرد که در آن اسماعیل و پیروانش مرتد اعلام شده بودند و نابودی آنان نه‌تنها مشروع، بلکه واجب دینی دانسته می‌شد. با تکیه بر این توجیه شرعی، سلیم از استانبول حرکت کرد و به‌سوی شاه اسماعیل لشکر کشید.
در اوت ۱۵۱۴، ارتش سلیم در نبردی کوبنده در دشت چالدران واقع در آذربایجان پیروز شد. سواره‌نظام صفوی، همانند آنچه در سال ۱۴۷۳ برای اوزون‌حسن اتفاق افتاده بود، در برابر آتش توپخانه‌ای که از اردوگاه مستحکم مرکزی عثمانیان شلیک می‌شد، تاب نیاورد و فروپاشید. سلیم پس از چالدران به‌سوی شرق رفت و وارد تبریز شد و قصد داشت در سال بعد حملات خود را ادامه دهد؛ اما ینی‌چری‌ها شوریدند و از اقامت در تبریز در فصل زمستان سرباز زدند و همین امر سبب شد سلیم به آماسیه عقب‌نشینی کند. با وجود این عقب‌نشینی، سلیم جنگ با صفویان را رها نکرد.
در دو سال پس از نبرد چالدران، سلیم صفویان را از جنوب شرقی و بخش زیادی از شرق آناتولی بیرون راند. این هدف از طریق قدرت نظامی و حمایت مردم محلی تحقق یافت. فرستادهٔ سیاسی سلیم در این مأموریت، ادریس بدلیسی، عالم و شخصیت برجستهٔ کرد بود که پیش‌تر در خدمت سلاطین آق‌قویونلو بود. در سال ۱۵۱۵، سلیم او را برای جلب وفاداری شیوخ و رؤسای کردها در جنوب شرقی آناتولی و شمال عراق گسیل داشت، و تا پایان همان سال، همگی به‌جز یکی از آنان، حکم سلیم را پذیرفتند. از جملهٔ وفاداران، شرف‌الدین بود که در برابر به رسمیت شناختن حق حکومت موروثی‌اش در بدلیس، بیعت خود را با سلیم اعلام کرد.
فرماندهٔ عملیات نظامی، بی‌یکلی محمد پاشا بود؛ فاتح بایبورد و کیگی، که سلیم او را پس از پیروزی در چالدران به‌عنوان والی ارزنجان منصوب کرده بود. نخستین اقدام محمد پاشا در سال ۱۵۱۵، محاصرهٔ دژ مهم کماخ در بالای رود فرات بود. کماخ در ماه مۀ همان سال سقوط کرد، و در همان زمان، ساکنان و مردم آمد (دیاربکر امروزی) با شادمانی و دلگرمی از پیروزی‌های عثمانیان و موافقت با دعوت شیخ ادریس، علیه فرماندار صفوی قیام کردند.
پاسخ صفویان، محاصرهٔ شهر بود که تا ماه سپتامبر ادامه یافت؛ تا آنکه محمد پاشا با نیرویی عمدتاً متشکل از کردها رسید و کنترل شهر را به دست گرفت. از آنجا به ماردین رفت و شهر را تصرف کرد، اما قلعه را نتوانست فتح کند. در تابستان سال ۱۵۱۶، شکست آخرین ارتش صفوی که در آناتولی باقی مانده بود، زمینه را برای تسلیم شدن سنجار، ارگانی، سیورک، بیرجیک، اورفه و... فراهم ساخت. در پایان همان سال، قلعهٔ ماردین نیز تسلیم شد و بدین‌ترتیب، حکومت صفوی در جنوب شرقی آناتولی به‌طور کامل از میان رفت.
Source: Colin Imber, The Ottoman Empire 1300–1650, The Structure of Power, pp. 45-46.
🚩 نقشۀ متحرک دولت عثمانی از آغاز امارت تا پایان خلافت
سلطنت عثمانی که در زمان سلطان سلیم شاه به یک خلافت اسلامی ارتقا یافت (دراین‌باره بخوانید)، جزو مهم‌ترین قدرت‌های اسلامی تاریخ است که مدت ۶۲۳ سال (۱۹۲۲-۱۲۹۹م) دوام یافت. این خلافت شکوهمند که نگاهبان حرمین شریفین و قدس شریف بود، نه‌تنها برای دورانی طولانی یکپارچگی بخشی پهناور از سرزمین‌های غربی جهان اسلام را حفظ کرد، بلکه با گسترش قلمرو خود در سه قاره، ضمن ترویج دین مبین اسلام در اروپا، نقشی کلیدی در دفاع از سرزمین‌های اسلامی مقابل تجاوزات و توطئه‌های قدرت‌های صلیبی داشت. عثمانیان با حمایت از علوم و فنون مختلف، بستر مناسبی برای رشد علمی و آبادانی قلمرو خود فراهم کردند. این نکته حائز توجه است که سلاطین عثمانی تا قبل از ظهور صفویه و تهدید امنیت منطقه توسط آن‌ها، بر بسط فتوحات در اروپا متمرکز بودند و دعوی خلافت نداشتند، بلکه فارغ از تداوم اسمی خلافت عباسی نزد ممالیک، مثل دیگر حکام اسلامی پسامغول به‌صورت تشریفاتی از عنوان خلیفه استفاده می‌کردند.
🔻فتح استانبول؛ ترس مسیحیت و کشف آمریکا
⏳پایگاه مطالعات عثمانی: فتح استانبول ترس فراوانی را متوجه جهان مسیحیت کرد. در ادامه به بخشی از این ترس‌ها و تلاش‌هایی که به کشف آمریکا منجر شد به‌نقل از کتاب «دانش خطرناک» از رابرت اروین با ترجمۀ محمد دهقانی اشاره شده است:
قرن‌های پانزدهم و شانزدهم عصر عظمت امپراطوری‌های مسلمانان بود. ناظران اروپایی بسیاری هشدار می‌دادند که دنیای مسیحیت جزیره‌ای است در محاصرۀ سیلاب عالم اسلام که مدام نزدیک‌تر می‌شود. با سقوط قسطنطنیه به‌دست سلطان محمد دوم در سال ۱۴۵۳، به نظر می‌رسید بقای دنیای مسیحیت اساساً به خطر افتاده است. افتادن آن شهر به دست ترکان فقط فاجعۀ سیاسی و نظامی نبود، بلکه برای اروپا مصیبت فرهنگی بزرگی به شمار می‌آمد؛ چنان‌که آینئاس سیلویوس (بعدها پاپ پپیوس دوم) نوشت که «مرگ دوم هومر و افلاطون بود».
فتح قسطنطنیه تازه آغاز سلسله‌ای از فتوحات مسلمانان در جزایر یونان و نواحی بالکان بود. در سال ۱۵۲۱ سلیمان بزرگ بلگراد را تسخیر کرد و سپس در سال ۱۵۲۶ ارتش مجارستان را در نبرد موهاچ در هم شکست. بدین‌سان ترکان برای نخستین بار در سال ۱۵۲۹ وین را محاصره کردند. آن‌ها از آنجا راه خود را کمی به‌سوی شرق کج کردند و به‌جانب سرزمینی رفتند که اینک رومانی نامیده می‌شود. از نواحی مدیترانه، رودس را در ۱۵۲۲، قبرس را در ۱۵۷۱ و کرت را ۱۶۶۹ فتح کردند.
در همه‌جای جهان، به‌ویژه در جنوب شرقی آسیا و اطراف صحرای آفریقا دین اسلام همچنان رو به گسترش بود و بر قلمرو خود می‌افزود. شمار زیادی از کسانی که در صفوف عثمانی‌ها می‌جنگیدند و در کشتی‌های دزدان دریایی بربر به کار فرماندهی یا جاشویی اشتغال داشتند، اروپائیانی بودند که از مسیحیت به اسلام گرویده بودند. در سراسر اروپا حدیث این جماعت بر سر زبان‌ها بود و از فراز منابر سراسر اروپا محکوم می‌شدند. اینک عالم مسیحیت به محاصره درآمده بود.
سپاهیان مسیحی فقط در غرب توانسته بودند مناطقی را به دست آورند. در سال ۱۴۲۹، آنچه از پادشاهی سلسلۀ بنونصر بر غرناطه باقی مانده بود به تصرف فردیناند و ایزابلا درآمد که فرمانروایان کاتولیک اسپانیا بودند. در همان سال، کریستوف کلمپ سفر خود را در اقیانوس اطلس آغاز کرد. ماجراجویی او هم ملهم از ایدئولوژی جنگ‌های صلیبی بود. او امید داشت که راه تجاری مستقلی به‌سوی سرزمین ثروتمند هندوستان بگشاید و امپراطورهای اسلامی عثمانی و ممالیک را غافلگیر کند.
کلمپ می‌پنداشت که آخرالزمان بسیار نزدیک است و دین محمد (ص) بنابه پیشگویی منجمان به‌زودی از هم می‌پاشد و باید منتظر ظهور دجال بود. کریستف‌کلمب در سندی خطاب به فردیناند و ایزابلا اهداف خود را این‌گونه بیان کرد: «اعلاحضرتین، در مقام پادشاهان مسیحی و کاتولیک، مؤمنان و مروجان آیین مسیحی و نیز دشمنان فرقۀ محمد (ص) و همۀ بت‌پرستان و بدعت‌گذاران، بر آنند که من، کریستوف‌کلمب، را به این کشور هندوان گسیل دارند تا در آنجا شاهزادگان، مردمان، قلمرو، خلق‌وخوی ایشان و همۀ چیزهای دیگر را ببینم و دریابم که آن نواحی را از چه طریقی میتوان به دین مقدس خود درآوریم.»
وقتی کلمپ در اقیانوس اطلس به حرکت درآمد، از این غافل نبود که یهودی عرب‌زبانی را در کشتی همراه خود کند، چون توقع داشت به سواحل هند شرقی برسد که در آنجا بر حسب اطلاع، تجار مسلمان و عرب‌زبان فراوانی در بنادر چین، مالزی و هند وجود داشتند. وقتی نخستین بار قدم به خشکی نهاد و دریافت که کارائیب‌ها چیزی از زبان عربی نمی‌دانند و نمی‌فهمند، لابد باید قدری دلسرد شده باشد.
در آغاز کمتر کسی حاضر بود اذعان کند که آمریکا به‌راستی قاره‌ای تازه و متفاوت برای اروپاییان است.
فلمینگ اوژه گیلسن دو بوسبک، که از ۱۵۵۴ تا ۱۵۶۲ سفیر هابسبورگ در استانبول بود، عقیده داشت که قدرت‌های مسیحی وقت منابع خود را در آمریکا هدر می‌دهند، حال آنکه پیشروی‌های عثمانی در اروپا اساساً بقای مسیحیت را به خطر انداخته است. او کسانی را تقبیح می‌کرد که با هدر دادن منابع عرصه‌های پهناور اقیانوس را دنبال هندیان آن سر دنیا در جستجوی طلا می‌کاویدند. اما بعضی از ناظران ترک واقع بین‌تر بودند.
در حدود ۱۵۸۰ یکی از جغرافی‌دان‌های عثمانی که مؤلف کتابی بود به نام تاریخ الهند الغربی، هشدار داد که استقرار اروپاییان در سواحل آمریکا در بلندمدت خطرهای اقتصادی‌ای را در راه ترقی و بقای سلطنت عثمانی به دنبال دارد. وقتی اسپانیایی‌ها استعمار آمریکا را آغاز کردند، متناسب با روحیۀ صلیبی کریستف‌کلمب، رفتاری در پیش گرفتند که گویی درگیر جنگ مقدس تازه‌ای شده‌اند. در ادبیات آن دوره سرخ‌پوستان بربر و کافر آمریکا غالباً با مسلمانان مقایسه می‌شدند و نویسندگان مسیحی هر دو دسته را یک‌سره مورد اهانت قرار می‌دادند.
📜 @HunkarName | تاریخ عثمانی
قصيدۀ آواز فلسطین
📚 @ShahdeParsi
کتاب تاریخ زبان فارسی تالیف مهری باقری
t.me/ShahdeParsi
🌹 رباعیات حکیم عمر خیام به‌تصحیح محمدعلی فروغی با خط زیبای نستعلیق به‌همراه نگاره‌های روح‌نواز.
#رباعی | حکیم عمر خیام
❈ @BazmeParviz ❈
❈ @BazmeParviz ❈
_uxgz.jpg){kind=link}
