Telegram-канал historyandideas - بهنام جودی: Unsorted

بهنام جودی

23 July 2025 21:45

-خطاب ژان ژاک روسو به جهان وطنان و جهانی اندیشان

«به نظر می رسد که اگر حس انسانیت را به تمامی ابناء بشر تعمیم دهیم رقیق و ضعیف می شود. مصائب ترکستان و ژاپن، نباید ما را به قدر مشکلات ملل اروپایی متاثر سازد. برای آنکه بتوانیم توجه و شفقت خود را نثار کنیم، ناچاریم قدری آن را محدود و محصور کنیم. اکنون، از آن جا که چنین احساسی فقط در خصوص کسانی می تواند به کار بیاید که با آنها زندگی می کنیم، باید حس انسانیت ما به دایره ی هم میهنان خود محدود شود و از آنها نیرویی تازه بگیرد، چراکه به دیدارشان خو کرده ایم و منافعی مشترک ما را متحد کرده است. بی گمان برترین اعجازهای فضیلت، زاده ی میهن پرستی بوده اند؛ این احساس پرتوان و نیکویی است که نیروی خویش خواهی را به تمامی فضیلت ها می آراید و کاری می کند که بتواند بدون تغییر شکل، به قهرمانانه ترین میل بدل شود. این همان حسی است که اعمال جاودانه ی بی شماری را پدید می آورد که شکوهشان چشمان بی سوی ما را خیره می سازد؛ مردان بزرگ بسیاری را برانگیخته، که حال میهن پرستی از سکه افتاده و فضائل دیرینه ی آنها به قصه ها پیوسته است. این تعجب آور نیست؛ ماجراجویی دل های بی باک برای کسی که هرگز آنها را درک نکرده، چیزی جز افسانه نیست؛ و وطن دوستی که هزاران بار پرتوان تر و روح بخش تر از عشق به دلبرکان است، جز به تجربه، فهمیده نخواهد شد؛ اما در هر قلبی که از آن گرما می گیرد و در هر کنشی که ملهم از آن است، شعله ی تابان و متعالی غیرتی را می توان یافت که دیگر پیوند خود را با والاترین فضیلت ها هم گسسته است. سقراط را با کاتوی پیر(سیاستمدار و کنسول جمهوری رُم) مقایسه کنید؛ یکی بزرگ ترین فیلسوف است و دیگری برترین شهروند. در زمانه ی سقراط آتن به تازگی ویران شده بود و او میهنی جز گستره ی جهان نداشت، اما وطن همواره در جان کاتوی پیر ریشه دوانده بود؛ او فقط برای کشورش می زیست و جدایی از آن را برنمی تافت. فضیلت سقراط، فضیلت خردمندترین انسان بود اما کاتو، در کنار سزار و پمپی، خداوندگار جنگجویان است. سقراط شاگردانی پرورش داد، با سوفسطائیان مخالفت کرد، و در راه حقیقت جان باخت؛ اما کاتو از میهن خود، آزادی و قوانین آن، در برابر فاتحان جهان دفاع کرد و هنگامی جهان را ترک کرد که دیگر وطن به خدمت او نیازی نداشت. بهترین شاگردان سقراط فاضل ترین افراد در میان هم عصران خود بودند؛ اما بهترین پیروان کاتو با عظمت ترین افراد عصر خود به شمار می آمدند. اولی فضیلت را در سعادت خویش می دید؛ دومی فضیلت را در سعادت همگان می یافت. گروه اول باید آموزگار ما باشد و گروه دوم راهنمای ما؛ و همین یک جمله کافی است که بدانیم کدام یک را باید ترجیح داد. تا کنون هیچ ملتی تشکیل نشده که همه ی مردمش خردمند باشند، اما اینکه همه ی مردم خشنود باشند، ناممکن نیست.»

-ژان ژاک روسو، 1394، گفتاری درباره ی اقتصاد سیاسی، ترجمه ی سید مهدی یوسفی، نشر روزبهان: صص86-87
@Historyandideas